1. ¿Baʼaxten jeʼel u náakal k-óol páaʼtajeʼ?

U TSʼOOK u kʼiiniloʼob le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ káaj tu jaʼabil 1914, teʼ jaʼaboʼ káaj u reinar Jesús teʼ kaʼanoʼ. Ka anchaj junpʼéel baʼateltáambal teʼ kaʼanoʼ Jesuseʼ tu pulaj Satanás yéetel u demonioʼob way Luʼumeʼ (xok Apocalipsis 12:7-9). Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «chéen junpʼíit kʼiin pʼaatal» tiʼ Satanás (Apo. 12:12). Baʼaleʼ tumen tsʼoʼok u chukik óoliʼ 100 jaʼaboʼobeʼ, yaan sukuʼunoʼobeʼ jeʼel u tuklikoʼob jach tsʼoʼok u xáantal le u tsʼook kʼiinoʼoboʼ. Cada juntúul tiʼ toʼoneʼ unaj u tuklik, ¿tsʼoʼok wa u náakal in wóol in páaʼt baʼax ken u beet Jéeoba?

2. ¿Baʼax ken k-il teʼ xookaʼ?

² Wa ku náakal u yóol máak páaʼtajeʼ jeʼel u jáan beetik yaanal baʼaxeʼ. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal u chúukpajal k-óol páaʼtajeʼ? Le xookaʼ yaan u yeʼesiktoʼon tumen yaan u núukik le kʼáatchiʼobaʼ: 1) ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le úuchik u chúukpajal u yóol páaʼtaj profeta Miqueasoʼ? 2) ¿Baʼaxoʼob kun eʼesik tsʼoʼok u kʼuchul le kʼiin k-páaʼtikoʼ? 3) ¿Baʼax unaj k-beetik le maʼ u taas le xuʼulsajil Jéeobaoʼ?

3. ¿Baʼax tu beetaj le israelitaʼob tu kʼiinil Miqueasoʼ?

³ (Xok Miqueas 7:2-6.) Miqueaseʼ tu yilaj bix úuchik u bin u xuʼulul u meyajtaʼal Jéeoba tumen le israelitaʼob tu kʼiinil rey Acaz, tak ka jach xuʼuli. Miqueaseʼ tu yaʼaleʼ le israelitaʼob xuʼul u meyajtikoʼob Jéeobaoʼ beyoʼob junkúul «kʼiʼix» wa junmúuchʼ «x-koj kéejeʼ». Jeʼex le kʼiʼixoʼob ku beetkoʼob loob tiʼ máaxoʼob ku náatsʼal tiʼobeʼ, le kʼasaʼan israelitaʼob xanoʼ ku beetkoʼob loob tiʼ máaxoʼob ku náatsʼal tiʼob. Tumen jach kʼaschajoʼobeʼ xuʼul tak u biskuba le familiaʼoboʼ. Tumen Miqueas u yojel mix baʼal jeʼel u páajtal u beetkeʼ tu jeʼekʼabtaj u puksiʼikʼal tiʼ Jéeobaeʼ ka tu pʼataj tu kʼab. U yojel yaan u kʼuchul u kʼiinil u yutskíintaʼal tumen Jéeoba.

4. ¿Baʼax talamiloʼob k-aktáantik?

 ⁴ Jeʼex Miqueaseʼ toʼon xaneʼ kuxaʼanoʼon ichil máaxoʼob chéen ku kaxtik u yutsiloʼob. Yaʼab máakeʼ maʼ tu tsʼáaik «u diosboʼotikil mix baʼal, maʼ [tu] chúukpajal u yaabilajoʼob tiʼ mix máak» wa jach junpuliʼ «minaʼan u yaabilajoʼob» (2 Tim. 3:2, 3). Tuláakloʼoneʼ ku yaatal t-óol ken k-il k-vecinoʼob, k-éet meyajoʼob yéetel k-éet xokoʼobeʼ chéen ku kaxtikoʼob u yutsiloʼob. Baʼaleʼ yaan máaxoʼob meyajtik Jéeobaeʼ yaan baʼax maas yaj ku aktáantkoʼob. Jesuseʼ tu yaʼaleʼ yaan u pʼektaʼaloʼob tumen u láakʼtsiloʼob, óoliʼ jeʼex u yaʼalik Miqueas 7:6, Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Taalen in beet u jatskuba le máakoʼoboʼ; le hijotsiloʼ yaan u bin tu contra u taata, le hijatsiloʼ tu contra u maama, yéetel le x-ilibtsiloʼ tu contra u suegra. U jaajileʼ, tu yotoch máakeʼ tiʼ kun yantal u enemigoʼobiʼ» (Mat. 10:35, 36). Jach ku muʼyaj máak ken aʼalaʼak baʼal tiʼ wa ken beetaʼak kʼaas tiʼ tumen u láakʼtsiloʼob maʼatech u meyajtikoʼob Dios. Wa ka úuchuktoʼon beyaʼ maʼ u xuʼulul k-meyajtik Dios, baʼaxeʼ chúukpajak k-óol k-páaʼt u yáantkoʼon Jéeoba. Wa k-kʼáatik u yáantajeʼ, letiʼeʼ yaan u tsʼáaiktoʼon u muukʼil yéetel u naʼatil utiaʼal k-aktáantik jeʼel baʼaxakeʼ.

5, 6. ¿Baʼax tu yilaj Miqueas tumen chúukpaj u yóol páaʼtaj, yéetel baʼax maʼ tu yilaj u béeytaliʼ?

⁵ Miqueaseʼ tu yilaj u yutsil úuchik u chúukpajal u yóol páaʼtaj. Tu yilaj bix tsʼoʼokik tiʼ Acaz bey xan u gobernación. Tu yilaj u káajal u gobernar Ezequías, u paal Acaz. Yéetel tu yilaj baʼax tu beetaj Ezequías utiaʼal u kaʼa adorartaʼal Jéeoba. Tsʼoʼoleʼ le baʼax u yaʼalmaj kun úuchul tiʼ Samariaoʼ béeychaj ka líikʼ le asirioʼob tu contra le 10 chʼiʼibaloʼob tiʼ Israeloʼ (Miq. 1:6).

⁶ Baʼaleʼ Miqueaseʼ maʼ tu yilaj u béeytal tuláakal le baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen Jéeoba ka u tsʼíibtoʼ. Junpʼéeleʼ letiʼe baʼax tu tsʼíibtaʼ: «Tiʼ u pachalil le kʼiinoʼoboʼ bíin pʼáatak maʼalob jeetsʼelil le puʼuk tuʼux yaan u [yotoch] Yuumtsiloʼ. Letiʼ bíin u beet u [maas] kaʼanal witsil tiʼ uláakʼ witsoʼob. Tuláakal múuchʼ kaajoʼob bíin taalak tu yiknal; yaʼabkach kaajoʼob bíin kʼuchukoʼob táan u yaʼalikoʼob: Koʼoteneʼex utiaʼal ka naʼakkoʼoneʼex tu witsil Yuumtsil» (Miq. 4:1, 2). Miqueaseʼ maʼ tu yilaj u béeytal le profecíaaʼ tumen yaʼab u bin u béeytal ka kíimi. Baʼaleʼ tu chʼaʼtuklaj u chúukpajal u yóol u meyajt Jéeoba, kex jeʼel baʼaxak ka u beet u maasileʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «U chuukáan kaajoʼoboʼ ku yuʼubajtʼantikoʼob u [diosoʼob], baʼaleʼ toʼoneʼ mantatsʼ bíin k-uʼuyajtʼant Yuumtsil [k-Dios]» (Miq. 4:5). Miqueaseʼ chúukpaj u yóol páaʼtaj teʼ talam kʼiinoʼoboʼ tumen u yojel Jéeobaeʼ yaan u beetik tuláakal baʼax u yaʼalmaj. Letiʼeʼ jach tu kʼubaj u yóol tiʼ Jéeoba.

7, 8. 1) ¿Baʼaxten unaj k-kʼubik k-óol tiʼ Jéeoba? 2) ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-ilik séeb u máan le tiempooʼ?

⁷ ¿Bey wa k-kʼubik k-óol xan tiʼ Jéeobaoʼ? Jach yaan baʼax oʼolal unaj k-beetik tumen tsʼoʼok k-ilik bix u béeytal le baʼax tu yaʼalaj Miqueasoʼ. Tu «pachalil» u tsʼook kʼiinoʼobeʼ u millonesil máakoʼob tiʼ tuláakal kaajoʼob, chʼiʼibaloʼob yéetel tʼaanoʼobeʼ tsʼoʼok u naʼakloʼob teʼ «puʼuk tuʼux yaan u [yotoch] Yuumtsiloʼ». Yaʼabeʼ ku taaloʼob tiʼ luʼumiloʼob u pʼekmubaʼob, baʼaleʼ tu kʼexaj «u máaskabil u baʼateloʼobeʼ utiaʼal u sutkoʼob nuʼukulil [...] meyaj» wa mix tu yóotik u machoʼob u nuʼukulil baʼateʼel (Miq. 4:3). ¿Máasaʼ jach kiʼimak k-óol k-antal ichil máaxoʼob yaan jeetsʼelil tiʼob táan u meyajtikoʼob Jéeoba?

⁸ Maʼ kʼaas ka tsʼíiboltaʼak u séeb xuʼulsaʼal le kʼasaʼan yóokʼol kaab tumen Jéeobaoʼ. Le oʼolal utiaʼal u chúukpajal k-óol páaʼtajeʼ kʼaʼabéet k-tuukul jeʼex u tuukul Dioseʼ. Letiʼeʼ tsʼoʼok u yéeyik junpʼéel kʼiin utiaʼal u juzgartaʼal u kajnáaliloʼob yóokʼol kaab tumen Jesucristo, «juntúul xiib u yéeymaj» (Bax. 17:31). Baʼaleʼ bejlaʼeʼ táan u tsʼáaik u páajtalil tiʼ tuláakal máak «u chúukaʼan  kʼaj óolt[ikoʼob] le jaajoʼ», ka u tsʼáa ichil u kuxtaloʼob yéetel ka u salvartubaʼob. Yaʼab máakoʼob kʼaʼabéet u yáantaʼaloʼob tu séebaʼanil (xok 1 Timoteo 2:3, 4). Wa k-chʼíikil k-áant le máakoʼob u chúukaʼan kʼaj óoltoʼob Diosoʼ, séeb ken k-ilil u máan le tiempooʼ. Jach maʼ kun xáantaleʼ chéen ken k-ileʼ tsʼoʼok u kʼuchul u kʼiinil le xuʼulsajiloʼ. Ken kʼuchuk le kʼiin jeʼeloʼ, ¡jach yaan u kiʼimaktal k-óol tumen t-beetaj tuláakal utiaʼal k-kʼaʼaytik le Reinooʼ!

9-11. ¿Tsʼoʼok wa u béeytal baʼax ku yaʼalik 1 Tesalonicailoʼob 5:3?

⁹ (Xok 1 Tesalonicailoʼob 5:1-3.) Jach maʼ kun xáantaleʼ yaan u yaʼalaʼal «tuláakal jejetsʼkil yéetel maʼalob yanil». Utiaʼal maʼ u náayal k-óol ken kʼuchuk le kʼiin jeʼeloʼ «unaj k-pʼilik k-ich mantatsʼ yéetel unaj k-kanáantik maʼ u saʼatal k-óol» jeʼex tu yaʼalaj Pablo tiʼ 1 Tesalonicailoʼob 5:6. Beoraaʼ yaan k-ilik jujunpʼéel baʼaloʼob eʼesik jach jaaj yaan u yaʼalaʼal tuláakal jejetsʼkil yéetel maʼalob yanil, leloʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal maʼ u náayal k-óol.

¹⁰ Ka tsʼoʼok cada junpʼéel tiʼ le nojoch baʼateltáambaloʼob anchaj way Luʼumeʼ, le kaajoʼoboʼ tu kʼáatoʼob ka yanak jeetsʼelil. Ka tsʼoʼok le Yáax Nojoch Baʼateltáambaloʼ beetaʼab le Liga de Naciones utiaʼal u yantal jeetsʼeliloʼ. Ka tsʼoʼok le Kaʼapʼéel Nojoch Baʼateltáambaloʼ, le máakoʼoboʼ tu kʼubaj u yóoloʼob tiʼ le Naciones Unidasoʼ. Le gobiernoʼob yéetel u nuuktakil le religionoʼoboʼ tsʼoʼok u kʼubik u yóoloʼob tiʼ le Liga de Naciones yéetel tiʼ le Naciones Unidasoʼ tumen ku tuklikoʼob letiʼob ken u taasoʼob jeetsʼelil. Jeʼex tu jaʼabil 1986, yaʼab gobiernoʼob yéetel u nuuktakil le religionoʼoboʼ tu muchʼubaʼob yéetel u nojchil le Iglesia Católica tu kaajil Asís (Italia) utiaʼal u oraroʼob ka yanak jeetsʼelil. Le Naciones Unidasoʼ yéetel kiʼimak óolal tu yaʼaleʼ u jaʼabil 1986, Año Internacional de la Paz.

¹¹ Baʼaleʼ le baʼax tu kʼáatoʼob teʼ kʼiin jeʼeloʼ bey xan uláakʼ baʼaxoʼob u yaʼalmoʼobeʼ  maʼ tu yeʼesik wa tsʼoʼok u béeytal baʼax ku yaʼalik 1 Tesalonicailoʼob 5:3. ¿Baʼaxten? Tumen maʼ téek taalak le «xuʼulsajil» aʼalaʼanoʼ.

12. ¿Baʼax k-ojel yoʼolal le u yaʼalaʼal «tuláakal jejetsʼkil yéetel maʼalob yanil[oʼ]»?

¹² ¿Máax kun aʼalik «tuláakal jejetsʼkil yéetel maʼalob yanil»? ¿Baʼax ken u beet u nuuktakil le religionoʼoboʼ? ¿Bix kun táakpajal le gobiernoʼob tiʼ le baʼax kun aʼalbiloʼ? Maʼ k-ojliʼ tumen le Bibliaoʼ maʼ tu yaʼalik. Baʼax k-ojleʼ jeʼel bix ken u yaʼaliloʼobeʼ, kex bey jach jaajeʼ, chéen táan u tuusoʼob. Le yóokʼol kaabaʼ láayliʼ yáanal u nuʼuktaj Satanás kun antaleʼ. Le yóokʼol kaabaʼ jach tsʼoʼok u kʼastal minaʼan utstal tiʼ. Le oʼolal jach óotsil le máax kun táakpajal way yóokʼol kaab chéen tumen tu chaʼaj u tuʼusloʼ.

13. ¿Baʼaxten le angeloʼoboʼ u kʼatmoʼob u beel le xuʼulsajiloʼ?

¹³ (Xok Apocalipsis 7:1-4.) Le táan k-páaʼtik u béeytal baʼax ku yaʼalik 1 Tesalonicailoʼob 5:3, le angeloʼoboʼ bey u kʼatmoʼob u beel le nojoch muʼyajil kun taaloʼ. ¿Baʼax táan u páaʼtkoʼob? Apóstol Juaneʼ tu yaʼalaj baʼax ku páaʼtkoʼob: u tsʼok sellartaʼal «u palitsiloʼob k-Dios», wa le máaxoʼob yéeyaʼanoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼanoʼ. * Ken tsʼoʼokkeʼ le angeloʼoboʼ yaan u xuʼulul u kʼatkoʼob u beel le xuʼulsajiloʼ. ¿Baʼax kun úuchul túun?

14. ¿Baʼax eʼesik taʼaytak u xuʼulsaʼal le Nojoch Babiloniaoʼ?

¹⁴ Le Nojoch Babilonia, wa tuláakal le religionoʼob maʼatech u kaʼanskoʼob u jaajiloʼ, yaan u xuʼulsaʼal. Teʼ kʼiin jeʼeloʼ maʼ kun áantbil tumen le «kaajoʼob, máakoʼob, luʼumoʼob yéetel jejeláas tʼaanoʼob» tuʼux ku chʼaʼik muukʼoʼ. Yaʼab baʼaxoʼob eʼesik naatsʼ yanil u kʼiinil u xuʼulsaʼaltiʼ (Apo. 16:12; 17:15-18; 18:7, 8, 21). Chíikaʼan u yilaʼal tu bin u pʼáatal minaʼan tuʼux u chʼaʼik muukʼ, tumen ku yaʼalaʼal baʼal tiʼ le religionoʼoboʼ bey xan tiʼ le máaxoʼob nuʼuktikoʼoboʼ. Kex beyoʼ u nuuktakil le Nojoch Babiloniaoʼ ku tuklikoʼob minaʼan baʼax oʼolal u chiʼichnaktaloʼob. Baʼaleʼ ¡chéen táan u tuskubaʼob! Ken tsʼoʼokok u yaʼalaʼal «tuláakal jejetsʼkil yéetel maʼalob yanil[eʼ]», le gobiernoʼoboʼ yaan u líikʼloʼob tu contra le religionoʼob maʼatech u kaʼanskoʼob u jaajiloʼ yéetel yaan u xuʼulskoʼobtiʼob: mix bikʼin kun kaʼa antaloʼob. Leloʼ ku yeʼesiktoʼon unaj u chúukpajal k-óol k-páaʼt le baʼaxoʼob ku taal u kʼiinoʼ (Apo. 18:8, 10).

15. ¿Baʼaxten Jéeobaeʼ maʼ u jáan taas le xuʼulsajiloʼ?

¹⁵ Kex tsʼoʼok u jach pʼaʼatal kʼaasil u kʼaabaʼ Jéeoba tumen le máakoʼoboʼ, letiʼeʼ maʼ u jáan taas le xuʼulsajiloʼ. ¿Baʼaxten? Tumen maʼ u kʼáat u xuʼuls tiʼ mix juntúul máak uts u puksiʼikʼaliʼ (2 Ped. 3:9, 10). ¿Bey wa k-tuukul xanoʼ? Koʼoneʼex ilik baʼax unaj k-beetik le maʼ u taas le xuʼulsajiloʼ.

16, 17. 1) ¿Baʼaxten unaj k-áantik le máaxoʼob náachchajaʼanoʼob tiʼ Diosoʼ? 2) ¿Baʼaxten jach unaj u suutoʼob yiknal Jéeoba le máaxoʼob náachchajaʼanoʼob tiʼ letiʼoʼ?

¹⁶ Unaj k-áantik le máaxoʼob náachchajaʼanoʼob tiʼ Diosoʼ. Jesuseʼ tu yaʼaleʼ jach ku yantal kiʼimak óolal teʼ kaʼan ken suunak juntúul taman saatloʼ (Mat. 18:14; Luc. 15:3-7). Jeʼex k-ilkoʼ Jéeobaeʼ jach taak u yáantik tuláakal le máaxoʼob u yeʼesmoʼob u yaabiltmoʼob u kʼaabaʼoʼ, kex náach yaniloʼob tiʼ letiʼ bejlaʼeʼ. Ken k-áantoʼob utiaʼal u suutoʼob teʼ múuchʼuliloʼ ku kiʼimaktal u yóol Jéeoba bey xan u angeloʼob.

¹⁷ ¿Tiaʼanech wa ichil le máaxoʼob náachchajaʼanoʼob tiʼ Jéeobaoʼ? Maʼ xaaneʼ xuʼul a bin muchʼtáambal yoʼolal baʼax tu beetajtech juntúul sukuʼun. Baʼaleʼ ¿tsʼoʼok wa u xáantal úuchuk? Wa beyoʼ tukle: «¿Maas  wa maʼalob u binten bejlaʼeʼ? ¿Maas wa kiʼimak in wóol? ¿Tiʼ Jéeoba yaan wa u culpail wa tiʼ juntúul j-kʼeban wíinik? ¿Yaan wa baʼax kʼaas tsʼoʼok u beetikten Jéeoba?». U jaajileʼ Dioseʼ mantatsʼ ku yeʼesik u yutsil toʼon. Tak wa maʼ táan k-beetik le baʼax t-aʼalaj ka t-kʼubaj kuxtal tiʼoʼ ku chaʼik k-kiʼikiʼ óoltik le baʼaxoʼob ku tsʼáaikoʼ (Sant. 1:16, 17). Baʼaleʼ maʼ u tuʼubultoʼon naatsʼ yanil u kʼiinil Jéeoba. Bejlaʼeʼ u kʼiinil k-suut yiknal k-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ bey xan teʼ múuchʼuliloʼ, chéen tiʼ jeʼel k-kanáantaʼal teʼ tsʼook kʼiinoʼobaʼ (Deu. 33:27; Heb. 10:24, 25).

18. ¿Baʼaxten unaj k-múul meyaj yéetel le máaxoʼob nuʼuktik le múuchʼuliloʼ?

¹⁸ Unaj k-múul meyaj yéetel le máaxoʼob nuʼuktik le múuchʼuliloʼ. Jeʼex juntúul j-kanan taman jach yaan u yaabilajeʼ, Jéeobaeʼ ku nuʼuktikoʼon yéetel ku kanáantkoʼon. Utiaʼal leloʼ u tsʼaamaj Jesús u beet u nojchil ichil le j-kanan tamanoʼoboʼ (1 Ped. 5:4). Yaan xan máaxoʼob kanáantik cada juntúul tiʼ le tamanoʼob yaan ichil le maas tiʼ cien mil múuchʼuliloʼoboʼ (Bax. 20:28). Ken múul meyajnakoʼon yéetel le máaxoʼob nuʼuktik le múuchʼuliloʼ, k-eʼesik tiʼ Jéeoba yéetel tiʼ Jesús jach kiʼimak k-óol yoʼolal tuláakal baʼax tsʼoʼok u beetkoʼob t-oʼolal.

19. ¿Bix jeʼel k-maas natsʼikba tiʼ u maasileʼ?

¹⁹ Unaj k-natsʼikba tiʼ u maasil. ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal leloʼ? Úuchjeakileʼ ken óotaʼak beetbil loob tiʼ junpʼéel ejercitoeʼ ku maas muchʼkuba, wa cada juntúul soldadoeʼ ku maas natsʼkuba tiʼ u maasil. Beyoʼ maʼ tu jáan beetaʼal loob tiʼob. Satanás xaneʼ cada kʼiin ku máaneʼ maas ku kaxtik bix jeʼel u beetik loob tiʼ u kaajal Jéeobaeʼ. Bejlaʼeʼ maʼ u kʼiinil k-baʼateliʼ, baʼaxeʼ u kʼiinil k-maas bisikba yéetel u maasil, maʼ unaj k-beetik u cuentail baʼax maʼ maʼalob ku beetik u maasiliʼ yéetel unaj k-kʼubik k-óol tiʼ Jéeoba.

20. ¿Baʼax unaj k-beetik bejlaʼeʼ?

²⁰ Tuláakloʼon unaj k-pʼil ich mantatsʼ yéetel u chúukpajal k-óol «páaʼtaj». Unaj k-páaʼtik u yaʼalaʼal «tuláakal jejetsʼkil yéetel maʼalob yanil» bey xan u tsʼok sellartaʼal le yéeyaʼanoʼoboʼ. Le kantúul angeloʼob túunoʼ yaan u xuʼulul u kʼatkoʼob u beel le xuʼulsajiloʼ, bey kun xuʼulsbil le Nojoch Babiloniaoʼ. Le táan k-páaʼtik u yúuchul le baʼaloʼobaʼ, unaj k-uʼuyik u tʼaan le máaxoʼob tsʼaʼan u nuʼuktoʼob u kaajal Jéeobaoʼ. Unaj k-maas natsʼikba tiʼ u maasil utiaʼal k-kanáantikba tiʼ le Kʼaasilbaʼal yéetel u demonioʼoboʼ. Jeʼex tu yaʼalil le salmistaoʼ, le táan k-páaʼtik baʼax ken u beet Jéeobaoʼ unaj ‹u líikʼil k-óol yéetel maʼ unaj u sajaktal k-puksiʼikʼaliʼ› (Sal. 31:24).