1, 2. 1) ¿Baʼaxten yaabiltaʼan Marta tumen Jesús? 2) ¿Baʼax eʼesik kʼeban kaʼach Marta?

TECHEʼ, ¿baʼax ku taal ta tuukul ken a wuʼuy u yúuchul tʼaan tiʼ Marta, u kiik Lázaro? Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Jesuseʼ u yaabiltmaj Marta tsʼoʼoleʼ jach u amiga kaʼachi. Jesús xaneʼ tu yaabiltaj María u yíitsʼin Marta. Tsʼoʼoleʼ tu yeʼesaj xan u yaabiltmaj María, u maama (Juan 11:5; 19:25-27). ¿Baʼaxten Jesuseʼ tu yaabiltaj Marta?

² Jesuseʼ u yaabiltmaj kaʼach Marta tumen letiʼeʼ jach uts yéetel jach meeyjil. Chéen baʼaleʼ Jesuseʼ maas tu yaabiltaj tumen Martaeʼ jach nojoch u fe. Letiʼeʼ jach ku creertik tuláakal le baʼaxoʼob tu kaʼansaj Jesusoʼ yéetel u yojel letiʼ le Mesías aʼalaʼan u taaloʼ (Juan 11:21-27). Chéen baʼaleʼ kex nojoch u fejeʼ Martaeʼ kʼeban kaʼachi. Juntéenjeakileʼ le táan u xíimbaltaʼaloʼob tumen Jesuseʼ Martaeʼ tsʼíikilnaj yéetel María u yíitsʼineʼ ka tu yaʼalaj tiʼ Jesús: «Yuumtsil, ¿baʼaxten techeʼ mix baʼal ka waʼalik kex in wíitsʼineʼ tsʼoʼok u pʼatken tin juunal in beet tuláakal le baʼaloʼobaʼ? Much aʼaltiʼ ka taalak u yáanten» (xok Lucas 10:38-42). ¿Baʼaxten tu yaʼalaj Marta lelaʼ? ¿Baʼax jeʼel u páajtal k-kanik tiʼ le baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen Jesusoʼ?

3, 4. 1) ¿Baʼaxten tu yaʼalaj Jesús maʼalob baʼax tu beetaj María? 2) ¿Baʼax tu kanaj Marta? (Ilawil le dibujo yaan tu káajbal le xookaʼ.)

³ Jesuseʼ kiʼimak kaʼach u yóol úuchik u invitartaʼal tumen Marta yéetel María tu yotochoʼob. Letiʼeʼ u kʼáat u aprovechart le tiempo utiaʼal u kaʼansiktiʼob le jatsʼuts baʼaloʼob ku kaʼansik le Bibliaoʼ. Le ka kʼuch Jesús tu yotochoʼobeʼ Maríaeʼ kulaj «u yuʼub u tsikbal». Letiʼeʼ jach u kʼáat kaanbal tiʼ Jesús. Marta xaneʼ jeʼel kaʼach u pʼáatal u yuʼub u kaʼansaj Jesuseʼ. Wa ka u beet lelaʼ tsʼoʼok kaʼach u felicitartaʼal tumen Jesús ikil u pʼatik baʼax ku beetik utiaʼal u yuʼubik u kaʼansajeʼ.

⁴ Chéen baʼaleʼ Martaeʼ chʼíik u beet uláakʼ baʼaloʼob. Letiʼeʼ táan kaʼach u máakʼantik janal utiaʼal Jesús tumen u kʼáat u atendert maʼalob. Ka tu yilaj maʼ tu yáantaʼal tumen Maríaeʼ letiʼeʼ tsʼíikilnaji le oʼolal tu takaj u pool tiʼ Jesús. Jesuseʼ tsʼokaʼaniliʼ u tsʼáaik cuenta jach yaʼab baʼaloʼob ku beetkeʼ, ka túun tu yaʼalajtiʼ: «Marta, Marta, jach chiʼichnakech yéetel jach chʼiikilech a beet yaʼab baʼaloʼob». Yéetel le tʼaanoʼobaʼ tu yóotaj u yaʼal tiʼeʼ maʼ tsaaj ka u beet u jejeláasil jaanliʼ. Tsʼoʼoleʼ tu yaʼaleʼ Maríaeʼ maʼalob baʼax tu beetaj tumen kulaj u yuʼub baʼax ku kaʼansik. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Maríaeʼ tu yéeyaj u maas maʼalobil yéetel maʼ kun luʼsbil tiʼ letiʼ». Maʼ xaaneʼ Maríaeʼ tu tuʼubsaj le baʼax tu jaantaj teʼ kʼiin jeʼeloʼ chéen baʼaleʼ maʼ tu tuʼubsaj le baʼax kaʼansaʼabtiʼ tumen Jesusoʼ yéetel le bix úuchik u yaʼalaʼaltiʼ maʼalob le baʼax tu beetoʼ. Maas tiʼ 60 años máanak lelaʼ le apóstol Juanoʼ tu yaʼaleʼ Jesuseʼ u yaabiltmaj kaʼach Marta yéetel María (Juan 11:5). Martaeʼ yaʼab baʼaloʼob tu kanaj tiʼ le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ yéetel chúukpaj u yóol u meyajt Jéeoba tak ka kíimi.

5. 1) ¿Baʼax jeʼel u beetik maʼ k-chʼíikil k-meyajt Jéeobaeʼ? 2) ¿Baʼax ken k-il teʼ xookaʼ?

⁵ Bejlaʼeʼ k-ilkeʼ maas yaʼab baʼaloʼob jeʼel u beetik maʼ k-chʼíikil k-meyajt Jéeoba ke úuchjeakileʼ. U Pʼíich Tulumil Kanan ich español 1 tiʼ abril tiʼ 1959, tu yaʼalaj tiʼ le sukuʼunoʼob ka u kanáantubaʼob utiaʼal maʼ u binoʼob tu paach le túumben baʼaloʼob ku beetaʼaloʼ tumen jeʼel u xuʼulul u meyajtikoʼob Jéeobaeʼ. Tak teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ sáamsamal yaan kaʼach baʼaloʼob túumbentak ku jóoʼsaʼal tumen le máakoʼoboʼ, jeʼex revistaʼob de color, radio, peliculaʼob yéetel le televisionoʼ. Le revistaoʼ tu yaʼalaj xaneʼ jeʼex kun bin u náatsʼal u kʼiinil le xuʼulsajiloʼ «maas yaan u yantal baʼaloʼob náaysik u yóol máak». Chéen baʼaleʼ bejlaʼeʼ maas yaan baʼaloʼob jeʼel u náaysik u yóol máakeʼ. Le oʼolaleʼ teʼ xookaʼ yaan k-ilik baʼax jeʼel k-beetik utiaʼal k-maas chʼíikil k-meyajt Jéeoba jeʼex tu beetil Maríaeʼ.

6. ¿Bix u meyaj le tecnología tiʼ u kaajal Jéeobaoʼ?

⁶ U kaajal Jéeobaeʼ táan u meyajtiʼ le tecnología utiaʼal u kʼaʼaytik le baʼax ken u beet le Reinooʼ. Tu kʼiiniloʼob le Primera Guerra Mundialoʼ tu tsʼáaʼob chaʼantbil le «Foto-Drama de la Creacionoʼ». Teʼ «Foto-Dramaoʼ» ku chíikpajal kaʼach dibujoʼob yéetel u xóoxotʼal videoʼob ku yuʼubaʼal u tʼaaniloʼob, lelaʼ áantajnaj utiaʼal u yúuchul kʼaʼaytaj tiʼ u millonesil máakoʼob tiʼ jejeláas luʼumiloʼob. Tu tsʼoʼokbal le «Foto-Dramaoʼ» ku yeʼesaʼal bix jatsʼutsil kun kuxtal máak ken u gobernart Jesús le Luʼumaʼ. Ka máan kʼiineʼ u kaajal Jéeobaeʼ meyajnaj xan tiʼ le radio utiaʼal ka uʼuyaʼak tumen u millonesil máakoʼob le baʼaxoʼob ken u beet u Reinooʼ. Teʼ kʼiinoʼobaʼ ku meyajtoʼon computadoraʼob yéetel Internet  utiaʼal k-kʼaʼaytaj tak teʼ tuʼuxoʼob istikyaj u kʼuchul máakoʼ.

7. 1) ¿Baʼaxten maʼ unaj k-bin tu paach le baʼaxoʼob yaan teʼ yóokʼol kaabaʼ? 2) ¿Baʼaxten unaj k-kanáantikba?

⁷ Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ maʼ unaj k-bin tu paach tuláakal le baʼaxoʼob ku tsʼáaik le yóokʼol kaaboʼ (xok 1 Corintoiloʼob 7:29-31). Yaan jujunpʼéel tiʼ le baʼaloʼobaʼ maʼ kʼaastakiʼ, chéen baʼaleʼ jeʼel u beetik k-peʼertik yaʼab tiempoeʼ. Maʼ xaaneʼ jeʼel k-peʼertik yaʼab tiempo tiʼ k-xokik libroʼobeʼ, k-chaʼan televisión, k-bin xíimbal, k-bin maan wa k-ilik bix jeʼel u yantaltoʼon u maas túumbenil yéetel u maas koʼojil le baʼaxoʼob ku jóoʼsik le tecnologíaoʼ. Yaan máaxoʼob xaneʼ ku suut vicioil tiʼob le redes socialesoʼ, u túuxtikoʼob mensajeʼob tiʼ celular wa tiʼ computadora wa ku sen ilkoʼob baʼax ku yaʼalaʼal yoʼolal le deporteʼoboʼ (Ecl. 3:1, 6). * Le oʼolaleʼ unaj k-kanáantikba tumen wa k-peʼertik tiempo tiʼ baʼaloʼob maʼ jach kʼaʼabéeteʼ, jeʼel tak u xuʼulul k-meyajtik Jéeobaeʼ (xok Efesoiloʼob 5:15-17).

8. ¿Baʼaxten maʼ unaj k-yaabiltik le baʼaxoʼob yaan teʼ yóokʼol kaabaʼ?

⁸ Satanaseʼ ku yilik u beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal u náaysik k-óoloʼ. Lelaʼ letiʼe baʼax tu beetaj teʼ yáax siglooʼ yéetel bejlaʼeʼ maases le ku yilik u beetik (2 Tim. 4:10). Le oʼolaleʼ cada wa baʼax kʼiineʼ unaj k-xakʼaltik bix k-kuxtal utiaʼal k-ojéeltik bix k-ilik le baʼaloʼob yaan teʼ yóokʼol kaabaʼ yéetel wa k-ilik yaan baʼax kʼaʼabéet k-utskíintikeʼ unaj k-séeb beetik. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ maʼ unaj k-yaabiltik le baʼaxoʼob yaan teʼ yóokʼol kaabaʼ. Baʼaxeʼ unaj k-ilik k-maas yaabiltik Jéeoba. Wa k-beetkeʼ maas chéen chʼaʼabil ken k-beet baʼax ku yaʼalik Jéeoba yéetel yaan k-maas bisikba tu yéetel (1 Juan 2:15-17).

9. ¿Baʼax tu kaʼansaj Jesús tiʼ u disipuloʼob, yéetel bix tu beetil letiʼ?

⁹ Jesuseʼ yéetel yaabilaj tu kaʼansaj tiʼ Marta maʼ unaj u chʼíikil tiʼ yaʼab baʼaloʼobiʼ, lelaʼ láayliʼ xan bey tu kaʼansil tiʼ u disipuloʼoboʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalajtiʼobeʼ maas maʼalob ka paakatnakoʼob «chéen junpʼéeliliʼ tuʼux, (tsolajil)» wa ka u yiloʼob u tsʼáaikoʼob táanil u meyajtikoʼob Jéeoba yéetel u kʼaʼaytikoʼob le Reinooʼ (xok Mateo 6:22, 33). Jesuseʼ bey tu beetiloʼ, maʼ chiʼichnakchaj yoʼolal uláakʼ baʼaloʼobiʼ. Letiʼeʼ maʼ anchaj yaʼab baʼaloʼob tiʼiʼ, maʼ anchaj u yotochiʼ mix u terreno (Luc. 9:58; 19:33-35).

10. ¿Baʼax ejemploil tu tsʼáajtoʼon Jesús?

¹⁰ Jesuseʼ tu tsʼáaj u yóol kʼaʼaytaj, maʼ tu  chaʼaj u náaysaʼal u yóol tumen mix baʼaliʼ. Jeʼex juntéenjeakil, le maʼ sen úuch u káajs u kʼaʼaytajoʼ, ka bin Capernaumeʼ le máakoʼoboʼ u kʼáatoʼob ka pʼáatak u maasil tiempoiʼ. ¿Baʼax tu beetaj? Maʼ pʼáatiʼ tumen u yojel kʼaʼabéet u kʼaʼaytaj. Tu yaʼalaj: «Kʼaʼabéet xan in kʼaʼaytik u maʼalob péektsilil u Reino Dios tiʼ uláakʼ kaajoʼob, tumen le beetik túuxtaʼaben» (Luc. 4:42-44). Jesuseʼ yaʼab xíimbal tu beetaj utiaʼal u kʼaʼaytaj yéetel u kaʼansik le máakoʼob kajaʼanoʼob tiʼ náanach kaajoʼoboʼ. Kex minaʼan u kʼeban kaʼacheʼ, ku kaʼanal yéetel ku kʼaʼabéettal u jeʼelel yoʼolal le bukaʼaj meyaj ku beetkoʼ (Luc. 8:23; Juan 4:6).

11. 1) ¿Baʼax tu beetaj Jesús juntéenjeakil? 2) ¿Baʼax tu kaʼansaj Jesús tiʼ u disipuloʼob?

¹¹ Uláakʼ juntéeneʼ le táan u kaʼansik Jesús tiʼ u disipuloʼob junpʼéel baʼax jach kʼaʼanaʼaneʼ, chéen ka jáan kʼuch juntúul máakeʼ ka tu yaʼalajtiʼ: «J-Kaʼansaj, aʼal tiʼ in sukuʼun ka u tsʼáaten junjaats tiʼ le herenciaoʼ». Jesuseʼ maʼ tu yóotaj u yoksuba ichil le problema yaan tiʼ le máak yéetel u sukuʼunoʼ. Baʼaxeʼ seguernaj u kaʼansik u disipuloʼob. Tu kaʼansajtiʼobeʼ u bin máak tu paach ayikʼaliloʼobeʼ jeʼel u beetik u pʼáatal maʼ u meyajtik Dioseʼ (Luc. 12:13-15).

12, 13. 1) ¿Baʼax beet u jaʼakʼal u yóol le griegoʼoboʼ? 2) ¿Baʼax tu yaʼalaj Jesús tiʼ Felipe ka aʼalaʼabtiʼ tak u kʼaj óoltaʼal tumen le griegoʼoboʼ?

¹² Tu tsʼook u kʼiiniloʼob u kuxtal Jesuseʼ jach yaʼab baʼax chiʼichnakkúunte (Mat. 26:38; Juan 12:27). Letiʼeʼ u yojel kaʼach yaan u sen muʼyaj yéetel yaan u kíimsaʼal tsʼoʼoleʼ u yojel xan yaʼab meyaj kʼaʼabéet u beetik táanil tiʼ u kíimil. Tu kʼiinil domingo, 9 tiʼ nisaneʼ, ook tu kaajil Jerusalén u natʼmaj juntúul chan burro. Teʼ kʼiinoʼ letiʼeʼ kʼaʼam bey rey tumen le máakoʼoboʼ (Luc. 19:38). Tu kʼiinil 10 tiʼ nisaneʼ, Jesuseʼ ook teʼ templooʼ ka tu jóoʼsaj le máakoʼob ku koonoloʼob yéetel ku yoklikoʼob le máakoʼoboʼ (Luc. 19:45, 46).

¹³ Jujuntúul griegoʼobeʼ jaʼakʼ u yóoloʼob ka tu yiloʼob baʼax tu beetaj Jesús. Le oʼolaleʼ tu yaʼaloʼob tiʼ Felipe tak u kʼaj óoltikoʼob. Chéen baʼaleʼ Jesuseʼ maʼ táan u kaxtik máaxoʼob apoyartik yéetel defendertik tiʼ le máaxoʼob pʼekmiloʼ. Letiʼeʼ u yojel maas kʼaʼanaʼan u beetik le baʼax túuxtaʼabtiʼ tumen Jéeobaoʼ, u kʼubik u kuxtal. Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼobeʼ maʼ tun xáantal ken kíimik yéetel tu yaʼalajtiʼobeʼ le máax u kʼáat u beetuba disipuloil tiʼeʼ maʼ xaaneʼ yaan tak u peʼertik u kuxtal. Letiʼeʼ tu yaʼalajtiʼob: «Le máax u yaabiltmaj u kuxtaleʼ ku xuʼulsiktiʼ, baʼaleʼ le máax u pʼekmaj u kuxtal teʼ yóokʼol kaabaʼ, yaan u kanáantik utiaʼal le kuxtal minaʼan u xuuloʼ». Chéen baʼaleʼ tu yaʼalaj xan tiʼobeʼ le máax ku meyajtikoʼ «yaan u kʼamik utsiloʼob tiʼ le Taataoʼ» yéetel yaan u kʼamkoʼob kuxtal minaʼan u xuul. Felipeeʼ tu yaʼalaj tiʼ le griegoʼob le baʼaxoʼob tu yaʼalaj Jesusaʼ (Juan 12:20-26).

14. Kex kʼaʼanaʼan tu yilil Jesús u kʼaʼaytajeʼ, ¿baʼax uláakʼ tu beetaj?

¹⁴ Le ka taal Jesús way Luʼumeʼ maas kʼaʼanaʼan tu yilil u kʼaʼaytik le Reinooʼ. Kex beyoʼ yaan uláakʼ baʼaloʼob xan tu beetaj. Juntéenjeakeʼ bin tiʼ junpʼéel tsʼoʼokol beel, teʼeloʼ tu sutaj vinoil le jaʼoʼ (Juan 2:2, 6-10). Tsʼoʼoleʼ bin xan janal tu yotoch u amigoʼob yéetel tu yotoch uláakʼ máakoʼob u kʼáat u yuʼuboʼob baʼax ku kaʼansik (Luc. 5:29; Juan 12:2). Chéen baʼaleʼ jach tu yilaj u jóoʼsik tiempo xan utiaʼal u orar, u tuukul tiʼ le meyaj tsʼaʼantiʼoʼ yéetel utiaʼal u jeʼelel (Mat. 14:23; Mar. 1:35; 6:31, 32).

15. ¿Baʼax tu yaʼalaj Pablo unaj u beetik le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ, yéetel bix tu beetil letiʼ?

¹⁵ Le apóstol Pablooʼ tu yaʼaleʼ le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ beyoʼob jeʼex le  máaxoʼob ku táakpajloʼob tiʼ junpʼéel carreraoʼ. Tu yaʼalaj xaneʼ utiaʼal u tsʼoʼoksikoʼobeʼ kʼaʼabéet u pʼatkoʼob tuláakal le baʼaxoʼob jeʼel u beetik u chaambeltal u binoʼob wa u xuʼulul u yáalkaboʼobeʼ (xok Hebreoʼob 12:1). Pabloeʼ tu tsʼáaj junpʼéel maʼalob ejemplo. Letiʼeʼ jeʼel u páajtal u ayikʼaltal yéetel u famosotal jeʼex u nuuktakil le judíoʼoboʼ, pero tu pʼataj u xook utiaʼal u chʼíikil u beet «le baʼaloʼob maas kʼaʼanaʼantakoʼ». Letiʼeʼ tu tsʼáaj u yóol kʼaʼaytaj yéetel viajarnaj tak tiʼ uláakʼ luʼumiloʼob jeʼex Siria, Asia Menor, Macedonia yéetel Judea. Pabloeʼ tu chʼikaj u paakat tiʼ le boʼol wa tiʼ le kuxtal kun tsʼaabil tiʼ teʼ kaʼanoʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Tsʼoʼok in tuʼubsik le baʼaxoʼob yaan paachiloʼ yéetel táan in xachkinba [wa in tsʼáaik in wóol] in chukpacht le baʼaxoʼob yaan maas táaniloʼ; táan xan u seguer in bin táanil utiaʼal in chukpachtik le siibaloʼ» (Fili. 1:10; 3:8, 13, 14). Pabloeʼ maʼ tsʼokaʼan kaʼach u beeliʼ, le oʼolal páajchaj ‹u kʼubik u yóol u meyajt Yuumtsil› (1 Cor. 7:32-35).

16, 17. 1) Kex tsʼokaʼan k-beel bey xan wa maʼeʼ, ¿bix jeʼel k-beetik jeʼex Pabloeʼ? 2) ¿Baʼax tu beetaj Mark yéetel Claire?

¹⁶ Jeʼex Pabloeʼ bejlaʼeʼ yaan tiʼ le sukuʼunoʼob yéetel le kiikoʼoboʼ maʼatech u tsʼoʼokol u beeloʼob utiaʼal u maas tsʼáaik u yóol u meyajtoʼob Jéeoba (Mat. 19:11, 12). Le máaxoʼob maʼ tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ maas maʼ yaʼab responsabilidad yaantiʼob ke le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ kex tsʼokaʼan k-beel bey xan wa maʼeʼ kʼaʼabéet «[k-]luʼsik tiʼ toʼon tuláakal baʼaloʼob aaltak» jeʼel u beetik maʼ k-tsʼáaik k-óol k-meyajt Jéeobaeʼ. Maʼ xaaneʼ yaan baʼaxoʼob kʼaʼabéet k-kʼexik ichil k-kuxtal utiaʼal maʼ k-peʼertik tiempo, beyoʼ jeʼel u páajtal k-maas meyajtik Jéeobaeʼ.

¹⁷ Mark yéetel Claireeʼ, tiʼ líikʼoʼob tu kaajil Galeseʼ, ka tu tsʼoʼoksaj u xookoʼobeʼ tu káajsaj u beetik u precursoriloʼob. Ka tsʼoʼok u beeloʼobeʼ seguernaj u beetik u precursoriloʼob. Chéen baʼaleʼ taak u maas tsʼáaik u yóoloʼob u meyajtoʼob Jéeoba. Markeʼ ku yaʼalik: «Anchaj k-kanik kuxtal chéen yéetel junpʼíit baʼaloʼob, t-konaj k-otoch de óoxpʼéel u cuartoiloʼob yéetel t-pʼataj le meyaj yaantoʼon kaʼachoʼ, beyoʼ páajchaj k-okol teʼ grupo de construcción ku bin táanxel luʼumiloʼ». Tiʼ le 20 años tsʼoʼok u máanoʼoboʼ le sukuʼunoʼobaʼ tsʼoʼok u binoʼob tiʼ jejeláas kaajoʼob yaan África utiaʼal u beetkoʼob u Najiloʼob Reino. Yaan kʼiineʼ chéen junpʼíit taakʼin yaantiʼob, chéen baʼaleʼ Jéeobaeʼ ku tsʼáaik tuláakal baʼax kʼaʼabéettiʼob. Claireeʼ ku yaʼalik: «Jach kiʼimak k-óol k-meyajtik Jéeoba sáamsamal. Yaʼab amigoʼob tsʼoʼok u yantaltoʼon yéetel mix baʼal ku bineltik toʼon. Le baʼaxoʼob yaantoʼon kaʼachoʼ maʼ tu páajtal u keʼetel yéetel le bukaʼaj kiʼimak óolal tsʼoʼok u taasiktoʼon k-tsʼáaik k-óol k-meyajt Jéeobaoʼ». Yaʼab tiʼ le máaxoʼob u tsʼaamaj u yóol u meyajtoʼob Jéeobaoʼ láayliʼ bey u tuukuloʼob jeʼex le sukuʼunoʼobaʼ. *

18. ¿Tiʼ baʼax kʼáatchiʼiloʼob unaj k-tuukul?

¹⁸ Techeʼ, ¿jeʼel wa u páajtal a maas tsʼáaik a wóol a meyajt Jéeobaeʼ? ¿Yaan wa baʼaxoʼob beetik u náayal a wóol utiaʼal maʼ a beetik le baʼaxoʼob maas kʼaʼanaʼantakoʼ? Wa beyoʼ ilawil a maas maʼalobkíintik bix a xakʼalxoktik le Bibliaoʼ. Teʼ xook ku segueroʼ yaan k-ilik baʼax jeʼel u yáantkoʼoneʼ.