«TAʼAYTAK u kíimsken le doloraʼ», bey u yaʼalik Ernesto, juntúul nojoch máak yaan 70 años tiʼ. * ¿A wuʼuymaj wa u yaʼalaʼal le baʼax ku yaʼalikoʼ? Wa yaantech junpʼéel kʼojaʼanil yéetel táan u pʼáatal minaʼan a muukʼ tumen tsʼoʼok a chʼíijleʼ, maʼ xaaneʼ ka naʼatik tubeel le baʼax ku yaʼalik le capítulo 12 tiʼ Eclesiastesoʼ. Eclesiastés 12:1, ku yaʼalikeʼ ken chʼíijik máakeʼ ku ‹talamtal u kʼiiniloʼob› u kuxtal. Pero maʼ unaj u tuklik máak wa tsʼoʼok tiʼ beyoʼ. Kex tsʼoʼok a chʼíijleʼ láayliʼ jeʼel u yantaltech kiʼimak óolaleʼ yéetel jeʼel u páajtal a meyajtik Jéeobaeʼ.

Sukuʼuneʼex yéetel kiikeʼex, kex tsʼoʼok a chʼíijleʼexeʼ maʼ ta juunal yaneʼexiʼ. Úuchjeakileʼ le máaxoʼob meyajt Diosoʼ, ka chʼíijoʼobeʼ láayliʼ tu aktáantoʼob le baʼaxoʼob ka aktáantkeʼexoʼ. Por ejemploeʼ Isaak, Jacob yéetel Ahiyaeʼ pʼáat minaʼan u sáasil u yichoʼob (Gén. 27:1; 48:10; 1 Rey. 14:4). Sara xaneʼ tu yaʼaleʼ «sen chʼijaʼan» (Gén. 18:11, 12). Le Bibliaoʼ ku yaʼalik xaneʼ rey Davideʼ maʼatech u kʼíintal (1 Rey. 1:1). Barzilai xaneʼ pʼáat maʼatech u yuʼubik u gusto baʼax ku jaantik yéetel pʼáat maʼ sáasil u xikin utiaʼal u yuʼubik paaxiʼ (2 Sam. 19:32-35). Tsʼoʼoleʼ Abrahán yéetel Noemieʼ kíim xan u núupoʼob (Gén. 23:1, 2; Rut 1:3, 12).

¿Baʼax áantoʼob utiaʼal maʼ u xuʼulul u meyajtikoʼob Jéeoba yéetel utiaʼal u yantal kiʼimak óolal tiʼob? Abrahaneʼ «muʼukʼaʼanchaj u yóol» yoʼolal u fe tiʼ Dios yéetel yoʼolal le baʼax aʼalaʼan u tsʼaʼabaltiʼoʼ (Rom. 4:19, 20). Teʼex xaneʼ kʼaʼabéet nojoch a fejeʼex. Kex jeʼel bukaʼaj u edad máak yéetel kex toj u yóol wa maʼeʼ jeʼel u páajtal u yantal u fejeʼ. Jeʼex Jacobeʼ kex pʼáat minaʼan u muukʼ, pʼáat minaʼan u sáasil u yich yéetel maʼatech u líikʼileʼ maʼ xuʼul u yantal u fe yéetel u creertik le baʼaxoʼob u yaʼalmaj Dios u tsʼáaiktiʼoʼ (Gén. 48:1-4, 10; Heb. 11:21). Bejlaʼa xaneʼ láayliʼ yaan sukuʼunoʼob tsʼoʼok u chʼíijloʼob táan u meyajtikoʼob Jéeobaeʼ. Inés, yaan 93 años tiʼeʼ, yaan junpʼéel kʼojaʼanil tiʼ beetik u lúubul u muukʼ. Kex beyoʼ letiʼeʼ ku yaʼalik: «Sáamsamal kin tuukul tiʼ le Paraísooʼ, leloʼ ku yáantken utiaʼal maʼ in tuʼubsik le esperanza u yaʼalmaj Jéeoba u tsʼáaiktoʼonoʼ. Cada kʼiin ku máaneʼ kin wilik bey junpʼéel regalo ku tsʼáaikten Jéeobaeʼ». ¿Máasaʼ jach maʼalob bix u tuukul le kiikaʼ?

Utiaʼal u maas nojochtal a fejeʼexeʼ, kʼaʼabéet a orareʼex, a xokikeʼex le Bibliaoʼ yéetel a bineʼex muchʼtáambal. Le profeta Danieloʼ óoxtéen u orar kaʼach sáamsamal yéetel mix juntéen tu xulaj u xokik u Tʼaan Dios (Dan. 6:10; 9:2). Anaeʼ kex viuda yéetel tsʼoʼok u chʼíijleʼ «maʼatech u pʼáatal maʼ u bin teʼ templooʼ» (Luc. 2:36, 37). Wa ka bineʼex muchʼtáambal yéetel ka táakpajleʼexeʼ yaan u líikʼil a wóoleʼex yéetel yaan xan u líikʼil u yóol le máaxoʼob uʼuyikeʼexoʼ. Maʼ u tuʼubulteʼexeʼ Jéeobaeʼ uts tu tʼaan ka orarnakeʼex tiʼ letiʼ, kex maʼ tu páajtal a meyajtikeʼex jeʼex kaʼacheʼ (Pro. 15:8).

Wa istikyaj bey xan wa jach junpuliʼ maʼ tu páajtal a xookeʼex wa a bineʼex muchʼtáambaleʼ, ¿baʼax jeʼel u páajtal a beetkeʼexeʼ? Maʼ a chiʼichnaktaleʼex yoʼolal le baʼaxoʼob maʼ tu páajtal a beetkeʼexoʼ. Wa maʼ tu páajtal a bineʼex teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal a wuʼuyikeʼex tiʼ telefonoeʼ. Isabel, yaan 79 años tiʼ yéetel maʼ jach sáasil u yicheʼ, utiaʼal u líiʼskuba yéetel le muchʼtáambaloʼoboʼ ku imprimirtaʼal tiʼ tumen juntúul sukuʼun u revista, chéen baʼaleʼ utiaʼal u yilkeʼ ku sen nuukkíintaʼal u letrasil tiʼ.

Maʼ xaaneʼ tiʼ teʼexeʼ yaan junpʼéel baʼal jach ku tsʼíiboltik u maasil: tiempo. ¿Baʼaxten maʼ ta aprovecharkeʼex le tiempo utiaʼal a wuʼuyikeʼex u grabacionil u xookil le Bibliaoʼ, le revistaʼob, libroʼob, dramaʼob yéetel le discursoʼoboʼ? Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal a tʼankeʼex le sukuʼunoʼob utiaʼal ka tsikbalnakeʼex tiʼ junpʼéel baʼax ku kaʼansik Diosoʼ. Beyoʼ jeʼel u páajtal a ‹paklan líiʼsik a wóoleʼexeʼ› (Rom. 1:11, 12).

Cristina, juntúul kiik maas tiʼ 80 años yaantiʼeʼ, ku yaʼalik: «U kʼaasil u chʼíijil máakeʼ letiʼe u pʼáatal maʼ tu páajtal u beetik le bukaʼaj ku beetik kaʼachoʼ». Wa bey a wuʼuykabaʼex jeʼex Cristinaoʼ, ¿baʼax jeʼel u páajtal a beetkeʼex utiaʼal maʼ u lúubul a wóoleʼexeʼ? Peter, 75  años yaantiʼeʼ, ku yaʼalik: «Tuukulneneʼex chéen tiʼ baʼax jeʼel u páajtal a beetkeʼexeʼ».

¿Baʼax jeʼel u páajtal a beetkeʼex utiaʼal maʼ u xuʼulul a kʼaʼaytajeʼexeʼ? Heidi, juntúul kiik yaan óoliʼ 90 años tiʼeʼ pʼáat maʼ tu páajtal u kʼaʼaytaj joonaj joonajil, pero tu kanaj u manejart computadora utiaʼal u kʼaʼaytaj yéetel cartaʼob. Yaan jujuntúul sukuʼunoʼob tsʼoʼok u yantal u edaboʼob xaneʼ ku binoʼob kutal tiʼ parqueʼob wa tu paraderoil le camionoʼob utiaʼal u kʼaʼaytajoʼoboʼ. Yéetel le kajaʼanoʼob teʼ tuʼux ku kanáantaʼal le máaxoʼob tsʼoʼok u chʼíijloʼoboʼ, ku yilik u kʼaʼaytajoʼob tiʼ tuláakal le máaxoʼob kajaʼanoʼob teʼeloʼ bey xan le ku meyajoʼoboʼ.

Le rey Davidoʼ jach tu kʼububa u meyajt Jéeoba kex tsʼoʼok u chʼíijil. Tu síiaj taakʼin yéetel tu preparartaj tuláakal baʼax kʼaʼabéet utiaʼal u beetaʼal le templooʼ (1 Cró. 28:11–29:5). Jeʼex Davideʼ, teʼex xaneʼ jeʼel u páajtal a wáantajeʼex teʼ kʼaʼaytaj tak tuʼux ku páajtal teʼexoʼ. ¿Bix jeʼel u páajtal a beetkeʼexeʼ? Letiʼe ken a líiʼseʼex u yóol le precursoroʼob yéetel le sukuʼunoʼob u tsʼaamaj u yóol u meyajtoʼob Dios yanoʼob ta múuchʼulileʼexoʼ. Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal a síikeʼex tiʼob wa baʼaxeʼ, a invitartikeʼexoʼob u jaantoʼob kex chéen junpʼíit wa baʼax, wa a felicitarkeʼexoʼob yoʼolal baʼax ku beetkoʼob. Jeʼel xan u páajtal a orareʼex tiʼ Jéeoba utiaʼal ka u yáant le táankelmoʼoboʼ, le taatatsiloʼob yéetel u paalaloʼoboʼ, le sukuʼunoʼob ku xupkubaʼob u meyajtoʼob Diosoʼ, le kʼojaʼanoʼoboʼ yéetel le sukuʼunoʼob tsʼaʼan u beetoʼob wa baʼax meyajil ichil u kaajal Jéeobaoʼ.

Teʼexeʼ sukuʼuneʼex, koʼoj a tojoleʼex tu táan Jéeoba bey xan le meyaj ka beetkeʼexoʼ, jach junpuliʼ maʼ unaj a tuklikeʼex wa yaan u xúumpʼattikeʼexiʼ (Sal. 71:9). Jéeobaeʼ jach u yaabiltmeʼex. Maʼ kun xáantaleʼ kex maʼ kun xuʼulul u maas yantal k-edabeʼ maʼ kun chíikpajal. Maʼ kun pʼáatal minaʼan k-muukʼ, maʼ ken k-kʼojaʼantal yéetel mix bikʼin kun xuʼulul k-meyajtik Jéeoba.