Kʼáatchiʼob ku beetaʼal

¿Baʼaxten unaj k-chʼaʼachiʼitik u kʼaabaʼ Dios wa maʼ ojéelaʼan jach bix u yaʼalaʼal úuchiʼ?

Bejlaʼeʼ mix máak u yojel jach bix u yaʼalaʼal u kʼaabaʼ Dios ichil le úuchben hebreooʼ. Baʼaleʼ, ichil le Bibliaoʼ ku chíikpajal kex siete mil utéenel. Le ka taal xan Jesús way Luʼumeʼ, tu tsʼáaj kʼaj óoltbil yéetel tu kaʼansaj tiʼ u disipuloʼob u kʼáat óoltoʼob ka kiliʼichkúuntaʼak le kʼaabaʼ jeʼeloʼ (Mateo 6:9; Juan 17:6). Lelaʼ ku yeʼesikeʼ, le máaxoʼob creertik Cristooʼ unaj u chʼaʼachiʼitkoʼob u kʼaabaʼ Dios. Baʼaleʼ wa jach kʼaʼanan u meyaj tiʼ máakeʼ, ¿baʼaxten túun maʼ ojéelaʼan jach bix u yaʼalaʼal úuchjeakiʼ? Koʼox ilik baʼaxten.

Yáaxeʼ tumen kex óoliʼ dos mil jaʼaboʼob beoraaʼ le judíoʼoboʼ, káaj u tuklikoʼob maʼ uts ka aʼalaʼak u kʼaabaʼ Dios utiaʼal uʼuybiliʼ. Bey túunoʼ, le máax ku xookoʼ ken u yil u kʼaabaʼ Dios ichil le Kiliʼich Tsʼíiboʼ ku kʼexik yéetel le tʼaan Yuumtsil. Lelaʼ tu beetaj u xuʼulul u yaʼalaʼal u kʼaabaʼ Dios.

U kaʼapʼéeleʼ, tumen le úuchben hebreooʼ ku tsʼíibtaʼal chéen yéetel consonanteʼob. Le oʼolaleʼ, ¿bix kaʼach u xoʼokol? Kʼaʼabéet kaʼach u kʼaʼajsaʼal baʼax vocaliloʼob chúukbesik cada tʼaan. Ka máan kʼiineʼ joʼopʼ u tsʼaʼabal mejen puntos wa mejen rayas utiaʼal u yáantik máak u kʼaʼajs baʼax vocalil unaj u bin ichil upʼéel tʼaan, yéetel bey xan úuchik u beetaʼal teʼ Kiliʼich Tsʼíiboʼob ich Hebreooʼ. Baʼaleʼ ¿baʼax úuch yéetel u kʼaabaʼ Dios? Teʼ consonanteʼoboʼ tsʼaʼab puntos yéetel rayas utiaʼal u kʼaʼajsaʼal baʼax vocaliloʼob ku meyaj utiaʼal u tsʼíibtaʼal le tʼaan Yuumtsiloʼ, lelaʼ tsʼaʼab utiaʼal u kʼaʼajsaʼal maʼ unaj u yaʼalaʼal u kʼaabaʼ Diosiʼ baʼaxeʼ unaj u yaʼalaʼal Yuumtsil. Yaan tuʼux xan kaʼacheʼ pʼataʼab chéen le consonanteʼoboʼ.

Yoʼolal lelaʼ, bejlaʼeʼ chéen baʼax jach jeʼel u páajtal k-aʼalik maʼ kʼexpajaʼan tiʼ u kʼaabaʼ Dioseʼ, letiʼe kampʼéel consonanteʼob kʼaj óolaʼanoʼob: Tetragrámaton. Jeʼex u yaʼalik le Gran Enciclopedia Espasa, le Tetragramatonoʼ, letiʼe u «kʼaabaʼ Dios tsʼíibtaʼan ich hebreo [...] yéetel kampʼéel letraʼoboʼ (YHVH)», jeʼel xan u páajtal u tsʼíibtaʼal beyaʼ YHWH wa JHVH. Le úuchik u tsʼaʼabal le puntos wa le rayaʼob eʼesik baʼax vocalil unaj u bin teʼ letraʼob JHVH, tu formartaj le kʼaabaʼ “Jehovah”, yéetel ich mayaeʼ «Jéeoba» kʼaj óolaʼanil.

Yaʼab máakoʼob jach kaʼanchajaʼan u xookoʼobeʼ ku yaʼalikoʼob maas maʼalob ka meyajnak le kʼaabaʼ Yavé ken chʼaʼachiʼitaʼak u kʼaabaʼ Diosoʼ. Baʼaleʼ mix máak jeʼel u páajtal u yaʼalik wa jach jaaj bey u yaʼalaʼal úuchjeakiloʼ. Tsʼoʼoleʼ uláakʼ máakoʼob kaʼanchajaʼan u xookoʼobeʼ ku yaʼalikoʼob maʼ letiʼe kʼaabaʼ unaj u meyajoʼ. Kʼaʼajak xan toʼoneʼ ichil le tʼaanoʼob yaan bejlaʼoʼ le kʼaabaʼob tsʼíibtaʼanoʼob teʼ Bibliaoʼ, maʼatech u yaʼalaʼal jach jeʼex úuchik u tsʼíibtaʼaloʼob teʼ úuchben hebreooʼ, kex beyoʼ óoliʼ mix máak aʼalik wa maʼ bey unaj u yaʼalaʼaloʼ. ¿Baʼaxten? Tumen bey tsʼoʼok u suuktal u yaʼalaʼal ichil le tʼaanoʼ yéetel tuláakal máax kʼaj óolmil beyoʼ. Láayliʼ letiʼe baʼax xan ku yúuchul yéetel u kʼaabaʼ Diosoʼ.

Le Bibliaoʼ ku yeʼesikeʼ teʼ yáax siglooʼ Dioseʼ yaan máaxoʼob tu yéeyaj utiaʼal ka u beetubaʼob «jumpʼéel kaaj utiaʼal u kʼaabaʼ» (Beetaʼanoʼob [Hechos] 2:21; Hechos 15:14, LTN; Romailoʼob 10:13-15). Bejlaʼeʼ, Dioseʼ láayliʼ u kʼáat ka k-chʼaʼachiʼit u kʼaabaʼ kex jeʼel baʼalak tʼaanil k-beetkeʼ, ka tuukulnakoʼon tiʼ baʼax u kʼáat u yaʼale yéetel ka k-nojbeʼenkúunt yéetel baʼaxoʼob k-beetik.

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 23]

U kʼaabaʼ Dioseʼ kex siete mil utéenel ku chíikpajal ichil le Bibliaoʼ