IN TAATAEʼ síij tu kaajil Graz (Austria) tu jaʼabil 1899, le ka káaj le Yáax Baʼateltáambaloʼ letiʼeʼ jach táankelem. Baʼaleʼ tu jaʼabil 1939, le tsʼoʼok u káajal le Kaʼapʼéel Baʼateltáambaloʼ, bisaʼab baʼateʼel tumen u soldadoiloʼob Alemania. Letiʼeʼ kíim tu jaʼabil 1943, le táan u baʼateʼel tu luʼumil Rusiaoʼ. Teneʼ maʼ tin kʼaj óoltiʼ tumen chéen kaʼapʼéel jaʼab yaanten ka kíimi, le oʼolaleʼ tin chichnileʼ tin wuʼuyaj jach kʼaʼabéetten in taata, maases ken in wil tuláakal in wéet xookoʼobeʼ yaan u taataʼob. Baʼaleʼ ka maas chan nojochchajeneʼ tin kaneʼ yaan juntúul in Taata teʼ kaʼanoʼ, juntúul taatatsil mix bikʼin kun kíimil, leloʼ jach tu kiʼimakkúuntaj in wóol (Hab. 1:12).

Ka tu tsʼáajten siete jaʼaboʼobeʼ ooken ichil le Boy Scoutsoʼ (jovenes exploradores). Le Boy Scoutsoʼ junpʼéel organización yaan tuláakal yóokʼol kaab káaj tu jaʼabil 1908, tu luʼumil Gran Bretaña. Le máax káajsoʼ u generalil u soldadoiloʼob Gran Bretaña, u kʼaabaʼeʼ Robert Stephenson Smyth Baden-Powell. Tu jaʼabil 1916, le generalaʼ tu beetaj junjaats tiʼ le organización chéen utiaʼal mejen paalaloʼ. Lelaʼ tu kʼaabaʼtaj Wolf Cubs wa Cub Scouts (ku yaʼalaʼal xan tiʼob Lobatos), teneʼ tiaʼanen kaʼach ichil le jaatsaʼ tumen chichnen.

Tu jóokʼbal semanaeʼ jatsʼuts in wilik kaʼach k-bisaʼal wenel tiʼ tiendaʼob de campaña. Jatsʼuts xan in wilik in takik in uniforme yéetel in marchar táan in wuʼuyik u juum le tamboroʼoboʼ. Jach ku kiʼimaktal in wóol ken in kʼaʼajs bix k-báaxal kaʼach yéetel uláakʼ mejen paalaloʼob teʼ kʼáaxoʼ bey xan bix k-kʼaay tu baʼpach le kʼáakʼ le táan u yéeʼsameʼentaloʼ. Yaʼab baʼaloʼob k-kanik kaʼach yoʼolal le baʼaxoʼob yaan way luʼumaʼ, leloʼ tu yáanten in maas yaabilt le baʼaxoʼob beetaʼan tumen Diosoʼ.

Tiʼ le Boy Scoutsoʼ ku kaʼansaʼaltiʼobeʼ sáamsamal kʼaʼabéet u beetkoʼob junpʼéel baʼal maʼalob utiaʼal u yutsil le yóokʼol kaabaʼ. Kʼajaʼanteneʼ ken k-saludartbaeʼ k-aʼalik: «Mantatsʼ listoʼon». Lelaʼ junpʼéel baʼal jach uts tin wich kaʼachi. Teʼ grupo tuʼux yanenoʼ cien u túulaloʼon, óoliʼ táanchumukeʼ catolicoʼob, le uláakʼ táanchumukoʼ protestante, chéen juntúul budista yaan kaʼachiʼ.

Desde 1920, le Boy Scoutsoʼ ku beetkoʼob nukuch muchʼtáambaloʼob tuʼux ku taal u máakiloʼob jejeláas luʼumiloʼob. Tiʼ le muchʼtáambaloʼobaʼ ku yaʼalaʼaltiʼ jamborees, yéetel ku beetaʼal cada wa baʼax jaʼabil. Teneʼ binen ka beetaʼab le u siete muchʼtáambal tu kaajil Bad Ischl (Austria) tu mesil agosto tiʼ 1951. Bey xan ka beetaʼab u nueve muchʼtáambal tu kaajil Sutton Park, naatsʼ tiʼ Birmingham (Inglaterra) tu mesil agosto tiʼ 1957. Le ka beetaʼab le muchʼtáambal jeʼelaʼ bin 33,000 Boy Scouts tiʼ 85 luʼumiloʼobiʼ yéetel uláakʼ 750,000 máakoʼob, ichiloʼobeʼ tiaʼan kaʼach le reina Isabel tiʼ Inglaterraoʼ. Jach kin wuʼuyik kaʼach tiaʼanen ichil junpʼéel nojoch familiaeʼ. Maʼ máan tin tuukul wa maʼ kun xáantaleʼ yaan in wantal ichil junpʼéel familia maas nojoch yéetel u yaabiltmaj Dios.

Óoliʼ tu mesil marzo wa abril tiʼ 1958, táan kaʼach in kaʼansaʼal in beet in meseroil teʼ Grand Hotel Wiesler  yaan tu kaajil Grazoʼ (Austria). Le taʼaytak u tsʼoʼokol in kaʼansaʼaloʼ, Rudolf Tschiggerl, juntúul in wéet meyaj ku kaʼansik máak u beet pasteleʼ joʼopʼ u tsikbaltikten baʼaxoʼob ku creertik. Lelaʼ letiʼe yáax ka tsikbalnajen yéetel juntúul j-jaajkunaj tiʼ Jéeobaoʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalajteneʼ u kaʼansajil le Trinidadoʼ maʼ tiʼ u taal teʼ Bibliaoʼ. Teneʼ tin wóotaj in weʼestiʼ maʼ jaaj baʼax ku yaʼalikiʼ. Jatsʼuts in wilik kaʼach in biskinba yéetel Rudolf wa Rudi jeʼex k-aʼaliktiʼ kaʼachoʼ, le oʼolaleʼ tin sen aʼalajtiʼ ka u kaʼa beet u catolicoil.

Tu yaʼalajten jeʼel u taasikten junpʼéel Bibliaeʼ, baʼaleʼ tin waʼalajtiʼeʼ wa junpʼéel Biblia catolicaeʼ jeʼel in kʼamkeʼ. Le ka tu tsʼáajteneʼ tin káajsaj in xokik, baʼaleʼ ichil le Bibliaoʼ letiʼeʼ tu tsʼáaj junpʼéel chan juʼun tiʼ le Sociedad Watchtoweroʼ. Maʼ utschaj tin tʼaan baʼax tu beetiʼ, tumen kin tuklik kaʼacheʼ le chan juʼunoʼ jeʼel u yaʼalik jaaj wa baʼax kex maʼ jaajeʼ. Baʼaleʼ maʼ in pʼeek kaʼach in tsikbal tiʼ le Bibliaoʼ. Rudieʼ tu yeʼesaj jach yaan u naʼat tumen maʼ suunaj u tsʼáaten uláakʼ chan juʼuniʼ. Ichil le óoxpʼéel mesoʼob seguernajoʼ tsikbalnajoʼon wa jaytéen tiʼ le Bibliaoʼ. Yaan kʼiineʼ ku tʼúubul áakʼab láayliʼ táan k-tsikbaleʼ.

Ka tsʼoʼok in kanik in beet in meseroil teʼ hotel yaan tu kaajil Grazoʼ, in maamaeʼ tu túuxten tiʼ junpʼéel escuela tuʼux ku maas kaʼansaʼal tiʼ máak u beet u meseroil. Le escuelaoʼ tiaʼan tiʼ junpʼéel kaaj ku kʼaabaʼtik Bad Hofgastein, teʼ tuʼux yaan u nukuch puʼukiloʼob le Alpesoʼ. Le escuelaaʼ u beetmaj trato yéetel le Grand Hotel yaan Bad Hofgasteinoʼ, le oʼolaleʼ cada wa baʼax kʼiineʼ kin bin practicariʼ.

Rudieʼ tsʼíibnaj tu Betelil Viena utiaʼal u tsʼáaik in túumben dirección, Betel túuneʼ tu túuxtaj kaʼatúul misioneraʼob xíimbaltken, Ilse Unterdörfer yéetel Elfriede Löhr. * Junpʼéel kʼiineʼ u recepcionistail le hoteloʼ tu yaʼalajteneʼ yaan kaʼatúul koʼoleloʼob taak u tʼaanoʼob tin wéetel, yéetel táan kaʼach u páaʼtikenoʼob ichil u cocheʼob. Teneʼ jaʼakʼ in wóol ka tin wuʼuyaj, baʼaleʼ jóokʼen in wil máaxoʼobiʼ. Ka máan kʼiineʼ tin wojéelteʼ le kaʼatúul kiikoʼobaʼ taʼakumbail u yoksikoʼob jóoʼsaʼaniloʼob tu kʼiinil le naziʼob teʼ Alemaniaoʼ tumen maʼatech u chaʼabal u kʼaʼaytaj u j-jaajkunajoʼob Jéeobaiʼ. Tak táanil tiʼ u káajal le Kaʼapʼéel Baʼateltáambaloʼ, u policíailoʼob Alemaniaeʼ (Gestapo) tu machoʼob le kiikoʼobaʼ ka tu bisoʼob teʼ campo de concentración ku kʼaabaʼtik Lichtenburgooʼ. Tu kʼiiniloʼob le baʼateloʼ bisaʼaboʼob teʼ campo de concentración ku kʼaabaʼtik Ravensbrück, yaan naatsʼ Berlinoʼ.

Le kiikoʼobaʼ óoliʼ igual u jaʼabiloʼob yéetel in maama. Jach kin weʼesik tsiikil tiʼob, le oʼolal maʼ in kʼáat in beet u peʼertik u tiempoʼob tin woʼolaliʼ. Kin tuklik kaʼacheʼ chéen kunel ka in beet u taaloʼob jujunpʼéel semanaʼob wa mesoʼob tumen yaniliʼ in waʼaliktiʼob maʼ in kʼáat xookiʼ. Le oʼolaleʼ tin waʼalajtiʼob ka u taasoʼobten junpʼéel lista tekstoʼob ku yeʼeskoʼob maʼ jaaj u kaʼansajil u jeelintaʼal le apostoloʼob tumen le paapaʼoboʼ (sucesión apostólica). Tin waʼalajtiʼobeʼ le tekstoʼobaʼ yaan in weʼesik tiʼ u curail le kaajoʼ. Tin tukleʼ ken tsʼoʼokok in tsikbal tu yéeteleʼ yaan in wilik máax aʼalik u jaajil.

U kaʼansajil u jeelintaʼal le apostoloʼoboʼ tiʼ ku jóoʼsaʼal tiʼ le baʼax tu yaʼalaj Jesús tu tsʼíibil Mateo 16:18 yéetel 19, baʼaleʼ maʼ maʼalob bix u naʼatkoʼobiʼ. Le catolicoʼoboʼ ku yaʼalikoʼobeʼ le yáax papa anchajoʼ  apóstol Pedro bin yéetel letiʼ tsʼáaik páajtalil tiʼ u maasil papaʼoboʼ. Le Iglesia Catolicaoʼ ku yaʼalik xaneʼ wa táan u meyaj tiʼ le papa tuláakal le autoridad tsʼaʼantiʼ ken u chʼaʼtukult bix kun kaʼansbil wa bix kun beetbil wa baʼaxeʼ, maʼ tu páajtal u kʼeʼexel. Tiʼ le baʼax ku beetik le papaaʼ ku yaʼalaʼaltiʼ ex cathedra. Teneʼ jach kin creertik lelaʼ, le oʼolaleʼ como in wojel letiʼe papa, wa le Santo Padre jeʼex u yaʼalaʼaltiʼ tumen le catolicoʼob, aʼalmil u kaʼansajil le Trinidadoʼ, in tiaʼaleʼ junpʼéel baʼal jaaj. Baʼaleʼ como le papa kʼeban wíinikoʼ maʼ xaaneʼ jeʼel u kaʼansik junpʼéel baʼal maʼ jach jaajeʼ. Yaʼab catolicoʼobeʼ jach kʼaʼanaʼan u yilkoʼob u kaʼansajil u jeelintaʼal le apostoloʼoboʼ, tumen lelaʼ bey u chuunpakʼil tuláakal u kaʼansaj le Iglesiaoʼ.

Ka binen in wil le sacerdoteoʼ maʼ páajchaj u núukik le baʼaxoʼob tin kʼáatajtiʼoʼ, tu chʼaʼaj junpʼéel libro yaan tu biblioteca ku tʼaan tiʼ u jeelintaʼal le apostoloʼoboʼ, ka tu yaʼalajten ka in bis in xok tin wotoch. Jeʼex tu yaʼaliltenoʼ tin bisaj yéetel ka tsʼoʼok in xokikeʼ kaʼa binen in wile, baʼaleʼ beoraaʼ maas yaʼab baʼaloʼob tin kʼáatajtiʼ. Letiʼeʼ maʼ páajchaj u kaʼa núukik le baʼaxoʼob tin kʼáatajtiʼoʼ, ka tu yaʼalajten: «Mix teen ku páajtal in kʼexik a tuukul, mix teech ku páajtal a kʼexik in tuukul [...]. Maas koʼox pʼatik chéen beyoʼ». Maʼ tu yóotaj kaʼa tʼaan tiʼ wéetel yoʼolal religioniʼ.

Ka tsʼoʼok lelaʼ tin chʼaʼtuklaj in xook yéetel Ilse bey xan Elfriede. Letiʼobeʼ tu yáantenoʼob in kʼaj óolt tubeel Jéeoba, le Kiliʼich Taata yaan teʼ kaʼanoʼ (Juan 17:11). Teʼ tuʼux kajaʼanenoʼ minaʼan mix junpʼéel múuchʼuliliʼ, le oʼolaleʼ letiʼe kaʼatúul kiikoʼob nuʼuktik le muchʼtáambaloʼob ku beetaʼal tu yotoch junpʼéel familia táan u kaanbaloʼ. Junpʼíit máakoʼob ku biniʼ. Ilse yéetel Elfriede máansik tuláakal le muchʼtáambaloʼ tumen minaʼan mix juntúul sukuʼun okjaʼanajaʼan utiaʼal u máansik. Chéen wa baʼax kʼiin ku jáan kʼuchul juntúul sukuʼun utiaʼal u máansik junpʼéel tsoltʼaan tiʼ junpʼéel local alquilartaʼan.

Ilse yéetel Elfriedeeʼ káaj u tsʼáaikoʼobten xook tu mesil octubre tiʼ 1958. Tu mesil enero tiʼ 1959 ka okjaʼanajen, chéen óoxpʼéel mesoʼob káajak in xook. Táanil tiʼ in wokjaʼeʼ tin kʼáatajtiʼob wa jeʼel u páajtal in láakʼintikoʼob utiaʼal ka in wil bix u kʼaʼaytajoʼob joonaj joonajileʼ (Bax. 20:20). Chéen le jaaj juntéen tin láakʼintoʼobaʼ ka tin kʼáatajtiʼob in territorio. Letiʼobeʼ tu yaʼaloʼobten ka kʼaʼaytajnaken tiʼ junpʼéel túulis kaaj. Tin juunal kin bin kaʼach kʼaʼaytaj joonaj joonajil yéetel kin suut in xíimbalt le máaxoʼob taak u kaanbaloʼoboʼ. Le sukuʼun yáax kʼaʼaytajnaj tin wéeteloʼ, letiʼe superintendente tiʼ circuitooʼ, maʼ xáanchajeʼ ka tu xíimbaltoʼon.

Ka tsʼoʼok in kanik in beet in meseroil tu jaʼabil 1960, suunajen tin wotoch utiaʼal in kaʼansik tiʼ in láakʼtsiloʼob le baʼax tsʼoʼok in kanik teʼ Bibliaoʼ. Tak bejlaʼeʼ kex yaan jujuntúul maʼ u pʼeek u yuʼubik le maʼalob péektsiloʼ, mix juntúul okok ichil u kaajal Jéeobaiʼ.

Tu jaʼabil 1961, u najil Beteleʼ tu túuxtaj cartaʼob tiʼ le múuchʼulil utiaʼal u líiʼsik u yóol le sukuʼunoʼob u beet u precursoriloʼoboʼ. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ maʼ tsʼokaʼan in beeliʼ yéetel toj in wóol, le oʼolal tin tuklaj jeʼel u páajtal in beetik in precursorileʼ. Tʼaanajen yéetel Kurt Kuhn, le superintendente tiʼ circuitooʼ, ka tin waʼalajtiʼeʼ táan in tuklik in meyaj jujunpʼéel mesoʼob táanil tiʼ in beetik in precursoril utiaʼal in manik junpʼéel coche, tumen lelaʼ jach jeʼel u yáantkeneʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalajten: «Jesús yéetel u apostoloʼobeʼ, ¿kʼaʼabéetchaj wa u cocheʼob utiaʼal u maas meyajtikoʼob Dios?». Maʼ kʼaʼabéetchaj u yaʼalikten uláakʼ baʼaliʼ. Maʼ seguernaj in tuklikiʼ, tu séebaʼanil tin beetaj in precursoril. Baʼaleʼ cada semanaeʼ 72 horaʼob kin meyaj kaʼach tu restaurantil junpʼéel hotel, u kʼáat u yaʼaleʼ unaj in meyaj maas junpʼíit horaʼob.

 Tin kʼáataj tiʼ in patrón wa jeʼel u páajtal in meyaj chéen 60 horaʼobeʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalajteneʼ jeʼeleʼ yéetel seguernaj u boʼotiken jeʼex kaʼachoʼ. Maʼ xáanchajeʼ ka tin kʼáatajtiʼ wa jeʼel u páajtal in meyaj chéen 48 horaʼobeʼ, láayliʼ tu yóoteʼ, tsʼoʼoleʼ maʼ tu yéemsaj in sueldoiʼ. Tu tsʼookeʼ tin waʼalajtiʼ wa jeʼel u páajtal in meyaj chéen 36 horaʼobeʼ, 6 horaʼob ich 6 kʼiinoʼob. ¡Mix teen creert baʼax úuchi, maʼ tu yéemsaj in sueldoiʼ! Yoʼolal le baʼax tu beetaʼ tin wileʼ maʼ u kʼáat ka xuʼuluk in meyaj tu yéeteliʼ. Le ka pʼáat chéen letiʼe horaʼob kin meyajaʼ, tin káajsaj in beetik in precursoril. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ le precursoroʼoboʼ 100 horaʼob ku kʼubkoʼob cada mes.

Ka máan kanpʼéel mesoʼobeʼ tsʼaʼab in beet in precursor especialil yéetel in siervoil tiʼ múuchʼulil. Le ka tsʼaʼab in beet lelaʼ tiaʼanen tiʼ junpʼéel chan múuchʼulil tu chan kaajil Carintia, tiʼ u noj kaajil Spittal an der Drau. Kaʼacheʼ le precursor especialoʼoboʼ ku kʼubkoʼob 150 horaʼob cada mes. Teneʼ minaʼan kaʼach máax áantken, baʼaleʼ jach kin tsʼáaik u diosboʼotikil tiʼ le kiik Gertrude Lobneroʼ tumen jach yaʼab tu yáantilen, letiʼ kaʼacheʼ ku beetik u meyaj juntúul siervo auxiliar tiʼ múuchʼulil. *

Tu jaʼabil 1963, tsʼaʼab in beet in superintendente tiʼ circuitoil. Yaan kʼiineʼ tiʼ tren kin viajar utiaʼal in bin tiʼ uláakʼ múuchʼulil, tsʼoʼoleʼ in kuchmaj in nukuch maletaʼob tuʼux kin bisik jóoʼsaʼaniloʼob. U maas yaʼabil le sukuʼunoʼoboʼ minaʼan u cocheʼob, le oʼolal maʼ tu páajtal u bin u chʼaʼenoʼob teʼ estacionoʼ. Jeʼel kaʼach u páajtal in chʼaʼik junpʼéel taxieʼ, baʼaleʼ maʼ xaaneʼ jeʼel in beetik u suʼlaktal le sukuʼunoʼoboʼ, le oʼolaleʼ xíimbalil in bin tak teʼ tuʼux kin kʼubéentkinbaoʼ.

Tak tu jaʼabil 1965, láayliʼ maʼ tsʼokaʼan in beeleʼ. Teʼ jaʼab jeʼeloʼ invitartaʼaben teʼ xook 41 tiʼ le Escuela tiʼ Galaadoʼ. Yaʼab tiʼ le sukuʼunoʼob bin tin wéetel teʼ xookoʼ láayliʼ maʼ tsʼokaʼan u beeloʼobeʼ. Ka tsʼoʼok le xookoʼ maʼ tin tuklaj wa yaan in kaʼa túuxtaʼal Austriaiʼ. Baʼaleʼ teʼ kaʼa túuxtaʼaben utiaʼal ka seguernak in beetik in superintendenteil tiʼ circuitoiliʼ. Táanil tiʼ in suut Austriaeʼ aʼalaʼabten ka in láakʼint ich cuatro semanaʼob sukuʼun Anthony Conte. Letiʼeʼ superintendente tiʼ circuito tu luʼumil Estados Unidos, yéetel ku xíimbaltik le múuchʼuliloʼob yaan tu xaaman Nueva Yorkoʼ, tu bandail Cornwall. Jach táaj jatsʼuts tin wilil in láakʼintik. Letiʼeʼ jach maʼalob kaʼach u kaʼansaj yéetel sen uts tu tʼaan u jóokʼol kʼaʼaytaj jeʼex teneʼ.

Teʼ circuito tsʼaʼaben in xíimbalt ka suunajen Austriaoʼ tin kʼaj óoltaj Tove Merete, juntúul x-chʼúupal táaj kiʼichpan. Letiʼeʼ desde cinco jaʼaboʼob yaantiʼ ka káaj u kanik u jaajil. Ken kʼáataʼaktoʼon tumen le sukuʼunoʼob bix úuchik k-kʼaj óoltikbaoʼ, k-aʼalik ich báaxal tʼaanil: «U najil Betel beet k-kʼaj óoltikba». Chéen junpʼéel jaʼab t-bisajba, tu mesil túun abril tiʼ u jaʼabil 1967, tsʼoʼok k-beel, tsʼoʼoleʼ seguernaj in beetik in viajanteil.

Ka máan junpʼéel jaʼab tsʼoʼokok k-beeleʼ, yoʼolal u nojoch utsil Jéeobaeʼ tin wojéelteʼ tsʼoʼok u yéeyken bey u hijo utiaʼal u bin teʼ kaʼanoʼ. Bey úuchik u káajal in maas biskinba yéetel in Taata yaan teʼ kaʼan jeʼex u beetik le máaxoʼob ku yaʼalikoʼob le tʼaanoʼob ku chíikpajal tiʼ Romailoʼob 8:15: «¡Abá, k-Yuum!».

Teneʼ seguernaj in beetik in superintendenteil tiʼ circuito yéetel tiʼ distrito tak tu jaʼabil 1976. Tu kʼiinil keʼelileʼ anchaj k-wenel tiʼ junpʼéel cuarto minaʼan u calefaccionil. Juntéenjeakileʼ le ka téek aajoʼoneʼ t-ileʼ u jáalik k-teepʼeʼ sak yéetel totojkil. ¡Congelarnaj chéen yéetel  k-múus iikʼ! Utiaʼal maʼ k-sen uʼuyik keʼel ken weenkoʼoneʼ káaj k-bisik junpʼéel chan estufa de corriente. Yaan tuʼuxoʼobeʼ utiaʼal k-bin bañoeʼ ku kʼaʼabéettal k-jóokʼol táankab yéetel yaan k-xíimbal ich nieve, tsʼoʼoleʼ teʼ bañooʼ píitmáan ku beetik le iikʼoʼ. Minaʼan kaʼach junpʼéel chan cuarto tuʼux k-pʼáatal, le oʼolaleʼ ken tsʼoʼokok k-xíimbaltik junpʼéel múuchʼulileʼ k-pʼáatal teʼ naj ku tsʼáaiktoʼon le sukuʼunoʼob tak tu kʼiinil lunesoʼ. Utiaʼal martes túuneʼ k-bin tiʼ uláakʼ múuchʼulil.

Jach kiʼimak in wóol tumen in wataneʼ tsʼoʼok u yáantken. Maʼatech u kʼaʼabéettal in waʼaliktiʼ ka jóokʼok kʼaʼaytaj. ¡Letiʼeʼ uts tu yich le kʼaʼaytajoʼ! Jach u yaabiltmaj xan le sukuʼunoʼoboʼ yéetel mantatsʼ ku yilik u yáantik u maasil máakoʼob.

Tu jaʼabil 1976, invitartaʼaboʼon meyaj tu Betelil Austria, Viena, ka tsʼaʼaben meyaj ichil le Comité tiʼ Sucursaloʼ. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ u Betelil Austria nuʼuktik le meyaj ku beetaʼal Europa del Esteoʼ yéetel taʼakumbail u túuxtikoʼob le jóoʼsaʼaniloʼob tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ. Páajchaj in meyaj yéetel le sukuʼun Jürgen Rundel, le máax nuʼuktik u túuxtaʼal le jóoʼsaʼaniloʼoboʼ. Ka tsʼoʼokeʼ tsʼaʼaben in nuʼukt u yúuchul suttʼaan ich 10 idiomaʼob yaan Europa del Este. Jürgen yéetel Gertrude, u yataneʼ, láayliʼ táan u meyajtikoʼob Jéeoba bey precursor especialoʼob tu luʼumil Alemaniaeʼ. Tu jaʼabil 1978, u Betelil Austriaeʼ káaj u fotocomponertik revistaʼob ich 6 idiomaʼob yéetel u imprimirtik tiʼ junpʼéel prensa ku kʼaabaʼtik offset. K-túuxtik xan kaʼach jóoʼsaʼaniloʼob tiʼ jujunpʼéel luʼumiloʼob u kʼáatmoʼob. Le meyajaʼ Otto Kuglitsch beetik kaʼachi. Bejlaʼeʼ Otto Kuglitsch yéetel Ingrid, u yataneʼ, tiʼ ku meyajoʼob tu Betelil Alemaniaeʼ.

Le sukuʼunoʼob yanoʼob Europa del Esteoʼ ku beetkoʼob xan jóoʼsaʼaniloʼob kaʼach yéetel mimeógrafos wa yéetel microfilmes (wa mejen fotoʼob). Kex beyoʼ láayliʼ kʼaʼabéet kaʼach u yáantaj uláakʼ sukuʼunoʼobeʼ. Jéeobaeʼ tu yáantaj le sukuʼunoʼob u bisoʼob le jóoʼsaʼaniloʼoboʼ. Tuláakal le yanoʼon kaʼach Beteloʼ jach t-yaabiltaj le sukuʼunoʼobaʼ tumen kex yaan chʼaʼpachtajileʼ chúukpaj u yóoloʼob tiʼ tuláakal le jaʼaboʼoboʼ.

Tu jaʼabil 1989 anchajten u jatsʼuts páajtalil in láakʼintik le sukuʼun Theodore Jaracz ka bin Rumaniaoʼ, letiʼeʼ táakaʼan ichil le Cuerpo Gobernanteoʼ. Binoʼon utiaʼal k-áantik u jaats sukuʼunoʼob suut ichil u káajal Jéeoba. Tu jaʼabil 1949, yoʼolal jujunpʼéel baʼaloʼob úucheʼ yaʼab sukuʼunoʼob tu jatsubaʼob tiʼ u kaajal Jéeoba yéetel tu káajsoʼob múuchʼuliloʼob. Baʼaleʼ seguernaj u kʼaʼaytajoʼob yéetel tu yáantoʼob u maasil utiaʼal ka okjaʼanakoʼob. Jeʼex  úuchik yéetel u maasil sukuʼunoʼob táan kaʼach u nuʼuktaʼaloʼob tumen Jéeobaoʼ, le sukuʼunoʼobaʼ oksaʼaboʼob xan cárcel tumen maʼ tu yóotoʼob táakpajal tiʼ baʼaloʼob yaan yil yéetel politicaiʼ. Teʼ kʼiinoʼoboʼ láayliʼ maʼ tu chaʼabal u kʼaʼaytaj le sukuʼunoʼob teʼ Rumaniaoʼ, le oʼolaleʼ taʼakumbail úuchik k-muchʼikba tu yotoch le sukuʼun Pamfil Albu yéetel kantúul ancianoʼob maas u yojloʼob baʼax ku yúuchul kaʼachoʼ. Teʼ muchʼtáambal anchajtoʼonaʼ bin xan le sukuʼunoʼob yanoʼob tu Comiteil Rumaniaoʼ, letiʼobeʼ letiʼe sukuʼunoʼob yanoʼob teʼ tuʼux ku nuʼuktaʼal u meyaj u j-jaajkunajoʼob Jéeoba túuxtoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ tu láakʼintoʼon xan juntúul sukuʼun austriail ku kʼaabaʼtik Rolf Kellner utiaʼal ka u traducirt baʼax k-aʼalik.

Tu kaʼapʼéel áakʼabeʼ muchʼlajoʼon tu kaʼatéen, teʼ áakʼabaʼ le sukuʼun Albuoʼ tu yaʼalaj tiʼ le kantúul ancianoʼob ka suunakoʼob ichil u kaajal Jéeobaoʼ. Tu yaʼalajtiʼob: «Wa maʼ t-suut beora ku páajtalaʼ, maʼ xaaneʼ mix bikʼin kun páajtal k-beetik». Bey úuchik u suut 5,000 sukuʼunoʼob ichil u kaajal Jéeobaoʼ. ¡Lelaʼ tu taasaj nojbeʼenil tiʼ Jéeoba baʼaleʼ tu pajaj u suʼtal Satanás!

Tu tsʼoʼokbal 1989, le Cuerpo Gobernanteoʼ tu invitarten yéetel in watan utiaʼal ka meyajnakoʼon tu Betelil Nueva York. ¡Mix juntéen t-tuklaj u yúuchul lelaʼ! Tu mesil julio tiʼ 1990 ka káaj k-meyaj tu Betelil Brooklyn. Tu jaʼabil 1992, tsʼaʼaben in wáant le Comité tiʼ Servicio tiʼ le Cuerpo Gobernanteoʼ, yéetel desde tu mesil julio tiʼ 1994, tsʼaʼabten u páajtalil in táakpajal ichil le Cuerpo Gobernanteoʼ.

Tsʼoʼok u máan yaʼab jaʼaboʼob in servirt janal tiʼ uláakʼ máakoʼob teʼ hoteloʼ. Bejlaʼeʼ kiʼimak in wóol tumen táan in táakpajal yéetel uláakʼ sukuʼunoʼob utiaʼal u beetaʼal yéetel u tsʼaʼabal le kaʼansaj ku keʼetel yéetel janal tiʼ tuláakal yóokʼol kaaboʼ (Mat. 24:45-47). Tiʼ le maas tiʼ cincuenta jaʼaboʼob joʼopʼok in maas meyajtik Diosoʼ, jeʼel u páajtal in waʼalikeʼ jach kiʼimak in wóol yéetel kin tsʼáaik u nib óolalil tiʼ Jéeoba tumen tsʼoʼok in wilik bix u yáantik le sukuʼunoʼob tiʼ tuláakal yóokʼol kaaboʼ. Jach uts tin tʼaan in bin teʼ asambleaʼob internacionaloʼoboʼ, tumen teʼeloʼ ku kʼaʼajsaʼaltoʼon u kʼaʼanaʼanil k-kʼaj óoltik tubeel k-Taata Jéeoba yéetel baʼax ku kaʼansik.

Kin kʼáat óoltik tiʼ Jéeoba ka kʼaʼamak le baʼax ku yaʼalik le Biblia tumen u millonesil máakoʼoboʼ yéetel ka okokoʼob ichil u kaajal utiaʼal ka táakpajkoʼon ichil tuláakal le sukuʼunoʼoboʼ (1 Pedro 2:17). Tsʼoʼoleʼ táan in tsʼíiboltik in wilik desde teʼ kaʼan u líikʼil le kimenoʼob yanoʼob way Luʼumoʼ utiaʼal ka in kʼaj óolt in taata kíim desde tin chichniloʼ. Kin tsʼíiboltik ka adorartaʼak Jéeoba tumen in taata, in maama yéetel u maasil in láakʼtsiloʼob teʼ Paraísooʼ.