1, 2. 1) ¿Baʼax ku yúuchul kaʼach tu múuchʼulil Colosas? 2) ¿Baʼax tsolnuʼukil tu tsʼáaj Pablo?

TEʼ YÁAX siglooʼ teʼ múuchʼulil yaan Colosasoʼ yaʼab problemaʼob yaan kaʼachiʼ. Jujuntúuloʼobeʼ táan kaʼach u beetkoʼob u jatskuba le sukuʼunoʼoboʼ tumen ku yaʼalikoʼobeʼ kʼaʼabéet u beetkoʼob baʼax ku yaʼalik u Ley Moisés. Uláakʼoʼobeʼ ku yaʼalikoʼobeʼ jach junpuliʼ maʼ unaj u náaysik u yóol máak yéetel mix baʼaliʼ. Utiaʼal u yeʼesaʼaltiʼob maʼ maʼalob baʼax ku beetkoʼobeʼ le apóstol Pablooʼ tu tsʼíibtaj tiʼob junpʼéel carta. Teʼ cartaoʼ tu yaʼalaj: «Kanáantabaʼex utiaʼal beyoʼ mix máak ka u táabseʼex yéetel u kaʼansaj chéen máakoʼob, wa yéetel le chéen kunel tʼaanoʼob suuk u beetaʼal tumen le úuchben láakʼtsiloʼoboʼ; leloʼobaʼ baʼaloʼob kʼaʼanaʼantak utiaʼal le yóokʼol kaabaʼ, maʼ utiaʼal Cristoiʼ» (Col. 2:8).

² Le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼoboʼ wa ka seguernak kaʼach u tuukuloʼob «tiʼ le baʼaloʼob kʼaʼanaʼantak utiaʼal le yóokʼol kaabaʼ», bey maʼ táan u kʼamkoʼob le baʼax tu tsʼáaj Dios utiaʼal u salvartaʼaloʼoboʼ (Col. 2:20-23). Utiaʼal maʼ u xuʼulul u biskubaʼob yéetel Dioseʼ, Pabloeʼ tu tsʼáaj le tsolnuʼuk tiʼobaʼ: «Chʼik a  tuukuleʼex tiʼ le baʼaloʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ, maʼ tiʼ le baʼaloʼob yanoʼob way Luʼumeʼ» (Col. 3:2). Jeʼex k-ilkoʼ le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼobaʼ unaj kaʼach u tuukuloʼob tiʼ ‹le baʼax ku páaʼtkoʼob u tsʼaʼabaltiʼob teʼ kaʼanoʼ› (Col. 1: 4, 5).

3. 1) ¿Tiʼ baʼax u chʼikmaj u tuukul le yéeyaʼanoʼoboʼ? 2) ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob ken k-xakʼalt teʼ xookaʼ?

³ Bejlaʼeʼ le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼoboʼ láayliʼ u chʼikmaj u tuukuloʼob tiʼ u Reino Dios yaan teʼ kaʼanoʼ bey xan tiʼ «le herencia ku tsʼáaik Dios tiʼ Cristooʼ» yéetel tiʼ letiʼoboʼ (Rom. 8:14-17). Baʼaleʼ ¿kux túun le «uláakʼ tamanoʼob» wa le máaxoʼob kun pʼáatloʼob kuxtal way Luʼumoʼ? Le baʼax tu yaʼalaj Pablooʼ, ¿tak wa tiʼ letiʼob jeʼel u meyajeʼ? ¿Baʼax jeʼel u yáantaj utiaʼal ka u chʼik u tuukuloʼob «tiʼ le baʼaloʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ»? (Juan 10:16.) Abrahán yéetel Moiseseʼ tu chʼikaj u tuukuloʼob «tiʼ le baʼaloʼob yanoʼob teʼ kaʼan» tak ka tu aktáantoʼob baʼaloʼob talamtakoʼ. ¿Baʼax jeʼel k-kanik tiʼ letiʼobeʼ?

4. Le uláakʼ tamanoʼoboʼ, ¿bix jeʼel u chʼikik u tuukuloʼob tiʼ le baʼaloʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ?

⁴ Kex le uláakʼ tamanoʼob maʼ tun binoʼob kaʼanoʼ, jeʼel u páajtal u chʼikik u tuukuloʼob tiʼ le baʼaloʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ. ¿Bix jeʼel u beetkoʼobeʼ? Letiʼe ken u tsʼáaʼob táanil ichil u kuxtaloʼob Jéeoba bey xan u Reinooʼ (Luc. 10:25-27). Lelaʼ bey tu beetil Cristooʼ, yéetel letiʼe baʼax unaj xan k-beetkoʼ (1 Ped. 2:21). Jeʼex le sukuʼunoʼob teʼ yáax siglooʼ, teʼ tu yóokʼol kaab Satanasaʼ kuxaʼanoʼon xan ichil máaxoʼob ku creertikoʼob baʼaloʼob maʼ jaajtakiʼ, u yaabiltmoʼob taakʼin yéetel ku nuʼuktikubaʼob yéetel u kaʼansaj wíinik (xok 2 Corintoiloʼob 10:5). Koʼox beetik jeʼex Jesuseʼ, koʼox kanáantikba tiʼ baʼaxoʼob jeʼel u náachkuntkoʼon tiʼ Dioseʼ.

5. ¿Bix jeʼel k-ojéeltik baʼax yaan t-puksiʼikʼaleʼ?

⁵ ¿Táan wa u káajal k-ilik le taakʼin yéetel le ayikʼaliloʼob jeʼex u yilaʼal teʼ yóokʼol kaabaʼ? ¿Bix jeʼel k-ojéeltik baʼax k-maas yaabiltmeʼ? Maʼalob ka k-il tiʼ baʼax k-tuukul yéetel baʼax k-beetik. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Le tuʼux yaan a ayikʼaliloʼobeʼ tiʼ yaan xan a puksiʼikʼaliʼ» (Mat. 6:21). Utiaʼal k-ojéeltik baʼax yaan t-puksiʼikʼaleʼ, cada wa baʼax kʼiineʼ maʼalob ka kulakoʼon k-tukult lelaʼ: «¿Kin sen tuukul wa tiʼ taakʼin, tiʼ in kaxtik junpʼéel maas maʼalob meyaj, tiʼ negocioʼob wa tiʼ u yantalten yaʼab baʼaloʼob ichil in kuxtal? ¿Maas wa maʼalob ka in wil in kuxtal chéen yéetel baʼax kʼaʼabéet utiaʼal ka in maas meyajt Dios?» (Mat. 6:22). Jesuseʼ tu yaʼaleʼ wa k-chʼíikil k-muchʼkíint «ayikʼaliloʼob way luʼumeʼ» jeʼel k-náachtal tiʼ Dioseʼ (Mat. 6:19, 20, 24).

6. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-lúubul tiʼ le baʼaloʼob kʼaastak k-tsʼíiboltikoʼ?

⁶ Tumen j-kʼebanoʼoneʼ séeb jeʼel k-beetik baʼax kʼaaseʼ (xok Romailoʼob 7:21-25). Wa minaʼantoʼon u kiliʼich muukʼ Jéeobaeʼ jeʼel u káajal k-beetik «le baʼaloʼob yaan yil yéetel le éeʼjochʼeʼeniloʼ». Ichil lelaʼ táakaʼan «k-máan tiʼ kʼiinbesajoʼob tuʼux mix baʼal ku tsʼaʼabal u pʼiis, tiʼ káaltalil, tiʼ núupkʼeban, tiʼ u beetaʼal baʼaloʼob x-maʼ suʼtalil» (Rom. 13:12, 13). Utiaʼal maʼ k-lúubul tiʼ «le baʼaloʼob yanoʼob way Luʼum» wa le baʼaloʼob k-tsʼíiboltik yoʼolal le kʼebanoʼ, kʼaʼabéet k-chʼikik k-tuukul tiʼ le baʼaloʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ. Baʼaleʼ lelaʼ maʼ chéen chʼaʼabiliʼ. Le oʼolal le apóstol Pablooʼ tu yaʼalaj: «Kin loʼoloxik in wíinklil yéetel kin nuʼuktik bey juntúul palitsileʼ» (1 Cor. 9:27). Jeʼex túun k-ilkoʼ wa k-kʼáat lúubul utsil tiʼ Dioseʼ, junpuliʼ maʼ unaj k-beetik le baʼaxoʼob kʼaastak k-tsʼíiboltikoʼ. Beoraaʼ koʼox ilik baʼax tu beetaj Abrahán yéetel Moisés utiaʼal u seguer u yeʼeskoʼob chúukaʼan óolal (Heb. 11:6).

7, 8. 1) ¿Baʼaxoʼob tu aktáantaj Abrahán yéetel Sara ka lukʼoʼob Ur? 2) ¿Tiʼ baʼax tu chʼikaj u tuukul Abrahán?

⁷ Ka tu yaʼalaj Jéeoba tiʼ Abrahán ka xiʼik tu luʼumil Canaán junmúuchʼ yéetel u láakʼtsiloʼobeʼ, yéetel kiʼimak óolal tu beetaj baʼax aʼalaʼabtiʼ. Ka tu yilaj Jéeoba u fe yéetel bix úuchik u yuʼubik tʼaaneʼ, tu beetaj junpʼéel pacto tu yéetel. Tu yaʼalajtiʼ: «Bíin in kaʼaj in beet yéetel a chʼiʼibaloʼobeʼ junpʼéel nojoch kaaj, yaan in kiʼ tʼantikech» (Gén. 12:2). Baʼaleʼ máan yaʼab jaʼaboʼob maʼ anchaj u paalal Abrahán yéetel Saraiʼ. ¿Tu tukloʼob wa ta tʼaan tsʼoʼok u tuʼubsik Jéeoba le baʼax tu yaʼalajtiʼoboʼ? Maʼ xaaneʼ talamchaj tiʼob u pʼatkoʼob u yotochoʼob yéetel u láakʼtsiloʼob yanoʼob kaʼach tu kaajil Ur, junpʼéel kaaj ayikʼal yaan kaʼach tu luʼumil Mesopotamia. Letiʼobeʼ tu xíimbaltoʼob maas tiʼ 400 leguas (1,600 kilómetros) utiaʼal u binoʼob Canaán, teʼeloʼ letiʼobeʼ kajlajoʼob tiʼ pasel nookʼoʼob, tu máansoʼob wiʼijil yéetel kajlajoʼob ich kʼasaʼan máakoʼob (Gén. 12:5, 10; 13:18; 14:10-16). Kex beyoʼ maʼ tu tuklaj u suutoʼob tu kaajil Uriʼ (xok Hebreoʼob 11:8-12, 15).

⁸ Abrahaneʼ maʼ chʼíik tuukul tiʼ «le baʼaloʼob yanoʼob way Luʼumeʼ», baʼaxeʼ «tu yoksaj óoltaj u tʼaan Yuumtsil» (Gén. 15:6). Abrahaneʼ u chʼikmaj kaʼach u tuukul tiʼ le baʼaloʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ, u chʼikmaj u tuukul tiʼ le promesaʼob u beetmaj Diosoʼ. Kiʼikiʼtʼantaʼab tumen Jéeoba yoʼolal le fe anchajtiʼoʼ. Aʼalaʼabtiʼ tumen Jéeoba: «Pakt maʼalob le kaʼanoʼ, xok le eekʼoʼob, wa ku páajtal a xokikoʼob[oʼ]. Uʼuye, bey bíin yaʼabak a chʼiʼilankabiloʼ» (Gén. 15:5). ¡Abrahaneʼ jach líikʼ u yóol ka tu yuʼubaj maʼ tuʼubsaʼan tumen Jéeobaiʼ! Cada ken u pakt kaʼach le kaʼan yéetel ken u yil le eekʼoʼoboʼ ku kʼaʼajaltiʼ baʼax u yaʼalmaj Jéeoba. Ka máan kʼiineʼ anchaj u hijo jeʼex aʼalaʼaniltiʼoʼ (Gén. 21:1, 2).

9. ¿Bix u yáantkoʼon le baʼax tu beetaj Abrahán utiaʼal k-tsʼáaik k-óol k-meyajt Jéeobaoʼ?

⁹ Jeʼex Abrahaneʼ, toʼon xaneʼ táan k-páaʼtik u béeytal u promesaʼob Jéeoba (2 Ped. 3:13). Wa maʼ k-chʼikmaj k-tuukul tiʼ le baʼaloʼob yanoʼob kaʼanoʼ, yaan u náakal k-óol k-páaʼt le promesaʼoboʼ yéetel maʼ xaaneʼ jeʼel u xuʼulul k-tsʼáaik k-óol k-meyajt Jéeobaeʼ. ¿Yaan wa baʼax anchaj a pʼatik utiaʼal a beetik a precursoril wa utiaʼal a maas meyajtik Jéeoba? Wa beyoʼ, ¡jach maʼalob baʼax ta beetaj! Baʼaleʼ ¿láayliʼ wa a tsʼaamaj a wóoleʼ? Kʼaʼajaktecheʼ Abrahaneʼ utiaʼal maʼ u xuʼulul u meyajtik Jéeobaeʼ tu chʼikaj u tuukul tiʼ «le kaaj jach tu jaajil yaan u chuunpakʼiloʼoboʼ», wa tiʼ le bendicionoʼob ken u kʼamoʼ (Heb. 11:10). «Tu tsʼáaj u fe tiʼ Jéeobaeʼ ka ilaʼab bey juntúul máak toj u kuxtaleʼ.» (Rom. 4:3.)

10. ¿Bix kaʼach kuxlik Moisés tu táankelmil?

¹⁰ Uláakʼ máax tu chʼikaj u tuukul tiʼ le baʼaloʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ Moisés. Tu paalileʼ «kaʼansaʼab tiʼ Moisés tuláakal le baʼaxoʼob u yojel kaʼach le egipcioʼoboʼ». Maʼ chéen wa baʼax kaʼansaʼabtiʼiʼ. Teʼ kʼiinoʼoboʼ Egiptoeʼ letiʼe gobierno maas yaan u páajtaliloʼ, tsʼoʼoleʼ Moiseseʼ tiaʼan ichil u familia Faraoneʼ. Tu yoʼolal le kaʼansaj tsʼaʼabtiʼoʼ «yaan u muukʼ tuláakal baʼaxoʼob ku yaʼalik, yéetel ku beetik kaʼach nukuch baʼaloʼob» (Bax. 7:22). ¡Chéen tukult bukaʼaj baʼaloʼob jeʼel u páajtal u beetik kaʼacheʼ! Baʼaleʼ letiʼeʼ maas u kʼáat kaʼach u beet baʼax uts tu tʼaan Dios.

11, 12. 1) ¿Baʼax kaʼansajil maas maʼalob u yilik kaʼach Moisés? 2) ¿Bix úuchik u yeʼesik baʼax kaʼansajil maas kʼaʼanaʼan u yilik?

¹¹ Tu paalil Moiseseʼ, Jokébed u maamaeʼ, tu kaʼansaj tiʼ tu yoʼolal Jéeoba, u Dios le hebreoʼoboʼ. Moiseseʼ u yojleʼ maas maʼalob le baʼaxoʼob u kanmaj tu yoʼolal Jéeoba tiʼ u maasil baʼaloʼoboʼ. Le oʼolaleʼ tu pʼataj le  ayikʼaliloʼob yéetel le baʼaxoʼob jeʼel u yantal tiʼ Egiptooʼ (xok Hebreoʼob 11:24-27). Le baʼaxoʼob kaʼansaʼabtiʼ tu chichnil yéetel le fe tu yeʼesoʼ le áant utiaʼal ka chʼíikik u tuukul tiʼ le baʼaloʼob yaan teʼ kaʼanoʼ.

¹² Kex jach maʼalob kaʼansaj tu kʼamaj Moiseseʼ, maʼ meyajnajtiʼ utiaʼal u maas kʼaj óoltaʼal wa u ayikʼaltal tu luʼumil Egiptoiʼ. Jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ «maʼ tu yóotaj ka aʼalaʼak wa u paal u hija Faraoniʼ, baʼaxeʼ maas tu yóotaj ka maltratartaʼak paʼteʼ yéetel u kaajal Dios ke ka u kiʼimakkúunt u yóol junsúutuk yéetel le kʼebanoʼ». Ka máan kʼiineʼ le baʼaxoʼob tu kanaj yoʼolal Jéeobaoʼ le áant u nuʼukt u kaajil Israel.

13, 14. 1) ¿Baʼax kaʼach unaj u beetik Moisés táanil tiʼ u yáantik le israelitaʼoboʼ? 2) Jeʼex Moiseseʼ, ¿baʼax unaj k-beetik xan toʼon?

¹³ Moiseseʼ u yaabiltmaj Jéeoba bey xan u kaajil Israel palitsiltaʼan Egiptooʼ. Ka tu tsʼáaj 40 jaʼaboʼob tiʼeʼ tu tukleʼ tsʼoʼok u kʼuchul u kʼiinil u yáantik le israelitaʼob utiaʼal ka jáalkʼabtaʼakoʼoboʼ (Bax. 7:23-25). Baʼaleʼ Jéeobaeʼ u yojleʼ maʼ beyiʼ. Tumen Moiseseʼ kʼaʼabéet u kanik u yeʼes kabal óolal, paciencia, maʼ u séeb kʼuuxil, u controlartuba yéetel u yeʼesik uláakʼ jatsʼuts modosoʼob (Pro. 15:33). Le modosoʼobaʼ kʼaʼabéet kaʼach tiʼ utiaʼal u aktáantik tuláakal le baʼaxoʼob kun úuchultiʼoʼ. Le cuarenta jaʼaboʼob ken u beet kaʼach u j-kanan tamaniloʼ le kun áantik utiaʼal ka yanak le jatsʼuts modosoʼob tiʼaʼ.

¹⁴ Le meyaj tu beetaj Moisesaʼ le áante. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ letiʼeʼ «juntúul jach kabal óolal máak teʼ luʼumaʼ» (Núm. 12:3). Le kabal óolal anchajtiʼoʼ le áant utiaʼal ka u yeʼes paciencia tiʼ le israelitaʼoboʼ tumen cada juntúuleʼ jelaʼan u modos yéetel jejeláas baʼaxoʼob ku aktáantkoʼob (Éxo. 18:26). Toʼon xaneʼ kʼaʼabéet u yantaltoʼon jatsʼuts modosoʼob utiaʼal ka chúukpajak k-óol ken taalak le «nojoch yaayaj óolaloʼ» bey xan utiaʼal ka yanakoʼon teʼ túumben luʼumoʼ (Apo. 7:14). ¿K-bisikba wa yéetel tuláakal máak, tak yéetel le séeb u ofenderoʼob wa séeb u pʼuʼujuloʼoboʼ? Le apóstol Pedrooʼ tu yaʼalaj: «Eʼeseʼex tsiikil tiʼ tuláakal u jejeláasil máakoʼob, yaabilteʼex tuláakal le sukuʼunoʼoboʼ» (1 Ped. 2:17).

15, 16. 1) ¿Baʼaxten kʼaʼabéet k-chʼikik k-tuukul tiʼ le baʼaloʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ? 2) ¿Baʼaxten kʼaʼabéet u yantaltoʼon junpʼéel maʼalob kuxtal?

¹⁵ Kuxaʼanoʼon tiʼ ‹yaayaj kʼiinoʼob yéetel istikyaj u máansik u kuxtal máak› (2 Tim. 3:1). Le oʼolaleʼ utiaʼal k-maas yaabiltik Dios yéetel maʼ u náayal k-óoleʼ, kʼaʼabéet k-chʼikik k-tuukul tiʼ le baʼaloʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ (1 Tes. 5:6-9). Koʼox ilik óoxpʼéel bix jeʼel k-beetkeʼ.

¹⁶ Yéetel k-kuxtal: ¿Baʼaxten kʼaʼabéet u yantaltoʼon junpʼéel maʼalob kuxtal? Pedroeʼ tu yaʼalaj: «Maʼ u xuʼulul a weʼeskeʼex jatsʼuts modos ichil le kaajoʼob tuʼux kajaʼaneʼexoʼ, tumen beyoʼ, [...] letiʼobeʼ yaan u páajtal u yilkoʼob le baʼaloʼob maʼalobtak ka beetkeʼexoʼ, bey túunoʼ yaan u nojbeʼenkúuntkoʼob Dios» (1 Ped. 2:12). Toʼoneʼ k-ilik k-tsʼáaik nojbeʼenil tiʼ Jéeoba t-otoch, tuʼux k-meyaj, teʼ escuelaoʼ, ken k-náays k-óol wa ken kʼaʼaytajnakoʼon. U jaajileʼ tuláakloʼon k-beetik baʼax maʼ maʼalobiʼ (Rom. 3:23). Baʼaleʼ wa maʼ tu xuʼulul k-muʼukʼaʼankúuntik k-fejeʼ maʼ ken k-lúubul tiʼ baʼax kʼaas (1 Tim. 6:12).

17. ¿Bix jeʼel k-beetik jeʼex Cristoeʼ? (Ilawil le dibujo yaan tu káajbal le xookaʼ.)

¹⁷ Yéetel k-modos: Wa maʼalob bix u kuxtal máakeʼ yaan xan jatsʼuts modos tiʼ. Apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj: «Mantatsʼ tuukulneneʼex jeʼex tuukulnajik Cristo Jesuseʼ» (Fili. 2:5). ¿Baʼax modosil yaan kaʼach tiʼ Cristo? Letiʼeʼ kabal u yóol, yéetel le modosaʼ le péeksik kaʼach u tsʼáa u yóol  u meyajt Jéeoba. Mantatsʼ táan kaʼach u tuklik bix ken u kʼaʼaytil le maʼalob péektsil tiʼ u maasil máakoʼoboʼ (Mar. 1:38; 13:10). Tsʼoʼoleʼ utiaʼal letiʼeʼ le Kiliʼich Tsʼíiboʼoboʼ letiʼe baʼax maas kʼaʼanaʼanoʼ (Juan 7:16; 8:28). Letiʼeʼ jach tu xakʼaltaj baʼax ku yaʼalik, le oʼolal tu chʼaʼchiʼitaj, tu defendertaj yéetel tu tsolaj baʼax ku kaʼansik. Wa k-kʼáat k-beet jeʼex letiʼeʼ kʼaʼabéet k-xokik le Bibliaoʼ, k-kʼaʼaytaj yéetel kabal óolal bey xan yéetel kiʼimak óolal.

18. ¿Bix jeʼel k-ḿuul meyaj yéetel Jéeobaeʼ?

¹⁸ Yéetel k-áantaj: Jéeobaeʼ u kʼáateʼ ‹tu kʼaabaʼ Jesuseʼ ka xolak tuláakal máak le máaxoʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ bey xan le yanoʼob teʼ Luʼumaʼ› (Fili. 2:9-11). Kex jach yaan autoridad tiʼ Jesús teʼ kaʼanoʼ, letiʼeʼ yéetel kabal óolal ku beetik baʼax ku yaʼalik u Taata. Lelaʼ bey xan unaj k-beetkoʼ (1 Cor. 15:28). Le oʼolaleʼ wa k-kʼáat ḿuul meyaj yéetel Jéeobaeʼ ‹koʼoneʼex tu yiknal u máakiloʼob tuláakal kaajoʼobeʼ ka k-beet disipuloʼob› (Mat. 28:19). Tsʼoʼoleʼ «koʼoneʼex beetik baʼax maʼalob» tiʼ tuláakal máak bey xan tiʼ k-sukuʼunoʼob (Gal. 6:10).

19. ¿Baʼax tsʼoʼok u kaʼansiktoʼon le xookaʼ?

¹⁹ ¿Máasaʼ k-jach tsʼáaik u nib óolalil tiʼ Jéeoba ikil u kʼaʼajsiktoʼon u kʼaʼanaʼanil k-chʼikik k-tuukul tiʼ le baʼaloʼob yanoʼob kaʼanoʼ? Bey túunoʼ ‹chúukpajak k-óol áalkab› tu paach le baʼaloʼob maʼalobtakoʼ (Heb. 12:1). Koʼoneʼex meyaj ‹yéetel u jaajil k-óol bey utiaʼal Jéeobaeʼ›. Wa k-beetik beyoʼ letiʼeʼ yaan u tsʼáaiktoʼon yaʼabkach bendicionoʼob (Col. 3:23, 24).