Le bix u kuxtal le yáax cristianoʼoboʼ

Le bix u viajaroʼoboʼ

«Tu jeel kʼiineʼ [Pabloeʼ] bin yéetel Bernabé tak Derbe. Ku tsʼoʼokol u tseʼektikoʼob le maʼalob péektsil tu kaajil Derbeeʼ, tuʼux yanji yaʼabkach oksaj óoloʼobeʼ, suunajoʼob Listra, Iconio yéetel Antioquía.» (BEETAʼANOʼOB [HECHOS] 14:20, 21)

LE MISIONEROOʼ ku líiʼskuba utiaʼal u viajar. Chuuptak u yookoʼob yéetel kex táan u xuʼupul u táan u xaanabeʼ, le síis óol ku yuʼubik le táan u sáastaloʼ le áantik utiaʼal u seguer u viajar.

Tumen táan u chokotal le kʼiinoʼ ku yuʼubik táan u tóokaʼal u puʼuch, tsʼoʼoleʼ ku káajal u xíimbal tiʼ junpʼéel tʼoʼol bej tuʼux jach yaan polvo, ku kʼáat máan ich pakʼal uvaʼob, olivoʼob yéetel ku naʼakal tiʼ witsoʼob. Le táan u viajaroʼ ku yilik j-kolnáaloʼob táan u binoʼob meyaj, j-koonoloʼob yéetel u yalakʼ baʼalcheʼob táan u bisik u kuuchoʼob yéetel máakoʼob táan u binoʼob adorar Jerusalén. Ku tsikbal yéetel le máaxoʼob ku yilkoʼ, tumen beyaʼ táan u bisik le maʼalob péektsil tu yaʼalaj Jesús «tak le kúuchiloʼob yaan tu xuul yóokʼol kaaboʼ» (Beetaʼanoʼob 1:8).

Jeʼel u páajtal k-aʼalikeʼ le misionero kuxlaj teʼ yáax sigloaʼ Pablo, Bernabé wa uláakʼ tiʼ le misioneroʼoboʼ (Beetaʼanoʼob 14:19-26; 15:22). Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ utiaʼal u viajar máakeʼ unaj yaan u muukʼ yéetel maʼ sajak u aktáant jeʼel baʼalak talamileʼ. Pabloeʼ le ka tʼaanaj tiʼ bix u viajar tiʼ kʼáaʼnáabeʼ, tu yaʼalaj: «Óoxtéen in muʼyajtmaj u búulul u [barcoi] tuʼux kin binoʼ, yéetel juntéen in máansmaj junpʼéel áakʼab yéetel junpʼéel kʼiin tu yóokʼol taamkach kʼáaʼnáab». Tsʼoʼoleʼ le ka tʼaanaj tiʼ bix u viajar xíimbalileʼ, tu yaʼaleʼ  tu aktáantaj «sajbeʼentsil tuʼux ku yáalkab jaʼob» yéetel «sajbeʼentsil tu kʼab j-ookoloʼob» (2 Corintoiloʼob 11:25-27).

¿A kʼáat wa a wojéelt bix u viajar kaʼach le misioneroʼoboʼ? ¿Bukaʼaj náachil u viajaroʼob, baʼax ku sen biskoʼob yéetel tuʼux ku weenloʼob?

Le táan u viajaroʼob xíimbaliloʼ Tiʼ tuláakal Romaeʼ yaan kaʼach bejoʼob ku kʼuchloʼob tiʼ tuláakal le noj kaajoʼoboʼ. Le bix beetaʼanil le bejoʼobaʼ ku beetik maʼ u séeb kʼastaloʼob. Beetaʼanoʼob kaʼach yéetel tuunich, tu jáalikoʼobeʼ yaan u chan pakʼiloʼob yéetel u kóochil le bejoʼobaʼ ku kʼuchul tak u pʼis cuatro metros yéetel táankoch. Tsʼoʼoleʼ ku marcartaʼal le kilometroʼob yéetel tuunichoʼob kaʼanaltak pakʼaʼanoʼob bey columnaʼobeʼ. Le bejoʼobaʼ ku yáantaj utiaʼal ka xíimbaltaʼak óoliʼ 30 kilometroʼob sáamsamal tumen le misioneroʼoboʼ.

Tu luʼumil Palestinaeʼ le bejoʼob kaʼachoʼ jelaʼanoʼob, yéetel maas sajbeʼentsil u viajar máakiʼ. Chéen yaan kaʼach tʼoʼol bejoʼobiʼ yéetel jeʼel u páajtal u yilik máak jujun xóotʼoʼob tuʼux jach kʼóomkʼom taam u tséelikoʼob, yaan baʼaloʼob kʼatakbaliʼ, tsʼíitsʼik baʼalcheʼob wa tak j-ookoloʼob.

¿Baʼaxoʼob ku biskoʼob kaʼachi? Le oochel ku chíikpajal ta x-noʼojoʼ ku yeʼesik jujumpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob ku kʼaʼabéettal kaʼach u biskoʼoboʼ: junpʼéel chan cheʼ (1), junpʼéel estera wa junpʼéel baʼal ku jaykoʼob utiaʼal u weenloʼob (2), u bolsai u taakʼinoʼob (3), uláakʼ junpʼéel xanab (4), junpʼéel bolsa tuʼux ku bisik baʼal u jaantoʼob (5), junpʼéel muda nookʼ (6), junpʼéel nuʼukul beetaʼan yéetel kʼéewel utiaʼal u jóoʼskoʼob jaʼ (7), junpʼéel chan nuʼukul tuʼux ku biskoʼob jaʼ (8), yéetel junpʼéel bolsa de kʼéewel ku páajkaltaʼal (9).

U suukileʼ le misioneroʼoboʼ ku yilkoʼob le j-koonoloʼob yéetel u yalakʼ burroʼob u kuchmoʼob le baʼaxoʼob ken u konoʼoboʼ. Le burroʼoboʼ jach maʼaloboʼob utiaʼal u naʼakloʼob tiʼ witsoʼob yéetel u xíimbaloʼob tuʼux kʼoʼlemak. Ku yaʼalaʼaleʼ juntúul burroeʼ jeʼel u xíimbaltik kex 80 kilometroʼob yéetel u kuuch tiʼ junpʼéel kʼiineʼ, maʼ jeʼex le carretaʼob ku jíitaʼal kaʼach tumen wakaxoʼoboʼ tumen letiʼobeʼ chéen ku xíimbaltikoʼob 8 wa 20 kilometroʼob. Baʼaleʼ le wakaxoʼobaʼ ku meyajoʼob utiaʼal u bisaʼal kuuchoʼob maas aaltakoʼob tuʼux maʼ sen náachiʼ. Le misioneroʼoboʼ ku yilkoʼob xan u bisaʼal yaʼab camelloʼob wa burroʼob u kuchmoʼob baʼaloʼob ku taaloʼob tiʼ uláakʼ tuʼuxoʼob utiaʼal kombil. Yaan hora xaneʼ  ku yilkoʼob táan u chichich bin yóoʼ tsíimin le máaxoʼob ku túuxtaʼaloʼob u bisoʼob cartaʼob wa uláakʼ juʼunoʼob tumen le reyoʼ.

Wa ku yáakʼabtal tiʼob teʼ bejoʼ, ku jáan ilkoʼob tuʼux kun weenloʼob. Yaan kʼiineʼ ku weenloʼob tiʼ junpʼéel naj tuʼux suuk u pʼáatal le j-koonoloʼob xanoʼ, teʼ najoʼobaʼ tu chúumukeʼ yaan kaʼach junpʼéel terrazaiʼ yéetel tu cuartoiloʼobeʼ óoliʼ mix baʼal yaniʼ. Le najoʼob kaʼachaʼ sucioʼob, mejentak, yaan horaeʼ jeʼel u yoklaʼal máakeʼeʼ yéetel istikiaj tak u yantal máak utiaʼal maʼ u chʼuʼululiʼ. Le oʼolaleʼ wa ku páajtaleʼ maas ku kʼuchloʼob tu yotoch u láakʼtsiloʼob wa uláakʼ máaxoʼob meyajtik Dios (Beetaʼanoʼob 17:7; Romailoʼob 12:13).

Ku viajaroʼob ich kʼáaʼnáab Wa u kʼáat máak viajar bey xan wa u kʼáat u bis u kuuch tu kʼáaʼnáabil Galilea wa tiʼ uláakʼ tuʼuxeʼ, ku meyaj kaʼach barcoʼob maʼ nuuktakiʼ (Juan 6:1, 2, 16, 17, 22-24). Wa yaan kaʼach u viajar máak maas náacheʼ, ku meyaj barcoʼob maas nuuktak. Teʼ barcoʼobaʼ ku bisaʼal baʼal jaantbil Roma, kʼuben tʼaanoʼob yéetel tiʼ ku bisaʼal xan jujuntúul máaxoʼob ku meyajoʼob yéetel le gobiernooʼ.

¿Bix u yilik le marineroʼob tuʼux ku binoʼob kaʼachoʼ? Yéetel kʼiineʼ ku nuʼuktikubaʼob yéetel baʼaxoʼob chíikaʼan u yilaʼal tu jáal le kʼáaʼnáaboʼ yéetel de áakʼabeʼ ku nuʼuktikubaʼob yéetel le eekʼoʼoboʼ. Le oʼolaleʼ chéen ku yilik u viajaroʼob tu mesiloʼob mayo tak tu chúumukil septiembre, tumen teʼ kʼiinoʼoboʼ maas jeetsʼel le tiempooʼ. Tsʼoʼoleʼ, jach suuk u búulul le barcoʼob kaʼachoʼ (Beetaʼanoʼob 27:39-44; 2 Corintoiloʼob 11:25).

Kaʼacheʼ maʼatech u viajar máak tiʼ barco chéen utiaʼal u bin xíimbal. Le barcoʼoboʼ chéen ku meyaj kaʼach utiaʼal u bisaʼal baʼaloʼob kombil, le oʼolaleʼ maʼatech u kaxtaʼal u yutsil le máaxoʼob ku viajaroʼoboʼ. Tumen ichil le barco ku tsʼaʼabal tuláakal le baʼaloʼob ku bisaʼaloʼoboʼ, le máaxoʼob ku viajaroʼoboʼ chéen yóoʼkabil ku binoʼob yéetel tiʼ ku weenloʼob xaniʼ. Tsʼoʼoleʼ kʼaʼabéet xan u bisik baʼal u jaantoʼob tumen teʼ barcooʼ chéen jaʼ ku tsʼaʼabaltiʼob. U tsʼookeʼ yaan horaeʼ ku sen kʼaʼamtal le jaʼ yéetel u yiikʼaloʼ, yéetel tumen táan u sen yúumkuba le barcooʼ jeʼel u máan yaʼab kʼiinoʼob taak u xejoʼobeʼ.

U viajar máak teʼ yáax siglooʼ maʼ chéen chʼaʼabiliʼ. Baʼaleʼ lelaʼ maʼ tu beetaj u xuʼulul u kʼaʼaytaʼal «u maʼalob péektsil le [reino]» tiʼ tuláakal tuʼux tumen uláakʼ misioneroʼob jeʼex Pabloeʼ (Mateo 24:14). Lelaʼ jach bey úuchikaʼ tumen treinta jaʼaboʼob u yaʼal Jesús tiʼ u disipuloʼob ka kʼaʼaytajnakoʼobeʼ, Pabloeʼ tu yaʼaleʼ tsʼoʼok u kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsil «tiʼ tuláakal jejeláas tuʼuxoʼob yóokʼol kaaboʼ» (Colosailoʼob 1:23).