¿A wojel wa?

¿Baʼaxten jujumpʼíitil úuchik u sutik Jesús u sáasil utúul máak chʼóop?

U libroiʼ Marcos 8:22-26 ku yaʼalik bix úuchik u tsʼaʼakal tumen Jesús utúul máak chʼóop tiʼ u kaajil Betsaida. Yáaxeʼ ku yaʼalikeʼ Jesuseʼ tu jiʼaj u túub tu yich le máakoʼ, tsʼoʼoleʼ ka tu kʼáatajtiʼ baʼax ku yilik. Le baʼax tu núukaj le máakaʼ ku yeʼesik maʼ jach suunak u sáasiliʼ: «Táan in wilik le máakoʼoboʼ. Táan in wilikoʼob beyoʼob u kúukulal cheʼobeʼ, chéen baʼaleʼ ku xíimbaloʼob». Jesús túuneʼ tu kaʼa péetsʼkʼabtaj u yich le máakoʼ «ka maʼalobchaj u paakat, ka utschaji. Tumen sáasilchaj tuláakal baʼax ku paktik». Lelaʼ ku yeʼesikeʼ Jesuseʼ jujumpʼíitil úuchik u sutik u sáasil le máakoʼ, ¿baʼaxten?

Le Bibliaoʼ maʼatech u jach tsolik, baʼaleʼ maʼ xaaneʼ le máakaʼ úuch minaʼanchajak u sáasil wa chʼóop ka síiji, le oʼolaleʼ ken kaʼa káajak u paakateʼ maʼ séeb jeʼel u suuktal u yilik le sáasiloʼ. Utiaʼal k-naʼatik maas maʼalobeʼ koʼox táan tiʼ le mejen tsíimnoʼob ku yoksaʼaloʼob kaʼach teʼ minaʼob utiaʼal u yúuchul meyajoʼ. Le baʼalcheʼobaʼ ku suuktal u yantaloʼob ich éekʼjochʼeʼenil, le oʼolal ken jóoʼsaʼakoʼobeʼ ku bisik upʼéel kʼiin u kaʼa suuktaltiʼob u paktikoʼob le sáasiloʼ. Le máak tsʼakaʼaboʼ maas talamchajtiʼ u suuktal u paktik le sáasiloʼ. Teʼ kʼiinoʼobaʼ, yaan máaxoʼob tsʼoʼok u suut u sáasiloʼob úuchik u operartaʼaloʼob. Baʼaleʼ, letiʼobeʼ jach ku yaatal u pooloʼob tumen yaʼab tiʼ le baʼaxoʼob ku yilkoʼoboʼ maʼ tu kʼaj óoltaʼal tumen u cerebroʼob. Jach ku chiʼichnaktaloʼob ken u yiloʼob le jejeláas coloroʼob bey xan le uláakʼ baʼaloʼob maʼ tu jáan kʼaj óoltkoʼoboʼ. Baʼaleʼ ken máanak kʼiineʼ u cerebroʼobeʼ ku kanik u kʼaj óolt tuláakal le baʼaxoʼob ku yilkoʼoboʼ.

Jesuseʼ utiaʼal u yeʼesik u yaabilaj yéetel u chʼaʼa óotsilil tiʼ le máak chʼóopoʼ, jujumpʼíitil úuchik u sutik u sáasil. Ka tsʼoʼokeʼ le máakoʼ «sáasilchaj tuláakal baʼax ku paktik».

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 30]

¿Baʼaxten maʼ chéen chʼaʼabil u xokaʼal upʼéel rollo tu kʼiiniloʼob Jesusiʼ?

U suukileʼ le juʼunoʼob ku meyaj utiaʼal u beetaʼal kaʼach le rolloʼoboʼ, 23 tak 28 centímetros u chowakil yéetel 15 tak 23 centímetros u kóochil. Le juʼunoʼobaʼ ku takʼaʼaloʼob wa ku chuyaʼaloʼob yéetel lino tu tséelikoʼob utiaʼal ka chowakchajkoʼob. Yaan kʼiin xaneʼ ku meyaj kaʼach juʼunoʼob maas chowaktak. U rolloi u libroi Isaías kaxtaʼab teʼ mar Muertooʼ beetaʼan yéetel diecisiete u juʼuniloʼob pergamino, u chowkileʼ óoliʼ 7 metros jeʼex pʼaatlil tak bejlaʼoʼ. Maʼ xaaneʼ le u rolloi Isaías tu xokaj Jesús teʼ tu sinagogai Nazaretoʼ óoliʼ bukaʼaj xan u chowakil jeʼex le kaxtaʼaboʼ (Lucas 4:16, 17).

Ka tʼaanaj yoʼolal le baʼax tu beetaj Jesusoʼ, Alan Millardeʼ, tu yaʼalaj tu libro Discoveries From the Time of Jesus (Le baʼaxoʼob tsʼoʼok u yojéeltaʼal tiʼ u kʼiiniloʼob Jesusoʼ): «Le máax xokik le rollooʼ, ku chóolik yéetel u x-tsʼíik kʼab, yéetel túun u x-noʼoj kʼabeʼ ku bin u kotsʼik le tsʼoʼok u xokikoʼ. Utiaʼal ka u kaxt le capítulo 61 tiʼ Isaías tu xokaj teʼ sinagogaoʼ, Jesuseʼ kʼaʼabéetchaj u chóolik óoliʼ tuláakal le rollooʼ yéetel u kaʼa kotsʼik jeʼex yanil kaʼachoʼ».

Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ u libroi Isaíaseʼ maʼ jatsaʼan ich capituloʼob yéetel versiculoʼob jeʼex yanil bejlaʼoʼ. Le ka tu xokaj u rolloi Isaíasoʼ Jesuseʼ kʼaʼabéetchaj u kaxtik le baʼaxoʼob ku yaʼalik le capítulo 61, versículo 1 yéetel 2, jeʼex u chíikpajal teʼ bibliaʼob bejlaʼoʼ. Jesuseʼ séeb úuchik u kaxtik le baʼax tu xokoʼ, lelaʼ ku yeʼesik jach u kʼaj óol baʼax ku yaʼalik u Tʼaan Dios.