PEDROEʼ táan kaʼach u sen okʼol tumen tsʼoʼok u yaʼalik maʼ u kʼaj óol Jesusiʼ, letiʼeʼ kʼaʼabéet kaʼach u chúukpajal u yóol utiaʼal u kaʼa muʼukʼaʼantal u fe. Kex lubaʼan u yóol Pedroeʼ, Jesuseʼ u kʼáat kaʼach ka u yáant u maasil disipuloʼoboʼ, le oʼolal tu yaʼalajtiʼ: «Ken suunakecheʼ líiʼs u yóol a sukuʼunoʼob» (Luc. 22:32, 54-62). Pedroeʼ kʼuch u beetuba u ‹yokomil le múuchʼuliloʼob› teʼ yáax siglooʼ (Gal. 2:9). Bejlaʼa xaneʼ yaan sukuʼunoʼob u beetmaj u ancianoiloʼob kaʼacheʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal u kaʼa beetkoʼob le meyajaʼ utiaʼal ka u yuʼuboʼob le kiʼimak óolal ku taasik u líiʼskoʼob u yóol le sukuʼunoʼoboʼ.

Jujuntúul sukuʼunoʼobeʼ tsʼoʼok u xuʼulul u beetik u ancianoiloʼob, le oʼolal yaan horaeʼ ku lúubul u yóoloʼob tumen tuklikoʼobeʼ maʼ béeychajoʼob yéetel le meyajaʼ. Julio, * juntúul sukuʼun tu beetaj u ancianoil ich maas tiʼ veinte jaʼaboʼob tu luʼumil Boliviaeʼ, tu yaʼalaj: «In líiʼskinba yéetel junpʼéel tsoltʼaan bey xan in xíimbaltik le sukuʼunoʼob utiaʼal in líiʼsik u yóoloʼoboʼ, junpʼéel baʼal suuk in beetik kaʼachi. Chéen baʼaleʼ chéen ka jáan xuʼuli, lelaʼ tu lúuʼsaj in wóol. Jach yaj tin wuʼuyil le baʼax úuchtenoʼ». Bejlaʼeʼ Julioeʼ táan u kaʼa beetik u ancianoil.

Disipulo Santiagoeʼ tu tsʼíibtaj: «In sukuʼuneʼex, kiʼimakchajak a wóoleʼex ken a máanseʼex jejeláas túuntaj óolaloʼob» (Sant. 1:2). Santiagoeʼ táan kaʼach u tʼaan tiʼ le túuntajiloʼob ku taasik le chʼaʼpachtajil yéetel le kʼeban yaan t-wíinkliloʼ. Letiʼeʼ tʼaanaj tiʼ le kʼaakʼas tsʼíibolaloʼoboʼ, tiʼ u yéeyik máak máax tiʼ ken u yeʼes u yutsil bey xan tiʼ uláakʼ baʼaloʼob (Sant. 1:14; 2:1; 4:1, 2, 11). U jaajileʼ ku yaatal u yóol máak ken tsolnuʼuktaʼak tumen Jéeoba, kex beyoʼ maʼ unaj u xuʼulul u kiʼimaktal k-óoliʼ (Heb. 12:11).

Wa tsʼoʼok u luʼsaʼaltoʼon junpʼéel meyaj tsʼaʼab k-beet kaʼach teʼ múuchʼuliloʼ láayliʼ jeʼel u páajtal k-eʼesik wa muʼukʼaʼan le fe yaantoʼonoʼ yéetel jeʼel xan u  páajtal k-eʼesik bukaʼaj k-yaabilaj tiʼ Jéeobaeʼ. Maʼalob xan ka k-tukult baʼaxten k-kʼáat k-beet le meyaj tsʼaʼantoʼon kaʼachoʼ. Tukulte: ¿Chéen wa utiaʼal in kaxtik kaʼach wutsil? ¿Táan wa kaʼach in beetik tumen in yaabiltmaj Jéeoba? ¿In wojel wa kaʼach utiaʼal Jéeoba le múuchʼuliloʼ? ¿In wojel wa kʼaʼabéet kaʼach u kanáantaʼal yéetel yaabilaj le múuchʼuliloʼ? (Bax. 20:28-30.) Yaan sukuʼunoʼobeʼ kex tsʼoʼok u xuʼulul u beetik u ancianoiloʼobeʼ láayliʼ táan u meyajtikoʼob Dios yéetel chúukaʼan óolaleʼ, ikil u beetkoʼob beyaʼ ku yeʼeskoʼob tiʼ tuláakal le sukuʼunoʼob, tak tiʼ Satanaseʼ, jach tu jaajil u yaabiltmoʼob Jéeoba.

Ka tsolnuʼuktaʼab rey David ka tsʼoʼok u lúubul tiʼ nukuch kʼebanoʼobeʼ, letiʼeʼ tu kʼamaj le tsolnuʼukoʼ yéetel perdonartaʼabi. Ka máan kʼiineʼ tu yaʼalaj: «Kiʼ u yóol le máax saʼatsaʼan u siʼipiloʼoboʼ; le máax luʼsaʼan tuláakal u kʼebanoʼoboʼ. Kiʼ u yóol le máax minaʼan mix baʼal kʼaas tu tuukuleʼ mix tu taʼakal u pool tumen Yuumtsil» (Sal. 32:1, 2). Davideʼ tu jóoʼsaj u yutsil úuchik u tsolnuʼuktaʼal, tumen ka tsʼoʼokeʼ tu beetuba juntúul maʼalob j-kanan taman tiʼ u kaajal Dios.

Yaan xan sukuʼunoʼobeʼ ken kaʼa tsʼaʼabak u beet u ancianoiloʼobeʼ, maas maʼalob u beetik u j-kanan tamaniloʼob. Juntúul sukuʼun táan u kaʼa beetik u ancianoileʼ tu yaʼalaj: «Bejlaʼeʼ maas maʼalob jeʼel in wáantik juntúul máax tsʼoʼok u beetik baʼax kʼaaseʼ». Uláakʼ juntúuleʼ tu yaʼalaj: «Bejlaʼeʼ maas kʼaʼanaʼan in wilik in wáantik le sukuʼunoʼoboʼ».

Le salmistaoʼ tu tsʼíibtaj: «Tumen techeʼ Yuumtsil utsech, ka saʼatsaj siʼipil; tuláakal yaakunajech tiʼ le máaxoʼob tʼanik a kʼaabaʼoʼ» (Sal. 86:5). Lelaʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ maʼ unaj k-tuklik wa mix bikʼin ken u kaʼa kʼub u yóol Dios tiʼ máax tsʼoʼok u kʼebantaliʼ. Ricardo, juntúul sukuʼun úuch joʼopʼok u beetik u ancianoil kaʼacheʼ, ku yaʼalik: «Jach lúub in wóol úuchik in beetik junpʼéel baʼal maʼ maʼalobiʼ. Máan yaʼab tiempo kin wuʼuyik mix baʼal in biilal, le oʼolal kin wuʼuyik kaʼach maʼ tu páajtal in kaʼa beetik in ancianoil. Saajken maʼ u confiar le sukuʼunoʼob tiʼ teen tu kaʼatéenoʼ. Baʼaleʼ jach jatsʼuts in wilik in wáantik u maasil, le oʼolaleʼ kin tsʼáaik xookoʼob, kin líiʼsik u yóol le sukuʼunoʼob teʼ Najil Reinooʼ, tsʼoʼoleʼ kin kʼaʼaytaj tu yéeteloʼob. Lelaʼ tu yáanten utiaʼal u xuʼulul in chʼaʼik saajkil, yéetel bejlaʼeʼ táan in kaʼa beetik in ancianoil».

Wa juntúul sukuʼun kʼuuxilnajaʼan úuchik u luʼsaʼal u beet u ancianoileʼ, maas jeʼel u talamtal u kaʼa beetik  u ancianoileʼ. Jach maʼalob ka u beet máak jeʼex Davideʼ. Letiʼeʼ anchaj u púutsʼul tiʼ le kʼasaʼan rey Sauloʼ, baʼaleʼ kex yaʼab u téenel páajchaj u vengartikubaeʼ maʼ tu beetiʼ (1 Sam. 24:4-7; 26:8-12). Ka kíim Saúl tiʼ junpʼéel baʼateleʼ, Davideʼ tu yoʼtaj yéetel tu yaʼaleʼ Saúl, bey xan u hijo ku kʼaabaʼtik Jonataneʼ, máakoʼob jach yaabiltaʼanoʼob (2 Sam. 1:21-23). Davideʼ tu tuʼubsaj baʼax beetaʼabtiʼ tumen Saúl.

Wa ka tuklik aʼalaʼab junpʼéel baʼax maʼ jaaj ta woʼolal bey xan wa ka tuklik maʼ maʼalob úuchik u luʼsaʼal a beet a ancianoileʼ, maʼ a chʼaʼkʼuxtik mix máak. William, juntúul sukuʼun tu beetaj u ancianoil óoliʼ treinta jaʼaboʼob Gran Bretañaeʼ, ka luʼsaʼab u beet u ancianoileʼ tu chʼaʼkʼuxtaj jujuntúul ancianoʼob. ¿Baʼax áant utiaʼal ka yanak junpʼéel maʼalob tuukul tiʼ? Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Jach tu yáanten in xokik u libroil Job. Wa Jéeoba tu yáantaj Job u kaʼa bisuba yéetel le óoxtúul máakoʼobeʼ, jeʼel xan u yáantken in kaʼa bisinba yéetel le ancianoʼoboʼ» (Job 42:7-9).

Wa teech chʼaʼtukult a xulik a beetik a ancianoileʼ maʼalob ka a tukult baʼaxten ta beetaj. ¿Anchaj wa tech talamiloʼob? ¿Anchaj wa uláakʼ baʼaloʼob joʼopʼ a maas tsʼaatáantik ichil a kuxtal? ¿Lúub wa a wóol yoʼolal baʼax ku beetik le sukuʼunoʼoboʼ? Kex jeʼel baʼax oʼolal ta pʼateʼ, kʼaʼajaktecheʼ le táan kaʼach a beetik a ancianoiloʼ jejeláas bix úuchik a wáantik le sukuʼunoʼoboʼ. Le tsoltʼaanoʼob ta máansoʼ tu líiʼsaj u yóoloʼob, le bix a kuxtaloʼ tu yáantoʼob yéetel ikil a bin a xíimbaltoʼobeʼ chúukpaj u yóol u aktáantoʼob le talamiloʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ úuchik a beetik a ancianoileʼ ta kiʼimakkúuntaj u yóol Jéeoba yéetel tak teech kiʼimakchaj a wóol (Pro. 27:11).

Jéeobaeʼ tsʼoʼok u yáantik yaʼab sukuʼunoʼob utiaʼal u kiʼimaktal u yóoloʼob yéetel utiaʼal u kaʼa tsʼíiboltkoʼob u beetik u ancianoiloʼob. Wa ta juunal ta chʼaʼtuklaj a pʼatik a beetik a ancianoil bey xan wa luʼsaʼabtech yoʼolal wa baʼaxeʼ, ¿baʼaxten maʼ ‹ta kaxtik u kaʼa tsʼaʼabaltech a beet a ancianoil›? (1 Tim. 3:1.) Pabloeʼ mantatsʼ tu kʼáataj tiʼ Dios ka áantaʼak le sukuʼunoʼob yaan Colosas utiaʼal ka u yiloʼob baʼax u kʼáat Dios ka u beetoʼoboʼ. ¿Baʼaxten? ‹Utiaʼal ka yanaktiʼob junpʼéel kuxtal uts tu tʼaan Jéeoba, utiaʼal beyoʼ ka u kiʼimakkúuntoʼob u yóol.› (Col. 1:9, 10.) Wa ku kaʼa tsʼaʼabaltech a beet a ancianoileʼ kʼáat tiʼ Jéeoba ka u tsʼáatech muukʼ, chúukaʼan óolal yéetel kiʼimak óolal. Teʼ tu tsʼook kʼiinoʼobaʼ, ichil u kaajal Dioseʼ kʼaʼabéet máaxoʼob kanáantik le sukuʼunoʼob yéetel yaabilajoʼ. ¿Jeʼel wa u páajtal a wáantaj utiaʼal a líiʼsik u yóol a sukuʼunoʼobeʼ? ¿A kʼáat wa áantaj?