¿Yaan wa k-beetik le baʼax maʼalob tu beetoʼoboʼ wa le baʼax kʼaasoʼ?
¿Yaan wa k-beetik le baʼax maʼalob tu beetoʼoboʼ wa le baʼax kʼaasoʼ?
«Yuumtsil[eʼ] [...] [bíin u] yeʼestoʼon u beeloʼob utiaʼal ka k-xíimbalte.» (ISA. 2:3)
1, 2. ¿Máakalmáak le kaʼapʼéel bix u yáantkoʼon le baʼax tu beetaj le máaxoʼob ku chʼaʼchiʼitaʼaloʼob ichil le Bibliaoʼ?
TOʼONEʼ k-ojleʼ le Bibliaoʼ ku tsikbaltik yaʼab baʼaxoʼob uchaʼantak jeʼel u yáantkoʼoneʼ. Ku tʼaan tiʼ le jatsʼuts modos tu yeʼesaj yéetel le bix kuxlajik yaʼab xiiboʼob yéetel koʼoleloʼob maʼalob ka k-beet xan beyoʼ (Heb. 11:32-34). Baʼaleʼ ku tʼaan xan tiʼ baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak tu beetaj jujuntúul máakoʼob unaj k-kanáantik maʼ k-beetik xan.
2 Yaan tiʼ le máaxoʼob ku chʼaʼchiʼitikoʼ tu beetoʼob baʼax maʼalob yéetel tu beetoʼob baʼaloʼob kʼaastak. Jeʼex Davideʼ, letiʼeʼ chéen juntúul j-kanan taman kaʼachi, baʼaleʼ kʼuch u beet u reyil. Le bix úuchik u yaabiltik le baʼax ku yaʼalik Dios yéetel le bix úuchik u kʼubik u yóol tiʼ Jéeobaoʼ maʼalob ka beetaʼak xan beyoʼ; baʼaleʼ lúub xan tiʼ nukuch kʼebanoʼob, jeʼex le ka kʼebanchaj yéetel Betsabé (wa Bat-Seba), le ka tu kíimsaj Uríasoʼ yéetel le ka tu xokaj jaytúul israelitaʼob kex maʼ aʼalaʼabtiʼ ka u beetoʼ. Baʼaleʼ bejlaʼeʼ maʼ tiʼ letiʼ ken tʼaaniʼ, baʼaxeʼ tiʼ Salomón, u hijo, letiʼeʼ tu beetaj xan u reyil yéetel tu tsʼíibtaj u jaats tiʼ le Bibliaoʼ. Táanileʼ koʼoneʼex ilik kaʼapʼéel baʼax maʼalob tu beetaj.
«U kaʼansaj Salomón»
3. ¿Baʼaxten jeʼel u páajtal k-aʼalikeʼ maʼalob ka beetaʼak jeʼex tu beetil Salomoneʼ?
3 Jesús, le máax chíikbesaʼab tumen Salomonoʼ, tʼaanaj maʼalob tiʼ le reyaʼ, beyoʼ ku yeʼesikeʼ maʼalob ka beetaʼak le baʼax tu beetoʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj tiʼ le judíoʼoboʼ: «U [x-reinail] noojol bíin líikʼik tu kʼiinil pʼis óol utiaʼal u xotʼkʼint u kajnáaliloʼob le kʼiinoʼobaʼ, tumen letiʼeʼ lukʼ tiʼ junpʼéel luʼum jach náacheʼ ka taal u yuʼub u kaʼansaj Salomón, ku tsʼoʼokoleʼ way yaan juntúul máax maas nojoch tiʼ Salomoneʼ» (Mat. 12:42). Salomoneʼ jach kʼaj óoltaʼab yoʼolal le naʼat yanchajtiʼoʼ yéetel tu yaʼalaj tiʼ u maasil ka u yil u kaxtikoʼob le naʼatoʼ.
4, 5. ¿Bix úuchik u yantal u naʼat Salomón, yéetel bix jeʼel u yantaltoʼon xaneʼ?
4 Tu káajbal u reinado Salomoneʼ, Jéeobaeʼ tu chíikbesuba tiʼ ka tu yaʼalajtiʼ ichil junpʼéel wayakʼ ka u kʼáat jeʼel baʼalak u kʼáateʼ. Tumen maʼ yaʼab baʼax u yojleʼ, le reyoʼ tu kʼáataj ka tsʼaʼabak naʼat tiʼ (xokaʼak 1 Reyes 3:5-9). Dioseʼ utschaj tu tʼaan le baʼax tu kʼáatoʼ, tumen maʼ tu kʼáataj yaʼabkach taakʼin yéetel nojbeʼeniliʼ, ka tu tsʼáajtiʼ «kʼaj óolalil yéetel naʼatil», bey xan ayikʼaliloʼob (1 Rey. 3:10-14). Jeʼex úuchik u yaʼalik Jesuseʼ ojéeltaʼab tak tumen u reinail Sabá [wa Seba], ka bin u yil wa tu jaajil jach yaan u naʼat, kex náach kajaʼan (1 Rey. 10:1, 4-9).
5 Toʼoneʼ maʼ táan k-páaʼtik junpʼéel milagro utiaʼal u tsʼaʼabaltoʼon naʼatiʼ. Salomoneʼ tu yaʼaleʼ Jéeoba tsʼáaik, baʼaleʼ tu yaʼalaj baʼax unaj u beetik cada juntúul utiaʼal u tsʼaʼabaltiʼ: «Tsʼáa a wóol a wuʼuyik le ojéelaliloʼ; kʼub a tuukul tiʼ le naʼatoʼ». Tsʼoʼoleʼ le baʼaxoʼob tu yaʼaloʼ ku yeʼesikeʼ kʼaʼabéet u tsʼáaik u yóol máak utiaʼal ka yanak u naʼat, tumen tu yaʼalaj: «Kʼáat yéetel tuláakal a muukʼ», «kʼubaba tu jaajil a wóol» yéetel «a kaxantik» (Pro. 2:1-6). Jeʼex túun k-ilkoʼ, le naʼatiloʼ junpʼéel baʼal unaj u yantaltoʼon yéetel jeʼel u páajtal u yantaltoʼoneʼ.
6. ¿Bix jeʼel k-eʼesik k-kʼáat ka yanaktoʼon le naʼatil jeʼex tu beetil Salomoneʼ?
6 Maʼalob ka k-tukle: «¿Kin wilik wa jach kʼaʼanaʼan le naʼat ku tsʼáaik Dios jeʼex úuchik u yilik Salomonoʼ?». Bejlaʼeʼ, tumen tsʼoʼok u jach koʼojtal tuláakal baʼaleʼ, yaʼab máakeʼ ku chʼíikil chéen meyaj utiaʼal u náajaltik yaʼab taakʼin; lelaʼ letiʼe baʼax péeksikoʼob u chʼaʼtukloʼob baʼax ken u xokoʼob yéetel bukaʼaj tiempo ken u xokoʼob. ¿Kux túun toʼon yéetel k-familia? Le baʼaxoʼob k-chʼaʼtuklikoʼ, ¿ku yeʼesik wa maas kʼaʼanaʼan k-ilik le naʼat ku tsʼáaik Dios yéetel k-ilik k-kaxtik? ¿Jeʼel wa u páajtal k-kʼexik wa baʼax ichil k-kuxtal utiaʼal u maas yantaltoʼoneʼ? Wa k-beetkeʼ jach yaʼab utsiloʼob ken u taastoʼon. Tiʼ le máax beetik beyoʼ, Salomoneʼ ku yaʼaliktiʼ: «Bíin a wojéelt xan baʼax noʼojaʼan yéetel baʼax tubeel, bíin a tsʼáa xan a wóol tiʼ tuláakal baʼax uts» (Pro. 2:9).
Tu taasaj jeetsʼelil le ka tu tsʼáaj táanil u adorartik Diosoʼ
7. ¿Bix úuchik u beetaʼal junpʼéel nojoch templo utiaʼal u adorartaʼal Dios?
7 Ka káaj u reinar Salomoneʼ tu yilaj u kʼexik le tabernáculo ku meyaj desde tu kʼiiniloʼob Moisés yéetel junpʼéel nojoch templooʼ (1 Rey. 6:1). Lelaʼ kʼaj óoltaʼab bey u templo Salomoneʼ, baʼaleʼ maʼ tumen letiʼ tukult u beetkiʼ, mix tumen u kʼáat ka ilaʼak bey juntúul máak jach u yojel u beet nukuch najoʼob wa tumen jach yaʼab taakʼin tu síijeʼ. U jaajileʼ David yáax chʼaʼtukult u beetik le templooʼ yéetel letiʼ maas yaʼab taakʼin tu síiaj utiaʼal u beetaʼal, tsʼoʼoleʼ Dios aʼal bix kun beetbil yéetel baʼax nuʼukuliloʼob kun tsʼaabil ichil (2 Sam. 7:2, 12, 13; 1 Cró. 22:14-16). Kex beyoʼ Salomón il u beetaʼal le templooʼ, lelaʼ tu bisaj siete jaʼaboʼob ka tak táanchumuk ka tsʼoʼoksaʼabi (1 Rey. 6:37, 38; 7:51).
8, 9. 1) ¿Baʼax k-kanik tiʼ le bix úuchik u tsʼáaik u yóol Salomón u beet baʼax maʼaloboʼ? 2) ¿Baʼax utsiloʼob tu taasaj le úuchik u beetaʼal le templo tumen Salomón utiaʼal u adorartaʼal Jéeobaoʼ?
8 Bey túunoʼ, Salomoneʼ tu yeʼesaj bix unaj k-tsʼáaik táanil le baʼaxoʼob maas kʼaʼanaʼan ichil k-kuxtal yéetel k-ilik k-beetik baʼaloʼob maʼalobtakoʼ. Ka tsʼoʼok le templo yéetel ka oksaʼab u arcail le núuptʼaan ichiloʼ, tu yaʼalaj ich payalchiʼ tiʼ Jéeoba: «Maʼ u jáawal a paktik, mix yéetel kʼiin mix yéetel áakʼab, tiʼ le templo a waʼalmaj a wantalaʼ. Uʼuy le payalchiʼ ku beetik tiʼ teech le a palitsilaʼ» (1 Rey. 8:6, 29). Le israelitaʼob yéetel le táanxel luʼumiloʼoboʼ jeʼel u páajtal u payalchiʼob tu tojil le templo beetaʼab utiaʼal u nojbeʼenkúuntaʼal u kʼaabaʼ Diosoʼ (1 Rey. 8:30, 41-43, 60).
9 ¿Baʼax úuch le ka tsʼoʼok u beetaʼal le templo tumen Salomón utiaʼal u adorartaʼal Jéeobaoʼ? Tuláakal le máaxoʼob yanoʼoboʼ «suunajoʼob tu yotochoʼob kiʼimak u yóoloʼob tu yoʼolal tuláakal le uts tu beetaj Yuumtsil kaʼach tiʼ David, u palitsil yéetel tiʼ u kaajil Israel» (1 Rey. 8:65, 66). Ichil le cuarenta jaʼaboʼob reinarnajoʼ jach yanchaj jeetsʼelil tiʼob yéetel yanchaj yaʼab baʼaloʼob maʼalobtak tiʼob (xokaʼak 1 Reyes 4:20, 21, 25). Le utsiloʼob tu kʼamoʼoboʼ ku chíikpajal teʼ Salmo 72, lelaʼ ku yáantkoʼon k-il le utsiloʼob ken k-kʼam ken káajak u gobernar Cristo, le rey chíikbesaʼab tumen Salomonoʼ (Sal. 72:6-8, 16).
Le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak tu beetaj Salomonoʼ
10. ¿Baʼax maʼ maʼalob tu beetaj Salomón séeb u kʼaʼajaltoʼoniʼ?
10 Baʼaleʼ ¿baʼaxten maʼ maʼalob ka k-beet le baʼax tu beetaj Salomonoʼ? Maʼ xaaneʼ le yáax baʼax ku taal t-tuukuloʼ letiʼe úuchik u yaʼabtal u yatanoʼob yéetel u yéet kajtaloʼob yaanal luʼumil u taaloʼoboʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Le ka nuxibchaj Salomoneʼ beetaʼab u kʼéechel u puksiʼikʼal tumen u yatanoʼob utiaʼal u bin tu paach beetbil diosoʼob, tumen maʼ jach u kʼububa kaʼach tiʼ Yuumtsil[iʼ]» (1 Rey. 11:1-6). ¿Máasaʼ toʼoneʼ jach junpuliʼ maʼ k-kʼáat k-beet junpʼéel baʼal beyoʼ? Baʼaleʼ ¿chéen wa letiʼe baʼax maʼ maʼalob tu beetaj le reyoʼ? Maʼatech. Yaan uláakʼ baʼaloʼob tu beetaj maʼatech u jáan ilaʼal, baʼaleʼ ku yeʼesik baʼaxoʼob maʼ unaj k-beetkiʼ.
11. ¿Baʼax talamiloʼob tu taasaj tiʼ Salomón le ka yáax tsʼoʼok u beeloʼ?
11 Salomoneʼ gobernarnaj ich cuarenta jaʼaboʼob (2 Cró. 9:30). Yoʼolal lelaʼ, ¿baʼax k-kanik tiʼ le baʼax ku yaʼalik 1 Reyes 14:21? (Xokaʼak.) Le versiculoaʼ ku yaʼalikeʼ le ka kíimoʼ, Roboam, [wa Rehoboam], u hijoeʼ yaan 41 jaʼaboʼob tiʼ, yéetel u maamaeʼ «Naama, x-ammonita kaʼachi». Lelaʼ ku yáantkoʼon k-ileʼ, desde táanil tiʼ u káajal u reinareʼ, Salomoneʼ tsʼokaʼaniliʼ u tsʼoʼokol u beel yéetel juntúul koʼolel ku taal tiʼ junpʼéel luʼumil tuʼux ku adorartaʼal yaanal diosoʼob yéetel u pʼekmaj u kaajal Dios (Jue. 10:6; 2 Sam. 10:6). Maʼ k-ojel wa le koʼolelaʼ tu adorartaj beetbil diosoʼob. Wa ku adorartik kaʼacheʼ, maʼ xaaneʼ xuʼul u beetik, ka káaj u adorartik Jéeoba, jeʼex tu beetil Rahab yéetel Ruteʼ (Rut 1:16; 4:13-17; Mat. 1:5, 6). Jeʼel bixakeʼ, maʼ xaaneʼ Salomoneʼ tu bisuba yéetel u taataʼob u yatan wa yéetel u láakʼtsiloʼob maʼatech u meyajtikoʼob Jéeoba.
12, 13. ¿Baʼax maʼ maʼalob tu beetaj Salomón le ka káaj u reinaroʼ, yéetel maʼ xaaneʼ baʼax oʼolal tu beetaj?
12 Le ka tsʼoʼok u tsʼaʼabal u beet u reyiloʼ maas kʼaschaj baʼaxoʼob tu beetaj. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Salomoneʼ tu láakʼtsiltuba yéetel faraón, u [reyil] Egipto, tumen tsʼoʼok u beel yéetel [u] x-chʼupul paal, ka tu bisaj tu [kaajal] David» (1 Rey. 3:1). ¿Tu adorartaj wa Jéeoba jeʼex tu beetil Ruteʼ? Le Bibliaoʼ maʼatech u yaʼalik wa tu beetaj. Baʼaleʼ ku yaʼalikeʼ Salomoneʼ tu beetaj u yotoch (maʼ xaaneʼ tak utiaʼal le koʼoleloʼob tiʼ Egipto meyajtikoʼ) paachil tiʼ u kaajal David. ¿Baʼaxten? Le Kiliʼich Tsʼíiboʼoboʼ ku yeʼesikeʼ tu beetaj beyoʼ, tumen maʼ maʼalob ka kajlak le máaxoʼob adorartik yaanal diosoʼob naatsʼ teʼ tuʼux yaan u arcail le núuptʼaanoʼ (2 Cró. 8:11).
13 Maʼ xaaneʼ, Salomoneʼ tsʼoʼok u beel yéetel u hija faraón yoʼolal le utsiloʼob jeʼel u kʼamkoʼ. Baʼaleʼ ¿maʼalob wa le baʼax tu chʼaʼtukloʼ? Maʼatech. Dioseʼ tsʼokaʼaniliʼ u yaʼalik tiʼ le máaxoʼob meyajtikoʼ maʼ unaj u tsʼoʼokol u beeloʼob yéetel u koʼoleliloʼob Canaaniʼ, yéetel tu yaʼalaj jach máakalmáak kaajiloʼob maʼ unaj u kaxtik u yatanoʼobiʼ (Éxo. 34:11-16). Baʼaleʼ maʼ xaaneʼ Salomoneʼ tu tukleʼ, tumen maʼatech u chʼaʼchiʼitaʼal Egipto ichil le kaajoʼoboʼ, maʼ kʼaas le baʼax tu beetoʼ. Wa bey úuchik u tuklikoʼ láayliʼ maʼ maʼalob baʼax tu beeteʼ. Maʼ tuukulnaj tiʼ junpʼéel talamil u yaʼalmaj Jéeoba jeʼel u yantaleʼ: u túulchʼintaʼal u adorart yaanal diosoʼob (xokaʼak Deuteronomio 7:1-4).
14. ¿Bix jeʼel k-eʼesik tsʼoʼok k-kaanbal tiʼ le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak tu beetaj Salomonoʼ?
14 ¿K-eʼesik wa yéetel le baʼaxoʼob k-beetik yaan baʼax k-kanik tiʼ le baʼax tu beetaj Salomonoʼ? Maʼ xaaneʼ, juntúul kiikeʼ ku joʼopʼol u tuklik maʼ kʼaas u biskuba yéetel juntúul máax maʼatech u meyajtik Diosiʼ, ku tuʼubultiʼ chéen unaj u tsʼoʼokol u beel máak yéetel máax meyajtik Dios (1 Cor. 7:39). Yaʼab xaneʼ ku biskubaʼob yéetel u yéet xookoʼob wa ku yookloʼob báaxal yéetel junpʼéel equipo ken tsʼoʼokok u xookoʼob, maʼ tu yaʼalikoʼob jach bajux ku náajaltikoʼob wa ku tuusoʼob utiaʼal maʼ u yaʼalikoʼob wa baʼax jeʼel u beetik u suʼlaktaloʼob tu táan u maasileʼ. Lelaʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ, tuláakal máak jeʼel u kaxtik baʼax u yaʼal utiaʼal maʼ u beetik le baʼax ku yaʼalik Dios, jeʼex úuch tiʼ Salomonoʼ.
15. ¿Bix úuchik u chʼaʼabal óotsilil tiʼ Salomón tumen Jéeoba, baʼaleʼ baʼax maʼ unaj u tuʼubultoʼoniʼ?
15 Maʼalob xan ka kʼaʼajaktoʼoneʼ, le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Salomoneʼ tsʼokaʼaniliʼ u tsʼoʼokol u beel yéetel u hija faraón le ka tsʼaʼabtiʼ le naʼat tu kʼáatoʼ bey xan le ayikʼaliloʼoboʼ (1 Rey. 3:10-12). Kex maʼ tu beetaj le baʼax u yaʼalmaj Diosoʼ, le Bibliaoʼ maʼatech u yaʼalik wa séeb xuʼul u kʼaʼamal bey reyil yéetel wa castigartaʼab tu yoʼolaleʼ. Jéeobaeʼ ku naʼatik chéen luʼumoʼon yéetel kʼebanoʼon (Sal. 103:10, 13, 14). Baʼaleʼ maʼ unaj u tuʼubultoʼoneʼ, jeʼel baʼaxak kʼiineʼ, yaan k-ilik u yutsil wa yaan k-muʼyaj yoʼolal le baʼaxoʼob k-beetkoʼ.
Yaʼabchaj u yatanoʼob
16. ¿Baʼax leyil maʼ tsʼoʼokbesaʼab tumen Salomón úuchik u yaʼabtal u yatanoʼobiʼ?
16 Tu libroil Cantareseʼ, Salomoneʼ tu yaʼaleʼ juntúul x-chʼúupal maʼ tsʼokaʼan u beel tu kʼaj óolteʼ, maas kiʼichpam tiʼ 60 reinaʼob yéetel 80 u yéet kajtaloʼob (Cant. 6:1, 8-10). ¿Táan wa ta tʼaan u tuukul Salomón tiʼ le jaytúul koʼoleloʼob yaan kaʼach tiʼ teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ? Wa beyoʼ, yaʼab koʼoleloʼob tsʼoʼok u yantaltiʼ. Maʼ k-ojel wa u maas yaʼabil tiʼ letiʼob, wa tuláakloʼob adorartik Diosiʼ. Kex beyoʼ Salomoneʼ tsʼoʼok u x-maʼ uʼuyajtʼantik le baʼax u yaʼalmaj Dios, aʼalaʼab tiʼ u reyiloʼob Israel tumen Moisesoʼ: «Mix xan unaj u yantal yaʼab koʼoleloʼob tiʼ, tu yoʼolal maʼ u pʼatik in beel» (Deu. 17:17). Baʼaleʼ k-ilik tu kaʼatéeneʼ maʼ pʼaʼat tumen Jéeobaiʼ. Baʼaxeʼ tu tsʼáaj u nojoch páajtalil u tsʼíibtik u libroil Cantares.
17. ¿Baʼax maʼ unaj u tuʼubultoʼoniʼ?
17 ¿U kʼáat wa túun u yaʼaleʼ maʼ ken u taas talamil tiʼ máak u pʼáatal maʼ u beetik baʼax ku yaʼalik u ley Dios, jeʼex úuchik u beetik Salomoneʼ? Maʼatech. Baʼaxeʼ ku yeʼesikeʼ Jéeobaeʼ ku xáantal táan u yeʼesik chúukaʼan óolal. Baʼaleʼ wa juntúul máax ku meyajtik Dios maʼatech u jáan muʼyaj yoʼolal le baʼaxoʼob ku beetkoʼ, maʼ u kʼáat u yaʼal wa maʼ kun muʼyaj tu yoʼolaliʼ. Kʼaʼajaktoʼoneʼ, tak Salomoneʼ tu yaʼalaj: «Tumen wa maʼ tu séeb tsʼoʼokbesaʼal junpʼéel xotʼkʼin utiaʼal u jaʼatsʼal le meyaj looboʼ, leloʼ ku taasik u tuukulil tiʼ wíinik chéen meyaj loob». Ka tsʼoʼokeʼ tu yaʼalaj: «Baʼax in wojel kaʼacheʼ máaxoʼob ku tsikikoʼob Dios yéetel ku chíinpoolaloʼob tu táaneʼ ku bin utsil tiʼob» (Ecl. 8:11, 12).
18. ¿Bix u yeʼesik le baʼax úuch tiʼ Salomón jach jaaj le baʼax ku yaʼalik Galaciailoʼob 6:7?
18 ¿Máasaʼ jach maʼ maʼalob úuchik u tuʼubul tiʼ Salomón lelaʼ? Letiʼeʼ yaʼab baʼaxoʼob maʼalobtak tu beetaj yéetel xáanchaj táan u kʼamik yaʼab utsiloʼob tiʼ Dios. Baʼaleʼ jujunpʼíitil úuchik u bin u kʼastal baʼaxoʼob ku beetik. Ka máan kʼiineʼ apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj junpʼéel baʼax jach jaaj: «Maʼ a tuskabaʼex: Jajal Dioseʼ maʼ tu páajtal u pʼaʼastaʼal. Le baʼax ku pakʼik máakeʼ le xan bíin u joche» (Gal. 6:7). Salomoneʼ maʼ tu beetaj baʼax tu yaʼalaj Jéeobaiʼ, tumen «tu yaabiltaj u x-chʼupul paal faraón, bey xan tu yaabiltaj uláakʼ yaʼabkach koʼoleloʼob x-táanxel luʼumiloʼob: x-moabitaʼob, x-amonitaʼob, x-edomitaʼob, x-sidomitaʼob yéetel x-hititaʼob» (1 Rey. 11:1). Maʼ xaaneʼ yaʼab tiʼ le koʼoleloʼobaʼ maʼ xuʼul u adorartik u diosoʼobiʼ, bey túunoʼ le reyoʼ joʼopʼ u adorartikoʼob xan. Ka máan kʼiineʼ muʼyajnaj yoʼolal le baʼaxoʼob tu beetoʼ, náachchaj tiʼ Dios yéetel xuʼul u kʼaʼamal tumen le Dios jach chúukaʼan u yóoloʼ (xokaʼak 1 Reyes 11:4-8).
Unaj k-beetik le baʼax maʼalob tu beetoʼoboʼ maʼ le baʼax kʼaasoʼ
19. ¿Baʼax maʼalob tsikbaliloʼob ku taasik le Bibliaoʼ?
19 Yoʼolal u yutsil Jéeobaeʼ, tu beetaj u tsʼíibtik Pablo le tʼaanoʼobaʼ: «Tuláakal baʼax aʼalaʼab tiʼ le kiliʼich Tsʼíiboʼ, tsʼíibtaʼan utiaʼal ka kaanbalnakoʼon, utiaʼal ka yanaktoʼon alab óolal tu yoʼolal le chúukaʼan óolal yéetel le kiʼimak óolal k-ilik teʼ tsʼíiboʼoboʼ» (Rom. 15:4). Ichil le baʼaxoʼob «tsʼíibtaʼan[oʼ]» tiaʼan le baʼax tu beetaj le xiiboʼob yéetel le koʼoleloʼob tu yeʼesoʼob fejoʼ. Pabloeʼ tu yaʼalaj: «¿Baʼax maas jeʼel in waʼalikeʼ? Minaʼan u yorail in tʼaan tu yoʼolal Gedeón, Barak, Sansón, Jefté, David, Samuel yéetel le profetaʼoboʼ. Tu yoʼolal le oksaj óolaloʼ tu tsʼáanchaʼatoʼob kaajoʼob, tu beetoʼob baʼax toj yéetel yanjitiʼob le áantaj aʼalaʼabtiʼob tumen Diosoʼ. [...] Le minaʼan u muukʼoʼoboʼ tsʼaʼab u muukʼoʼob, kʼuch yantal páajtalil tiʼob» (Heb. 11:32-34). U jaajileʼ kʼaʼabéet k-jóoʼsik u yutsil le baʼaxoʼob tu beetaj le máakoʼob ku tsikbaltik le Bibliaoʼ. Lelaʼ jeʼel k-beetik wa k-kaanbal tiʼ le máaxoʼob ku chʼaʼchiʼitikoʼ yéetel k-ilik k-tsʼáaik ichil k-kuxtal.
20, 21. ¿Baʼaxten unaj k-chʼaʼtuklik k-jóoʼsik utsil tiʼ le tsikbaliloʼob ku taasik le Bibliaoʼ?
20 Baʼaleʼ yaan tiʼ le máaxoʼob ku chʼaʼchiʼitik le Bibliaoʼ ku yeʼesik baʼax maʼ unaj k-beetkiʼ. Lelaʼ k-ilik tiʼ le baʼax tu beetaj jujuntúul máaxoʼob meyajtik kaʼach Dios yéetel tu beetoʼob baʼax uts tu tʼaan tu káajbal. Ken k-xok le Bibliaoʼ k-ilik baʼax kʼiin yéetel bix úuchik u kʼastaloʼob utiaʼal k-kanáantik maʼ k-beetik jeʼex tu beetiloʼoboʼ. Yaan kʼiineʼ yaan k-ilkeʼ jujunpʼíitil úuchik u bin u kʼastal u tuukuloʼob, baʼaleʼ tu tsʼookeʼ muʼyajnajoʼob tu yoʼolal. ¿Bix jeʼel k-jóoʼsik u yutsil le tsikbaliloʼobaʼ? Maʼalob ka k-tukle: «¿Baʼax péeks u beete? ¿Jeʼel wa xan u yúuchulten beyoʼ? ¿Baʼax jeʼel u yáantken utiaʼal maʼ in beetik xan baʼax kʼaaseʼ?».
21 Jach maʼalob ka tuukulnakoʼon tiʼ le baʼax tu beetoʼoboʼ, Pabloeʼ ku yaʼalik: «Tuláakal lelaʼ úuch tiʼ k-úuchben taataʼob ka tsʼaʼab tiʼ le kiliʼich Tsʼíiboʼ utiaʼal junpʼéel kaʼansaj tiʼ toʼon kuxaʼanoʼon tiʼ le u tsʼook kʼiinoʼobaʼ» (1 Cor. 10:11).
¿Baʼax tsʼoʼok k-kanik?
• ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax maʼalob yéetel le maʼ maʼalob tu beetaj jujuntúul máakoʼoboʼ?
• ¿Baʼax beet u kʼastal u tuukul Salomón?
• ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak tu beetaj Salomonoʼ?
[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]
[Foto yaan teʼ táan juʼun 9]
Salomoneʼ tu chaʼaj u nuʼuktaʼal tumen le naʼat ku taal tiʼ Diosoʼ
[Fotoʼob yaan teʼ táan juʼun 12]
¿K-kaanbal wa tiʼ le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak tu beetaj Salomonoʼ?
