1. ¿Baʼax taasik kiʼimak óolal tiʼ yaʼab táankelmoʼob?

BEJLAʼEʼ táan u yúuchul junpʼéel baʼal mix juntéen ilaʼak. U millonesil máakoʼob tiʼ tuláakal yóokʼol kaabeʼ táan u natsʼkubaʼob tiʼ Dios (Apo. 7:9, 10). Yaʼab táankelmoʼob yéetel x-lóoʼbayanoʼobeʼ jach ku kiʼimaktal u yóoloʼob ikil u yáantkoʼob u yéet máakiloʼob u naʼatoʼob baʼax ku kaʼansik le Biblia utiaʼal u salvarkubaʼoboʼ (Apo. 22:17). Yaan tiʼ letiʼobeʼ ku tsʼáaikoʼob xook yéetel le Biblia utiaʼal u bin utsil tiʼ le máakoʼoboʼ, uláakʼoʼobeʼ u tsʼaamaj u yóoloʼob kʼaʼaytaj ichil yaanal tʼaan (Sal. 110:3; Isa. 52:7). Le meyaj ku beetik u kaajal Jéeobaoʼ ku taasik kiʼimak óolal. Táankelem paal, ¿bix jeʼel a maas meyajtik Dioseʼ?

2. Le baʼax kʼubéentaʼab tiʼ Timoteooʼ, ¿bix u yeʼesik Jéeobaeʼ ku tsʼáaik meyaj u beet le táankelmoʼoboʼ? (Ilawil le dibujo yaan tu káajbal le xookaʼ.)

² Beoraaʼ jeʼel u páajtal a chʼaʼtuklik a beetik baʼaloʼob jeʼel u yáantkech a meyajt Dios maas táanileʼ. Tuukulnen tiʼ Timoteo, letiʼeʼ Listra kajaʼan kaʼachi. Letiʼeʼ maʼalob baʼax tu chʼaʼtuklaj u beetik, le oʼolal bin utsil tiʼ maas táanil. Kex wal 20 jaʼaboʼob yaantiʼ ka kʼuch u beet u misioneroileʼ (Bax. 16:1-3). Maʼ xaaneʼ maʼ sen úuch tiʼ lelaʼ, le ka chʼaʼpachtaʼab Pablo yéetel ka tu pʼataj le túumben múuchʼulil yaan Tesalónicaoʼ, tu túuxtaj Timoteo utiaʼal u líiʼs u yóol le sukuʼunoʼob yanoʼob teʼ múuchʼuliloʼ (Bax. 17:5-15; 1 Tes. 3:1, 2, 6). Máans ta tuukul bix tu yuʼubiluba Timoteo ka kʼubéentaʼab le meyaj tiʼaʼ.

3. 1) ¿Máakalmáak le baʼax maas kʼaʼanaʼan unaj a chʼaʼtuklikoʼ? 2) ¿Baʼax kʼiin jeʼel u páajtal a chʼaʼtuklikeʼ?

³ Yaan baʼaloʼob kʼaʼanaʼantakeʼ desde tu táankelmil máak unaj u chʼaʼtuklik. Baʼaleʼ yaan junpʼéel baʼax maas kʼaʼanaʼan: u chʼaʼtuklik u meyajtik Jéeoba. ¿Baʼax kʼiin unaj a chʼaʼtuklik? Jéeobaeʼ ku yaʼaliktech: «Kaʼalikil táankelmecheʼ, kʼaʼajak tiʼ teech máax beetech» (Ecl. 12:1). ¿Bix túun jeʼel u kʼaʼajaltech Jéeobaeʼ? Letiʼe ken a meyajt yéetel tuláakal a puksiʼikʼaloʼ (Deu. 10:12). Letiʼe baʼax maas kʼaʼanaʼan unaj a chʼaʼtuklik a beetkoʼ tumen yaan u yáantkech tiʼ tuláakal a kuxtal (Sal. 71:5).

4. ¿Baʼaxoʼob unaj a chʼaʼtuklik jeʼel u yáantkech a meyajt Dios wa maʼeʼ?

⁴ Kex maʼalob ka a chʼaʼtukult a meyajtik Jéeobaeʼ yaan uláakʼ baʼaloʼob unaj a chʼaʼtuklik jeʼel u beetik u bintech utsil wa kʼaasileʼ. Yaan u kʼaʼabéettal a chʼaʼtuklik bix ken a kaxtil a kuxtal, wa yaan u tsʼoʼokol a beel bey xan máax yéetel. Baʼaleʼ kex kʼaʼanaʼan a chʼaʼtuklik le kaʼapʼéel baʼaloʼobaʼ, maas maʼalob ka a yáax il wa taak a meyajtik Jéeoba tu jaajil a wóol (Deu. 30:19, 20). ¿Baʼaxten? Tumen tu yóoxpʼéelal yaan baʼax u yil yéetel bix kun bintech yéetel a kuxtal. Le baʼax ken a chʼaʼtukult yoʼolal le tsʼoʼokol beel yéetel le meyajoʼ yaan u yáantkech a meyajt Dios wa maʼ (ket yéetel Lucas 14:16-20). Baʼaleʼ wa ka chʼaʼtuklik a meyajtik Dioseʼ yaan u yáantkech a tukult tubeel wa yaan u tsʼoʼokol a beel yéetel baʼax meyajil ken a beete. Le oʼolal yáax chʼaʼtukult le baʼax maas kʼaʼanaʼan ichil a kuxtaloʼ (Fili. 1:10).

5, 6. Tsikbalt junpʼéel baʼax eʼesik u chʼaʼtuklik máak tubeel baʼax ken u beeteʼ jeʼel u yáantaj utiaʼal u beetik uláakʼ baʼaloʼobeʼ. (Teʼ revistaaʼ ilawil xan le xook ku kʼaabaʼtik «Le baʼax tin chʼaʼtuklaj tin paaliloʼ».)

⁵ Ken tsʼoʼokok a chʼaʼtuklik a meyajtik Dioseʼ, tukult baʼax u kʼáat ka a beete yéetel chʼaʼtukult bix ken a meyajtil. Juntúul sukuʼun kajaʼan Japoneʼ tu tsʼíibtaj: «Le yaanten kaʼach 14 jaʼaboʼoboʼ, jóokʼen kʼaʼaytaj yéetel juntúul anciano teʼ múuchʼuliloʼ, letiʼeʼ tu tsʼáaj cuentaeʼ maʼ kiʼimak in wóoliʼ. Ka tu yaʼalajten yéetel yaabilaj: ‹Yuichiro, xeen ta wotoch. Ken kʼuchkecheʼ kulen a tukult baʼax tsʼoʼok u beetik Jéeoba ta woʼolal›. Bey tin beetiloʼ. Máan kʼiin táan in tuklik yéetel táan in payalchiʼ. Jujunpʼíitil ka kʼexpaj bix in tuukul tak ka utschaj tin wich in meyajtik Jéeoba. Tumen uts tin tʼaan in xokik baʼax ku beetik le misioneroʼoboʼ káaj in tuklik in maas meyajtik Dios».

⁶ Yuichiroeʼ ku seguer u yaʼalik: «Káaj in chʼaʼtuklik baʼaloʼob jeʼel u yáantken in meyajt Jéeoba táanxel luʼumil, jeʼex in kanik inglesoʼ. Ka tsʼoʼok in xookeʼ joʼopʼ in meyaj wa jaypʼéel kʼiin tiʼ junpʼéel semana utiaʼal in kaʼansik inglés utiaʼal u béeytal in beetik in precursoril. Ka tu tsʼáaj 20 jaʼaboʼob teneʼ joʼopʼ in kanik Mongol yéetel páajchaj in bin in xíimbalt junpʼéel grupo ichil le tʼaanaʼ. Ka máan kaʼapʼéel jaʼab, tu jaʼabil 2007, binen Mongolia. Ka jóokʼen kʼaʼaytaj yéetel jujuntúul precursoroʼobeʼ tin tsʼáaj cuenta yaʼab máaxoʼob taak u kankoʼob u jaajil, taakchaj in biniʼ le oʼolal suunajen Japón in líiʼsinba utiaʼal ka suunakeniʼ. Desde abril tiʼ 2008, táan in beetik in precursoril Mongolia. Maʼ chéen chʼaʼabil u kaxtik u kuxtal máak wayeʼ, baʼaleʼ yaʼab máax táan u kʼamik u jaajil, yéetel teneʼ táan in wáantkoʼob u natsʼubaʼob tiʼ Jéeoba. Bejlaʼeʼ in wojel tin chʼaʼtuklaj le baʼax maas maʼalob ichil in kuxtaloʼ».

7. 1) ¿Baʼaxoʼob unaj k-chʼaʼtuklik cada juntúul tiʼ toʼon? 2) ¿Baʼax tu beetaj Moisés unaj k-beetik xan?

⁷ Cada juntúul j-jaajkunaj tiʼ Jéeoba unaj u chʼaʼtuklik baʼax ken u beet yéetel u kuxtal (Jos. 24:15). Toʼoneʼ maʼ tu páajtal k-aʼaliktech ka tsʼoʼokok a beel wa maʼ, mix k-aʼaliktech máax yéetel, mix xan tu páajtal k-aʼaliktech baʼax meyajil unaj a beetik. ¿Yaan wa a yéeyik junpʼéel meyaj maʼ sen yaʼab u xookiliʼ? Táankelem paalaleʼex, yaan jujuntúul tiʼ teʼexeʼ,  kajakbaleʼex tiʼ kaajoʼob óotsiltakoʼob; yéetel yaan tiʼ teʼexeʼ kajakbaleʼex tiʼ nukuch kaajoʼob tuʼux maas chan yaan u modoil u kuxtal máak. Cada juntúuleʼ maʼ junpʼéeliliʼ bix u modosiʼ, baʼax ku páajtal u beetik, baʼax u yojel, baʼax uts tu yich yéetel bix taak u meyajtik Dios. Úuchjeakil xaneʼ le táankelmoʼob meyajtik Diosoʼ jejeláas bix u kuxtaloʼob. Jeʼex Moiseseʼ ku páajtal kaʼach u kʼamik tuláakal le baʼax ku tsʼáaik le reyoʼ, baʼaleʼ u maasil táankelmoʼoboʼ palitsiltaʼanoʼob (Éxo. 1:13, 14; Bax. 7:21, 22). Jeʼex teʼexeʼ letiʼobeʼ kajlajoʼob tiʼ kʼiinoʼob tuʼux úuch nukuch baʼaloʼob (Éxo. 19:4-6). Cada juntúul tiʼ letiʼobeʼ kʼaʼabéetchaj u chʼaʼtuklikoʼob wa yaan u meyajtikoʼob Jéeoba yéetel tuláakal u puksiʼikʼaloʼob. Moiseseʼ maʼalob baʼax tu chʼaʼtuklaj (xok Hebreoʼob 11:24-27).

8. ¿Baʼax kun áantik le táankelmoʼob táan u tuklikoʼob baʼax ken u beetoʼob yéetel u kuxtaloʼoboʼ?

⁸ Jéeobaeʼ jeʼel u yáantkech a chʼaʼtukult baʼaloʼob maʼalobtak bejlaʼa táankelmecheʼ. Letiʼeʼ yaʼab tsolnuʼukoʼob ku tsʼáaik jeʼel u páajtal u meyajtech ken kʼaʼabéetchajkeʼ (Sal. 32:8). Tsʼoʼoleʼ a taataʼob meyajtik Dios yéetel le ancianoʼoboʼ jeʼel u yáantkechoʼob a wil bix jeʼel a tsʼáaik ichil a kuxtal le tsolnuʼukoʼoboʼ (Pro. 1:8, 9). Koʼox ilik óoxpʼéel baʼax ku yaʼalik le Biblia jeʼel u yáantkech a chʼaʼtukult baʼaloʼob maʼalobtak jeʼel u taasiktech utsileʼ.

9. 1) ¿Baʼax ku chaʼik k-beetik Jéeoba? 2) ¿Baʼax ku páajtal u beetik le máaxoʼob kaxtik táanil le Reinooʼ?

⁹ Ilawil a kaxtik táanil u Reino Dios yéetel u justicia (xok Mateo 6:19-21, 24-26, 31-34). Jéeobaeʼ ku chaʼik k-yéeyik baʼax ken k-beete. Letiʼeʼ maʼatech u yaʼaliktech bukaʼaj tiempo unaj a kʼaʼaytaj ta táankelmil. Baʼaleʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj unaj k-kaxtik táanil le Reinooʼ. Wa ka beetkeʼ yaan u páajtal a weʼesik tiʼ Dios bukaʼaj a yaabiltmil, ka tuukul yoʼolal u maasil yéetel kiʼimak a wóol táan a páaʼtik le kuxtal minaʼan u xuuloʼ. Tiʼ baʼaloʼob yaan yil yéetel le tsʼoʼokol beel yéetel le meyajoʼ, ¿yaan wa a weʼesik yéetel baʼax ka chʼaʼtuklik ka tsʼáaik táanil u Reino yéetel u justicia Dios yéetel maʼ ta kaxtik ayikʼalil?

10. ¿Baʼax kiʼimakkúunt u yóol Jesús, yéetel baʼax jeʼel u kiʼimakkúuntik a wóoleʼ?

¹⁰ Meyajt u maasil yéetel kiʼimak óolal (xok Baʼaxoʼob 20:20, 21, 24, 35). Jesuseʼ bey tu kaʼansiloʼ. Letiʼeʼ jach kiʼimakchaj u yóol tumen tu beetaj baʼax u kʼáat u Taata, maʼ baʼax u kʼáat letiʼiʼ. Kiʼimak u yóol ken u yil u kʼaʼamal le maʼalob péektsil tumen le máaxoʼob utsoʼoboʼ (Luc. 10:21; Juan 4:34). Maʼ xaaneʼ techeʼ tsʼoʼok a wuʼuyik le kiʼimak óolal ku taasik a wáantik a wéet máakiloʼ. Wa ken a chʼaʼtukult le baʼaxoʼob kʼaʼanaʼantak ichil a kuxtal ka chʼaʼik en cuenta le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ yaan u kiʼimaktal a wóol yéetel yaan a kiʼimakkúuntik u yóol Jéeoba (Pro. 27:11).

11. ¿Baʼaxten pʼáat maʼ kiʼimak u yóol Barukiʼ, yéetel baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen Jéeoba?

¹¹ Maas ku kiʼimaktal u yóol máak u meyajtik Jéeoba (Pro. 16:20). Maʼ xaaneʼ Baruk, u secretario Jeremíaseʼ, tu tuʼubsaj leloʼ. Kʼuch u súutukil maʼ kiʼimak u yóol táan u meyajtik Diosiʼ, le oʼolal aʼalaʼabtiʼ tumen Jéeoba: «Techeʼ chéen táan a bin tu paach nukuch baʼaloʼob. Xuʼuluk a bin tu paachoʼob. Tumen teneʼ yaan in túuxtik noj yajil tu yóokʼol tuláakal wíinikoʼob. Baʼaleʼ bíin in tsʼáa tiʼ teech kex chéen a kuxtal jeʼel tuʼuxak bíin xiʼikecheʼ» (Jer. 45:3, 5, Traducción del Nuevo Mundo). Techeʼ a tuklikeʼ, ¿baʼax jeʼel u taasik kaʼach maas kiʼimak óolal tiʼ Barukeʼ? ¿U kaxtik nukuch baʼaloʼob, wa u salvarkuba ken xuʼulsaʼak tiʼ Jerusalén tumen chúukpaj u yóol u meyajt Dios? (Sant. 1:12.)

12. ¿Baʼax taas kiʼimak óolal tiʼ Ramiro?

¹² Ramiro, juntúul sukuʼun kiʼimak u yóol ikil u meyajtik u maasileʼ, ku yaʼalik: «Tiʼ líikʼen ichil junpʼéel familia óotsil kajaʼan tiʼ  junpʼéel chan kaaj yaan tu jáal u witsiloʼob Andes. Le oʼolal le ka tu yaʼalaj in sukuʼun jeʼel u boʼotik in xook universidadeʼ, anchaj u páajtalil u kaʼantal in xook. Baʼaleʼ maʼ úuch okjaʼanakeniʼ yéetel tsʼokaʼaniliʼ u yaʼalaʼalten tumen juntúul precursor wa jeʼel in bin kʼaʼaytaj tu yéetel tiʼ junpʼéel chan kaajeʼ. Bineniʼ ka tin kanaj kʼos pool tsʼoʼoleʼ tin tsʼáaj junpʼéel peluquería utiaʼal in kaxtik in kuxtal. Yaʼab máakoʼob kʼamik junpʼéel xook tiʼ le Bibliaoʼ. Ka máan kʼiineʼ máanen áantaj tiʼ junpʼéel túumben múuchʼulil tuʼux ku tʼaʼanal junpʼéel máasewáal tʼaan. Beora tsʼoʼok u máan diez jaʼaboʼob táan in beetik in precursorilaʼ in wojel mix baʼal uláakʼ jeʼel u taasikten le kiʼimak óolal kin wuʼuyik ikil in wáantik le máakoʼob u naʼatoʼob le maʼalob péektsil ichil le tʼaan ku beetkoʼoboʼ».

13. ¿Baʼaxten tu táankelmil máakeʼ jach maʼalob ka u kʼub u yóol u meyajt Jéeoba?

¹³ Meyajt Jéeoba yéetel kiʼimak óolal ta táankelmil (xok Eclesiastés 12:1). Maʼ a tuklik wa yáax kʼaʼabéet u yantaltech junpʼéel maʼalob meyaj utiaʼal u páajtal a kʼubik a wóol a meyajt Jéeoba. Beora táankelmechaʼ u yorail a kʼubik a wóol a meyajt Dios tumen toj a wóol, minaʼan a familia yéetel yaan a muukʼ. ¿Baʼax a kʼáat a beet yoʼolal Jéeoba ta táankelmil? ¿A precursoril? ¿A kʼaʼaytaj ich yaanal tʼaan? ¿Wa a maas meyaj ta múuchʼulil? Jeʼel bixak a kʼáat a meyajt Dioseʼ, yaan u kʼaʼabéettal a meyaj utiaʼal a kaxtik a kuxtal. ¿Tiʼ baʼax kan meyaj? ¿Yaan wa u kʼaʼabéettal u kaʼantal a xook?

14. ¿Baʼax unaj u kanáantik le táankelmoʼob ken u chʼaʼtukloʼob baʼax ken u beetoʼoboʼ?

¹⁴ Le óoxpʼéel baʼal tsʼoʼok k-ilkaʼ jeʼel u yáantkech a wil baʼax meyajil maas maʼalob ka a beeteʼ. Maʼ xaaneʼ teʼ escuelaoʼ jeʼel u  yaʼalaʼaltech baʼax meyajil suuk u beetaʼal teʼ tuʼux kajaʼanechoʼ. Wa maʼ xaaneʼ le periódico yéetel le máaxoʼob a kʼaj óoloʼ jeʼel u yáantkech a kaxt meyajeʼ. Yaan horaeʼ le baʼaloʼobaʼ jeʼel u yáantkecheʼ, baʼaleʼ kanáantaba tumen le máaxoʼob maʼ u yaabiltmoʼob Jéeobaoʼ jeʼel u beetkoʼob a yaabiltik le yóokʼol kaabaʼ (1 Juan 2:15-17). Yéetel wa ku joʼopʼol a sen tuklik baʼax yaan teʼ yóokʼol kaabaʼ, jeʼel u káajal a tsʼíiboltikeʼ (xok Proverbios 14:15; Jer. 17:9).

15, 16. ¿Máaxoʼob jeʼel u yáantkech a wil baʼax meyajil unaj a beetkeʼ?

¹⁵ Ken tsʼoʼokok a wilik baʼax meyajil jeʼel u páajtal a beetkeʼ yaan u kʼaʼabéettaltech maʼalob tsolnuʼukoʼob (Pro. 1:5). ¿Máax jeʼel u yáantech a wil yéetel le Biblia wa maʼalob le baʼax ken a chʼaʼtukloʼ? Uʼuy baʼax ku yaʼalik máaxoʼob u yaabiltmoʼob Jéeoba, u yaabiltmechoʼob yéetel u kʼaj óolechoʼob. Letiʼobeʼ yaan u yáantkechoʼob a wil baʼaxoʼob jeʼel u páajtal a beetkeʼ yéetel baʼaxten taak a beetik. Maʼ xaaneʼ le baʼax ken u yaʼaloʼobtechoʼ jeʼel u yáantkech a chʼaʼtukult tubeel baʼax ken a beeteʼ. ¡Bukaʼaj maʼalobil wa yaabiltaʼan Jéeoba tumen a taataʼobeʼ! Le ancianoʼob yaan ta múuchʼuliloʼ yaʼab baʼax u yojloʼob tiʼ le Biblia jeʼel u nuʼuktikechoʼob tu beeloʼ. Tsʼoʼoleʼ tsikbalnen yéetel le precursoroʼob bey xan yéetel le superintendente viajanteʼoboʼ. Kʼáattiʼob: ¿Baʼaxten ta chʼaʼtuklaj a kʼubik a wóol a meyajt Dios? ¿Bix káajik a beetik a precursoril? ¿Baʼax ta beetaj utiaʼal u yantaltech junpʼíit centavo? ¿Baʼax utsil ku taasiktech a meyajtik Dios? (Pro. 15:22.)

¹⁶ Le máaxoʼob u kʼaj óolechoʼoboʼ jeʼel u tsolnuʼuktikechoʼob maʼalobeʼ. Koʼox aʼalikeʼ kex jach paalecheʼ taak a pʼatik a xook utiaʼal a beetik a precursoril chéen tumen maʼ uts ta tʼaan a xookiʼ. Maʼ xaaneʼ juntúul máax u yaabiltmecheʼ jeʼel u tsʼáaik cuenta baʼaxten a kʼáat a pʼáat a xookeʼ yéetel jeʼel u yáantkech a wileʼ wa ku chúukpajal a wóol xookeʼ, yaan xan u chúukpajal a wóol a meyajt Jéeoba yéetel tuláakal a puksiʼikʼal (Sal. 141:5; Pro. 6:6-10).

17. ¿Baʼax unaj a kanáantik ken a chʼaʼtukult baʼax ken a beete?

¹⁷ U jaajileʼ tuláakal máax meyajtik Dioseʼ yaan baʼaloʼob ku aktáantik jeʼel u beetik u náachtal tiʼ Jéeobaeʼ (1 Cor. 15:33; Col. 2:8). Baʼaleʼ yaan meyajoʼobeʼ maas yaʼab talamil jeʼel u taasik tiʼ máakeʼ. ¿Yaan wa juntúul sukuʼun a kʼaj óol tsʼoʼok u «saʼatal u fe [...] jeʼex u búulul junpʼéel barco ichil le jaʼ» yoʼolal le meyaj tu beetoʼ? (1 Tim. 1:19.) ¿Baʼax ku kaʼansiktech? Ku kaʼansik unaj a kanáantik baʼax ka chʼaʼtuklik a beetik utiaʼal maʼ u xuʼulul a biskaba yéetel Dios (Pro. 22:3).

18, 19. ¿Baʼax jeʼel a beetik wa maʼ jach síijik ta puksiʼikʼal a meyajtik Diosiʼ?

¹⁸ Wa ku síijil ta puksiʼikʼal a meyajtik Jéeoba beora táankelmech yéetel ku páajtal a beetkaʼ, beete. Chʼaʼtukult a beetik baʼaloʼob jeʼel u yáantkech a meyajt Jéeoba yéetel kiʼimak óolal teʼ kʼiinoʼobaʼ (Sal. 148:12 ,13).

¹⁹ Baʼaleʼ ¿kux túun wa maʼ jach síijik ta puksiʼikʼal a meyajtik Diosiʼ? Wa beyoʼ maʼ u lúubul a wóol, baʼaxeʼ ilawil a muʼukʼaʼankúuntik a fe. Ka tsʼoʼok u yaʼalik apóstol Pablo baʼax anchaj u beetik utiaʼal u kiʼikiʼtʼantaʼal tumen Dioseʼ, tu yaʼalaj: «Wa ka tuukuleʼex yaanal bixeʼ, Dios kun eʼesikteʼex bix unaj a tuukuleʼex. Jeʼel bixakeʼ, tak tuʼux tsʼoʼok k-náakleʼ, maʼ u xuʼulul k-bin táanil le táan k-nuʼuktikbaʼex jeʼex tsʼoʼok u yeʼesaʼaltoʼoneʼexoʼ» (Fili. 3:15, 16). Kʼaʼajaktech bukaʼaj u yaabiltmilech Jéeoba. Tuukulnen tiʼ le maʼalob tsolnuʼukoʼob ku tsʼáaikoʼ. Letiʼeʼ jeʼel u yáantkech a chʼaʼtukult baʼaloʼob maʼalobtak beora táankelmechaʼ.