1. ¿Baʼaxten maʼ tu jaʼakʼal a wóol a wojéeltik yaʼab baʼaloʼob ken k-muʼyajt le táan k-meyajtik Diosoʼ?

¿KU JAʼAKʼAL wa a wóol ken a wuʼuy le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ ‹yaʼab baʼaloʼob kʼaʼabéet u muʼyajtikoʼob› utiaʼal ka yanaktiʼob le kuxtal minaʼan u xuuloʼ? Maʼ xaaneʼ maʼ tu jaʼakʼal a wóol. Kex wa táant a kʼaj óoltik u jaajil bey xan wa tsʼoʼok u yúuchtaleʼ, techeʼ a wojel deporsi yaan a aktáantik muʼyajiloʼob yéetel talamiloʼob teʼ tu kʼasaʼan yóokʼol kaab Satanasaʼ (Apo. 12:12).

2. 1) Kex yaʼab baʼaloʼob k-muʼyajtik yoʼolal le kʼebanoʼ, ¿baʼax uláakʼ k-muʼyajtik ikil k-meyajtik Dios? (Ilawil le foto yaan tu káajbal le xookaʼ.) 2) ¿Máax beetik k-chʼaʼpachtaʼal, yéetel bix k-ojéeltik?

² Tuláakloʼon k-muʼyajtik yaʼab baʼaloʼob tu yoʼolal le kʼeban yaan t-wíinkliloʼ, baʼaleʼ tumen táan k-meyajtik Dioseʼ yaan uláakʼ baʼal táan k-muʼyajtik (1 Cor. 10:13). ¿Baʼaxiʼ? K-chʼaʼpachtaʼal ikil k-beetik baʼax ku yaʼalik u leyoʼob Dios. Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob: «Le palitsiloʼ maʼ maas nojoch tiʼ u tsʼuuliliʼ. Wa teen tsʼoʼok in chʼaʼpachtaʼal tumen le máakoʼoboʼ, teʼexeʼ yaan xan a chʼaʼpachtaʼaleʼex» (Juan 15:20). ¿Máax beetik k-chʼaʼpachtaʼal? Satanás. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ letiʼeʼ «bey jeʼex juntúul león ku yáakam táan u kaxtik» u ‹lukʼ› máaxoʼob meyajtik Dioseʼ (1 Ped. 5:8). Utiaʼal u beetik u xuʼulul u chúukpajal k-óoleʼ ku meyajtiʼ jejeláas baʼaloʼob. Lelaʼ bey  u yeʼesik le baʼax úuch tiʼ le apóstol Pablooʼ, koʼox ilik.

3-5. 1) ¿Baʼax tu muʼyajtaj Pablo tu kaajil Listra? 2) Pabloeʼ ¿bix úuchik u muʼukʼaʼankúuntik u yóol le disipuloʼob wa táan kaʼach u yaʼaliktiʼob ‹yaʼab baʼaloʼob kʼaʼabéet u muʼyajtikoʼoboʼ›?

³ Pabloeʼ yaʼab u téenel chʼaʼpachtaʼab tu yoʼolal u fe (2 Cor. 11:23-27). Juntéenjeakileʼ tiaʼan tu kaajil Listra ka chʼaʼpachtaʼabeʼ. Ka tsʼoʼok u tsʼakik juntúul máak móoch desde ka síijeʼ, yaʼab máakoʼob joʼopʼ u nojbeʼenkúuntkoʼob Pablo yéetel Bernabé tumen bey dios tu yililoʼobeʼ. Pablo yéetel Bernabé túuneʼ hasta tu kʼáat óoltoʼob tiʼ le máakoʼob maʼ u adorartaʼaloʼoboʼ. Baʼaleʼ kʼuch jujuntúul judíoʼobeʼ ka tu yaʼaloʼob tiʼ le máakoʼob baʼaloʼob maʼ jaajtak tu yoʼolal Pablo yéetel Bernabeoʼ. Le máakoʼob túunoʼ tu creertoʼob le baʼax aʼalaʼaboʼ ka tu tsʼáajubaʼob tu contra Pablo yéetel Bernabé. ¡Jach séeb jáan kʼexpajik tuláakal! Le máakoʼoboʼ tu muruxtuntoʼob Pablo, tu tukloʼob kíimeʼ (Bax. 14:8-19).

⁴ Ka tsʼoʼok u xíimbaltikoʼob u kaajil Derbeeʼ, Pablo yéetel Bernabeeʼ «suunajoʼob tu kaajil Listra, Iconio yéetel Antioquía. Teʼeloʼ tu muʼukʼaʼankúuntoʼob u yóol u puksiʼikʼal le disipuloʼoboʼ, tu líiʼsoʼob u yóoloʼob utiaʼal maʼ u xuʼulul u tsʼáaik u fejoʼob tiʼ le baʼaxoʼob tsʼoʼok u kaʼansaʼaltiʼoboʼ, yéetel tu yaʼaloʼobtiʼob: ‹Yaʼab baʼaloʼob kʼaʼabéet k-muʼyajtik utiaʼal ka ookkoʼon tu Reino Dios›» (Bax. 14:21, 22). Maʼ xaaneʼ jeʼel k-tuklikeʼ le baʼax tu yaʼalaj le apostolaʼ maʼ tu muʼukʼaʼankúuntik u yóol mix máak tumen táan u tʼaan tiʼ u muʼyajtaʼal yaʼab baʼaloʼob. Pablo yéetel Bernabeeʼ, ¿bix úuchik túun u muʼukʼaʼankúuntik u yóol le disipuloʼob wa táan kaʼach u yaʼaliktiʼob ‹yaʼab baʼaloʼob ken u muʼyajtoʼoboʼ›?

⁵ Utiaʼal k-naʼatikeʼ koʼox ilik le baʼax tu yaʼalaj Pablooʼ. Letiʼeʼ maʼ chéen tu yaʼalaj «yaʼab baʼaloʼob kʼaʼabéet u chúukpajal k-óol k-muʼyaj[tiʼ]». Baʼaxeʼ tu yaʼaleʼ «yaʼab baʼaloʼob kʼaʼabéet k-muʼyajtik utiaʼal ka ookkoʼon tu Reino Dios». Bey túunoʼ Pabloeʼ tu muʼukʼaʼankúuntaj u yóol le disipuloʼoboʼ tumen tʼaanaj tiʼ le baʼax kun antaltiʼob wa ku chúukpajal u yóoloʼoboʼ. Le baʼax ken u kʼamoʼoboʼ junpʼéel baʼal yaan u béeytal, tumen tak Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Le máax kun chúukpajal u yóol tak tu xuuleʼ letiʼ bíin u salvartuba» (Mat. 10:22).

6. ¿Baʼax utsiloʼob ken u kʼam le máaxoʼob kun chúukpajal u yóoloʼoboʼ?

⁶ Wa ku chúukpajal k-óoleʼ yaan k-kʼamik yaʼab utsiloʼob. Le máaxoʼob yéeyaʼanoʼob utiaʼal u bin kaʼanoʼ mix bikʼin kun kíimloʼob yéetel yaan u gobernaroʼob yéetel Jesús teʼ kaʼanoʼ. Le «uláakʼ tamanoʼob» xanoʼ yaan u kuxtaloʼob utiaʼal minaʼan u xuul tiʼ junpʼéel Luʼum tuʼux «yaan u yantal justiciaiʼ» (Juan 10:16; 2 Ped. 3:13). Baʼaleʼ jeʼex tu yaʼalil Pablooʼ, le táan k-páaʼtik u kʼuchul le kʼiin jeʼeloʼ yaʼab baʼaloʼob ken k-muʼyajte. Koʼox ilik kaʼapʼéel baʼaloʼob k-muʼyajtik teʼ kʼiinoʼobaʼ.

7. ¿Baʼax muʼyajil ken u aktáant le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ?

⁷ Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Yaan a kʼuʼubleʼex tiʼ u jueziloʼob le kaajoʼ, yaan a jaʼajatsʼaʼaleʼex teʼ sinagogaʼoboʼ, yaan a waʼataleʼex tu táan gobernadoroʼob yéetel reyoʼob» (Mar. 13:9). Jeʼex u yaʼalik Jesusaʼ jujuntúul tiʼ le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ yaan u chʼaʼpachtaʼaloʼob, maʼ xaaneʼ tu yoʼolal le baʼaxoʼob maʼ jaajtak ku yaʼalik le gobiernooʼ wa u nuuktakil le religionoʼoboʼ, le baʼaloʼobaʼ muʼyajiloʼob chíikaʼan u yilaʼaloʼob (Bax. 5:27, 28). Koʼox kaʼa tʼaan tiʼ Pablo. ¿Sajakchaj wa tumen u yojel jeʼel u chʼaʼpachtaʼaleʼ? Maʼatech, maʼ sajakchajiʼ (xok Baʼaxoʼob 20:22, 23).

8, 9. 1) ¿Bix tu yeʼesil Pablo u chʼaʼtukultmaj u chúukpajal u yóol? 2) Teʼ kʼiinoʼobaʼ, ¿bix tsʼoʼok u beetik yaʼab sukuʼunoʼob jeʼex Pabloeʼ?

⁸ Pabloeʼ chíikaʼan u yilik baʼax tsʼaʼab u aktáant tumen Satanás, kex beyoʼ maʼ sajakchajiʼ yéetel chúukpaj u yóol u aktáante. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Maʼatech in wilik in kuxtal bey jach nojoch baʼaleʼ, utiaʼal ka páajchajak in kʼuchul tu xuul le bej tsʼaʼan in wáalkabtoʼ yéetel in tsʼoʼokbesik le meyaj tu tsʼáajten Yuumtsil  Jesusoʼ: in chúukaʼan kʼaʼaytik u maʼalob péektsilil u nojoch utsil Dios» (Bax. 20:24). Jeʼex k-ilkoʼ Pabloeʼ maʼ tu chʼaʼaj saajkil u chʼaʼpachtaʼaliʼ. Baʼaxeʼ letiʼeʼ tu chʼaʼtuklaj u chúukpajal u yóol. Jeʼel baʼaxak bíin úuchkeʼ tu tsʼaatáantaj u «chúukaʼan kʼaʼaytik» le maʼalob péektsiloʼ.

⁹ Teʼ kʼiinoʼobaʼ yaʼab sukuʼunoʼob ku beetkoʼob jeʼex Pabloeʼ. Jujuntúul j-Jaajkunajoʼob tiʼ junpʼéel luʼumileʼ tsʼoʼok óoliʼ veinte jaʼaboʼob kʼaʼalkoʼob cárcel tumen maʼ tu yóotoʼob táakpajal tiʼ politicaiʼ. Le sukuʼunoʼobaʼ mix juntéen beetaʼak junpʼéel juicio tiʼob tumen teʼ luʼum tuʼux kʼalaʼanoʼoboʼ minaʼan leyoʼob ku yaʼalik maʼ u táakpajal máak tiʼ baʼax ku bin tu contra u creenciaʼob. Le sukuʼunoʼobaʼ maʼatech u chaʼabal u xíimbaltaʼaloʼob mix tumen u láakʼtsiloʼob, tsʼoʼoleʼ yanoʼobeʼ tsʼoʼok u jaʼajatsʼaʼaloʼob wa tsʼoʼok u beetaʼal u muʼyajoʼob jejeláas bixi.

10. ¿Baʼaxten maʼ unaj k-sajaktal wa k-muʼyaj ikil u jáan kʼexpajal k-kuxtaliʼ?

¹⁰ Yaan xan sukuʼunoʼob yéetel kiikoʼobeʼ tsʼoʼok u muʼyajoʼob tumen jáan kʼexpaj u kuxtaloʼob. Wa ka úuchuk tiʼ teech beyaʼ maʼ a sajaktal. Tuukulnen tiʼ José, letiʼeʼ koʼon bey palitsileʼ, baʼaleʼ Jéeobaeʼ «tu tokaj tiʼ le muʼyajiloʼob tu máansoʼ» (Bax. 7:9, 10). Láayliʼ bey xan jeʼel u beetik ta woʼolaleʼ. Kʼaʼajaktecheʼ «Jéeobaeʼ jach u yojel u tok tiʼ túuntaj óolal le máaxoʼob u tsʼaamaj u yóoloʼob u meyajtoʼ» (2 Ped. 2:9). Yaʼab baʼaloʼob beetik k-kʼubik k-óol tiʼ letiʼ yéetel yaʼab baʼaloʼob xan beetik k-aktáantik yéetel x-maʼ saajkil le chʼaʼpachtajiloʼ. K-ojel Jéeobaeʼ jeʼel u tokikoʼon tiʼ le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ yéetel jeʼel u tsʼáaiktoʼon le kuxtal minaʼan u xuul yáanal u Reinooʼ (1 Ped. 5:8, 9).

11. ¿Baʼax u jelaʼanil le yáax muʼyajil t-aʼalaj tiʼ le ku yaʼalaʼal teʼ xóotʼolaʼ?

¹¹ Le uláakʼ baʼax k-aktáantikoʼ jach jelaʼan tiʼ le yáaxoʼ. ¿Baʼaxten? Tumen le yáax baʼax tsʼoʼok k-aʼalikoʼ chíikaʼan u yilaʼal yéetel chéen ken jáan úuchuk. Lelaʼ bey jeʼex ken jáan taalak junpʼéel moson yéetel ku jutik junpʼéel najeʼ. Baʼaleʼ le uláakʼ baʼax k-aktáantikoʼ maʼ chíikaʼan u yilaʼaliʼ yéetel jujunpʼíitil u yúuchul. Lelaʼ bey jeʼex ken okok kʼamas tiʼ u cheʼil junpʼéel naj yéetel jujunpʼíitil u bin u jaantik tak ken u jute. Maʼ tu tsʼáaik cuenta máak bix u yúuchul yéetel ken u tsʼáa cuentaeʼ, tsʼoʼok beyoʼ.

12. 1) ¿Baʼax uláakʼ ku meyaj tiʼ Satanás utiaʼal náachkuntkoʼon tiʼ Dios? 2) ¿Baʼaxten tsʼoʼok u yilik jach maʼalob? 3) ¿Baʼaxten lúub u yóol Pablo?

¹² Satanaseʼ u kʼáat u beet k-náachtal tiʼ Jéeoba, jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ yaan horaeʼ ku meyajtiʼ baʼaloʼob chíikaʼan u yilaʼal jeʼex le chʼaʼpachtajiloʼ. Baʼaleʼ yaan horaeʼ ku meyajtiʼ baʼaloʼob maʼ chíikaʼan u yilaʼal jeʼex le u beetik u lúubul u yóol máakoʼ. Lelaʼ tsʼoʼok u yilik jach maʼalob utiaʼal u táabsik máak. ¿Baʼaxten? Tumen lelaʼ jujunpʼíitil jeʼel u náachkuntkoʼon tiʼ Dioseʼ. Le apóstol Pablooʼ tu yaʼaleʼ yaan horaeʼ tu yuʼubaj lubaʼan u yóol (xok Romailoʼob 7:21-24). Pabloeʼ jach muʼukʼaʼan u fe kaʼachi yéetel maʼ xaaneʼ táakaʼan ichil le cuerpo gobernante teʼ yáax siglooʼ. Wa beyoʼ, ¿baʼaxten tu yaʼalaj: «Jach óotsilen»? Lelaʼ tu yaʼalaj yoʼolal le kʼeban yaan tu wíinkliloʼ, letiʼeʼ u kʼáat kaʼach u beet baʼax uts, baʼaleʼ ku túulchʼintaʼal u beet baʼax maʼ maʼalobiʼ. Wa teech táan a muʼyaj tumen lubaʼan a wóoleʼ, maʼ u tuʼubultecheʼ tak le apóstol Pablooʼ tu yuʼububa beyoʼ.

13, 14. 1) ¿Baʼaxten ku lúubul u yóol jujuntúul máaxoʼob meyajtik Dios? 2) ¿Máax u kʼáat ka lúubuk k-óol, yéetel baʼaxten?

¹³ Yaʼab sukuʼunoʼobeʼ yaan kʼiineʼ ku yuʼubikoʼob lubaʼan u yóoloʼob, chiʼichnakoʼob wa yaan horaeʼ ku yuʼubikoʼob maʼ tu náajmatik u yaabiltaʼaloʼob. Juntúul kiik precursora yaan k-aʼalik Débora u kʼaabaʼeʼ, tu yaʼalaj: «Kin sen máansik tin tuukul le baʼax maʼ maʼalob in beetmoʼ yéetel cada in tuklikeʼ maas kin wuʼuyik mix baʼal in biilal. Ken tuukulnaken tiʼ tuláakal le baʼax in beetmoʼ bey in wóol jach junpuliʼ mix máak kun yaabiltikeneʼ, mix Jéeoba».

¹⁴ ¿Baʼaxten yaan máaxoʼob meyajtik Jéeobaeʼ ku lúubul u yóoloʼob jeʼex Deboraeʼ? Jejeláas  baʼax beetik u tuukuloʼob beyaʼ. Maʼ xaaneʼ yaneʼ suuk u mixbaʼalkúuntikubaʼob yéetel maʼ xaaneʼ bey u tuukuloʼoboʼ tumen maʼ kiʼimak u yóoloʼob yéetel bix kuxlikoʼobiʼ (Pro. 15:15). Maʼ xaan xaneʼ yaneʼ ku tuukul beyoʼ tumen yaantiʼob junpʼéel kʼojaʼanil. Kex jeʼel baʼax oʼolal ka a wuʼuyaba beyoʼ, maʼalob ka a kʼaʼajs máax u kʼáat ka lúubuk a wóol. ¿Máax u kʼáat ka a wuʼuy tsʼoʼok tech beyoʼ? Satanás, tumen letiʼeʼ u yojel tsʼoʼok xan tiʼ beyoʼ (Apo. 20:10). ¿Máax u kʼáat ka lúubuk a wóol utiaʼal ka xuʼuluk a meyajtik Dios? Láayliʼ Satanaseʼ. Jeʼel bixak ka u beet k-muʼyajeʼ junpʼéeliliʼ baʼax ku kaxtik: u beetik k-chiʼichnaktal, u lúuʼsik k-óol yéetel ka xuʼuluk k-meyajtik Dios. Maʼ u tuʼubultech lelaʼ: tuláakal le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ táan u baʼateloʼob tu contra Satanás.

15. ¿Baʼax unaj k-chʼaʼtuklik k-beetik?

¹⁵ Maʼ u xuʼulul a baʼateʼel. Tuukulnen tiʼ le utsiloʼob ken a kʼamoʼ. Pabloeʼ tu tsʼíibtaj tiʼ le sukuʼunoʼob yanoʼob Corintooʼ: «Maʼ táan k-chaʼik u lúubul k-óol; tumen kex k-wíinklil táan u bin u xuʼupuleʼ, le bixoʼon ichil k-puksiʼikʼaloʼ sáamsamal táan u bin u túumbenchajal. Tumen kex séeb u máan le muʼyajil yaantoʼonaʼ yéetel kex maʼ jach yajeʼ, ku taasiktoʼon junpʼéel nojbeʼenil maas jach táaj kiʼichkelem, tsʼoʼoleʼ mix bikʼin kun xuʼulul» (2 Cor. 4:16, 17).

16. ¿Baʼaxten maʼalob ka káajak k-líiʼsikba desde bejlaʼeʼ?

¹⁶ Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ jejeláas baʼaloʼob «ku beetik le Kʼaasilbaʼal yéetel naʼatiloʼ» (Efe. 6:11). Le oʼolaleʼ cada juntúul tiʼ toʼoneʼ unaj u yilik u beetik le tsolnuʼuk yaan teʼ Yáax tiʼ Pedro 5:9: «Tsʼáabaʼex tu contra, yéetel muʼukʼaʼanchajak a fejeʼex». Lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ desde bejlaʼeʼ unaj k-líiʼsikba yéetel k-tsʼáaik t-tuukul bey xan t-puksiʼikʼal bix jeʼel k-beetik baʼax maʼalobeʼ. Le soldadoʼoboʼ yaʼab ejercicio ku beetkoʼob utiaʼal u líiʼskubaʼob utiaʼal junpʼéel baʼateʼel kex maʼ kʼuchuk u kʼiiniliʼ. Toʼoneʼ bey xan unaj k-beetkoʼ tumen maʼ k-ojel baʼax kun  úuchultoʼon sáamal kaʼabejiʼ. Le oʼolaleʼ beora ku páajtalaʼ jach u kʼiinil k-líiʼsikba utiaʼal k-aktáantik jeʼel baʼaxakeʼ. Pabloeʼ tu yaʼalaj tiʼ le sukuʼunoʼob yanoʼob Corintooʼ: «Seguernak a xíixtik a tuukuleʼex utiaʼal ka a wileʼex wa láayliʼ yaan a fejeʼex tiʼ le baʼaxoʼob kaʼansaʼanteʼexoʼ, seguernak xan a weʼeskeʼex máaxeʼexiʼ» (2 Cor. 13:5).

17-19. 1) ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-xíixt k-tuukuleʼ? 2) ¿Baʼax jeʼel u yáantik le táankelem paalaloʼob utiaʼal maʼ u chʼaʼikoʼob saajkil kʼaʼaytaj tiʼ u yéet xookoʼoboʼ?

¹⁷ Junpʼéel baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-xíixt k-tuukul jeʼex u yaʼalik Pablooʼ, letiʼe ka tuukulnakoʼon tiʼ le kʼáatchiʼobaʼ: «¿Kin payalchiʼ wa mantatsʼ? ¿Kin defendertik wa yéetel x-maʼ saajkil baʼaxoʼob kin creertik? Kex táan u yaʼalaʼalten baʼaleʼ, ¿kin beetik wa baʼax ku yaʼalik Dios wa kin beetik baʼax ku yaʼalik wíinik? ¿Kin wilik wa maʼ in peʼertik mix junpʼéel muchʼtáambal? ¿Kin tuʼubsik wa le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak ku beetik le sukuʼunoʼob jeʼex u tuʼubskoʼob xan letiʼob le baʼax maʼ maʼalob kin beetkoʼ? ¿Kin beetik wa baʼax ku yaʼalik le ancianoʼob bey xan le máaxoʼob nuʼuktik u kaajal Jéeobaoʼ?».

¹⁸ Kaʼapʼéel tiʼ le kʼáatchiʼob tsʼoʼok k-aʼalikaʼ yaan yil yéetel k-defendertik yéetel x-maʼ saajkil baʼaxoʼob k-creertik kex táan u yaʼalaʼaltoʼon baʼal. Lelaʼ bey u beetik yaʼab táankelem paalaloʼob j-Jaajkunajoʼob ku binoʼob xookoʼ. Letiʼobeʼ tsʼoʼok u pʼáatal maʼ saajkoʼob yéetel maʼ suʼlakoʼob yoʼolal baʼaxoʼob ku creertikoʼobiʼ, lelaʼ le áantkoʼob utiaʼal u kʼaʼaytajoʼob. Teʼ revistaʼoboʼ yaʼab tsolnuʼukoʼob tsʼoʼok u tsʼaʼabal utiaʼal u páajtal u beetkoʼob. Le revista U Pʼíich Tulumil Kanan 15 tiʼ mayo tiʼ 2013 táan juʼun 6, ku tsolikeʼ junpʼéel baʼax jeʼel u yáantik le táankelem paalaloʼob utiaʼal maʼ u chʼaʼikoʼob saajkil kʼaʼaytajoʼ, letiʼe u kʼáatik tiʼ u yéet xookoʼob baʼax ku creertikoʼob yoʼolal wa baʼaxoʼ. Taatatsileʼex, ensayart yéetel a paalaleʼex baʼax jeʼel u núukikoʼob ken kʼáataʼak wa baʼax tiʼob teʼ escuelaoʼ.

¹⁹ U jaajileʼ maʼ chéen chʼaʼabil u defendertik máak baʼaxoʼob ku creertik yéetel u beetik máak le uláakʼ baʼaxoʼob ku kʼáatik Jéeobaoʼ. Maʼ xaaneʼ, ken tsʼoʼokok k-meyaj bul kʼiineʼ, kex jach táaj kaʼanaʼanoʼoneʼ kʼaʼabéet k-ilik k-bin teʼ muchʼtáambaloʼ. Maʼ xaan xaneʼ kex jach táaj kiʼ chilikoʼon t-kʼaaneʼ, yaan k-ilik k-líikʼil utiaʼal k-bin kʼaʼaytaj temprano. Baʼaleʼ unaj k-kʼaʼajsikeʼ wa suuk k-bin muchʼtáambal yéetel k-jóokʼol kʼaʼaytajeʼ, kex ka taalak junpʼéel nojoch talamileʼ yaan k-aktáantik.

20, 21. 1) ¿Baʼaxten jeʼel u yáantkoʼon k-tuukul tiʼ u kuxtal Jesús tu kʼuboʼ? 2) ¿Baʼax unaj k-tsʼáaik k-óol k-beete?

²⁰ Koʼoneʼex kaʼa tʼaan tiʼ u lúubul u yóol máak, jeʼex t-iloʼ lelaʼ junpʼéel baʼax maʼ chíikaʼan u yilaʼal ku meyaj tiʼ Satanasiʼ. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal k-aktáantikeʼ? Letiʼe k-tuukul tiʼ u kuxtal Jesús tu kʼuboʼ. Lelaʼ le áant Pablo, letiʼeʼ yaan horaeʼ tu yuʼubaj mix baʼal u biilal tu yoʼolal le kʼebanoʼ, baʼaleʼ tu naʼateʼ Cristoeʼ kíim yoʼolal le j-kʼeban máakoʼoboʼ maʼ yoʼolal máaxoʼob minaʼan u kʼebanoʼobiʼ. Ka máan kʼiineʼ tu tsʼíibtaj: «Le kuxtal yaanten beoraaʼ letiʼe yaanten yoʼolal le fe in tsʼaamaj tiʼ u Paal Diosoʼ, máax tu yaabilten yéetel tu kʼubaj u kuxtal tin woʼolal» (Gal. 2:20). Pabloeʼ kʼuch u creerteʼ tu yoʼolal u kuxtal Jesús tu kʼuboʼ, jeʼel u salvartikuba xan letiʼeʼ.

²¹ K-ilik u kuxtal Jesús tu kʼubaj bey junpʼéel siibal ku tsʼáaik Jéeoba tiʼ cada juntúul tiʼ toʼoneʼ, jach jeʼel u yáantkoʼoneʼ. Baʼaleʼ lelaʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa séeb kun jáan líikʼil a wóoliʼ. Maʼ xaaneʼ lelaʼ yaan u seguer k-muʼyajtik mientras maʼ kʼuchuk le túumben luʼumoʼ. Baʼaleʼ ¡seguernak a tsʼáaik a wóol! Kʼaʼajaktecheʼ le máax kun chúukpajal u yóol tak tu xuuleʼ yaʼab utsiloʼob ken u kʼame. Cada kʼiin ku máaneʼ táan u maas náatsʼal u kʼiinil k-antal yáanal u Reino Dios. Yáanal le Reinoaʼ yaan u yantal jeetsʼelil tsʼoʼoleʼ le máaxoʼob kun chúukpajal u yóoloʼoboʼ yaan u luʼsaʼal le kʼeban tu wíinkliloʼoboʼ. Bey túunoʼ kex ka yanak a muʼyajtik yaʼab baʼaloʼobeʼ, tsʼáa a wóol antal yáanal le Reinooʼ.