1. ¿Bix tu yeʼesil Jesús jach kʼaʼabéet u yilik le kʼaʼaytajoʼ?

JESUSEʼ jach uts tu tʼaan kaʼach u tsikbal yoʼolal u Reino Dios. Ka taal way Luʼumeʼ maases tʼaanaj tiʼ le Reinooʼ, maas tiʼ cien u téenel tu chʼaʼchiʼitaj ka kʼaʼaytajnaji. Jeʼex k-ilkoʼ, utiaʼal Jesuseʼ u tʼaan tiʼ le Reinooʼ junpʼéel baʼal jach kʼaʼabéet (xok Mateo 12:34).

2. ¿Tiʼ máaxoʼob tu yaʼalaj Jesús le tʼaanoʼob ku chíikpajal tiʼ Mateo 28:19 yéetel 20, yéetel baʼax eʼesik? (Ilawil le tsolajiloʼ.)

² Ka tsʼoʼok u kaʼa kuxkíintaʼaleʼ, Jesuseʼ tu muchʼuba yéetel maas tiʼ quinientos máakoʼob taak u beetkoʼob baʼaxoʼob tu kaʼansaj (1 Cor. 15:6). Maʼ xaaneʼ lelaʼ letiʼe ka tu yaʼalajtiʼob ka kʼaʼaytajnakoʼob tiʼ «u máakiloʼob tuláakal kaajoʼob[oʼ]». Chéen baʼaleʼ le meyajaʼ maʼ chéen chʼaʼabil kun beetbil kaʼachiʼ. * Jesuseʼ tu yaʼaleʼ le meyajaʼ yaan u seguer u beetaʼal tak ken ‹kʼuchuk u xuul yóokʼol kaab›. Teʼ kʼiinoʼobaʼ ken k-kʼaʼayt baʼaxoʼob ken u beet  Dioseʼ táan k-tsʼoʼokbesik le profecía tu yaʼalaj Jesusoʼ (Mat. 28:19, 20).

3. ¿Baʼax tsʼoʼok u yáantkoʼon kʼaʼaytaj?

³ Ka tsʼoʼok u yaʼalik Jesús tiʼ u disipuloʼob ka kʼaʼaytajnakoʼobeʼ, tu yaʼalajtiʼob: «Tiʼ yanen ta wéeteleʼex[eʼ]» (Mat. 28:20). Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼobeʼ letiʼ kun nuʼuktik le kʼaʼaytaj ken u beetoʼoboʼ yéetel letiʼ kun áantkoʼob utiaʼal u kʼaʼaytajoʼob tiʼ tuláakal yóokʼol kaab. Jéeobaeʼ láayliʼ táan u yáantkoʼoneʼ, letiʼeʼ táan u tsʼáaiktoʼon «tuláakal baʼal maʼalob» utiaʼal ka béeyak k-kʼaʼaytaj (Heb. 13:20, 21). Teʼ xookaʼ yaan k-ilik óoxpʼéel baʼaloʼob maʼalobtak ku tsʼáaiktoʼon: Jejeláas nuʼukuloʼob utiaʼal k-kʼaʼaytaj, jejeláas bix u yúuchul kʼaʼaytaj yéetel le bix u kaʼanskoʼonoʼ. Koʼox yáax tʼaan tiʼ le nuʼukuloʼob tsʼoʼok u tsʼáaiktoʼon utiaʼal k-kʼaʼaytaj ichil le 100 años tsʼoʼok u máanoʼ.

4. ¿Bix tsʼoʼok u yáantkoʼon le jejeláas nuʼukuloʼob tsʼoʼok u tsʼaʼabaltoʼon utiaʼal k-kʼaʼaytajoʼ?

⁴ Jesuseʼ tu ketaj u kʼaʼaytaʼal le Reino yéetel u yúuchul paakʼal tiʼ jejeláas clase luʼumoʼ (Mat. 13:18, 19). Juntúul j-kolnáaleʼ utiaʼal u preparartik le luʼum tuʼux kun paakʼaloʼ ku meyaj jejeláas nuʼukuloʼob tiʼ. Jesús xaneʼ tsʼoʼok u tsʼáaiktoʼon jejeláas nuʼukuloʼob wa baʼaloʼob jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal ka kʼaʼamak le baʼax k-kaʼansikoʼ. Jujunpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob tsʼoʼok u tsʼáaiktoʼonoʼ maʼ xáanchaj táan u meyajoʼobiʼ yéetel yanoʼobeʼ tak bejlaʼa táan u meyajtoʼoneʼ. Pero tuláakal le baʼaloʼob tsʼoʼok u tsʼaʼabaltoʼonoʼ jach tsʼoʼok u yáantkoʼon utiaʼal k-maas maʼalobkíintik bix k-kʼaʼaytaj.

5. ¿Bix kaʼach le tarjetaʼob utiaʼal kʼaʼaytajoʼ, yéetel bix meyajnajik?

⁵ Tu añoil 1933, káaj u meyaj tiʼ le sukuʼunoʼob le tarjetaʼob utiaʼal kʼaʼaytajoʼ. Le tarjetaaʼ chichan yéetel chéen ku jáan tsolik junpʼéel baʼax ku kaʼansik le Bibliaoʼ. Yaan horaeʼ ku beetaʼal kaʼach junpʼéel túumben tarjeta tuʼux ku tsoʼolol uláakʼ baʼax ku kaʼansik le Bibliaoʼ. Le sukuʼun Erlenmeyeroʼ diez años yaantiʼ ka yáax meyajnaj le tarjeta tiʼoʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Ken jóokʼok u yuumil najeʼ, k-aʼalik: ‹¿Jeʼel wa a much xokik le tarjetaaʼ?›. Ken tsʼoʼokok u xokik u yuumil najeʼ k-pʼatik junpʼéel publicación tiʼeʼ, tsʼoʼoleʼ k-lukʼuliʼ».

6. ¿Bix úuchik u yáantaj le tarjetaʼob utiaʼal le kʼaʼaytajoʼ?

⁶ Le tarjetaaʼ jejeláas bix úuchik u yáantaj utiaʼal u yúuchul kʼaʼaytaj. Jeʼex wa juntúul sukuʼun jach taak u kʼaʼaytaj pero suʼlakeʼ, le tarjetaaʼ ku yáantaj tumen óoliʼ mix baʼal ken u yaʼale, chéen u kʼubikeʼ. Yaan xan sukuʼunoʼobeʼ jach maʼatech u kanáantkoʼob baʼax ku yaʼalikoʼob, tsʼoʼoleʼ ichil u chan súutukeʼ ku láaj tsolkoʼob tiʼ u yuumil naj tuláakal baʼax u yojloʼob. Le baʼax ku yaʼalik le tarjetaʼobaʼ séeb u naʼataʼal, le oʼolal tu yáantaj le sukuʼunoʼob utiaʼal u kʼaʼaytajoʼob tubeeloʼ.

7. ¿Baʼaxoʼob úuch tiʼ le sukuʼunoʼob le táan u kʼaʼaytajoʼob yéetel le tarjetaoʼ?

⁷ Chéen baʼaleʼ yaan uláakʼ baʼaloʼob úuch tiʼ le sukuʼunoʼob ikil u kʼaʼaytajoʼob beyaʼ. Grace Estep, juntúul kiikeʼ, ku yaʼalik: «Yaan horaeʼ ku yaʼalaʼaltoʼon: ‹¿Baʼax túun ku yaʼalik? ¿Maʼ wa tu páajtal a waʼalikten?›». Teʼ kʼiinoʼob xanoʼ yaan máaxoʼobeʼ maʼ u yojloʼob xookiʼ yéetel uláakʼoʼobeʼ chéen ku chʼaʼikoʼob le juʼunoʼ, ku tsáankʼaltikoʼob joonaj. Uláakʼ máakoʼobeʼ maʼ uts tu tʼaanoʼob baʼax ku kaʼansaʼaltiʼobiʼ, le oʼolal ku jaʼajatikoʼob le tarjetaoʼ. Kex yaʼab baʼax tu aktáantaj le sukuʼunoʼoboʼ le tarjetaoʼ áantajnaj utiaʼal u kʼaʼaytajoʼob tiʼ tuláakal máak yéetel utiaʼal u yojéeltaʼal letiʼob kʼaʼaytik u Reino Dios.

8. ¿Bix kaʼach u meyaj le gramofonooʼ? (Ilawil le foto yaan tu káajbal le xookaʼ.)

 ⁸ Uláakʼ baʼax áantajnaj utiaʼal u yúuchul kʼaʼaytajeʼ letiʼe gramofonooʼ, lelaʼ káaj u meyaj tu añoil 1930. Jujuntúul sukuʼunoʼobeʼ ku yaʼalikoʼob Aarón tiʼ le gramofonooʼ tumen letiʼ ku tʼaan tu yoʼolaloʼob (xok Éxodo 4:14-16). Wa u yuumil naj ku yaʼalik jeʼel u yuʼubikeʼ, le sukuʼunoʼ ku tsʼáaik le grabacionoʼ tsʼoʼoleʼ ku pʼatik junpʼéel publicación tiʼ. Yaan horaeʼ tu túulisil junpʼéel familia ku muchʼkuba utiaʼal u yuʼubik le grabacionoʼ. Tu añoil 1934, u kaajal Jéeobaeʼ káaj u beetik gramofonoʼob especial utiaʼal u yúuchul kʼaʼaytaj. Ka máan kʼiineʼ tu chukaj 92 jejeláas discursoʼob grabartaʼan.

9. ¿Bix úuchik u yáantaj le gramofonooʼ?

⁹ Ka tu yuʼubaj Hillary Goslin junpʼéel tiʼ le discursoʼob grabartaʼanoʼ tu majáantaj le gramófono utiaʼal u kʼaʼaytaj ichil junpʼéel semana tiʼ u vecinoʼoboʼ. Yoʼolal le baʼax tu beetaʼ yaʼab máaxoʼob taakchaj u kaanbaloʼob yéetel ka tsʼoʼokeʼ okjaʼanajoʼob. Ka máan kʼiineʼ kaʼatúul u hijas le sukuʼunaʼ binoʼob teʼ Escuela tiʼ Galaadoʼ ka tsʼoʼokeʼ túuxtaʼaboʼob bey misioneraʼob táanxel luʼumileʼ. Le tarjetaʼob yéetel le gramofonooʼ jach tu yáantaj yaʼab sukuʼunoʼob kʼaʼaytaj. Ka tsʼoʼokeʼ yéetel u yáantaj le Escuela utiaʼal k-Kaʼansik u Tʼaan Diosoʼ, Jesús, le Reyoʼ, tu kaʼansajtoʼon bix jeʼel k-kʼaʼaytaj maas maʼalobeʼ.

10, 11. ¿Bix úuchik u meyaj le periódico yéetel le radio utiaʼal u yúuchul kʼaʼaytajoʼ, yéetel baʼaxten jach áantajnajoʼob?

¹⁰ Yéetel u yáantaj Jesuseʼ, u kaajal Jéeobaeʼ jejeláas baʼaxoʼob tsʼoʼok u beetik utiaʼal u yilik u kʼaʼaytik le baʼax ku yaʼalik le Biblia tiʼ tuláakal máakoʼ. Le jejeláas bix tsʼoʼok u yúuchul kʼaʼaytajaʼ jach áantajnaj úuchjeakil tumen maʼ yaʼab máaxoʼob meyajtik Jéeobaiʼ (xok Mateo 9:37). Le periodicoʼoboʼ jach ku meyaj kaʼach utiaʼal u yúuchul kʼaʼaytaj. Cada semanaeʼ le sukuʼun Russelloʼ ku túuxtik junpʼéel túumben discurso tiʼ le máaxoʼob jóoʼsik le periodicoʼoboʼ. Letiʼob túuneʼ ku beetkoʼob u jóoʼsaʼal tiʼ uláakʼ kaajoʼob tiʼ u luʼumiloʼob Canadá, Europa yéetel Estados Unidos. Tu añoil 1913, u discursoʼob le sukuʼun Russelloʼ ku jóoʼsaʼal tiʼ 2 mil periodicoʼob yéetel óoliʼ 15 millones máakoʼob xokik.

¹¹ Le radiooʼ áantajnaj xan utiaʼal u yúuchul kʼaʼaytaj. Tu kʼiinil 16 tiʼ abril tiʼ 1922, le sukuʼun Rutherfordoʼ tu máansaj junpʼéel tiʼ u yáax discursoʼob teʼ radiooʼ yéetel uʼuyaʼab tumen óoliʼ 50 mil máakoʼob. Tu kʼiinil 24 tiʼ febrero tiʼ 1924, káaj u meyaj junpʼéel estación tiʼ radio tu tsʼáaj u kaajal Jéeoba, lelaʼ tu kʼaabaʼtaj WBBR. Le revista U Pʼíich Tulumil Kanan ich inglés 1 tiʼ diciembre tiʼ 1924, tu yaʼalaj baʼax oʼolal beetaʼab le estación tiʼ radio WBBR: «Toʼoneʼ k-ilkeʼ le radiooʼ letiʼe baʼax maas maʼalob yéetel maʼ koʼoj tsʼoʼok u meyajtoʼon utiaʼal k-kʼaʼaytik le maʼalob péektsil tiʼ yaʼab máakoʼoboʼ». Jeʼex le periodicooʼ, le radio xanoʼ áantajnaj utiaʼal u béeytal u kaʼansaʼal le baʼax ku yaʼalik le Biblia teʼ tuʼuxoʼob chéen junpʼíit sukuʼunoʼob yanoʼ.

12. 1) Tiʼ le jejeláas bix u yúuchul kʼaʼaytaj ku yaʼalaʼal teʼ xóotʼoloʼ, ¿máakalmáak maas jatsʼuts a wilkiʼ? 2) ¿Baʼax jeʼel u yáantkech utiaʼal maʼ a nerviosotal kʼaʼaytaj teʼ tuʼux yaʼab u máan máakoʼ?

¹² Le kʼaʼaytaj tuʼux yaʼab u máan máakoʼ jach táan xan u yáantaj utiaʼal u kaʼansaʼal uláakʼ máakoʼob. Bejlaʼeʼ táan u yilaʼal u yúuchul kʼaʼaytaj tu estacionil autobús, tu estacionil tren, tiʼ estacionamientoʼob, tiʼ parqueʼob yéetel tiʼ mercadoʼob. ¿Ka nerviosotal wa kʼaʼaytaj teʼ tuʼux yaʼab u máan máakoʼ? Wa beyoʼ, kʼáat u yáantaj Jéeoba  yéetel chʼaʼ en cuenta le baʼax ku yaʼalik le sukuʼun Maneraoʼ, juntúul superintendente tiʼ circuito, letiʼeʼ ku yaʼalik: «Ken yanak junpʼéel túumben bix jeʼel k-kʼaʼaytajeʼ, k-ilik k-aprovechartik utiaʼal k-meyajtik Jéeoba, utiaʼal k-eʼesik chúukaʼan k-óol tiʼ letiʼ yéetel taak k-beetik baʼax ku yaʼalik. Toʼoneʼ jach k-tsʼíiboltik k-eʼesik tiʼ Jéeoba taak k-meyajtik jeʼel bixak ka u yaʼaltoʼoneʼ». Kex wa tu káajbal nerviosoʼoneʼ ken kʼaʼaytajnakoʼon tuʼux yaʼab u máan máakeʼ, k-maas kʼubik k-óol tiʼ Jéeoba yéetel k-maas maʼalobkíintik bix k-kʼaʼaytaj (xok 2 Corintoiloʼob 12:9, 10).

13. 1) ¿Bix tsʼoʼok u yáantaj le página jw.org? 2) ¿Baʼax experienciail tsʼoʼok u yantaltech ikil a kʼaʼaytaj yéetel le paginaaʼ?

¹³ Yaʼab sukuʼunoʼobeʼ jach uts tu tʼaan u yeʼeskoʼob tiʼ le máakoʼob le página tiʼ Internet jw.org yaantoʼonoʼ, teʼeloʼ ku páajtal u xokikoʼob yéetel u yéemsikoʼob publicacionoʼob ich maas tiʼ 700 idiomaʼob. Teʼ paginaaʼ, sáamsamaleʼ ku yokol maas tiʼ junpʼéel millón y medio máakoʼobiʼ. Úuchjeakileʼ le radiooʼ meyajnaj utiaʼal u yúuchul kʼaʼaytaj tiʼ le máakoʼob yanoʼob tuʼux óoliʼ maʼatech u yúuchul kʼaʼaytajoʼ. Teʼ kʼiinoʼobaʼ láayliʼ bey u yáantaj le Internetoʼ.

14. ¿Baʼax kʼaʼabéet kaʼach u kanik le sukuʼunoʼoboʼ, yéetel baʼax escuelail áantoʼob?

¹⁴ Tak beoraaʼ tsʼoʼok k-ilik jujunpʼéel baʼaloʼob jach tsʼoʼok u yáantajoʼob utiaʼal u yúuchul kʼaʼaytaj. Chéen baʼaleʼ le ka káaj u kʼaʼaytaj le sukuʼunoʼoboʼ kʼaʼabéetchaj u kaʼansaʼaloʼob. Úuchjeakileʼ yaan horaeʼ le máakoʼoboʼ maʼatech u jach creertikoʼob le grabacionoʼob ku yuʼubikoʼob teʼ gramofonooʼ. Yaan hora xaneʼ jach jatsʼuts u yuʼubikoʼob yéetel taak u maas kaanbaloʼob. Le oʼolaleʼ le sukuʼunoʼoboʼ kʼaʼabéet kaʼach u kankoʼob baʼax ken u yaʼaloʼob tiʼ le máaxoʼob maʼatech u jach creertikoʼob le baʼaxoʼob ku kaʼanskoʼoboʼ bey xan bix jeʼel u kaʼanskoʼob le máaxoʼob jach taak u kaanbaloʼoboʼ. Yéetel u yáantaj u kiliʼich muukʼ Dioseʼ, le sukuʼun Knorroʼ tu yilaj jach kʼaʼabéet u kaʼansaʼal kʼaʼaytaj tuláakal le sukuʼunoʼoboʼ. Le oʼolal tu añoil 1943, tiʼ tuláakal le múuchʼuliloʼoboʼ káaj le Escuela utiaʼal k-Kaʼansik u Tʼaan Diosoʼ. Le escuelaaʼ tsʼoʼok u yáantik yaʼab sukuʼunoʼob utiaʼal u kaʼansajoʼob tubeel.

15. 1) ¿Bix úuchik u yuʼubikuba jujuntúul sukuʼunoʼob ka táakpajoʼob teʼ escuelaoʼ? 2) ¿Tsʼoʼok wa a wilik bix u béeytal ichil a kuxtal baʼax ku yaʼalik Salmo 32:8?

¹⁵ Yaʼab sukuʼunoʼob maʼ suuk kaʼach u  tʼaanoʼob tu táan yaʼab máakiʼ. Ramu, juntúul sukuʼuneʼ, ku yaʼalikeʼ tu añoil 1944 ka tu máansaj u yáax discurso. Letiʼeʼ tʼaanaj tiʼ Doeg, juntúul máax ku chʼaʼchiʼitaʼal teʼ Bibliaoʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Táan kaʼach u kikilankil in píixoʼob, in kʼaboʼob yéetel tin wuʼuyaj tak in kojoʼob ku tatapʼankil». Le sukuʼunaʼ tu yaʼalaj xan: «Kex bey tin wuʼuyilinba ka tin yáax máansaj in discursooʼ, tin tsʼoʼoksaj». Kex maʼ chéen chʼaʼabileʼ, tak le mejen paalal joʼopʼ u máansik u discursoʼob teʼ escuelaoʼ. Le sukuʼun Maneraoʼ ku kʼaʼajsik baʼax úuch tiʼ juntúul chan paal ka tu yáax máansaj u discurso, letiʼeʼ ku yaʼalik: «Tumen jach nervioso le chan paaloʼ, chéen pʼel úuchik u káajsik u discursoeʼ le ku túupʼul u yóokʼol. Kex beyoʼ seguernaj u máansik yéetel bey tu tsʼoʼoksiloʼ». Maʼ xaaneʼ techeʼ suʼlakech, le oʼolal maʼatech a comentar mix tech a táakpajal tiʼ uláakʼ jaatsoʼob ku máansaʼal teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ. Wa bey a wuʼuyikabaoʼ kʼáat tiʼ Jéeoba ka u yáantech. Letiʼeʼ yaan u yáantkech jeʼex tu yáantil le sukuʼunoʼob yáax táakpajoʼob teʼ Escuela utiaʼal k-Kaʼansik u Tʼaan Diosoʼ (xok Salmo 32:8).

16. Desde tu añoil 1943 tak 2011, ¿tiʼ baʼax tsʼoʼok u yáantaj le Escuela tiʼ Galaadoʼ?

¹⁶ U kaajal Jéeobaeʼ tsʼoʼok xan u yilik u kaʼansik le sukuʼunoʼob yéetel le Escuela tiʼ Galaadoʼ. Le escuelaaʼ ku yáantik le sukuʼunoʼob utiaʼal ka maas taakak u kʼaʼaytajoʼoboʼ. Lelaʼ káaj tu añoil 1943 yéetel desde teʼ añooʼ tsʼoʼok u kaʼansik maas tiʼ 8 mil quinientos sukuʼunoʼob. Le sukuʼunoʼobaʼ tsʼoʼok u túuxtaʼaloʼob tiʼ 170 luʼumiloʼob. Desde tu añoil 2011, teʼ escuelaaʼ ku invitartaʼal precursor especialoʼobiʼ, superintendenteʼob tiʼ circuito, betelitaʼob yéetel le misioneroʼob mix juntéen xiʼikoʼoboʼ.

17. ¿Bix tsʼoʼok u yáantaj le Escuela tiʼ Galaadoʼ?

¹⁷ ¿Tsʼoʼok wa u yáantaj le Escuela tiʼ Galaadoʼ? Tsʼoʼoki. Koʼox ilik baʼax úuch tu luʼumil Japón. Tu mesil agosto tiʼ 1949, mix diez j-kʼaʼaytajoʼob yaan kaʼachiʼ. Chéen baʼaleʼ láayliʼ teʼ año jeʼeloʼ túuxtaʼab 13 misioneroʼob utiaʼal ka u yáantoʼob le j-kʼaʼaytajoʼoboʼ. Bejlaʼeʼ tu luʼumil Japoneʼ yaan kex 216 mil j-kʼaʼaytajoʼobiʼ yéetel óoliʼ táanchumuk tiʼ letiʼobeʼ precursoroʼob.

18. ¿Baʼax uláakʼ escuelailoʼob yaan?

¹⁸ Ichil u kaajal Jéeobaeʼ yaan uláakʼ escuelaʼobiʼ, jeʼex le Escuela tiʼ Ministerio tiʼ le Reinooʼ, Escuela utiaʼal Precursoroʼob, Escuela utiaʼal Máaxoʼob Kʼaʼaytik le Reinooʼ, Escuela utiaʼal Superintendenteʼob tiʼ Circuito yéetel u yatanoʼob yéetel le Escuela utiaʼal le Máaxoʼob yanoʼob ichil le Comités tiʼ Sucursal yéetel u yatanoʼoboʼ. Le jejeláas escuelaʼobaʼ jach tsʼoʼok u yáantik le sukuʼunoʼob yéetel le kiikoʼoboʼ yéetel tsʼoʼok u beetik u maas nojochtal u fejoʼob. Lelaʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ Jesuseʼ táan u kaʼansik yaʼab máakoʼob.

19. ¿Baʼax tu yaʼalaj le sukuʼun Russell yoʼolal le kʼaʼaytajoʼ, yéetel táan wa u béeytal?

¹⁹ U Reino Dioseʼ tsʼoʼok maas tiʼ cien años káajak u gobernar. Ichil le bukaʼaj tiempoaʼ Jesucristo, le Reyoʼ, letiʼ nuʼuktik le kʼaʼaytaj ku beetaʼaloʼ. Tu añoil 1916, le sukuʼun Russelloʼ jach ku creertik kaʼach yaan u kʼaʼaytaʼal baʼax ku yaʼalik le Biblia tiʼ tuláakal yóokʼol kaaboʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Séeb u bin u yaʼabtal tuʼux ku yúuchul kʼaʼaytaj yéetel yaan u maas yaʼabtal, tumen ‹u evangelioil le reinooʼ› kʼaʼabéet u kʼaʼaytaʼal tiʼ tuláakal yóokʼol kaab» (La fe en marcha, tsʼíibtaʼan tumen A. H. Macmillan, táan juʼun 69). Bejlaʼeʼ jach táan u yilaʼal u beetaʼal le meyajaʼ. K-tsʼáaik u graciasil tiʼ Jéeoba, u Diosil le jeetsʼeliloʼ, tumen ku tsʼáaiktoʼon tuláakal baʼax kʼaʼabéet utiaʼal k-beetik baʼax uts tu tʼaan.