Junpʼéel carta tsʼíibtaʼab República Democrática del Congo

Tu jáal «u witsil kʼáakʼ»

LE Kʼiinoʼ ku beetik u yilaʼal chak kʼankʼan u kaʼanlil u kaajil Goma, yéetel sáamsamaleʼ jach jatsʼuts u yilaʼal le monte Nyiragongooʼ, wa le volcán maas tsʼoʼok u yilaʼal u wáakʼaloʼ. U chiʼ le volcanoʼ mantatsʼ ku butsʼilankil yéetel de áakʼabeʼ ku juul u chakil yoʼolal le lavaoʼ wa u kʼáakʼil le volcanoʼ.

Ich suajilieʼ ku yaʼalaʼaltiʼ Mulima ya Moto, lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ «u witsil kʼáakʼ». Tu tsʼookbalak ka wáakʼ tu jaʼabil 2002, yaʼab tiʼ k-vecinoʼob yéetel k-sukuʼunoʼob tu láaj peʼertoʼob baʼax yaan tiʼob. Tiʼ jujunpʼéel tuʼuxoʼob k-kʼaʼaytaj yéetel in wíichameʼ, tu bejiloʼobeʼ yaan tuunichoʼob tu pulaj le volcán ka wáakʼoʼ, le ken in wil le tuunichoʼobaʼ bey in wóol táan in xíimbal ichil u tuunichiloʼob le Lunaoʼ. U kajnáaliloʼob Gomaeʼ maʼ beyoʼob jeʼex le chichich tuunich ku pulik le volcanoʼ tumen letiʼobeʼ jatsʼuts u modosoʼob kiʼimak u yóoloʼob yéetel maʼalob u kʼamkoʼob le maʼalob péektsiloʼ. Leloʼ ku beetik u kiʼimaktal k-óol ikil k-kʼaʼaytaj tu jáal le «u witsil kʼáakʼoʼ».

Le sabadoaʼ jach kiʼimak in wóol ka líikʼen. Teen yéetel in wíicham bey xan jujuntúul k-amigoʼob yéetel misioneroʼobeʼ, bul kʼiin ken k-kʼaʼaytaj tu chikʼinil le noj kaajoʼ tiʼ junpʼéel kúuchil ku kʼaabaʼatik Mugunga, tuʼux kajaʼan máakoʼob táanxel kajiloʼob púutsʼoʼob yoʼolal le sen kʼasaʼanil yaan teʼ tuʼux u taaloʼoboʼ.

T-chupaj le camioneta yéetel publicacionoʼob ich francés, suajili yéetel kiniaruandaeʼ ka binoʼon. Le noj kaajoʼ ku káajal u yilaʼal u jaʼtsil jeʼex u bin k-máan tiʼ u bejiloʼob Route Sake. Le máakoʼoboʼ táan u léenchʼintikoʼob u chukudus, chuupoʼob yéetel mercancia, le baʼaloʼobaʼ beyoʼob jeʼex junpʼéel bicicleta de cheʼeʼ. Le koʼoleloʼoboʼ u takmaj u faldaʼob jatsʼutstak u coloriloʼob yéetel jejeláas baʼaloʼob u kʼóochmajoʼob táan u binoʼob. Yaan xan yaʼab mototaksiʼob táan u bisik j-meyajoʼob yéetel máaxoʼob táan u binoʼob maan teʼ mercadooʼ. Tuláakal tuʼux ku yilaʼal najoʼob de cheʼ jóojon booxtak yéetel yaan u chan franjail bonaʼan de azul.

Kʼuchoʼon tu Najil Reino (Salón del Reino) tu kaajil Ndosho utiaʼal k-bin kʼaʼaytaj yéetel uláakʼ sukuʼunoʼob. Jach tu péeksaj in wóol in wilik sukuʼunoʼob táankelmoʼob, kiikoʼob kimen u yíichamoʼob, máaxoʼob minaʼan u taataʼob yéetel sukuʼunoʼob kʼojaʼanoʼob. Yaʼab tiʼ letiʼobeʼ tsʼoʼok u sen muʼyajoʼob, baʼaleʼ tumen táan u beetkoʼob le baʼaloʼob ku yaʼalik le Bibliaoʼ tsʼoʼok u maas maʼalobtal bix u kuxtaloʼob. Letiʼobeʼ jach taak u kaʼanskoʼob le baʼax tsʼoʼok u kankoʼob teʼ Bibliaoʼ. Ka tsʼoʼok junpʼéel chan reunión tuʼux tsoʼol baʼax tekstoil  jeʼel u páajtal k-xokik utiaʼal k-líiʼsik u yóol le máakoʼoboʼ, le 130 u túulaloʼonoʼ k-bisaʼal tiʼ cinco minibusoʼob yéetel tiʼ junpʼéel camioneta.

Media hora tu bisajtoʼon k-kʼuchul teʼ tuʼux ken k-kʼaʼaytajoʼ. Aktáan tiʼ toʼoneʼ k-ilik yaʼab najoʼob beetaʼan yéetel sak nookʼ yéetel tuláakal tuʼux ku yilaʼal u tuunichiloʼob u lavail le volcanoʼ. Tu chúumukil le terreno tuʼux yaan le najoʼoboʼ, tiaʼan le bañoʼob utiaʼal meyaj tiʼ tuláakal máakoʼ yéetel jach maʼalob beetaʼaniloʼob; tiʼ xan yaan tuʼux ku yúuchul pʼoʼiʼ. Tuláakal tuʼux ka wilik máakoʼob táan u pʼoʼoʼ, táan u cocinaroʼob, táan u míistikoʼob aktáan u chan otochoʼob yéetel táan u xíixtikoʼob buʼul.

Tʼaanajoʼon yéetel papa Jacques, le máax nuʼuktik le lugaroʼ, letiʼeʼ jach chiʼichnak yoʼolal le bix u líiʼsaʼal le paalaloʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ. Jach kiʼimakchaj u yóol ka t-pʼatajtiʼ le libroʼ Lo que los jóvenes preguntan. Respuestas prácticas, yéetel tu yaʼaleʼ le ken u xokeʼ yaan u beetik mejen grupoʼob utiaʼal u tsoliktiʼob le baʼax tu kanoʼ.

Tsʼoʼoleʼ maʼ náach teʼeloʼ k-tʼaan yéetel juntúul koʼolel ku yaʼalaʼaltiʼ mama Beatrice, yéetel ku kʼáatiktoʼon baʼaxten ku chaʼik Dios u sen muʼyaj máak. Letiʼeʼ ku tuklik táan u castigartaʼal tumen Dios, tumen u yíichameʼ tiʼ kíimsaʼab teʼ guerraoʼ, u hija maʼ tsʼokaʼan u beeleʼ táan u líiʼsik tu juunal u chaambal yéetel u hijoeʼ maʼ úuch secuestrartaʼakiʼ yéetel maʼ ojéelaʼan tuʼux yaniʼ.

Le baʼaxoʼob ku muʼyajtik mama Beatriceoʼ ku beetik in tuukul tiʼ bix tu yuʼubiluba Job le ka tu aktáantaj yaʼab talamiloʼoboʼ. Toʼon túuneʼ k-eʼesiktiʼ baʼaxten ku muʼyaj máak yéetel baʼaxten maʼ u castigo Diosiʼ (Job 34:10-12; Santiago 1:14, 15). Tsʼoʼoleʼ k-xokik teʼ Biblia u yuʼub le utsiloʼob ken u taas u Reino Dios maʼ kun xáantal way Luʼumaʼ. Letiʼ túuneʼ ku sam cheʼej yéetel ku yaʼalik yaan u seguer u xokik le Biblia yéetel yaan u kʼáatik tiʼ Dios u yáantajoʼ.

Tsʼoʼok k-máansik junpʼéel kʼiin jach jatsʼuts yéetel k-ojel Jéeoba áantoʼon k-líiʼs u yóol yéetel k-tsʼáaik esperanza tiʼ le máakoʼobaʼ. Le táan k-binoʼ k-ilik yaʼab máakoʼob táan u piʼikʼtikoʼob le tratadoʼob, revistaʼob yéetel libroʼob t-pʼataj tiʼob utiaʼal u despedirkubaʼoboʼ.

Utiaʼal k-binbal t-otocheʼ k-tuukul tiʼ le baʼaloʼob úuchtoʼon teʼ kʼiinoʼ. Jach kin tsʼáaik u graciasil tiʼ Dios yoʼolal le kʼiinaʼ. Ku kʼaʼajal ten bix tu kʼamil papa Jacques le baʼaxoʼob t-aʼalajtiʼoʼ, le kiʼimak óolal anchaj tiʼ mama Beatriceoʼ yéetel le bix úuchik u kiʼimaktal u yóol juntúul koʼolel le táan u saludarkoʼonoʼ. Kin tuukul tiʼ le naʼatil tu yeʼesaj le táankelem paalaloʼob tu beetoʼobtoʼon kʼáatchiʼoboʼ. Yéetel jach ku líikʼil in wóol tumen kex táan u aktáantik nukuch talamiloʼob le máakoʼobaʼ, láayliʼ kiʼimak u yóoloʼobeʼ.

Teʼ tuʼuxoʼob k-kʼaʼaytajaʼ yaʼab máakoʼob ku yáantkoʼob u yéet máakil utiaʼal maʼ u sen muʼyajoʼob. Teneʼ jach jatsʼuts in wilik u meyajten le Biblia utiaʼal in weʼesik tiʼ tuláakal máak bix kun xuʼulsbil le talamiloʼob ku aktáantik máakoʼ. Jach kiʼimak in wóol in táakpajal ichil le máaxoʼob maas ku yilik u yáantkoʼob u maasil utiaʼal ka u kʼaj óoltoʼob Diosoʼ.