1, 2. ¿Baʼaxten jejeláas bix likʼaʼaniloʼon yéetel maʼ junpʼéeliliʼ bix t-kʼaj óoltil u jaajiliʼ?

TIʼ DIOS u taal tuláakal familia (Efe. 3:14, 15). Kex tiʼ junpʼéeliliʼ familia k-taaleʼ maʼ junpʼéeliliʼ k-modosiʼ yéetel yaʼab tiʼ uláakʼ baʼaloʼob maʼ igualoʼoniʼ. Yaan jujuntúul máakoʼobeʼ maʼ xaaneʼ nojochchajoʼob yiknal u taataʼob. Baʼaleʼ yaan máakeʼ maʼ xaneʼ kíim u taataʼob tu yoʼolal junpʼéel kʼojaʼanil, junpʼéel accidente wa yoʼolal uláakʼ wa baʼax. Tsʼoʼoleʼ yaan máakeʼ mix tu kʼaj óoltaj u taataʼobiʼ.

² Le máaxoʼob yanoʼob ichil u familia Jéeoba xanoʼ maʼ junpʼéeliliʼ bix tu kaniloʼob u jaajiliʼ. Maʼ xaaneʼ techeʼ desde ta chichnil kaʼansaʼabtech baʼax uts tu tʼaan Dios tumen a taataʼob (Deu. 6:6, 7). Wa maʼ xaan xaaneʼ, ta kʼaj óoltaj u jaajil tumen yaan máax tsikbalttech jeʼex úuchik tiʼ yaʼab sukuʼunoʼobeʼ (Rom. 10:13-15; 1 Tim. 2:3, 4).

3. Kex maʼ junpʼéeliliʼ bixoʼoneʼ, ¿tiʼ baʼax igualoʼon?

³ Kex maʼ junpʼéeliliʼ bixoʼoneʼ, ¿yaan wa tiʼ baʼax igualoʼon? Yaan. Tuláakloʼon k-muʼyaj úuchik maʼ u yuʼubik tʼaan Adán: j-kʼebanoʼon yéetel k-kíimil (Rom. 5:12). Kex beyoʼ tumen chúukaʼan k-óol k-meyajt Jéeobaeʼ ku páajtal k-ilik bey k-Taata ken  tʼaanakoʼon tu yéeteleʼ. Úuchjeakileʼ u kaajal Dios u yéeymoʼ ku páajtal u yaʼalik: «Yuumtsil techeʼ k-yuumech» (Isa. 64:8). Tsʼoʼoleʼ ka payalchiʼinaj Jesuseʼ, tu yaʼalaj xan: «K-Taata yanech teʼ kaʼanoʼ, kiliʼichkúuntaʼak a kʼaabaʼ» (Mat. 6:9).

4, 5. ¿Baʼax ken u yáantoʼon k-maas yaabilt Jéeoba, k-Taata?

⁴ K-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ ku kanáantik máaxoʼob chʼaʼchiʼitik u kʼaabaʼ yéetel fe. Letiʼeʼ ku yaʼalik yoʼolal le máax meyajtik yéetel chúukaʼan óolaloʼ: «Bíin in tsʼáa tuʼux maʼ u yúuchul loob tiʼ; náach tiʼ tuláakal chʼaʼpach, tumen letiʼeʼ u yaakuntmajen yéetel u kʼaj óolen» (Sal. 91:14). Jéeobaeʼ yéetel yaabilaj ku kanáantik u kaajal utiaʼal maʼ u xuʼulsaʼal tumen máaxoʼob pʼekmil.

⁵ Utiaʼal k-maas yaabiltik Jéeobaeʼ koʼoneʼex ilik óoxpʼéel baʼal ku beetik t-oʼolal: 1) ku tsʼáaik baʼax kʼaʼabéettoʼon, 2) ku kanáantkoʼon yéetel 3) letiʼeʼ k-maas maʼalob Amigo. Ken k-xakʼalt cada junpʼéeleʼ, tuukulnakoʼon tiʼ bix k-bisikba yéetel k-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ yéetel baʼax jeʼel k-beetik utiaʼal k-nojbeʼenkúuntikeʼ. Unaj xan k-tuukul tiʼ le bukaʼaj utsiloʼob ku tsʼáaik tiʼ le máaxoʼob ku natsʼkubaʼob tiʼ letiʼoʼ (Sant. 4:8).

6. ¿Baʼax eʼesik tiʼ Jéeoba u taal «tuláakal baʼal maʼalob»?

⁶ Disipulo Santiagoeʼ tu tsʼíibtaj: «Tuláakal baʼal maʼalob yéetel utsil chúukaʼan ku siʼibiltoʼoneʼ kaʼan u taal; tiʼ ku lukʼloʼob yiknal u Taatail le sáasiloʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ» (Sant. 1:17). Le kuxtaloʼ junpʼéel u siibal Jéeoba (Sal. 36:9). Ken meyajnaktoʼon utiaʼal k-beetik baʼax uts tu tʼaaneʼ, k-kʼamik yaʼab utsiloʼob yéetel jeʼel u páajtal k-páaʼtik k-kuxtal utiaʼal minaʼan u xuul teʼ túumben luʼumoʼ (Pro. 10:22; 2 Ped. 3:13). Le utsiloʼobaʼ, ¿bix jeʼel u béeytal k-kʼamik kex j-kʼebanoʼon yoʼolal Adaneʼ?

7. ¿Baʼax tu beetaj Jéeoba utiaʼal u páajtal k-bisikba tu yéetel?

⁷ Jéeobaeʼ jejeláas bix u tsʼáaik baʼax kʼaʼabéettoʼon. Kex tuláakloʼon j-kʼebanoʼon tumen maʼ tu yuʼubaj tʼaan Adaneʼ tsʼoʼok u yeʼesiktoʼon u yutsil (Rom. 3:23). Tumen jach u yaabiltmoʼoneʼ yaan baʼax tu beetaj utiaʼal u páajtal k-bisikba tu yéetel. Apóstol Juaneʼ ku yaʼalik baʼax tu beetaj: «Tu yoʼolal lelaʼ eʼesaʼabtoʼon u yaabilaj Dios, tumen Dioseʼ tu túuxtaj u juntúuliliʼ Paal teʼ yóokʼol kaabaʼ, utiaʼal beyoʼ ka yanaktoʼon kuxtal tu yoʼolal letiʼ. Lelaʼ letiʼe baʼax u kʼáat u yaʼal le yaabilajoʼ, maʼ tumen wa toʼon yaabilt Diosiʼ, baʼaxeʼ letiʼ yaabiltoʼon úuchik u túuxtik u Paal kíimil t-oʼolal utiaʼal u tsʼáaik tuʼux u perdonartaʼal k-kʼebanoʼob» (1 Juan 4:9, 10).

8, 9. Tu kʼiiniloʼob Abrahán yéetel Isaakeʼ, ¿bix tu yeʼesil Jéeoba ku tsʼáaik baʼax kʼaʼabéet? (Ilawil le dibujo yaan tu káajbal le xookaʼ.)

⁸ Óoliʼ tu jaʼabil 1893 táanil tiʼ u taal Jesuseʼ, junpʼéel baʼax úuch ichil u kuxtal Abrahaneʼ tu yeʼesaj tak baʼax jeʼel u beetik Jéeoba utiaʼal u yantal kuxtal minaʼan u xuul tiʼ máaxoʼob meyajtikeʼ. Hebreoʼob 11:17 tak 19, ku yaʼalik: «Tu yoʼolal fejeʼ, Abrahaneʼ, le ka túuntaʼab u yóoleʼ, jeʼel u páajtal u yaʼalaʼal tu kʼubaj Isaakeʼ. Abrahán le máax tu kʼamaj yéetel kiʼimak óolal le promesaoʼ tu yóotaj u kʼub u juntúuliliʼ paal, kex aʼalaʼan kaʼach tiʼ: ‹Le máax kun aʼalbil «a chʼiʼibaloʼ» tiʼ Isaak kun taal›. Baʼaleʼ kʼuch u naʼateʼ Dioseʼ jeʼel u páajtal kaʼach u líiʼsik ichil le kimenoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ jeʼel u páajtal u yaʼalaʼaleʼ bey líiʼsbil beetaʼabik u paal ichil le kimenoʼoboʼ; lelaʼ meyajnaj bey junpʼéel kettʼaaneʼ». Le baʼax tu beetaj Abrahanoʼ chíikaʼan tiʼ baʼax tu beetaj Jéeoba. Letiʼeʼ tu kʼubaj Jesucristo, u Paal, utiaʼal u yutsil tuláakal máak (xok Juan 3:16, 36).

⁹ ¡Jach kiʼimakchaj wal u yóol Isaak tumen maʼ kʼaʼabéetchaj u kíimil teʼ kʼiin jeʼeloʼ! Jach wal tu tsʼáaj u nib óolalil tiʼ Dios  úuchik u tsʼáaik yaanal baʼal utiaʼal kʼubbileʼ: juntúul taman tʼiilil u baak tiʼ junkúul chan cheʼ (Gén. 22:10-13). Le oʼolal le kúuchiloʼ tsʼaʼab u kʼaabaʼt «Jéeoba-yiré» ich hebreoeʼ u kʼáat u yaʼal «Yuumtsil tsʼáaik le baʼax kʼaʼabéetoʼ» (Gén. 22:14).

10, 11. ¿Máaxoʼob nuʼuktik «u meeyjil u kaʼa biskuba máak tu yéetel» Dios, yéetel bix u beetkoʼob?

¹⁰ Ken tuukulnakoʼon tiʼ bukaʼaj baʼaloʼob tsʼoʼok u tsʼáaiktoʼon Jéeobaeʼ, k-ilkeʼ wa maʼ yoʼolal úuchik u kʼubik u kuxtal Jesuseʼ maʼ tu béeytal k-kaʼa bisikba tu yéetel. Pabloeʼ u yojel lelaʼ, le oʼolal tu tsʼíibtaj: «Jach k-ojleʼ juntúul máakeʼ kíim tu yoʼolal tuláakal máak; bey túunoʼ tuláakloʼob kimenoʼob kaʼachi; letiʼeʼ kíim tu yoʼolal tuláakal máak, utiaʼal beyoʼ le máaxoʼob kuxaʼanoʼoboʼ maʼ u kuxtaloʼob utiaʼal u beetkoʼob chéen baʼax u kʼáatoʼob, baʼaxeʼ utiaʼal ka u beetoʼob baʼax u kʼáat le máax kíim tu yoʼolaloʼob yéetel kaʼa kuxkíintaʼaboʼ» (2 Cor. 5:14, 15).

¹¹ Le yáax cristianoʼoboʼ u yaabiltmoʼob kaʼach Dios yéetel kiʼimak u yóoloʼob tumen ku páajtal u meyajtikoʼob. Le oʼolal kiʼimakchaj u yóoloʼob ka kʼubéentaʼabtiʼob «u meeyjil u kaʼa biskuba máak tu yéetel». Tumen kʼaʼaytajnajoʼob yéetel joʼopʼ u beetkoʼob disipuloʼobeʼ, yaʼab máakoʼob uts u puksiʼikʼaloʼobeʼ anchajtiʼob jeetsʼelil yéetel Dios, tu bisubaʼob tu yéetel, tu tsʼookeʼ kʼaʼamoʼob tumen Dios bey u paalaleʼ. Bejlaʼa xaneʼ le yéeyaʼanoʼoboʼ láayliʼ táan u beetkoʼob le meyajaʼ. Tumen ku tʼaanoʼob tu kʼaabaʼ Dios yéetel tu kʼaabaʼ Cristoeʼ, ku yáantkoʼob le máaxoʼob uts u puksiʼikʼaloʼob utiaʼal u natsʼkubaʼob yiknal Jéeoba utiaʼal u meyajtikoʼoboʼ (xok 2 Corintoiloʼob 5:18-20; Juan 6:44; Bax. 13:48).

12, 13. ¿Bix jeʼel k-eʼesik k-tsʼáaik u nib óolalil le baʼaxoʼob ku tsʼáaiktoʼon Jéeobaoʼ?

¹² Tumen kiʼimak u yóoloʼob yoʼolal baʼax ku tsʼaʼabaltiʼob tumen Dioseʼ, le máaxoʼob kun pʼáatloʼob kuxtal way Luʼumeʼ ku yáantkoʼob le yéeyaʼanoʼob u kʼaʼaytoʼob le Reinooʼ. Utiaʼal leloʼ ku meyajtoʼon le Bibliaoʼ, uláakʼ junpʼéel nojoch siibal u tsʼaamajtoʼon Jéeoba (2 Tim. 3:16, 17). Ken meyajnaktoʼon tubeel le Bibliaoʼ k-áantik le máakoʼob utiaʼal ka béeyak u kuxtaloʼob minaʼan u xuuloʼ. Baʼaleʼ maʼ chéen le Biblia ku meyajtoʼon utiaʼal k-beetik le meyajaʼ. Jéeobaeʼ u tsʼaamaj xan toʼon u kiliʼich muukʼ (Zac. 4:6; Luc. 11:13). Tak chéen ka k-xok le Anuarioʼoboʼ k-ilik bix maʼalobil u bin le meyajoʼ. Jach kiʼimak k-óol k-táakpajal teʼ meyaj ku nojbeʼenkúuntik k-Taata, le máax tsʼáaik baʼaxoʼob kʼaʼabéettoʼonoʼ.

¹³ Yoʼolal le bukaʼaj baʼaloʼob tsʼoʼok u tsʼáaiktoʼon Jéeobaoʼ, maʼalob ka k-tukle: «¿Kin tsʼáaik wa in wóol kʼaʼaytaj utiaʼal in tsʼáaik nib óolal tiʼ? ¿Baʼax kʼaʼabéet in beetik utiaʼal in kʼaʼaytaj maas maʼalob?». Wa k-tsʼáaik táanil le Reinooʼ k-eʼesik k-tsʼáaik nib óolal tiʼ Dios. Jéeoba túuneʼ yaan u tsʼáaik tuláakal baʼax kʼaʼabéettoʼon (Mat. 6:25-33). Ken k-il bix u kanáantkoʼon Jéeobaeʼ ku taaktal k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-kiʼimakkúuntik u yóol (Pro. 27:11).

14. ¿Tiʼ baʼax súutukiloʼob tsʼoʼok u yáantik Jéeoba máaxoʼob meyajtik?

¹⁴ Davideʼ tu kʼayaj: «Óotsilen yéetel yaj in wóol in wanil [...], Yuumtsil, maʼ a tuʼubsiken. Teech le máax áantken yéetel máax jáalkʼabtikenoʼ» (Sal. 40:17). Jéeobaeʼ yaʼab u téenel tsʼoʼok u yáantik máaxoʼob meyajtik, maases ken chʼaʼpachtaʼakoʼob wa ken beetaʼak u muʼyajoʼob tumen máaxoʼob pʼekmiloʼob. Teʼ súutukiloʼob beyaʼ ku yáantkoʼon utiaʼal u chúukpajal k-óol. ¡K-jach tsʼáaik u nib óolalil tiʼ yoʼolal baʼax ku beetik t-oʼolal!

15. Tsol bix u kanáantik u paalal juntúul taatatsil.

¹⁵ Juntúul taatatsil u yaabiltmaj u paalaleʼ ku tsʼáaik baʼax kʼaʼabéettiʼob yéetel ku kanáantkoʼob. Ken u yil nukaʼaj úuchul loob tiʼ u paalaleʼ tu séebaʼanil ku péek. Juntúul sukuʼuneʼ ku yaʼalikeʼ, tu paalileʼ junpʼéel kʼiin le táan u suutoʼob tu yotochoʼob le ka tsʼoʼok u kʼaʼaytajoʼobeʼ, tu yiloʼobeʼ kaʼanchaj u jaʼil le tuʼux suuk u máanoʼoboʼ tumen kʼaʼamchaj cháak teʼ kʼiin jeʼeloʼ. Utiaʼal u béeytal u máanoʼobeʼ kʼaʼabéetchaj u tʼuʼultikoʼob nukuch tuunichoʼob. Letiʼeʼ táanil ku bin, baʼaleʼ tu jáakchaʼataj junpʼéel tiʼ le tuunichoʼoboʼ ka lúubi, kaʼatéen máan u búulul. Tu séebaʼanil maʼach tu keléembal tumen u taata. ¡Le sukuʼunoʼ jach kiʼimak u yóol úuchik u yáantaʼal! Jeʼex le taatatsilaʼ, k-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ ku kanáantkoʼon tiʼ u kʼasaʼan yóokʼol kaab Satanás. Minaʼan uláakʼ máax jeʼel u kanáantkoʼon jeʼex Jéeobaeʼ (Mat. 6:13; 1 Juan 5:19).

16, 17. ¿Bix kanáantaʼabik le israelitaʼob tumen Jéeoba ka baʼatelnajoʼob yéetel le amalequitaʼoboʼ?

¹⁶ Junpʼéel baʼax úuch ka tsʼoʼok u jáalkʼabtaʼal le israelitaʼob Egipto tu jaʼabil 1513 táanil tiʼ u taal Jesusoʼ, ku yeʼesik bix u kanáantik Jéeoba u kaajal. Letiʼobeʼ tsʼokaʼaniliʼ u kʼáatmáanskoʼob le Chak Kʼáaʼnáaboʼ yéetel táan u binoʼob kaʼach tu witsil Sinaí, baʼaleʼ kʼuchoʼob tiʼ junpʼéel kúuchil ku kʼaabaʼtik Refidim.

¹⁷ Tumen u yojel Satanás baʼax ku yaʼalik Génesis 3:15, joʼopʼ u kaxtik bix jeʼel u beetik loob tiʼ le israelitaʼoboʼ, chéen pʼel anchajik u súutukileʼ le ku beetik. Utiaʼal lelaʼ meyajnajtiʼ le amalequitaʼoboʼ, letiʼobeʼ u pʼekmoʼob kaʼach u kaajal Dios (Núm. 24:20). Koʼoneʼex ilik bix úuchik u kanáantik u kaajal Jéeoba yéetel u yáantaj máaxoʼob meyajtik, jeʼex Josué, Moisés, Aarón  yéetel Hur. Le táan u baʼateʼel Josué yéetel le amalequitaʼoboʼ, Moisés, Aarón yéetel Hureʼ naʼakoʼob tu yóokʼol junpʼéel múul. Wa u tichʼmaj kaʼach u kʼaboʼob Moiseseʼ, ku joʼopʼol u ganar le israelitaʼoboʼ. Le oʼolal ka joʼopʼ u kaʼanal Moiseseʼ, láatʼaʼab u kʼaboʼob tumen Aarón yéetel Hur. Yéetel u yáantaj Jéeobaeʼ, Josueeʼ tu ‹tsʼáanchaʼataj le amalequitaʼoboʼ› (Éxo. 17:8-13). Moiseseʼ tu beetaj junpʼéel altar teʼ kúuchiloʼ yéetel tu tsʼáaj u kʼaabaʼt «Jéeoba-nisí» ich hebreoeʼ u kʼáat u yaʼal «Jéeoba kanáantkoʼon» (xok Éxodo 17:14, 15).

18, 19. ¿Bix u kanáantkoʼon Jéeoba teʼ kʼiinoʼobaʼ?

¹⁸ Jéeobaeʼ ku kanáantik máaxoʼob yaabiltmil yéetel ku beetkoʼob baʼax uts tu tʼaan. Jeʼex tu beetil le israelitaʼob teʼ kúuchil ku kʼaabaʼtik Refidimoʼ, toʼon xaneʼ k-kaxtik u yáantaj Jéeoba ken óotaʼak beetbiltoʼon loob. Jéeobaeʼ yaʼab u téenel tsʼoʼok u kanáantik u kaajal yéetel maʼ u chaʼa k-lúubul tu kʼab Satanasiʼ. Chéen tukult jaytéen tsʼoʼok u kanáantik Jéeoba le máaxoʼob ku chúukpajal u yóoloʼob tiʼ letiʼoʼ. Letiʼeʼ tu kanáantaj le sukuʼunoʼob kajaʼanoʼob kaʼach Alemania yéetel uláakʼ luʼumiloʼob tu kʼiinil le naziʼoboʼ. Teʼ Anuarioʼoboʼ ku yaʼalaʼal bix tu kanáantil Jéeoba máaxoʼob meyajtik teʼ kʼiinoʼob táan u chʼaʼpachtaʼaloʼoboʼ. Wa k-xokik yéetel k-tuukul tiʼ le baʼax ku yaʼalikoʼ yaan k-maas kʼubik k-óol tiʼ Jéeoba (Sal. 91:2).

¹⁹ Le baʼaxoʼob ku yaʼalik u kaajal Jéeoba bey xan le jóoʼsaʼaniloʼoboʼ ku kanáantkoʼonoʼob. Le baʼaloʼobaʼ jach tsʼoʼok u yáantkoʼonoʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ. Cada kʼiin ku máaneʼ u máakiloʼob le yóokʼol kaabaʼ táan u bin u maas beetkoʼob chéen baʼax u kʼáatoʼob yéetel jach ku chaʼantaʼal chaknuulil, baʼaleʼ Jéeobaeʼ mantatsʼ ku tsʼáaiktoʼon tsolnuʼukoʼob utiaʼal maʼ k-lúubul tiʼ le baʼaloʼob kʼaastakaʼ. Jeʼex juntúul Taatatsileʼ ku yaʼaliktoʼon ka k-kanáantba tiʼ le maʼ maʼalob amigoʼob jeʼel u yantaltoʼon teʼ redes socialesoʼ (1 Cor. 15:33). *

20. ¿Bix k-nuʼuktaʼal yéetel k-kanáantaʼal teʼ múuchʼuliloʼ?

²⁰ ¿Bix jeʼel k-eʼesik táan k-kaʼansaʼal tumen Jéeobaeʼ? Letiʼe ken k-beet le baʼaxoʼob ku yaʼalikoʼ (Isa. 54:13). Teʼ múuchʼuliloʼoboʼ k-nuʼuktaʼal yéetel k-kanáantaʼal. Teʼeloʼ le ancianoʼoboʼ ku yáantkoʼonoʼob yéetel ku tsolnuʼuktikoʼonoʼob yéetel le Bibliaoʼ (Gal. 6:1). Utiaʼal u tsʼáaiktoʼon le áantaj kʼaʼabéettoʼonoʼ, tiʼ Jéeobaeʼ ku meyaj le «wíinikoʼob bey siibal[oʼoboʼ]» (Efe. 4:7, 8). ¿Baʼax unaj k-beetik túun? Unaj k-beetik yéetel kabal óolal baʼax ku yaʼalikoʼob, beyoʼ yaan u kiʼikiʼtʼantkoʼon Dios (Heb. 13:17).

21. 1) ¿Baʼax tsʼoʼok k-chʼaʼtuklik? 2) ¿Baʼax ken k-il teʼ tuláakʼ xookoʼ?

²¹ Unaj k-chaʼik u nuʼuktikoʼon le kiliʼich muukʼoʼ bey xan le tsolnuʼukoʼob ku tsʼáaiktoʼon k-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ. Maʼalob ka k-tukult bix tu beetil Jesucristo, u Paal, utiaʼal u seguer k-beetik xan beyoʼ. Letiʼeʼ chúukpaj u yóol tak ka kíimi, le oʼolal jach kiʼikiʼtʼantaʼab tumen Jéeoba (Fili. 2:5-11). Toʼon xaneʼ yaan k-kiʼikiʼtʼantaʼal wa k-kʼubik k-óol tiʼ Jéeoba yéetel tuláakal k-puksiʼikʼal (Pro. 3:5, 6). Le oʼolal maʼ unaj u tuʼubultoʼoneʼ mix máak jeʼel u tsʼáaik baʼax kʼaʼabéettoʼon yéetel u kanáantkoʼon jeʼex Jéeobaeʼ. ¡Jach kiʼimak k-óol ikil u páajtal k-meyajtik! Baʼaleʼ ¿baʼaxten jeʼel u páajtal k-aʼalik juntúul jach maʼalob Amigoeʼ? Le yaabilaj k-uʼuyik tu yoʼolaloʼ yaan u maas nojochtal ken k-il u núukil le kʼáatchiʼ teʼ tuláakʼ xookoʼ.