1-3. ¿Baʼaxten jach confiarnaj Pablo tiʼ Jéeoba? (Ilawil le dibujo yaan tu káajbal le xookaʼ.)

 CHÉEN tukult bukaʼaj baʼaxoʼob jeʼel u beetaʼaltech wa ka a meyajt Jéeoba teʼ yáax siglooʼ. Yaʼab tiʼ le sukuʼunoʼob úuchjeakiloʼ jach beetaʼab u muʼyajoʼob tumen le romanoʼoboʼ. Aʼalaʼab letiʼob tóok juntéenjeak u kaajil Jerusalén yéetel aʼalaʼab xan u pʼekmoʼob le máakoʼoboʼ. Yaʼab tiʼ le sukuʼunoʼob yéetel tiʼ le kiikoʼoboʼ kʼaʼaloʼob cárcel úuchik u meyajtikoʼob Jéeoba. Yanoʼob xaneʼ kíimsaʼaboʼob tumen tsʼíitsʼik baʼalcheʼob. Uláakʼoʼobeʼ baʼajoʼob tiʼ cheʼ yéetel bey kuxaʼanil tóokaʼabikoʼoboʼ. Le oʼolal le máaxoʼob meyajt Dios teʼ yáax siglooʼ sáamsamal saajkoʼob táan kaʼach u páaʼtkoʼob baʼax kun beetbiltiʼob.

² Lelaʼ letiʼe baʼaxoʼob ku beetaʼal teʼ kʼiinoʼob ka kʼaʼal cárcel apóstol Pablooʼ. Maʼ xaaneʼ letiʼeʼ maʼ tu páaʼtik kaʼach u yáantaʼal tumen le sukuʼunoʼoboʼ, tumen tsʼoʼok u yilik maʼ áantaʼab juntéenjeakiliʼ. Chéen baʼaleʼ maʼ pʼaʼat tumen Jéeobaiʼ, le oʼolal tu  yaʼalaj: «Yuumtsileʼ waʼalaj naatsʼ tiʼ teneʼ ka tu tsʼáajten páajtalil». Jeʼex túun k-ilkoʼ Pabloeʼ áantaʼab tumen Jesús, le oʼolal páajchaj u yaʼalik ‹toʼok tiʼ u chiʼ le leonoʼ› (2 Tim. 4:16, 17). *

³ Pabloeʼ tu kʼaʼajsaj bix úuchik u yáantaʼal tumen Jéeoba, le oʼolal jach confiarnaj tiʼ tumen u yojel yaan u tsʼaʼabal u páajtalil u aguantartik le baʼax ku beetaʼaltiʼoʼ bey xan jeʼel baʼaxak uláakʼ ka beetaʼak tiʼeʼ. Le beetik tu yaʼalaj: «Yuumtsileʼ yaan u tokiken tiʼ tuláakal baʼal kʼaas» (2 Tim. 4:18). Pabloeʼ jach confiarnaj tiʼ Jéeoba yéetel tiʼ Jesús tumen tu yilaj bix áantaʼabik le ka pʼaʼat tu juunal tumen le sukuʼunoʼoboʼ.

4, 5. 1) ¿Máax jeʼel u yáantkoʼon teʼ súutukoʼob maas kʼaʼabéetoʼ? 2) ¿Baʼaxten jach unaj k-confiar tiʼ Jéeoba?

⁴ ¿Ta wuʼuyaba wa ta juunal ka ta aktáantaj junpʼéel nojoch problema? Maʼ xaaneʼ luʼsaʼabtech meyaj, aʼalaʼabtech yaʼab u téenel ka a beet baʼax kʼaas escuela, jach kʼojaʼanchajech wa anchajtech uláakʼ problemaʼob. Maʼ xaaneʼ ta kʼáataj áantaj teʼ súutukoʼobaʼ, chéen baʼaleʼ lúub a wóol ka ta wilaj mix máak áantech. Kʼaʼajaktecheʼ yaan tiʼ baʼaxoʼobeʼ maʼ tu páajtal u yáantkech le wíinikoʼoboʼ. ¿Baʼax túun unaj a beetik? Le Bibliaoʼ ku yaʼalik ka confiarnakech tiʼ Jéeoba (Pro. 3:5, 6). ¿Jeʼel wa u páajtal k-confiar tiʼ letiʼeʼ? Jeʼeleʼ, tumen le Bibliaoʼ ku yeʼesiktoʼon bix úuchik u yáantik le máaxoʼob meyajt úuchjeakiloʼ.

⁵ U jaajileʼ ku lúubul u yóol máak ken u yil maʼ tu yáantaʼal. Le ken úuchuk beyaʼ, jach unaj k-confiar tiʼ Jéeoba jeʼex úuchik u beetik apóstol Pabloeʼ. Wa k-beetkeʼ yaan u béeytal k-ilik bix u yáantkoʼon Jéeoba. Tsʼoʼoleʼ yaan k-maas confiar tiʼ letiʼ yéetel yaan k-maas bisikba maʼalob tu yéetel.

6. ¿Baʼaxten maʼ chéen chʼaʼabil u confiar máak tiʼ Jéeoba ken yanak problemaʼobiʼ?

⁶ Maʼ xaaneʼ maʼ maʼalob a wuʼuyikaba yoʼolal junpʼéel nojoch problema yaantechiʼ. Maʼ xaaneʼ tsʼoʼok a beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal a wutskíintik yéetel tsʼoʼok xan a orar tiʼ Jéeoba utiaʼal ka u yáantech. Wa tsʼoʼok a beetik beyoʼ, jeʼel u páajtal a confiar tiʼ letiʼeʼ (xok Salmo 62:8, TNM yéetel 1 Pedro 5:7). Wa a kʼáat a maas bisaba yéetel Jéeobaeʼ, jach kʼaʼanaʼan ka confiarnakech tiʼ letiʼ, kex maʼ chéen chʼaʼabil u beetaʼaliʼ. ¿Baʼaxten? Tumen yaan kʼiineʼ letiʼeʼ maʼ séeb u núukik le oracionoʼoboʼ (Sal. 13:1, 2; 74:10; 89:46; 90:13; Hab. 1:2).

7. ¿Baʼaxten yaan kʼiineʼ Jéeobaeʼ maʼ tu séeb núukik k-oración?

⁷ ¿Baʼaxten yaan kʼiineʼ Jéeobaeʼ maʼ tu séeb núukik k-oración? Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Jéeoba bey jeʼex juntúul taatatsileʼ (Sal. 103:13). Juntúul taatatsileʼ maʼatech u jáan tsʼáaik tuláakal baʼax ku kʼáatik u hijo. ¿Baʼaxten? Tumen u yojel juntúul paaleʼ séebaʼan u jáan kʼexpajal u tuukul, le baʼax jatsʼuts u yilik beoraaʼ kaʼakateʼ maʼ uts tu tʼaaniʼ. Tsʼoʼoleʼ le taatatsiloʼ ku yilik wa maʼalob le baʼax ku kʼáatik u hijooʼ, yéetel ku yilik wa maʼ ken u loobilt u maasil. Letiʼeʼ u yojel baʼax kʼaʼabéet tiʼ u hijo yéetel u yojel tiʼ baʼax súutukil maas maʼalob ka u tsʼáatiʼ. Wa le taatatsil ku tsʼáaik tuláakal baʼax ku kʼáatik u hijooʼ, le taatatsiloʼ yaan u suut bey juntúul sirvienteeʼ. Jéeoba xaneʼ u kʼaj óoloʼon yéetel jach u yaabiltmoʼon, le oʼolal u yojel baʼax kʼaʼabéettoʼon yéetel tiʼ baʼax súutukil maas maʼalob ka u tsʼáatoʼon. Le beetkeʼ,  maʼ u náakal a wóol a páaʼt u núukik Jéeoba le baʼax ka kʼáatiktiʼoʼ (ket yéetel Isaías 29:16; 45:9).

8. Jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ, ¿baʼax ken u beet Jéeoba t-oʼolal?

⁸ Maʼ u tuʼubultoʼoneʼ Jéeobaeʼ u yojel baʼax jeʼel u páajtal u aguantartik cada juntúul tiʼ le máaxoʼob meyajtikoʼ (Sal. 103:14). Letiʼeʼ ku yáantkoʼon tak teʼ súutukoʼob k-uʼuyik bey maʼ tu páajtal u seguer k-aguantaroʼ. Jéeobaeʼ maʼ ken u pʼatoʼon t-juunal, le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Yaan u tsʼáaik tuʼux a púutsʼleʼex» (xok 1 Corintoiloʼob 10:13). Jeʼex k-ilkoʼ, letiʼeʼ u yojel tak bukaʼaj jeʼel u páajtal k-aguantartik le baʼax ku yúuchultoʼonoʼ.

9. ¿Baʼax unaj k-beetik wa maʼ tu séeb núukik Jéeoba k-oración?

⁹ Wa ka wilik maʼ u núuk Jéeoba a oracioneʼ, seguernak u yantaltech paciencia. Kʼaʼajaktecheʼ letiʼeʼ jach u kʼáat u yáantoʼon, chéen baʼaleʼ yaan u paciencia yéetel u yojel tiʼ baʼax súutukil maas maʼalob ka u tsʼáatoʼon le baʼax k-kʼáatiktiʼoʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: ‹Yuumtsileʼ táan u páaʼtikeʼex utiaʼal ka u chʼaʼ óotsilil tiʼ teʼex; letiʼeʼ táan u yaayamtik u yeʼesik u yaakunaj tiʼ teʼex, tumen Yuumtsileʼ juntúul Dios justo. ¡Kiʼimak u yóol le máaxoʼob ku confiaroʼob tiʼ letiʼoʼ!› (Isa. 30:18).

10-12. 1) ¿Baʼax jeʼel u yúuchul le táan u kanáantik máak juntúul kʼojaʼanoʼ? 2) ¿Baʼaxten maʼalob ka confiarnakech tiʼ Jéeoba teʼ talam kʼiinoʼoboʼ? Tsikbalt junpʼéel baʼax uchaʼan.

¹⁰ Maʼ xaaneʼ le baʼax ku yúuchultechoʼ chíikaʼan tiʼ le baʼax úuch tiʼ Pablo le ka kʼaʼabéetchaj u toʼokol «tiʼ u chiʼ le leonoʼ» (2 Tim. 4:17). Teʼ kʼiinoʼob talam yanil máakoʼ jach kʼaʼabéet u confiar tiʼ Jéeoba. Maʼ xaaneʼ táan a kanáantik juntúul máax kʼojaʼan ichil a familia. Teʼ súutukiloʼobaʼ jach kʼaʼabéet a orar tiʼ Jéeoba utiaʼal u yáantkech a beet baʼax maʼalob yéetel maʼ u lúubul a wóol. * Maʼ u tuʼubultecheʼ letiʼeʼ ku yilik le baʼax ku yúuchultechoʼ yéetel u yojel bix a wuʼuyikaba. Tsʼoʼoleʼ yaan u yáantkech utiaʼal maʼ u jach lúubul a wóol yéetel ka chúukpajak a wóol a meyajte (Sal. 32:8).

¹¹ Yaan kʼiineʼ jeʼel tak u kʼuchul u tukult máak maʼ táan u yáantaʼal tumen Jéeobaiʼ. Maʼ xaaneʼ mix le doctoroʼob u yojloʼob jach baʼax unaj u beetaʼal utiaʼal u maʼalobtal le máax kʼojaʼanoʼ. Tsʼoʼoleʼ a láakʼtsiloʼobeʼ tu lugar u yáantajoʼobeʼ, chéen ku beetkoʼob u maas pʼáatal maʼ a kaxtik baʼax ken a beete. Ken úuchuk beyaʼ confiarnen mantatsʼ tiʼ le áantaj ku tsʼáaiktech Jéeobaoʼ. Ilawil maʼ a náachtal tiʼ letiʼ (xok 1 Samuel 30:3, 6). Beyoʼ yaan a maas biskaba maʼalob yéetel Jéeoba ken a wil bix u yáantkech.

¹² Tuukulnakoʼon tiʼ bix tu yuʼubiluba Linda. * Letiʼeʼ xáanchaj táan u kanáantik u taataʼob táanil tiʼ u kíimloʼob. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ, teen, in wíicham yéetel in sukuʼuneʼ maʼ t-kaxtik baʼax ken k-beete. Yaan kʼiineʼ k-uʼuyik kaʼach jach tsʼoʼok k-kaʼanal. Le ken k-kʼaʼajs le baʼax úuchoʼ, k-ilik jach tu jaajil áantaʼaboʼon tumen Jéeoba teʼ talam kʼiinoʼoboʼ. Letiʼeʼ jach tu yáantoʼon yéetel tu tsʼáajtoʼon le baʼax kʼaʼabéettoʼonoʼ, lelaʼ bey tu beetil tak teʼ súutukiloʼob maʼ k-ojel baʼax ken k-beetoʼ».

13. ¿Baʼax áant Rosa utiaʼal u aguantartik le baʼaxoʼob úuchtiʼoboʼ?

¹³ Wa k-jach confiar tiʼ Jéeobaeʼ, letiʼeʼ yaan u yáantkoʼon teʼ kʼiinoʼob jach talamtakoʼoboʼ. Lelaʼ bey u yeʼesik le baʼax úuch  tiʼ Rosaoʼ. U yíichameʼ maʼatech u meyajtik Jéeoba. Teʼ kʼiinoʼob táan kaʼach u divorciarkubaʼoboʼ, ilaʼab yaan junpʼéel kʼaakʼas kʼojaʼanil tiʼ u sukuʼun Rosa, le kʼojaʼanilaʼ ku kʼaabaʼtik lupus. Tsʼoʼoleʼ chéen wa jaypʼéel mesoʼob tiʼ leloʼ ka kíim u yatan u sukuʼunoʼ. Ka chan máan u yajil tuláakal le baʼaxoʼob úuchtiʼobaʼ, Rosaeʼ tu káajsaj u beetik u precursora regularil. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ kíim xan u maama. ¿Bix úuchik u aguantartik Rosa tuláakal le baʼaxoʼob úuchoʼ? Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Teneʼ sáamsamal orarnajen tiʼ Jéeoba, lelaʼ bey tin beetil tak tiʼ le baʼaxoʼob maʼ sen nuuktak tin chʼaʼtukloʼ. In beetik beyaʼ tu yáanten in wil jach tu jaajil yaan Jéeoba. Tsʼoʼoleʼ tin kanaj maas confiar tiʼ letiʼ, maʼ chéen tiʼ teniʼ, mix tiʼ uláakʼ máakoʼobiʼ. Teneʼ áantaʼaben yéetel tsʼaʼabten tuláakal baʼax kʼaʼabéetchajten. Lelaʼ tsʼoʼok u yeʼesikten Jéeobaeʼ mix juntéen tu pʼaten».

14. Wa ka expulsartaʼak juntúul máax ichil a familiaeʼ, ¿baʼax jeʼel a beetik utiaʼal u yáantkech Jéeobaeʼ?

¹⁴ Beoraaʼ yaan k-ilik uláakʼ baʼax jeʼel u talamkúuntik k-kuxtaleʼ. Tukulteʼ ku expulsartaʼal juntúul wa máax ichil a familia. Techeʼ a wojel baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal le máaxoʼob beyaʼ (1 Cor. 5:11; 2 Juan 10). Chéen baʼaleʼ tumen a yaabiltmaj le máax expulsartaʼaboʼ ka wuʼuyik bey maʼ maʼalob le bix u tratartaʼaloʼ yéetel ku talamtaltech a beetik le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. * ¿Yaan wa a confiar tiʼ Jéeoba utiaʼal ka u yáantech a beet le baʼax ku yaʼalikoʼ? ¿Yaan wa a wilik bey junpʼéel súutukil utiaʼal a maas natsʼkaba tiʼ letiʼeʼ?

15. ¿Baʼaxten Adaneʼ maʼ tu yuʼubaj u tʼaan Jéeobaiʼ?

¹⁵ Le baʼax úuch tiʼ Adanoʼ yaan baʼax ku  kaʼansiktoʼon. ¿Baʼax unaj u beetik kaʼach Adán utiaʼal u kiʼimakkúuntik u yóol Jéeoba yéetel maʼ u kíimil? Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ ‹Adaneʼ maʼ tuʼusiʼ› (1 Tim. 2:14). ¿Baʼaxten túun maʼ tu yuʼubaj u tʼaan Jéeobaiʼ? Tumen letiʼeʼ maas tu yaabiltaj u yatan ke Jéeoba, le oʼolal tu jaantaj u yich le cheʼoʼ. Jeʼex k-ilkoʼ maases tu yuʼubaj u tʼaan u yatan tu lugar u beetik baʼax aʼalaʼab tiʼ tumen Jéeoba (Gén. 3:6, 17).

16. ¿Máax maas unaj a yaabiltik, yéetel baʼaxten?

¹⁶ Le baʼax tu beetaj Adanoʼ ku yeʼesiktoʼon u kʼaʼabéetil k-jach yaabiltik Jéeoba maas ke tiʼ uláakʼ máak (xok Mateo 22:37, 38). Le nojoch yaabilaj k-uʼuyik tu yoʼolaloʼ ku yáantkoʼon utiaʼal k-eʼesik jatsʼuts modos tiʼ k-láakʼtsiloʼob, kex maʼatech u meyajtikoʼob Jéeoba. Ilawil a maas yaabiltik Jéeoba yéetel maas confiarnen tiʼ letiʼ. Wa ku talamtaltech a beetik baʼax ku yaʼalik le Biblia tumen a yaabiltmaj juntúul a láakʼtsil expulsartaʼaneʼ, orarnen tiʼ Jéeoba yéetel aʼaltiʼ bix a wuʼuyikaba (Rom. 12:12; Fili. 4:6, 7). * Kex yaachajaʼan a wóol yoʼolal le baʼax úuchoʼ, ilawil bey junpʼéel súutukil utiaʼal a maas biskaba yéetel Jéeobaeʼ. Eʼes jach ka confiar tiʼ letiʼ yéetel beet baʼax ku yaʼalik, tumen letiʼe baʼax maas maʼalob unaj a beetkoʼ.

17. Wa k-tsʼáaik k-óol k-tsikbalt baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ, ¿baʼax ken u beet Jéeoba t-oʼolal?

¹⁷ ¿Baʼaxten toʼok Pablo «tiʼ u chiʼ le leonoʼ»? Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Utiaʼal beyoʼ tin woʼolaleʼ ka páajchajak u chúukaʼan kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsiloʼ» (2 Tim. 4:17). Jéeoba xaneʼ ku yaʼaliktoʼon ka «k-kʼaʼayt le maʼalob péektsiloʼ» yéetel ku yaʼalikeʼ «toʼoneʼ u yéet meyajoʼon» (1 Tes. 2:4; 1 Cor. 3:9). Wa k-tsʼáaik k-óol k-tsikbalt baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ jeʼel u páajtal k-páaʼtik ka u tsʼáatoʼon tuláakal le baʼax kʼaʼabéettoʼonoʼ (Mat. 6:33). Lelaʼ yaan u yáantaj utiaʼal ka seguernak k-páaʼtik u núukaʼal k-oración tumen Jéeoba.

18. ¿Baʼax jeʼel u yáantkech maas confiar tiʼ Jéeoba yéetel ka a maas bisaba tu yéeteleʼ?

¹⁸ Sáamsamal unaj a wilik bix jeʼel a maas biskaba yéetel Jéeobaeʼ. Wa yaan baʼax tsʼoʼok u xáantal táan u beetik a muʼyajeʼ, ilawil bey junpʼéel súutukil utiaʼal a maas natsʼkaba tiʼ Jéeobaeʼ. Xok le Bibliaoʼ yéetel tuukulnen tiʼ le baʼax ku yaʼalikoʼ. Maʼ u xuʼulul a orar tiʼ Jéeoba yéetel tsʼáa a wóol a maas meyajte. Wa ka beetik beyaʼ, yaan a maas confiar tiʼ Jéeoba yéetel letiʼeʼ yaan u yáantkech a aktáant jeʼel baʼaxak ka úuchuk teʼ kʼiinoʼobaʼ bey xan teʼ kʼiinoʼob ku taaloʼ.