Le baʼaxoʼob táan u béeytaloʼoboʼ

LE Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ u Reino Dioseʼ yaan u beetik u yantal jeetsʼelil yéetel kiʼimak óolal teʼ Luʼumaʼ (Daniel 2:44). Tu oracionil le padrenuestrooʼ, Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob ka u kʼáatoʼob: «Taalak a [reino]. Beetaʼak baʼax a kʼáat way luʼumeʼ jeʼel bix u beetaʼal teʼ kaʼanoʼ» (Mateo 6:10). Le tiaʼan tu witsil le Olivoʼoboʼ tu yaʼalaj xan yaan baʼaxoʼob kun eʼesik taʼaytak u káajal u gobernar le Reino way Luʼumeʼ. Baʼaleʼ le baʼaxoʼob tu yaʼalaj Jesusoʼ chéen yaan u yilaʼal u béeytal tumen le máaxoʼob ku meyajkoʼob Diosoʼ. Le oʼolaleʼ, koʼox ilik le baʼaxoʼob tu yaʼalaj Jesús táan u béeychajloʼob bejlaʼeʼ.

Nukuch baʼateloʼob. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Jumpʼéel kaajeʼ yaan u bin u baʼateʼel tiʼ uláakʼ kaaj, yéetel jumpʼéel luʼumeʼ yaan u baʼateʼel tiʼ uláakʼ luʼum» (Mateo 24:7). Táanil tiʼ le yáax nojoch baʼateʼel anchaj tu jaʼabil 1914, teʼ baʼateloʼob ku yantal kaʼachoʼ maʼ yaʼab luʼumiloʼob ku táakpajloʼobiʼ. Baʼaleʼ tiʼ le nojoch baʼatelaʼ jach yaʼab luʼumiloʼob táakpajoʼobiʼ, tsʼoʼoleʼ káaj u beetaʼal túumben armas. Káaj xan u meyaj le avionoʼob utiaʼal u pulaʼal bombas yóokʼol le kaajoʼoboʼ.  Tsʼoʼoleʼ, yoʼolal le sen yaʼab armas beetaʼaboʼ kíimsaʼab jach yaʼab máakoʼob; tiʼ le maas tiʼ sesentaicinco millones soldadoʼob binoʼob baʼateloʼ, óoliʼ táankuch kíimsaʼaboʼob wa úuch loob tiʼobiʼ. Kex beyoʼ maʼ jáaw u kíimsaʼal máakoʼobiʼ. Kʼaʼajaktoʼon le baʼax úuch teʼ kaʼapʼéel nojoch baʼateloʼ. Utúul máak jach u yojel tiʼ baʼaxoʼob uchaʼantakeʼ, tu yaʼaleʼ «mix bikʼin ken k-ojéelt jach bukaʼaj» soldadoʼob yéetel uláakʼ máakoʼob kíimsaʼaboʼobiʼ. Bejlaʼa xaneʼ jach yaʼab máakoʼob ku kíimloʼob teʼ nukuch baʼateloʼob ku yantaloʼoboʼ.

U yantal wiʼijil tuláakal tuʼux. Jesuseʼ tu yaʼalaj «yaan u yantal wiʼijil» (Mateo 24:7). Tu jaʼabil 2005, le revista Science tu yaʼalaj: «Yaan 854 millones máakoʼob jach desnutridoʼob». Tu jaʼabil 2007 le Naciones Unidasoʼ tu yaʼaleʼ u kajnáaliloʼob treintaitres luʼumiloʼobeʼ minaʼan baʼal u jaantoʼob. Baʼaleʼ ¿baʼaxten bey u yúuchul wa yaʼab tiʼ le baʼaxoʼob ku pakʼaʼaloʼ táan u jach tsʼáaik u yichoʼob? Tumen yaʼab tiʼ le baʼaxoʼob ku pakʼaʼal utiaʼal jaantbiloʼ ku meyaj utiaʼal yaanal baʼal, jeʼex utiaʼal u beetaʼal etanol, upʼéel combustible ku meyaj tiʼ jujumpʼéel camionoʼob. Tsʼoʼoleʼ tak teʼ tuʼuxoʼob chan yaan u modoi u kuxtal máakoʼ, yoʼolal u koʼojil le baʼaxoʼob ku koʼonloʼ ku kʼaʼabéetchajal u yéeyik máak wa yaan u manik baʼal u jaante wa u manik uláakʼ baʼaxoʼob kʼaʼabéetoʼob jeʼex le tsʼaakoʼoboʼ.

U sen tíitkuba luʼum. Jesuseʼ tu yaʼalaj xan: «Bíin yanak nukuch kíilbal luʼumoʼob» (Lucas 21:11). ¿Máasaʼ bejlaʼeʼ jach yaʼab máakoʼob ku kíimloʼob ken u tíituba le luʼumoʼ? Tu jaʼabil 2007, Rajender Chadha, utúul máak ku xokik bix u tíitkuba le luʼumoʼ tu yaʼalaj: «Bejlaʼeʼ tuláakal tuʼuxeʼ táan u maas yaʼabtal u tíitkuba le luʼumoʼ [...] baʼaleʼ mix máak u yojel baʼaxten». Tsʼoʼoleʼ tumen yaʼab máaxoʼob tsʼoʼok u binoʼob kajtal teʼ tuʼuxoʼob séeb jeʼel u yúuchul looboʼ, tsʼoʼok u maas yaʼabtal máaxoʼob ku kíimloʼob ken u tíituba le luʼumoʼ. Le Servicio Geológico tiʼ Estados Unidosoʼ, ku yaʼalikeʼ «tsʼoʼok maas tiʼ quinientos jaʼaboʼob maʼ kíimik táaj yaʼab máakoʼob» jeʼex le kíimoʼob tu jaʼabil 2004 yoʼolal le tsunami anchaj teʼ océano Indicooʼ.

Talam kʼojaʼaniloʼob. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Bíin yanak [...] kʼojaʼaniloʼob» (Lucas 21:11). Tiʼ tuláakal yóokʼol kaabeʼ jach yaʼab máakoʼob táan u muʼyajoʼob yoʼolal le úuchben yéetel le túumben kʼojaʼaniloʼob maʼ kaxtaʼak u tsʼaakiloʼ. Jeʼex le paludismooʼ yaʼab utéenel tsʼoʼok u yaʼalaʼal ichil bukaʼaj tiempo ken jach luʼsaʼak, baʼaleʼ tak bejlaʼa maʼ béeychajkeʼ. Tsʼoʼoleʼ u millonesi máakoʼob ku kíimloʼob xan yoʼolal úuchben kʼojaʼaniloʼob jeʼex le tuberculosisoʼ wa yoʼolal túumben kʼojaʼaniloʼob jeʼex le sidaoʼ. Le Organización Mundial de la Saludoʼ ku yaʼalikeʼ «óoliʼ 75% tiʼ u máakiloʼob le yóokʼol kaabaʼ yantiʼob le virus tsaʼaysik le tuberculosisoʼ». Ku yaʼalik xaneʼ, tiʼ yaʼab luʼumiloʼobeʼ letiʼe VIH beetik u kʼojaʼantal yaʼab máakoʼob tiʼ tuberculosisoʼ. Cada segundoeʼ yaan máax ku tsaʼayal tuberculosis tiʼ, tsʼoʼoleʼ táan u maas talamtal u tsʼaʼakal le kʼojaʼanilaʼ. Le revista New Scientist tu yaʼaleʼ tu jaʼabil 2007, tu luʼumil Europaeʼ le tuberculosis tsaʼay tiʼ utúul máakoʼ «mix upʼéel tsʼaak páajchaj u tsʼakik».

U sen kʼastal wíinik. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Tu yoʼolal le yaʼab kʼaasil kun antaloʼ, yaʼab [ken] u jáaws u yaabiltkubaʼobiʼ» (Mateo 24:12). Apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj xan bix kun pʼáatal le máakoʼob tu «tsʼook jaʼaboʼob», táanil tiʼ u káajal u gobernar u Reino Diosoʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Máakoʼobeʼ bíin tsʼuʼutchajkoʼob, bíin  u yaabiltoʼob taakʼin, bíin kaʼanalchajak u yichoʼob yéetel bíin u nojbaʼalkunsubaʼob. Bíin tʼaanakoʼob tu contra Jajal Dios, maʼ túun u yuʼuboʼob u tʼaan u taataʼob, maʼ túun u tsʼaʼob nib óolal yéetel maʼ túun u tsikiltoʼob u maʼalob kuxtalil le oksaj óolaloʼ. Maʼ túun yantal u yaakunajoʼob mix u chʼaʼa óotsililoʼob, bíin u beetoʼob u j-líikʼsaj tʼaaniloʼob, maʼ túun páajtal u tsʼáancheʼetikoʼob u kʼaakʼas tsʼíibolaloʼobiʼ, bíin jach kʼasaʼanchajak u puksiʼikʼaloʼob yéetel bíin u pʼektoʼob tuláakal baʼal maʼalob. Bíin u kúulpachkuntoʼob máak, bíin u yoksubaʼob tuʼux maʼ unajiʼ, chuupoʼob yéetel nonojbail, bíin u yaabiltoʼob u kʼaakʼas tsʼíibolaloʼob baʼaleʼ maʼ bíin u yaabiltoʼob Jajal Diosiʼ. [...] Bíin u kúulpachkuntoʼob u páajtalil le maʼalob kuxtaloʼ» (2 Timoteo 3:1-5). ¿Máasaʼ bejlaʼeʼ jach yaʼab máakoʼob beyoʼobaʼ?

Mix Jesucristo mix Pablo tu yaʼaloʼob tuláakal le baʼaxoʼob beetik u kʼastal le kuxtalaʼ. Kex beyoʼ tuláakal le baʼaxoʼob tu yaʼaloʼoboʼ letiʼe k-ilik bejlaʼoʼ. Baʼaleʼ ¿baʼax ku taal u kʼiin u yúuchul? Le ka tʼaanaj Isaías yoʼolal le Mesíasoʼ tu yaʼalaj xan baʼax utsiloʼob ken u taas u Reino Dios way Luʼumeʼ. Lelaʼ letiʼe baʼax ken k-il teʼ tuláakʼ xookoʼ.

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 6]

«Jumpʼéel kaajeʼ yaan u bin u baʼateʼel tiʼ uláakʼ kaaj»

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 7]

© WHO/P. Virot

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 7]

«Bíin yanak [...] kʼojaʼaniloʼob»