Kanáantaba tiʼ u léechoʼob le Kʼaasilbaʼaloʼ
Kanáantaba tiʼ u léechoʼob le Kʼaasilbaʼaloʼ
«Jotsʼ[abaʼex] tiʼ u léech kʼaasilbaʼal.» (2 TIM. 2:26, LE TUMBEN NUPTʼAN)
¿BAʼAX JEʼEL A NÚUKIKEʼ?
¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob unaj k-beetik wa séeb k-aʼalik baʼal?
¿Bix u yáantkoʼon le baʼax úuch tiʼ Pilato yéetel tiʼ Pedro utiaʼal maʼ k-beetik baʼax ku yaʼalik u maasiloʼ?
¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal u xuʼulul u yaatal k-óoleʼ?
1, 2. ¿Baʼax ku meyaj tiʼ Satanás utiaʼal u chukkoʼon?
LE Kʼaasilbaʼaloʼ taak u táabsik le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ. Baʼaleʼ maʼ u kʼáat u kíimsoʼob, jeʼex u beetik juntúul máak ku bin tsʼooneʼ. Letiʼeʼ chéen u kʼáat ka lúubkoʼob tu kʼab utiaʼal u beetkoʼob baʼax u kʼáat (xokaʼak 2 Timoteo 2:24-26).
2 Juntúul máak taak u chukik juntúul baʼalcheʼeʼ, yaʼab baʼax ku beetik. Maʼ xaaneʼ ku beetik u jóokʼol tuʼux jáanil utiaʼal u léechtik, wa ku taʼakik wa baʼax utiaʼal u chukik ken máanak. Le Kʼaasilbaʼaloʼ utiaʼal u chukkoʼoneʼ láayliʼ bey u beetkoʼ. Utiaʼal maʼ u béeytaleʼ, unaj k-pʼil ich utiaʼal k-ilik wa yaan junpʼéel léech naatsʼ. Teʼ xookaʼ yaan k-ilik bix jeʼel k-kanáantikba tiʼ óoxpʼéel u léechoʼob Satanaseʼ: 1) le maʼ u kanáantik máak baʼax ku yaʼalikoʼ, 2) le saajkil tiʼ u maasiloʼ yéetel 3) le maʼ u xuʼulul u yaatal u yóol máakoʼ. Tuláakʼ xookoʼ yaan k-ilik uláakʼ kaʼapʼéeliʼ.
UNAJ K-KANÁANTIK K-AAKʼ TUMEN BEY JUNPʼÉEL KʼÁAKʼEʼ
3, 4. ¿Baʼax jeʼel u yúuchul wa maʼ k-kanáantik k-aakʼeʼ? Kete.
3 Yaan máakeʼ utiaʼal u chukik juntúul baʼalcheʼ u taʼakmubaeʼ ku tʼabik le kʼáax yaan naatsʼ tiʼ, utiaʼal u chukik ken jóokʼok. Le Kʼaasilbaʼaloʼ óoliʼ bey u beetkoʼ. Letiʼeʼ bey taak u tóokik le múuchʼulil utiaʼal k-jóokʼol ka u chukoʼon. ¿Bix jeʼel k-lúubul tu kʼab kex maʼ k-tsʼáaik cuentaeʼ?
4 Le disipulo Santiagooʼ tu yaʼaleʼ «u yaakʼ wíinikeʼ junpʼéel kʼáakʼ» (xokaʼak Santiago 3:6-8). Wa maʼ k-kanáantik baʼax k-aʼalikeʼ, jeʼel k-tʼabik junpʼéel kʼáakʼ teʼ múuchʼuliloʼ. ¿Bixi? Tuukulnakoʼon tiʼ lelaʼ. Tiʼ junpʼéel muchʼtáambaleʼ ku anunciartaʼal yaan juntúul túumben precursora regular. Ken tsʼoʼokok le muchʼtáambaloʼ kaʼatúul kiikeʼ ku joʼopʼol u tsikbaloʼob tu yoʼolal. Juntúuleʼ tumen kiʼimak u yóoleʼ ku yaʼalik jach maʼalob baʼax tu beetaj. Uláakʼ juntúuleʼ ku yaʼalik chéen táan u beetik utiaʼal u yilaʼal tumen u maasil. ¿Yéetel máakalmáak ka tuklik maas maʼalob ka u bisuba máak? ¿Máakalmáak séeb jeʼel u tʼabik junpʼéel kʼáakʼ teʼ múuchʼulil yéetel baʼax ku yaʼalikoʼ? ¿Máasaʼ jach chíikaʼan u yilaʼal?
5. ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-tʼabik junpʼéel kʼáakʼ teʼ múuchʼulil yéetel k-aakʼoʼ?
5 ¿Baʼax jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal maʼ k-tʼabik junpʼéel kʼáakʼ teʼ múuchʼuliloʼ? Jesuseʼ tu yaʼalaj: «[Tu] chiʼ máak ku jóokʼol tuláakal baʼax yaan tu puksiʼikʼal» (Mat. 12:34). Le kʼáatchiʼobaʼ jeʼel u yáantkoʼon k-xakʼalt k-puksiʼikʼaleʼ. ¿K-luʼsik wa t-puksiʼikʼal tuláakal baʼax jeʼel u beetik k-tʼaan kʼaas tiʼ u maasileʼ? Jeʼex wa ka k-ojéelt yaan juntúul sukuʼun taak u beetik junpʼéel meyaj teʼ múuchʼuliloʼ, ¿k-aʼalik wa maʼalob baʼax taak u beetik, wa k-aʼalik chéen u kʼáat ka ilaʼak tumen u maasil? Wa k-tuukul kʼaas tiʼ u maasileʼ, maʼalob ka k-kʼaʼajseʼ Satanaseʼ bey tu beetil yéetel Joboʼ (Job 1:9-11). Táanil tiʼ k-jáan tuukul kʼaas tiʼ juntúul sukuʼuneʼ, unaj k-ilik baʼaxten k-beetik. ¿Yaan wa baʼax oʼolal k-tuukul tiʼ letiʼ beyoʼ? ¿Wa chéen tsʼoʼok u chichtal k-puksiʼikʼal jeʼex le máakoʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ? (2 Tim. 3:1-4.)
6, 7. 1) ¿Baʼaxoʼob jeʼel u beetik k-tʼaan kʼaas tiʼ u maasileʼ? 2) ¿Baʼax unaj k-beetik wa yaan máax ku yaʼaliktoʼon baʼal?
6 ¿Baʼax uláakʼ jeʼel u beetik k-tʼaan kʼaas tiʼ u maasileʼ? Maʼ xaaneʼ chéen k-kʼáat ka ilaʼak baʼaxoʼob k-beetik wa chéen k-kʼáat ka ilaʼak maas maʼaloboʼon tiʼ u maasil. Wa chéen utiaʼal maʼ k-tsʼáaik k-óol k-meyajt Dios. Wa k-tʼaan kʼaas tumen kaʼanal k-ich, tumen k-pʼeek u tsʼaʼabal wa baʼax tiʼ u maasil wa yoʼolal uláakʼ wa baʼaxeʼ, jach yaan u taasik talamiloʼob.
7 Maʼ xaaneʼ jeʼel k-tuklik maʼalob ka tʼaanakoʼon kʼaas tiʼ wa máaxeʼ, tumen tsʼoʼok u yaʼaliktoʼon baʼal. Baʼaleʼ kʼaʼajaktoʼoneʼ wa k-sutik u jeeleʼ jeʼel u maas nojochtal le talamiloʼ, bey ka k-nuch junpʼéel kʼáakʼeʼ. Tsʼoʼoleʼ maʼ táan k-beetik baʼax u kʼáat Diosiʼ, baʼaxeʼ le baʼax uts tu tʼaan Satanasoʼ (2 Tim. 2:26). Maas maʼalob le baʼax tu beetaj Jesusoʼ: «Ka poʼochʼeʼ maʼ tu núukaj yéetel poochʼiloʼobiʼ [...], baʼaleʼ tu kʼubéentaj tiʼ Jajal Dios máax ku pʼis óol jach tubeel» (1 Ped. 2:21-23). U yojel Jéeobaeʼ yaan u beetik wa baʼax teʼ súutukil ku yilik maʼaloboʼ. Toʼoneʼ unaj xan k-kʼubik óol tiʼ beyoʼ. Wa ku meyajtoʼon tubeel k-aakʼeʼ, jeʼel k-áantaj utiaʼal u yantal «jeetsʼel[il]» teʼ múuchʼuliloʼ (xokaʼak Efesoiloʼob 4:1-3).
MAʼ K-CHʼAʼIK SAAJKIL TIʼ U MAASIL
8, 9. ¿Baʼaxten tu yaʼalaj Pilato ka kíimsaʼak Jesús?
8 Juntúul baʼalcheʼ ku chuʼukleʼ ku pʼáatal istikyaj u péek. Le máax xan ku chʼaʼik saajkil tiʼ u maasileʼ, ku talamtal u beetik baʼax uts tu tʼaan (xokaʼak Proverbios 29:25). Koʼoneʼex ilik baʼax úuch tiʼ kaʼatúul máak tu chʼaʼajoʼob saajkil tiʼ u maasil, yéetel baʼax jeʼel k-kanikeʼ.
9 Le gobernador romano Poncio Pilatooʼ u yojel kaʼacheʼ Jesuseʼ mix baʼal kʼaas u beetmaj yéetel maʼ xaaneʼ maʼ taak u beetik u muʼyajiʼ. Tu yaʼaleʼ: «Mix baʼal u beetmaj utiaʼal ka u náajmat u kíimsaʼal». Kex beyoʼ tu yaʼalaj ka kíimsaʼak. ¿Baʼaxten? Tumen tu chʼaʼaj saajkil tiʼ u maasil (Luc. 23:15, 21-25). Le máakoʼob pʼujaʼanoʼoboʼ tu yawtoʼob: «¡Wa ka jáalkʼabtikeʼ; maʼ amigoech yéetel Cesariʼ!» (Juan 19:12). Maʼ xaaneʼ Pilatoeʼ sajakchaj u luʼsaʼal meyajtiʼ wa tak u kíimsaʼal, wa ku tsʼáaikuba tu tséel Cristo. Le oʼolal ka tu beetaj le baʼax aʼalaʼabtiʼoʼ, u jaajileʼ tu beetaj baʼax u kʼáat le Kʼaasilbaʼaloʼ.
10. ¿Baʼaxten tu yaʼalaj Pedro maʼ u kʼaj óol Cristoiʼ?
10 Le apóstol Pedrooʼ jach ku biskuba kaʼach yéetel Jesús. Tu yaʼalaj tu táan u maasileʼ Jesuseʼ, letiʼe Mesíasoʼ (Mat. 16:16). Maʼ tu xúumpʼattaj Jesús le ka pʼaʼat tumen uláakʼ disipuloʼob tumen maʼ tu naʼatoʼob tubeel junpʼéel baʼax tu yaʼalaj Jesusiʼ (Juan 6:66-69). Tsʼoʼoleʼ ka bin machbil Jesús tumen le máaxoʼob pʼekmiloʼ, tu defendertaj yéetel junpʼéel espada (Juan 18:10, 11). Baʼaleʼ tuláakʼ súutukileʼ tu chʼaʼaj saajkileʼ ka tu yaʼalaj mix u kʼaj óoliʼ. Yoʼolal u saajkil tiʼ u maasileʼ maʼ tu beetaj baʼax maʼalobiʼ (Mat. 26:74, 75).
11. Maʼ xaaneʼ, ¿baʼax jeʼel k-túulchʼintaʼal k-beeteʼ?
11 Toʼoneʼ jejeláas bix k-túulchʼintaʼal k-beet baʼax maʼ uts tu tʼaan Diosiʼ. Maʼ xaaneʼ le máax nuʼuktik tuʼux k-meyaj wa juntúul k-éet meyajeʼ jeʼel u táabsikoʼon wa u obligartikoʼon utiaʼal k-ookol wa utiaʼal k-tuuseʼ. Wa maʼ xaaneʼ k-éet xookeʼ ku yaʼalik ka copiarnakoʼon ken yanak exámen, ka k-chaʼant pornografía, ka k-tsʼuʼutsʼ chamal, ka k-drogartba, ka k-ukʼ cerveza wa ka núupkʼebanchajkoʼon. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-chʼaʼik saajkil tiʼ u maasil teʼ súutukiloʼob beyaʼ?
12. ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax úuch tiʼ Pilato yéetel tiʼ Pedrooʼ?
12 ¿Baʼax jeʼel k-kanik tiʼ le baʼax úuch tiʼ Pilato yéetel tiʼ Pedrooʼ? Pilatoeʼ chéen u yojel kaʼacheʼ, Cristoeʼ maʼ bey jeʼex u maasileʼ yéetel mix baʼal kʼaas u beetmaj. Baʼaleʼ maʼ kabal u yóoliʼ yéetel mix u yaabiltmaj u jaajil Diosiʼ, le oʼolal séeb lúubik tu kʼab le Kʼaasilbaʼaloʼ. Tiʼ Pedroeʼ yaan kaʼach chúukaʼan kʼaj óolal yéetel u yaabiltmaj Dios. Baʼaleʼ yaan kʼiineʼ tu kʼubaj u yóol chéen tiʼ letiʼ, le oʼolal tu chʼaʼaj saajkil tiʼ u maasil. Juntéenjeak táanil tiʼ u maʼachal Jesuseʼ, tu yaʼalaj: «Kex ka lúubuk u yóol tuláakaleʼ, teneʼ maʼ» (Mar. 14:29). Maas tsʼoʼok kaʼach u chúukpajal u yóol wa ka u kʼub u yóol tiʼ Dios jeʼex tu beetil le salmistaaʼ: «Yuumtsileʼ tin wéetel yaan; minaʼanten saajkilil. ¿Baʼax jeʼel u páajtal u beetikten wíinikeʼ?» (Sal. 118:6). Tu tsʼook áakʼab tu máansaj Jesús bey wíinikeʼ, ook maas ichil u jardinil Getsemaní yéetel Pedro bey xan yéetel uláakʼ kaʼatúul apostoloʼob. Le apostoloʼoboʼ tu lugar u pʼil ichoʼobeʼ, weenoʼob. Le oʼolal ajsaʼaboʼob tumen Jesuseʼ, ka aʼalaʼabtiʼob: «Maʼ a weenleʼex, payalchiʼineneʼex, utiaʼal maʼ a lúubleʼex tiʼ túuntaj óolal» (Mar. 14:38). Kex beyoʼ Pedroeʼ kaʼa weeni, yéetel ka tsʼoʼokeʼ tu chʼaʼaj saajkil tiʼ u maasil.
13. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-chʼaʼik saajkil tiʼ u maasileʼ?
13 Le baʼax úuch tiʼ Pilato yéetel tiʼ Pedrooʼ, ku kaʼansiktoʼon xaneʼ utiaʼal maʼ k-chʼaʼik saajkil tiʼ u maasileʼ kʼaʼabéettoʼon chúukaʼan kʼaj óolal, kabal óolal, maʼ k-kʼubik k-óol chéen tiʼ toʼon, k-yaabiltik yéetel k-chʼaʼik saajkil tiʼ Jéeoba, maʼ tiʼ wíinikiʼ. Wa yaantoʼon chúukaʼan kʼaj óolaleʼ, maʼ ken k-chʼaʼ saajkil k-aʼal baʼax k-creertik. Beyoʼ maʼ ken k-chʼaʼ saajkil tiʼ u maasil. Mix juntéen unaj k-kʼubik k-óol chéen tiʼ toʼon, baʼaxeʼ unaj u yantaltoʼon kabal óolal yéetel k-ilik kʼaʼabéettoʼon u yáantaj Dios. Unaj k-kʼáatik u kiliʼich muukʼ Jéeoba yéetel k-jach yaabiltik utiaʼal u páajtal k-uʼuyik u tʼaan yéetel k-defendertik u kʼaabaʼ. Tsʼoʼoleʼ unaj k-tuklik baʼax jeʼel k-beetik wa k-túulchʼintaʼal tumen u maasil k-beet baʼax maʼ maʼalobiʼ. Le oʼolal le taatatsiloʼoboʼ maʼalob ka payalchiʼinakoʼob yéetel u paalaloʼob yéetel u ensayarkoʼob baʼax jeʼel u beetkoʼob ken túulchʼintaʼakoʼob tumen u yéet paaliloʼob u beetoʼob baʼax maʼ maʼalobiʼ (2 Cor. 13:7). *
MAʼ UNAJ K-CHAʼIK U PECHʼKOʼON LE BAʼALOʼOB KU LÚUʼSIK K-ÓOLOʼ
14. ¿Baʼax u kʼáat Satanás ka k-tukult yoʼolal le baʼaxoʼob maʼ maʼalob k-beetmoʼ?
14 Yaan máaxoʼobeʼ ku chʼuykíintkoʼob junpʼéel tuunich wa junpʼéel nojoch chuun cheʼ tu beel wa baʼax baʼalcheʼil. Ken tʼiʼilik u yook le baʼalcheʼ teʼ suum u tsʼaamoʼob teʼ bejoʼ, ku lúubul tu yóokʼol le nojoch chuun cheʼ wa le tuunichoʼ. Le maʼ u xuʼulul u yaatal u yóol máak yoʼolal baʼaxoʼob maʼ maʼalob u beetmoʼ, jeʼel xan u pʼatik «jach minaʼan [u] muuk[ʼeʼ]» (xokaʼak Salmo 38:3-5, 8). Satanaseʼ u kʼáat ka k-tukleʼ mix bikʼin ken u perdonartoʼon Jéeoba yéetel mix bikʼin kun páajtal k-beetik baʼax ku yaʼalik.
15, 16. ¿Baʼax jeʼel u yáantkech utiaʼal u xuʼulul u yaatal a wóoleʼ?
15 ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ u yúuchultoʼon beyoʼ? Wa tsʼoʼok a lúubul tiʼ junpʼéel nojoch kʼebaneʼ, tu séebaʼanil unaj a wilik a kaʼa biskaba yéetel Jéeoba. Kʼáat áantaj tiʼ le ancianoʼoboʼ (Sant. 5:14-16). Beet tuláakal le ku páajtal utiaʼal a wutskíintik le baʼax ta beetoʼ (2 Cor. 7:11). Wa ka tsolnuʼuktaʼal yéetel ku chʼaʼtuklaʼal u beetaʼal wa baʼaxeʼ maʼ u lúubul a wóol, tumen bey u yeʼesik Jéeoba u yaabiltmechoʼ (Heb. 12:6). Tsʼoʼoleʼ ilawil a kanáantkaba tiʼ le baʼaxoʼob beet a lúubul tiʼ le kʼebanoʼ. Ken arrepentirnakech yéetel ken suunakech teʼ múuchʼuliloʼ, kʼaʼajaktecheʼ u kuxtal Jesús tu kʼuboʼ ku tsʼáaik u páajtalil a perdonartaʼal tumen Dios (1 Juan 4:9, 14).
16 Yaan máaxeʼ kex tsʼoʼok u perdonartaʼaleʼ maʼ tu xuʼulul u yaatal u yóol. Wa bey u yúuchultechoʼ kʼaʼajaktecheʼ Jéeobaeʼ tu perdonartaj Pedro yéetel uláakʼ apostoloʼob le ka tu pʼatoʼob u Hijo teʼ kʼiin maas kʼaʼabéet u yantaloʼob tu yiknaloʼ. Tu perdonartaj xan le máax jóoʼsaʼab teʼ múuchʼulil yaan kaʼach tu kaajil Corinto yoʼolal le núupkʼeban jach kʼaas tu beetaj, baʼaleʼ ka tsʼoʼokeʼ arrepentirnaji (1 Cor. 5:1-5; 2 Cor. 2:6-8). Le Bibliaoʼ ku tʼaan tiʼ yaʼab máakoʼob lúuboʼob tiʼ nukuch kʼebanoʼob, baʼaleʼ arrepentirnajoʼob le oʼolal perdonartaʼaboʼob tumen Dios (2 Cró. 33:2, 10-13; 1 Cor. 6:9-11).
17. ¿Bix jeʼel u yáantkoʼon u kuxtal Jesús tu kʼuboʼ?
17 Wa k-kʼamik u chʼaʼ óotsilal Jéeoba yéetel k-arrepentir tu jaajileʼ, yaan u perdonartikoʼon yéetel yaan u tuʼubsik. Mix juntéen unaj k-tuklik wa maʼ tu páajtal k-perdonartaʼal, kex tu tsʼáaj u kuxtal Jesús t-oʼolaloʼ. Tumen le tuukul beyoʼ junpʼéel u léech Satanás. Kex ku yaʼalik le Kʼaasilbaʼal maʼ tu páajtal k-perdonartaʼal yoʼolal u kuxtal Jesús tu kʼuboʼ, jach junpuliʼ maʼ jaajiʼ (Pro. 24:16). Wa k-tsʼáaik k-fe tiʼ u kuxtal Jesús tu kʼuboʼ yaan u xuʼulul u jach yaatal k-óol, yéetel yaan u páajtal k-meyajtik Dios yéetel tuláakal k-puksiʼikʼal, k-tuukul yéetel k-kuxtal (Mat. 22:37).
«MAʼALOB K-KʼAJ ÓOLTMIL U KʼAAKʼAS TUUKULOʼOB»
18. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal maʼ k-lúubul tu léechoʼob le Kʼaasilbaʼaloʼ?
18 Baʼax u kʼáat Satanaseʼ ka lúubkoʼon tiʼ jeʼel máakalmáak tiʼ u léechoʼoboʼ. Baʼaleʼ maʼ unaj u machkoʼon naayal k-óoliʼ, tumen «maʼalob k-kʼaj óoltmil u kʼaakʼas tuukuloʼob» (2 Cor. 2:10, 11). Wa k-kʼáatik naʼatil tiʼ Jéeoba utiaʼal k-aktáantik le talamiloʼoboʼ, maʼ ken k-lúubul tiʼ u léechoʼob le Kʼaasilbaʼaloʼ. Santiagoeʼ tu yaʼalaj: «Wa juntúul tiʼ teʼex ku bineltik naʼat tiʼeʼ, u kʼáat tiʼ Jajal Dios, Jajal Dioseʼ bíin u tsʼáa tiʼ; tumen letiʼeʼ ku tsʼáaik tiʼ tuláakal x-maʼ pʼiisil yéetel maʼ táan u chʼinik tu yich mix máak» (Sant. 1:5). Utiaʼal u núukik Jéeoba k-payalchiʼeʼ, unaj k-xakʼalxoktik le Bibliaoʼ yéetel k-tsʼáaik ichil k-kuxtal le baʼax k-kanikoʼ. Le jóoʼsaʼaniloʼob ku taal tiʼ le palitsil chúukaʼan u yóol yéetel yaan u naʼatoʼ ku yeʼesiktoʼon máakalmáak u léechoʼob le Kʼaasilbaʼaloʼ yéetel bix jeʼel k-kanáantikbaeʼ.
19, 20. ¿Baʼaxten unaj k-pʼektik le baʼax kʼaasoʼ?
19 Ken payalchiʼinakoʼon yéetel ken k-xakʼalxokt le Bibliaoʼ, k-yaabiltik baʼax maʼalob yéetel k-pʼektik baʼax kʼaas (Sal. 97:10). Jeʼel u yáantkoʼon xan wa k-tuukul tiʼ le talamiloʼob jeʼel u taasik wa ka k-beet le baʼaloʼob maʼ maʼalob k-tsʼíiboltikoʼ (Sant. 1:14, 15). Beyoʼ maʼ ken k-tsʼíibolt le baʼaxoʼob ku meyaj tiʼ Satanás utiaʼal u beetik k-lúubuloʼ, baʼaxeʼ yaan k-pʼektikoʼob.
20 ¿Máasaʼ jach kiʼimak k-óol ikil u yáantkoʼon Jéeoba utiaʼal maʼ k-lúubul tu léechoʼob Satanás? Utiaʼal u tokikoʼon tiʼ le «kʼaas[oʼ]» ku meyajtiʼ u kiliʼich muukʼ, u Tʼaan yéetel u kaajal (Mat. 6:13). Teʼ tuláakʼ xookoʼ yaan k-ilik uláakʼ kaʼapʼéel léechoʼob ku meyaj tiʼ le Kʼaasilbaʼal utiaʼal u beetik u lúubul le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ.
[Tsolajil]
^ xóot’ol 13 Teʼ Adoración ich Familiaoʼ le taatatsiloʼoboʼ maʼalob ka u xakʼalxoktoʼob le cuadro ku kʼaabaʼtik «Estrategia contra la presión de grupo», ku taasik le libro Lo que los jóvenes preguntan. Respuestas prácticas (volumen 2), táan juʼun 132 yéetel 133.
[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]
[Foto yaan teʼ táan juʼun 21]
Wa maʼ k-kanáantik k-aakʼeʼ, jeʼel k-beetik u yantal talamiloʼob teʼ múuchʼuliloʼ, bey ka k-tʼab junpʼéel kʼáakʼ ichileʼ
[Foto yaan teʼ táan juʼun 24]
Unaj u xuʼulul u sen yaatal a wóol, utiaʼal maʼ u pechʼkech
