Xeen tiʼ baʼax ku taasik

Xeen tu cuadroil baʼax ku taasik

U TSIKBALIL U KUXTAL SUKUʼUNOʼOB

Anchajtoʼon junpʼéel maas maʼalob kuxtal

Anchajtoʼon junpʼéel maas maʼalob kuxtal

TEEN yéetel Gweneʼ, cinco años yaantoʼon ka káaj k-kanik óokʼot. Teʼ kʼiinoʼoboʼ maʼ k-kʼaj óolbaiʼ. Cada juntúuleʼ tu chʼaʼtuklaj u dedicarkuba u yóokʼost ballet. Le ka famosochajoʼoneʼ t-chʼaʼtuklaj k-pʼatik le balletoʼ. ¿Baʼaxten?

David: Síijen 1945 tu kaajil Shropshire, Inglaterra. In papaeʼ yaan kaʼach u granja. Sáamsamal ken tsʼoʼokok in xookeʼ uts tin wich in tséentik yéetel in molik u yeʼel le x-kaaxoʼoboʼ, bey xan in kanáantik le wakaxoʼob yéetel le tamanoʼoboʼ. Ken yanakten vacacioneseʼ kin wáantaj jooch, yaan kʼiineʼ kin manejartik tak le tractoroʼoboʼ.

Chéen baʼaleʼ anchaj uláakʼ baʼal taakchaj in beetik. In papaeʼ tu tsʼáaj cuentaeʼ tin paalileʼ ken in wuʼuy paaxeʼ ku taaktal in wóokʼot. Le ka tin cumplirtaj cinco añoseʼ, in papaeʼ tu yaʼalaj tiʼ in maama ka u bisen tiʼ junpʼéel u escuelail óokʼot utiaʼal in kanik in wóokʼost tap. In maestroeʼ tu yileʼ jeʼel u páajtal in kanik in wóokʼost xan balleteʼ. Ka tin cumplirtaj 15 añoseʼ tin ganartaj junpʼéel beca utiaʼal in wokol xook tiʼ junpʼéel escuela jach kʼaj óoltaʼan, le escuelaaʼ tiaʼan Londreseʼ yéetel ku kʼaabaʼtik Royal Ballet School. Teʼ tin kʼaj óoltaj Gwenoʼ, letiʼ tsʼaʼab bey in pareja utiaʼal k-óokʼoteʼ.

Gwen: Síijen 1944 tu kaajil Londres. Tin paalileʼ jach kin creertik yaan Dios yéetel kin xokik le Bibliaoʼ, chéen baʼaleʼ talamchaj in naʼatik. Cinco años yaanten ka ooken in kan óokʼot tiʼ junpʼéel escuela. Ka máan seis añoseʼ ooken tiʼ junpʼéel u concursoil óokʼot tuʼux táakpaj máakoʼob tiʼ tuláakal Gran Bretaña, le máax ku ganareʼ yaan u yokol xook teʼ Royal Ballet Schooloʼ. Tin ganartaj le concursooʼ yéetel bey káajik in xook teʼeloʼ. Le xookoʼ tiʼ ku tsʼaʼabal teʼ White Lodgeoʼ, junpʼéel naj jatsʼuts yaan Richmond Park, tu kaajil Londres. Tiʼ xooknajeniʼ yéetel tiʼ kaʼansaʼaben in wóokʼost ballet tumen maʼalob maestroʼobiʼ. Ka tin cumplirtaj 16 añoseʼ, tin kʼaj óoltaj David teʼ escuelaoʼ. Ichil wa jaypʼéel mesoʼobeʼ káaj k-óokʼostik ballet tiʼ óperas teʼ Royal Opera House de Covent Garden, yaan Londresoʼ.

Óoliʼ tiʼ tuláakal yóokʼol kaab binoʼon óokʼost ballet

David: Jeʼex u yaʼalik Gwenoʼ óokʼotnajoʼon teʼ Royal Opera House ichil le grupo London Festival Balletoʼ (bejlaʼeʼ kʼaj óolaʼan bey Ballet Nacional de Inglaterra). Juntúul tiʼ le coreografoʼob tiʼ le Royal Balletoʼ tu beetaj junpʼéel grupo internacional tiʼ ballet teʼ Wuppertaloʼ (Alemania), ka tu yéeyoʼon utiaʼal k-óokʼot tu grupo. Ichil yaʼab años óokʼotnajoʼon tiʼ jejeláas teatroʼob tiʼ tuláakal yóokʼol kaab, tsʼoʼoleʼ múul óokʼotnajoʼon yéetel artistaʼob jach kʼaj óolaʼanoʼob jeʼex Margot Fonteyn yéetel Rudolf Nuréiev. Le baʼax maas kʼaʼanaʼan ichil k-kuxtaloʼ letiʼe óokʼotoʼ. Chéen baʼaleʼ le kuxtal beyaʼ ku beetik u kaʼantal u yich máak.

Gwen: Ichil in kuxtaleʼ le baʼax maas kʼaʼanaʼanoʼ letiʼe óokʼotoʼ. Teen yéetel Davideʼ k-kʼáat ka kʼaj óoltaʼakoʼon tuláakal tuʼux. Uts tin tʼaan kaʼach in firmartik autografoʼob, u siʼibilten looloʼob yéetel in papaxkʼabtaʼal. Tsʼoʼoleʼ jeʼel tuʼux ka in sutinbaeʼ yaan tsʼuʼutsʼ chamal, káaltal yéetel sexo. Yéetel jeʼex u maasil artistaʼobeʼ kin kʼubik in wóol tiʼ in amuletoʼob.

KʼEXPAJ K-KUXTAL

U kʼiinil k-boda

David: Ka máan yaʼab años táan in wóokʼoteʼ náak in wóol tiʼ le bix in kuxtaloʼ tumen chéen viajar kin beetik. Tumen líikʼen tiʼ junpʼéel chan kaajeʼ kin yaayamtik in kaʼa kuxtal beyoʼ. Le oʼolaleʼ tu añoil 1967, xuʼul in wóokʼostik ballet, ka binen meyaj tiʼ junpʼéel granja maʼ jach náach teʼ tuʼux kajaʼan in taataʼoboʼ. U yuumil le granjaoʼ tu rentartajten junpʼéel chan naj. Le tiaʼanen teʼeloʼ tin tʼanaj Gwen utiaʼal in kʼáatiktiʼ wa jeʼel u tsʼoʼokol u beel tin wéeteleʼ. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ Gweneʼ tu juunal ku yóokʼot (bailarina solista) yéetel jach maʼalob u bintiʼ, le oʼolal talamchaj u chʼaʼtuklik u tsʼoʼokol u beel tin wéetel. Kex u yojel yaan u kʼexpajal u kuxtaleʼ tu yóotaj tsʼoʼokol u beel tin wéetel.

Gwen: Talamchaj in suuktal teʼ granjaoʼ. Tumen kaʼacheʼ óokʼot kin beetik tiʼ junpʼéel escenario, pero beoraaʼ kin potsʼik u leche le vacaʼoboʼ, kin tséentik kʼéekʼenoʼob yéetel x-kaaxoʼob, kex keʼel wa ooxol. Davideʼ u kʼáat kaʼach u kan u maas túumbenil bix u kanáantaʼal le wakaxoʼoboʼ. Le oʼolal tu chʼaʼaj junpʼéel curso de nueve meses. Tumen tsʼoʼok u yáakʼabtal ken suunakeʼ tin juunal kin wuʼuyikinba kaʼachi. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ tsʼokaʼaniliʼ u síijil Gilly, k-yáax hija. Davideʼ tu yaʼalajten kʼaʼabéet in kanik manejar. Junpʼéel kʼiin bijaʼanen tiʼ junpʼéel chan kaaj naatsʼeʼ tin wilaj Gael. Letiʼeʼ in kʼaj óolmiliʼeʼ tumen tiʼ ku meyaj kaʼach tiʼ junpʼéel tienda yaan naatsʼ teʼ tuʼux kajaʼanenoʼ.

Le yáax añoʼob kajlajoʼon teʼ granjaoʼ

Gaeleʼ tu invitarten in wukʼ té tu yotoch. Le táan k-chaʼantik u fotosil tsʼoʼokik u beeleʼ tin wileʼ yaan junmúuchʼ máakoʼob tiʼ junpʼéel lugar ku kʼaabaʼtik Najil Reino, ka tin kʼáatajtiʼ baʼax iglesiail. Ka tu yaʼalajteneʼ letiʼ yéetel u yíichameʼ u j-jaajkunajoʼob Jéeoba. Leloʼ tu kiʼimakkúuntaj in wóol tumen kʼaʼajteneʼ juntúul in tía jach utseʼ j-Jaajkunaj xan. In papá kaʼacheʼ maʼ uts tu tʼaan u religión in tíaiʼ, tak u libroʼob ku pulik kaʼachi. Maʼ tin naʼatik kaʼach baʼaxten ku beetik u kʼasaʼanil tiʼ in tía kex uts u modos.

Hasta ka tin wojéeltaj baʼaxten jelaʼan u religión in tíaoʼ. Gaeleʼ tu yáanten in naʼat baʼax ku kaʼansik le Bibliaoʼ. Jaʼakʼ in wóol ka tin kaneʼ le kaʼansajoʼob jeʼex le Trinidad yéetel le u creertaʼal yaan baʼax ku pʼáatal kuxaʼanil tiʼ máak ken kíimkoʼ, maʼ bey u kaʼansik le Bibliaoʼ (Ecl. 9:5, 10; Juan 14:28; 17:3). Yáax in wilik xan teʼ Bibliaoʼ u kʼaabaʼ Dioseʼ, Jéeoba (Éxo. 6:3).

David: Gweneʼ tu tsikbaltajten le baʼaxoʼob ku kanikoʼ. Kʼaʼajteneʼ tin paalileʼ in papaeʼ ku yaʼalikten kʼaʼabéet in xokik le Bibliaoʼ. Káaj u tsʼaʼabaltoʼon xook tumen Gael yéetel Derrick, u yíicham. Ka máan seis meseseʼ binoʼon kajtal Oswestry, teʼeloʼ t-alquilartaj junpʼéel chan granja. Seguernaj k-xook yéetel juntúul kiik ku kʼaabaʼtik Deirdre, letiʼeʼ yéetel paciencia tu kaʼansoʼon. Tumen k-tsʼaatáantmaj k-kanáant le baʼalcheʼoboʼ xáanchaj utiaʼal k-chʼaʼtuklik k-meyajtik Jéeoba. Kex beyoʼ jujunpʼíitil hasta ka kʼuch t-puksiʼikʼal le baʼaxoʼob k-kanikoʼ.

Gwen: Teneʼ jach kin creertik kaʼach yaan le tomojchiʼoʼ, le oʼolal xáanchaj ka tin kʼexaj in kuxtal. Le baʼax ku yaʼalik u libroil Isaíasoʼ, tu yáanten in naʼat bix u yilaʼal ‹u diosiloʼob le suerte› tumen Jéeobaoʼ (Isa. 65:11, Traducción del Nuevo Mundo). Anchaj in sen orar tiʼ Dios utiaʼal u xuʼulul u meyajten amuletoʼob. Tin kaneʼ utiaʼal in lúubul maʼalobil tiʼ Dioseʼ kʼaʼabéet kabal in wóol, tumen le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Le máax ku nojbeʼenkúuntkubaeʼ yaan u mixbaʼalkúuntaʼal, le máax ku mixbaʼalkúuntkubaeʼ yaan u nojbeʼenkúuntaʼal» (Mat. 23:12). Jach kʼuch tin puksiʼikʼal in wojéeltikeʼ Dioseʼ yoʼolal u nojoch yaabilajeʼ tu kʼubaj u kuxtal u Hijo utiaʼal u salvartikoʼon. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ tsʼokaʼaniliʼ u síijil uláakʼ juntúul k-hijaeʼ. Le ka t-ojéeltaj jeʼel u páajtal u kuxtal k-familia mantatsʼ teʼ Paraísooʼ jach kiʼimakchaj k-óol.

David: In wojéeltik bix u béeychajal le profecíaʼob yaan teʼ Biblia, jeʼex le yaan teʼ capítulo 24 tiʼ Mateo yéetel le yaan tu libroil Danieloʼ tu yáanten in wil tiaʼanen ichil u jaajil religioneʼ. Tin tsʼáaj cuentaeʼ maas maʼalob ka u bisuba máak yéetel Jéeoba ke u yantaltiʼ le baʼaloʼob ku tsʼáaik le yóokʼol kaabaʼ. Jeʼex u bin kaʼach in xokik le Bibliaoʼ tin tsʼáaj cuentaeʼ in watan yéetel in paalaloʼobeʼ jach kʼaʼanaʼanoʼob. Le baʼax ku yaʼalik Filiposiloʼob 2:4, tu yáanten in wileʼ tu lugar in tsʼaatáantik u yantalten junpʼéel granja maas nojocheʼ, kʼaʼabéet in maas tsʼaatáantik in meyajtik Jéeoba. Xuʼul xan in tsʼuʼutsʼik chamal. Maʼ chéen chʼaʼabil k-bin muchʼtáambal kaʼach utiaʼal sabadoiʼ tumen jach teʼ hora kʼaʼabéet xan k-potsʼik u leche le vacaʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ maas tiʼ 2 leguas (10 kilómetros) u náachil le tuʼux k-bin muchʼtáambaloʼ, pero yéetel u yáantaj Gweneʼ mix junpʼéel muchʼtáambal t-peʼertaj. Tu jaʼatskabil cada domingoeʼ k-jóokʼol kʼaʼaytaj yéetel k-hijaʼob, chéen baʼaleʼ pʼis u tsʼoʼokol k-potsʼ lecheeʼ.

K-láakʼtsiloʼobeʼ tsʼíikilnajoʼob ka tu yojéeltoʼob táan k-xokik le Biblia yéetel le j-Jaajkunajoʼoboʼ. Gweneʼ seis años máan maʼ tu tʼaʼanal tumen u papá. In taataʼobeʼ maʼ xan utschaj tu tʼaanoʼobiʼ.

Gwen: Jéeobaeʼ tu yáantoʼon utiaʼal u seguer k-meyajtik kex yaʼab baʼax t-aktáantaj. Le sukuʼunoʼob yaan teʼ múuchʼulil yaan Oswestryoʼ jach tu yáantoʼonoʼob. ¡T-iloʼob bey k-familiaeʼ! (Luc. 18:29, 30.) Okjaʼanajoʼon tu añoil 1972. Tumen jach taak in wáantik le máakoʼob u kʼaj óoltoʼob u jaajiloʼ tin beetinba precursorail.

JUNPʼÉEL MAAS MAʼALOB KUXTAL

David: Kex kaʼanaʼantsil le meyaj k-beetik kaʼach teʼ granjaoʼ, mantatsʼ t-ilaj k-tsʼáaik junpʼéel maʼalob ejemplo tiʼ k-hijaʼob. Ka máan kʼiineʼ pʼíitchaj le áantaj ku tsʼáaik le gobiernooʼ ka xuʼul k-kajtal teʼ granjaoʼ. Ka lukʼoʼoneʼ tsʼoʼok junpʼéel año síijik uláakʼ juntúul k-hija, u yóoxtúuloʼ. Pʼáat minaʼan k-otoch mix meyaj, le oʼolal t-kʼáataj tiʼ Jéeoba ka u yáantoʼon. Utiaʼal k-áantikbaeʼ t-tsʼáaj junpʼéel u escuelail óokʼot. Tu taasaj yaʼab utsiloʼob k-tsʼáaik ichil k-kuxtal k-meyajtik Jéeoba, tumen ka tu tsʼoʼoksaj u xook k-hijaʼobeʼ tu beetubaʼob precursorail. Tumen Gwen precursora xaneʼ ku jóokʼol kʼaʼaytaj sáamsamal kaʼach tu yéeteloʼob.

Ka tsʼoʼok u beel le yáax kaʼatúul k-hijaʼob, Gilly yéetel Deniseeʼ, toʼoneʼ t-kʼalaj u escuelail le óokʼotoʼ. T-tsʼíibtaj junpʼéel carta tiʼ le sucursal tuʼux t-aʼalaj ka túuxtaʼakoʼon tuʼux maas kʼaʼabéet áantaj. Aʼalaʼabtoʼoneʼ jach kʼaʼabéet áantaj tu noojol-lakʼin Inglaterra, le oʼolal tiʼ binoʼoniʼ. Tumen chéen juntúul k-hija pʼáat t-éeteleʼ páajchaj in beetik in precursoril. Ka máan cinco añoseʼ aʼalaʼabtoʼon ka k-áant jujunpʼéel múuchʼuliloʼob yaan tu xamanil Inglaterra. Le ka tsʼoʼok u beel Debbieeʼ meyajnajoʼon diez años teʼ construcción internacionaloʼ. Áantajnajoʼon Zimbabue, Moldavia, Hungría yéetel Costa de Marfil. Ka máan kʼiineʼ suunajoʼon tu luʼumil Inglaterra utiaʼal k-áantaj utiaʼal u líiʼsaʼal u Betelil Londres. Junpʼéel tiempoeʼ meyajnajen xan teʼ granja yaan kaʼach tu Betelil Londresoʼ. Bejlaʼeʼ tiʼ k-meyaj bey precursoroʼon tu xaman-chikʼinil Inglaterraeʼ.

Kiʼimakchaj k-óol úuchik k-áantaj teʼ construcción internacionaloʼ

Gwen: Le kaʼach táan k-óokʼotoʼ k-tuklikeʼ letiʼe baʼax maas maʼalob ichil k-kuxtaloʼ, pero chéen táan k-tusikba bakáan. Bejlaʼa táan k-meyajtik Jéeobaeʼ jach tu jaajil kiʼimak k-óol, yéetel lelaʼ mix bikʼin kun xuʼulul. Bejlaʼeʼ Davideʼ láayliʼ in parejaeʼ, chéen baʼaleʼ maʼ utiaʼal k-óokʼotiʼ baʼaxeʼ utiaʼal k-kʼaʼaytaj. Ku kiʼimaktal k-óol k-áantik le máakoʼob u kanoʼob baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Jujuntúul tiʼ le máaxoʼob t-tsʼáajtiʼob xookoʼ beyoʼob «cartaʼob tuʼux ku yúuchul maʼalob tʼaan t-oʼolal[eʼ]» (2 Cor. 3:1, 2). Wa maʼ k-kʼaj óoltik u jaajil kaʼacheʼ, bejlaʼa chéen kʼaʼajsbil ken k-beet le baʼaloʼob úuch ichil k-kuxtaloʼ, chéen tiʼ úuchben fotoʼob ken k-ile yéetel tiʼ u programailoʼob le tuʼux k-bin óokʼot kaʼachoʼ.

David: K-meyajtik Jéeobaeʼ tsʼoʼok u beetik u kʼexpajal k-kuxtal. Bejlaʼeʼ maas maʼalob taatatsilen yéetel íichamtsilen. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Míriam, rey David yéetel uláakʼ máakoʼobeʼ óokʼotnajoʼob tumen kiʼimak u yóoloʼob. Toʼon xaneʼ k-tsʼíiboltik k-óokʼot yéetel kiʼimak óolal jeʼex letiʼobeʼ, chéen baʼaleʼ tak teʼ túumben luʼumoʼ (Éxo. 15:20; 2 Sam. 6:14).