1. ¿Tiʼ baʼax kʼiiniloʼob kuxaʼanoʼon?

TOʼONEʼ kuxaʼanoʼon tiʼ ‹yaayaj kʼiinoʼob yéetel istikyaj u máansik u kuxtal máak›. Desde 1914, káaj le u «tsʼook kʼiinoʼob[oʼ]» yéetel le baʼaxoʼob ku yúuchul teʼ yóokʼol kaabaʼ tsʼoʼok u maas kʼastaloʼob (2 Tim. 3:1-5). Tsʼoʼoleʼ k-ojleʼ le yóokʼol kaabaʼ yaan u bin u maas kʼastal tumen le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «le kʼasaʼan máakoʼob bey xan le máaxoʼob yaanal máak u taaskubaʼoboʼ, yaan u bin u maas kʼastaloʼob» (2 Tim. 3:13).

2. ¿Tiʼ baʼax suuk u náaysik u yóol le máakoʼob bejlaʼoʼ? (Ilawil le foto yaan tu káajbal le xookaʼ.)

² Bejlaʼeʼ yaʼab máakoʼobeʼ utiaʼal u náaysik u yóoloʼobeʼ ku táakpajloʼob wa ku chaʼantikoʼob baʼaloʼob kʼaastak jeʼex le baʼateloʼ, le núupkʼebanoʼ, magia wa espiritismo. Por ejemploeʼ le Internet, le televisión, peliculaʼob, libroʼob yéetel revistaʼoboʼ ku tsʼáaikoʼob naʼatbileʼ maʼ kʼaas le baʼaloʼobaʼ. Tsʼoʼoleʼ le baʼaloʼob jach kʼaas u yilaʼal kaʼach tumen le máakoʼoboʼ, bejlaʼeʼ normal u yilaʼal. Chéen baʼaleʼ Jéeobaeʼ maʼ maʼalob u yilik le baʼaloʼobaʼ (xok Romailoʼob 1:28-32).

3. ¿Baʼax ku yaʼalik yaʼab máakoʼob tiʼ le máaxoʼob beetik baʼax ku yaʼalik Diosoʼ?

 ³ Teʼ yáax siglooʼ le máakoʼoboʼ utiaʼal u náaysik u yóoloʼobeʼ tu chaʼantoʼob wa tu beetoʼob baʼaloʼob kʼaastak. Chéen baʼaleʼ u disipuloʼob Jesuseʼ maʼ táakpajoʼob tiʼ le baʼaloʼobaʼ tumen ku beetkoʼob baʼax ku yaʼalik Dios. Le oʼolal le máakoʼoboʼ «ku jaʼakʼal u yóoloʼob» kaʼach ken u yiloʼob bix u kuxtaloʼob. Tsʼoʼoleʼ joʼopʼ u pʼaʼastaʼaloʼob yéetel u chʼaʼpachtaʼaloʼob (1 Ped. 4:4). Bejlaʼa xaneʼ yaʼab máax tuklikeʼ le máaxoʼob beetik baʼax ku yaʼalik Diosoʼ jelaʼan bix u kuxtaloʼob. Chéen baʼaleʼ k-ojleʼ le Bibliaoʼ u yaʼalmiliʼeʼ le máaxoʼob ken u seguertoʼob u ejemplo Cristooʼ «yaan xan u chʼaʼpachtaʼaloʼob» (2 Tim. 3:12).

4. ¿Baʼaxten maʼ unaj k-yaabiltik le yóokʼol kaaboʼ?

⁴ Wa k-kʼáat k-beet baʼax uts tu tʼaan Dioseʼ maʼ unaj k-yaabiltik «le yóokʼol kaaboʼ mix le baʼaloʼob yaan tu yóokʼoloʼ» (xok 1 Juan 2:15, 16). Satanás u «diosil le yóokʼol kaabaʼ». Le oʼolaleʼ tiʼ letiʼeʼ ku meyaj le religión, le gobiernoʼob, le nukuch negocioʼob yéetel le baʼaloʼob jeʼex le televisión utiaʼal u tusik máakoʼ (2 Cor. 4:4; 1 Juan 5:19). Toʼoneʼ maʼ k-kʼáat ka tuʼuskoʼon tumen le yóokʼol kaabaʼ, le oʼolal maʼ unaj k-bisikba yéetel le máaxoʼob jeʼel u kʼaskúuntikoʼob k-tuukuloʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼaliktoʼon: «Maʼ a tuskabaʼex. U biskuba máak yéetel máaxoʼob kʼasaʼanoʼobeʼ ku kʼaskúuntik u maʼalob modos máak» (1 Cor. 15:33).

5, 6. ¿Yéetel máaxoʼob maʼ unaj k-bisikbaiʼ, yéetel baʼaxten?

⁵ Utiaʼal maʼ u xuʼulul k-bisikba yéetel Jéeobaeʼ, maʼ unaj k-bisikba yéetel máaxoʼob beetik baʼax kʼaasiʼ. Ichiloʼobeʼ táakaʼan le máaxoʼob ku yaʼalikoʼob ku meyajtikoʼob Jéeoba pero yaanal baʼax ku beetkoʼob ichil u kuxtaloʼoboʼ. Le beetkeʼ wa juntúul máax ku yaʼalik táan u meyajtik Dios, ku kʼebantal yéetel maʼ tu arrepentireʼ, ku xuʼulul k-bisikba tu yéetel (Rom. 16:17, 18).

⁶ U suukileʼ tuláakal máak uts tu tʼaan u lúubul utsil tiʼ u amigoʼob. Le oʼolaleʼ wa k-bisikba yéetel máaxoʼob maʼatech u meyajtikoʼob Dioseʼ, jeʼel u káajal k-beetik le baʼaxoʼob uts tu tʼaanoʼob chéen utiaʼal k-lúubul utsil tiʼobeʼ. Jeʼex wa ku káajal k-bisikba yéetel juntúul máax ku núupkʼebantaleʼ, chéen ken k-tsʼáa cuentaeʼ tsʼoʼok xan k-núupkʼebantal. Lelaʼ bey tsʼoʼok u yúuchul tiʼ jujuntúul sukuʼunoʼob yéetel kiikoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ wa maʼ tu arrepentiroʼobeʼ ku expulsartaʼaloʼob (1 Cor. 5:11-13). Tsʼoʼoleʼ wa maʼ tu kaʼa suutoʼob ichil u kaajal Jéeobaeʼ ku yúuchultiʼob le baʼax tu yaʼalaj le apóstol Pedrooʼ (xok 2 Pedro 2:20-22).

7. ¿Yéetel máaxoʼob unaj k-bisikba?

⁷ Kex k-kʼáat eʼes jatsʼuts modos tiʼ u maasil máakoʼobeʼ, maʼatech k-amigotik máax maʼatech u meyajtik Dios. Juntúul máax meyajtik Dioseʼ maʼ unaj u kaxtik u novio wa u novia ichil le máaxoʼob maʼ okjaʼanajaʼanoʼob yéetel maʼ u yaabiltmoʼob Jéeobaiʼ. Maas kʼaʼabéet k-ilik k-lúubul utsil tiʼ Dios, ke tiʼ máaxoʼob beetik baʼax kʼaas. Chéen unaj k-amigotik máaxoʼob beetik baʼax uts tu tʼaan Dios. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Jeʼel máaxak ka u beet le baʼax u kʼáat Dioseʼ, letiʼ in wíitsʼin, in kiik wa in maama» (Mar. 3:35).

8. Tsol baʼax úuch tiʼ le israelitaʼoboʼ.

⁸ Wa k-bisikba yéetel máaxoʼob maʼatech u meyajtikoʼob Dioseʼ yaan u bintoʼon  kʼaasil. Lelaʼ bey u yeʼesik le baʼax úuch tiʼ le israelitaʼoboʼ. Antes u yookloʼob teʼ luʼum aʼalaʼan u tsʼaʼabaltiʼoboʼ aʼalaʼabtiʼob tumen Jéeoba maʼ u biskubaʼob yéetel máaxoʼob adorartik yaanal diosoʼob. Letiʼeʼ tu yaʼalajtiʼob: «Maʼ a beetik baʼax ka wilik ku beetik le kaajoʼob jeʼeloʼ. Maʼ a xoltal tu táan u [diosoʼob] mix a [adorartikoʼob]; baʼaleʼ láaj xiixkunt u [diosoʼob], bey u kiliʼich tuunichoʼob. Kiʼikiʼtʼant a Yuumtsil a [Dios]» (Éxo. 23:24, 25). Chéen baʼaleʼ óoliʼ tuláakal le israelitaʼoboʼ maʼ tu beetoʼob baʼax tu yaʼalaj Diosiʼ, baʼaxeʼ joʼopʼ u adorartikoʼob yaanal diosoʼob (Sal. 106:35-39). ¿Baʼax úuchtiʼob yoʼolal lelaʼ? Xuʼul u kʼaʼamloʼob tumen Jéeoba yéetel tu yéeyaj junpʼéel túumben kaaj (Mat. 23:38; Bax. 2:1-4).

9. ¿Baʼaxten unaj k-kanáantik baʼax k-chaʼantik yéetel k-xokik?

⁹ Le televisión, le sitioʼob tiʼ Internet yéetel le libroʼoboʼ jeʼel u beetkoʼob u xuʼulul k-bisikba yéetel Jéeobaeʼ. Le baʼaloʼobaʼ maʼ beetaʼan utiaʼal u yáantik máak u maas tsʼáa u fe tiʼ Jéeoba yéetel tiʼ u promesaʼobiʼ. Baʼaxeʼ beetaʼan utiaʼal u yilik máak bey maas jatsʼuts u yóokʼol kaab Satanaseʼ. Le oʼolaleʼ unaj k-kanáantikba utiaʼal maʼ k-chaʼantik, k-xokik wa k-uʼuyik baʼaloʼob jeʼel u beetkoʼob u yantaltoʼon «luʼumkabil tsʼíibolaloʼobeʼ» (Tito 2:12).

10. ¿Baʼax kun úuchul tiʼ le baʼaloʼob ku meyaj tiʼ Satanás utiaʼal u tuskoʼonoʼ?

¹⁰ Maʼ kun xáantaleʼ yaan u xuʼulsaʼal u yóokʼol kaab Satanás yéetel le baʼaxoʼob ku meyajtiʼ utiaʼal u tuskoʼonoʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Le yóokʼol kaabaʼ táan u bin u xuʼulultiʼ bey xan tiʼ u tsʼíibolaloʼob, baʼaleʼ le máax ku beetik baʼax u kʼáat Dioseʼ yaan u pʼáatal utiaʼal mantatsʼ» (1 Juan 2:17). Le salmistaoʼ tu yaʼalaj xan: «Tu jaajileʼ le loolob máakoʼoboʼ bíin tojolchʼintaʼakoʼob». Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj: «Baʼaleʼ le j-kabal óoloʼoboʼ bíin u tiaʼalintoʼob le luʼumaʼ, bíin kuxlakoʼob ichil nojoch jeetsʼel óolal». ¿Bukaʼaj tiempo kun antaltiʼob kiʼimak óolal? Le salmistaoʼ tu yaʼalaj: «Le utsil máakoʼoboʼ bíin u tiaʼalintoʼob le luʼumaʼ; tiʼ bíin kajlakoʼob u tiaʼal jaʼaboʼob minaʼan u xuul» (Sal. 37:9, 11, 29).

11. ¿Baʼaxoʼob ku meyaj tiʼ Dios utiaʼal u yáantkoʼon?

¹¹ U yóokʼol kaab Satanaseʼ u kʼáat ka xuʼulsaʼakoʼon, pero u kaajal Jéeobaeʼ ku yáantkoʼon k-beet baʼax maʼalob utiaʼal ka yanaktoʼon kuxtal minaʼan u xuul. Jesuseʼ tu yaʼalaj ich oración tiʼ Jéeoba: «Lelaʼ letiʼe baʼax ku tsʼáaik kuxtal minaʼan u xuuloʼ: ka kʼuchuk u kʼaj óoltechoʼob, teech le u juntúuliliʼ jaajil Diosoʼ, bey xan ka u kʼaj óoltoʼob Jesucristo, le máax ta túuxtoʼ» (Juan 17:3). Yéetel u yáantaj u kaajaleʼ Jéeobaeʼ ku tsʼáaiktoʼon tuláakal baʼax kʼaʼabéettoʼon utiaʼal k-kʼaj óoltik. Utiaʼal u yáantkoʼon k-meyajt jeʼex uts tu tʼaaneʼ ku tsʼáaiktoʼon revistaʼob, folletoʼob, libroʼob, videoʼob yéetel paginaʼob tiʼ Internet. Tsʼoʼoleʼ cada semanaeʼ ku beetaʼal muchʼtáambaloʼob tiʼ maas tiʼ 110 mil múuchʼuliloʼob tiʼ tuláakal yóokʼol kaab. Le baʼax k-kanik tiʼ le Biblia teʼ muchʼtáambaloʼob yéetel teʼ asambleaʼoboʼ ku beetik u maas nojochtal k-fe tiʼ Jéeoba yéetel tiʼ u promesaʼob (Heb. 10:24, 25).

12. Tsol baʼax u kʼáat u yaʼal u tsʼoʼokol u beel máak «chéen yéetel juntúul máax ku meyajtik Yuumtsil».

¹² Le máaxoʼob meyajtik Dios taak u tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ kʼaʼabéet u yéeyikoʼob tubeel máax yéetel kun tsʼoʼokol u beeloʼob. U Tʼaan Dioseʼ ku yaʼaliktoʼon: «Maʼ a nupkabaʼex yéetel máaxoʼob maʼatech u  meyajtikoʼob Dios. Tumen, ¿baʼax yaan yil le tojil yéetel le kʼasaʼaniloʼ? Wa, ¿baʼax yaan yil le sáasil yéetel le éeʼjochʼeʼeniloʼ?» (2 Cor. 6:14). Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ toʼoneʼ unaj u tsʼoʼokol k-beel «chéen yéetel juntúul máax ku meyajtik Yuumtsil», lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ yéetel juntúul máax okjaʼanajaʼan yéetel táan u beetik baʼax uts tu tʼaan Jéeoba (1 Cor. 7:39). Wa ku tsʼoʼokol a beel yéetel juntúul máax u yaabiltmaj Jéeobaeʼ, le a núupaʼ yaan u yáantkech utiaʼal maʼ a náachtal tiʼ Jéeoba.

13. ¿Baʼax tu yaʼalaj Dios maʼ unaj u beetik le israelitaʼoboʼ?

¹³ Jéeobaeʼ u yojel baʼax maas jeʼel u taasiktoʼon utsileʼ, le oʼolal desde úuchjeakil u yaʼal ka tsʼoʼokok u beel máak «chéen yéetel juntúul máax ku meyajtik». Koʼox ilik baʼax tu yaʼalaj Jéeoba tiʼ le israelitaʼob ka tʼaanaj tiʼ le máaxoʼob adorartik yaanal diosoʼoboʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj tiʼ Moisés ka u yaʼal tiʼ le israelitaʼoboʼ: «Maʼ xan unaj a láakʼtsiltikabaʼex yéeteloʼobiʼ, mix a tsʼoʼoksikeʼex u beel a j-xibil paalaleʼex wa a x-chʼupul paalaleʼex yéetel u chʼupalalil wa u xiʼipaliloʼob le máakoʼoboʼ. Tumen letiʼobeʼ bíin u beetoʼob u kʼéechel a paalaleʼex tiʼ u beel Yuumtsil utiaʼal u [adorartikoʼob] uláakʼ [diosoʼob]; leloʼ bíin u kʼuuxbes Yuumtsil utiaʼal u xuʼulsikeʼex» (Deu. 7:3, 4).

14, 15. ¿Bix úuchik u bin tiʼ Salomón úuchik u xuʼulul u yuʼubik u tʼaan Dios?

¹⁴ Maʼ úuch joʼopʼok u reinar Salomón tu kaajil Israeleʼ tu kʼáataj tiʼ Jéeoba ka tsʼaʼabak naʼat tiʼ, yéetel Jéeobaeʼ tu tsʼáaj xan tiʼ. Salomoneʼ famosochaji yéetel kʼuch kʼaj óoltbil bey juntúul máak táaj yaan u naʼateʼ. Tak u reinail Seba jaʼakʼ u yóol ka tu yilaj bukaʼaj u naʼat Salomón, le oʼolal tu yaʼalajtiʼ: «A kʼaj óolal yéetel a ayikʼalileʼ [maas] yaʼab tiʼ le tin wuʼuyaj u yaʼalaʼaloʼ» (1 Rey. 10:7). Chéen baʼaleʼ le baʼax úuch tiʼ Salomón ka tsʼoʼokoʼ ku kaʼansiktoʼon baʼax ku yúuchul tiʼ máak wa ku tsʼoʼokol u beel yéetel juntúul máax maʼatech u meyajtik Jéeoba (Ecl. 4:13).

¹⁵ Kex bendecirtaʼab tumen Jéeobaeʼ, Salomoneʼ maʼ tu yuʼubaj tʼaaniʼ. Letiʼeʼ «tu yaabiltaj uláakʼ yaʼabkach koʼoleloʼob x-táanxel luʼumiloʼob» maʼatech u meyajtikoʼob Jéeoba. Ka máan kʼiineʼ anchaj 700 u yatanoʼob yéetel 300 uláakʼ koʼoleloʼob tu kajkúuntaj. ¿Bix úuchik u bin tiʼ ka tsʼoʼoki? Ka chʼíij Salomoneʼ «beetaʼab u kʼéechel u puksiʼikʼal tumen u yatanoʼob utiaʼal u bin tu paach beetbil [diosoʼob], [...] bey túunoʼ le baʼaloʼob tu beetaj Salomonoʼ kʼaas lúubik tu táan Yuumtsil» (1 Rey. 11:1-6). Úuchik u biskuba yéetel máaxoʼob adorartik yaanal diosoʼobeʼ náachchaj tiʼ Jéeoba. Le baʼax úuch tiʼ le rey jach yaan u naʼataʼ láayliʼ jeʼel u yúuchul xan toʼoneʼ. Le oʼolaleʼ junpuliʼ maʼ unaj k-tuklik u tsʼoʼokol k-beel yéetel máax maʼ u yaabiltmaj Jéeobaiʼ.

16. ¿Baʼax ku yaʼalik le Biblia tiʼ le máaxoʼob tsʼokaʼaniliʼ u beeloʼob ka káaj u meyajtikoʼob Jéeobaoʼ?

¹⁶ ¿Kux túun wa tsʼokaʼaniliʼ a beel ka káaj a meyajtik Jéeobaeʼ? Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Atantsileʼex, tsʼáabaʼex yáanal u páajtalil a wíichameʼex, utiaʼal beyoʼ, wa yaan tiʼ letiʼob maʼ tu tsʼoʼokbeskoʼob u tʼaan Dioseʼ, ka káajak u tsʼoʼokbeskoʼob tu yoʼolal bix a kuxtaleʼex kex maʼ a waʼalikeʼex mix baʼal» (1 Ped. 3:1). Lelaʼ láayliʼ xan letiʼe baʼax unaj u beetik juntúul íichamtsil wa maʼatech u meyajtaʼal Jéeoba tumen u yatanoʼ. Le Bibliaoʼ jach claro baʼax ku kaʼansik: beetaba juntúul maʼalob íichamtsil wa atantsil yéetel tratart a núup jeʼex u kaʼansik Diosoʼ. Beyoʼ ken u yil a núup bix a tratartikeʼ yaan u taaktal xan u meyajtik Jéeoba. Lelaʼ letiʼe baʼax tsʼoʼok u yilik yaʼab sukuʼunoʼob yéetel kiikoʼoboʼ.

17, 18. 1) ¿Baʼaxten tu salvartuba Noé? 2) ¿Baʼaxten tu salvartuba le sukuʼunoʼob teʼ yáax siglooʼ?

¹⁷ Wa ka biskaba yéetel máaxoʼob maʼ u yaabiltmoʼob Jéeobaeʼ jeʼel u náachkuntikechoʼob tiʼ letiʼeʼ, pero wa ka biskaba yéetel máaxoʼob u yaabiltmoʼob Jéeobaeʼ yaan u yáantkechoʼob utiaʼal maʼ a náachtal tiʼ letiʼ. Noeeʼ bey tu beetiloʼ. Letiʼeʼ kuxlaj ichil máaxoʼob jach kʼasaʼanoʼob yéetel chéen baʼaloʼob kʼaastak ku tuklik u beetkoʼob (Gén. 6:5). Le máakoʼob tu kʼiiniloʼob Noeoʼ jach kʼasaʼanoʼob, le oʼolal Jéeobaeʼ tu chʼaʼtuklaj u xuʼulskoʼob. Pero Noeeʼ maʼ kʼasaʼaniʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «Noeeʼ juntúul máak sen uts, [...] chéen letiʼ kuxlaj kaʼach jeʼel bix tu yóotilak [Dioseʼ]» (Gén. 6:7-9).

¹⁸ Noeeʼ maʼ tu bisuba yéetel máaxoʼob maʼ u yaabiltmoʼob Jéeobaiʼ. Letiʼ yéetel u láakʼtsiloʼobeʼ tu tsʼáaj u yóoloʼob u beetoʼob le arcaoʼ yéetel tu yaʼaloʼob tiʼ uláakʼ máakoʼob baʼax ken u beet Dios (2 Ped. 2:5). Noé, u yatan, tu yóoxtúulal u paalal yéetel tu yóoxtúulal u yiliboʼobeʼ maʼ tu bisubaʼob yéetel máaxoʼob maʼatech u adorartikoʼob Jéeobaiʼ. Letiʼobeʼ mantatsʼ tu beetoʼob baʼax uts tu tʼaan Dios, le oʼolal tu salvartubaʼob ka taal le Diluviooʼ. Tu yoʼolaloʼobeʼ kuxaʼanoʼon yéetel jach k-tsʼáaik u diosboʼotikil tiʼ Noé yéetel tiʼ u familia úuchik u yuʼubikoʼob u tʼaan Jéeoba. Teʼ yáax siglooʼ le sukuʼunoʼoboʼ maʼ xan tu bisubaʼob yéetel máaxoʼob maʼ u yaabiltmoʼob Jéeobaiʼ. Letiʼobeʼ tu yuʼuboʼob tʼaan le oʼolal ka xuʼulsaʼab Jerusalén tu añoil 70 tsʼoʼokok u taal Jesuseʼ tu salvartubaʼob (Luc. 21:20-22).

19. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-náachtal tiʼ Jéeobaeʼ?

¹⁹ Jeʼex Noé, u láakʼtsiloʼob yéetel le sukuʼunoʼob teʼ yáax siglooʼ, toʼoneʼ maʼ unaj k-bisikba yéetel máax maʼ u yaabiltmaj Jéeobaiʼ. Ichil u kaajal Jéeobaeʼ yaan u millonesil sukuʼunoʼob yéetel kiikoʼob jeʼel u páajtal k-bisikba tu yéeteloʼobeʼ. Letiʼobeʼ jeʼel u yáantkoʼonoʼob utiaʼal maʼ u xuʼulul u yantal k-fe tiʼ Jéeoba teʼ kʼiinoʼob jach talamtakoʼobaʼ (1 Cor. 16:13; Pro. 13:20). ¡Chéen tukult bukaʼaj jatsʼutsil wa k-salvartikba ken xuʼulsaʼak le kʼasaʼan yóokʼol kaab utiaʼal k-kuxtal teʼ túumben luʼumoʼ! Le oʼolaleʼ koʼoneʼex kanáantik máax yéetel k-bisikba.