Bey Jéeoba Dios * beet tuláakal baʼal yéetel tiʼ letiʼ yaan tuláakal páajtalileʼ, yaʼab máakoʼobeʼ ku tuklikoʼob letiʼ beetik u yúuchul tuláakal baʼal way Luʼumeʼ, tak le baʼaxoʼob kʼaastakoʼ. Baʼaleʼ le Bibliaoʼ ku yaʼalik:

• «[Jéeobaeʼ] toj tiʼ tuláakal u beeloʼob.» (Salmo 145:17.)

• «U meyajoʼob [Dioseʼ] sen maʼalobtak, baʼaxoʼob ku beetkeʼ tojtak. Letiʼ u [Diosil] jaaj, tiʼ letiʼeʼ minaʼan baʼax maʼ tu beeliʼ.» (Deuteronomio 32:4.)

• «Jéeobaeʼ jach nojoch u yaabilaj yéetel ku chʼaʼik óotsilil.» (Santiago 5:11.)

Dioseʼ maʼ tu beetik baʼaloʼob kʼaastak. Baʼaleʼ ¿ku tsʼáaik wa tu tuukul máak u beet u kʼasaʼanil? Maʼatech. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Le ken túuntaʼak u yóol máakeʼ, maʼ unaj u yaʼalik: ‹Dios túuntik in wóol›. Tumen Dioseʼ maʼ tu páajtal u túuntaʼal u yóol yéetel baʼaloʼob kʼaastak, mix letiʼ ku túuntik u yóol máak» (Santiago 1:13). Dioseʼ maʼ tu tsʼáaik tu beel máak junpʼéel baʼax kʼaas utiaʼal u yilik wa jeʼel u lúubuleʼ. Dioseʼ mix tu beetik baʼax kʼaas mix tu túulchʼintik máak utiaʼal ka u beete. ¿Yaan wa túun máax beetik, wa baʼax beetik, u yúuchul baʼal kʼaas?

Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ yaan horaeʼ k-muʼyaj tumen «junsúutuk u jáan úuchul wa baʼax» tiʼ máak (Eclesiastés 9:11, Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras). Ken jáan úuchuk wa baʼaxeʼ maʼ xaaneʼ jeʼel u loobiltikoʼoneʼ, maʼ xaaneʼ maʼ; según tuʼux yanoʼon teʼ súutukoʼ. Walajki óoliʼ dos mil jaʼabeʼ, Jesucristoeʼ tʼaanaj yoʼolal 18 máakoʼob kíimoʼob le ka lúub junpʼéel torre tu yóokʼoloʼoboʼ (Lucas 13:1-5). Maʼ kíimoʼob tumen kʼaas u kuxtaloʼobiʼ, baʼaxeʼ tumen máanoʼob jach teʼ súutuk ka lúub le torreoʼ. Tu mesil enero tiʼ 2010 le ka tu tíituba le luʼum tu luʼumil Haitioʼ, tu yaʼalaj le gobiernooʼ maas tiʼ 300,000 máakoʼob kíimoʼobiʼ. Kex jejeláas bix kuxlik kaʼach le máakoʼobaʼ láaj kíimoʼob. Tsʼoʼoleʼ bey u yúuchul xan yéetel le kʼojaʼaniloʼoboʼ: tuláakal máak ku kʼojaʼantal.

Baʼaleʼ yaan máax jeʼel u yaʼalikeʼ: «Dioseʼ ¿maʼ wa túun tu páajtal kaʼach u yilik maʼ u yúuchul le yaayaj baʼaloʼobaʼ? ¿Baʼaxten maʼ tu kanáantaj le utsul máakoʼoboʼ?». Utiaʼal u kanáantik máakeʼ, táanileʼ unaj u yojéeltik baʼax ku taal u kʼiin. U jaajileʼ Dioseʼ yaan páajtalil tiʼ utiaʼal u yojéeltik baʼaxoʼob kun úuchultoʼon, baʼaleʼ ¿ku meyaj wa tiʼ utiaʼal u yojéeltik tuláakal baʼal? (Isaías 42:9.)

Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «[Dioseʼ] tu beetaj tuláakal baʼax tu yóotaj» (Salmo 115:3). Kex Jéeoba ku páajtal u beetik tuláakal baʼaleʼ, chéen ku beetik le ku yilik kʼaʼabéetoʼ. Le páajtalil yaantiʼ utiaʼal  u yojéeltik baʼax ku taal u kʼiinoʼ maʼ mantatsʼ xan ku meyajtiʼiʼ. Jeʼex ka sen kʼaschaj u máakiloʼob Sodoma yéetel Gomorraeʼ, Dioseʼ tu yaʼalaj tiʼ Abrahán: «Táan in bin teʼeloʼ utiaʼal in wil wa jaaj sen talam kʼebanoʼob jeʼel bix tsʼoʼok in wuʼuyikoʼ, beyoʼ jeʼel in tsʼáaik jaaj tiʼ in wicheʼ» (Génesis 18:20, 21). Yoʼolal tsʼeʼetsʼek jaʼaboʼobeʼ Jéeobaeʼ tu chʼaʼtuklaj maʼ u yilik bukaʼaj kʼaas yanil le kaajoʼoboʼ. Jeʼex k-ilkoʼ Dioseʼ jeʼel u chʼaʼtuklik maʼ u yojéeltik wa baʼaxeʼ (Génesis 22:12). Lelaʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa jach junpʼíit u páajtaliliʼ. Dioseʼ «sen maʼalobtak» baʼaxoʼob ku beetik, le oʼolaleʼ chéen ku yilik baʼax ku taal u kʼiin wa kʼaʼabéet utiaʼal u tsʼoʼokbesik baʼax u tukultmaj u beetik (Deuteronomio 32:4). * ¿Baʼax túun ku kaʼansiktoʼon lelaʼ? K-kanikeʼ Dios yéeyik wa yaan u yojéeltik baʼax ku taal u kʼiin.

Le kʼasaʼaniloʼ u culpa xan wíinik. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik baʼaxten ku beetik u kʼasaʼanil máak: «Cada juntúuleʼ ku túuntaʼal u yóol ken jíiltaʼak yéetel ken táabsaʼak tumen u tsʼíibolal. Le tsʼíibolal túunoʼ ken táabak tu puksiʼikʼal máak yéetel ken u chʼaʼ u muukʼeʼ, ku síijsik le kʼebanoʼ; tu tsʼook túuneʼ le kʼebanoʼ ku taasik kíimil» (Santiago 1:14, 15). Wíinik túuneʼ ku muʼyaj tumen ku chaʼik u túulchʼintaʼal tumen u kʼaakʼas tsʼíibolaloʼob (Romailoʼob 7:21-23). Tsʼoʼoleʼ yaʼab baʼaxoʼob kʼaastak tsʼoʼok u beetik, yéetel yaʼab máax tsʼoʼok u beetik u muʼyaj. Ku tsʼoʼokol xaneʼ le kʼasaʼan máakoʼoboʼ ku kʼaskúuntikoʼob u maasil, le oʼolal maʼatech u xuʼulul le muʼyajiloʼ (Proverbios 1:10-16).

¿Unaj wa u yoksikuba Dios utiaʼal maʼ k-beetik baʼaloʼob kʼaastak? Koʼox ilik. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Dioseʼ tu beetoʼon jeʼel bix letiʼeʼ. Le oʼolaleʼ jeʼel u páajtal k-eʼesik le modos yaantiʼoʼ (Génesis 1:26). Tsʼoʼoleʼ tu tsʼáajtoʼon u páajtalil k-yéeyik baʼax ken k-beete, k-yaabiltik Dios yéetel k-beetik baʼax uts tu tʼaan (Deuteronomio 30:19, 20). Wa tsʼoʼok u tsʼáaiktoʼon Dios u páajtalil k-yéeyik baʼax ken k-beeteʼ, ¿jeʼel wa u obligartikoʼon k-beet wa baʼaxeʼ? Maʼatech. Wa ka u beeteʼ jeʼel k-pʼáatal bey junpʼéel máquina wa bey junpʼéel roboteʼ. Wa ka u tsʼáa xan u destino cada máakeʼ láayliʼ bey kun úuchultoʼonoʼ. Kiʼimak k-óol k-ojéeltikeʼ Dioseʼ ku chaʼik k-yéeyik baʼax ken k-beet ichil k-kuxtal. Baʼaleʼ lelaʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa mantatsʼ ken k-muʼyaj yoʼolal le baʼaxoʼob kʼaastak ku chʼaʼtuklik u beetik uláakʼ máakoʼoboʼ.

Wa ka k-beet tiʼ juntúul hindú wa tiʼ juntúul budista le kʼáatchiʼ ku chíikpajal tu táan le revistaaʼ,  maʼ xaaneʼ jeʼel u núukikeʼ: «Le karmaoʼ, letiʼ beetik u yúuchul baʼaloʼob kʼaastak tiʼ le máaxoʼob utsoʼoboʼ. Táan u boʼotkoʼob le baʼaxoʼob u beetmoʼob ichil le uláakʼ kuxtal anchajtiʼob táanil tiʼ u yáax kíimloʼoboʼ».

Utiaʼal k-ilik wa ku yúuchul jeʼex u yaʼalik le máaxoʼob creertik le karmaoʼ, koʼox ilik baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal le kíimiloʼ. Tu jardinil Edén, teʼ tuʼux anchaj le yáax wíinikoʼoboʼ, Dioseʼ tu yaʼalaj tiʼ Adán: «Ku páajtal a jaantik u yich tuláakal u cheʼiloʼob le kúuchilaʼ, chéen maʼ a jaantik u yich u cheʼil u kʼaj óolalil uts yéetel kʼaas. Tumen u kʼiinil bíin a jaanteʼ [yaan] a kíimil» (Génesis 2:16, 17). Wa Adán ka u yuʼub u tʼaan Dios yéetel maʼ u kʼebantaleʼ jeʼel kaʼach u kuxtal minaʼan u xuuleʼ. Le kíimil túunoʼ u castigoil úuchik maʼ u yuʼubik tʼaan. Ka joʼopʼ u síijil u paalal Adaneʼ «máan le kíimil tiʼ tuláakal máakoʼ» (Romailoʼob 5:12). Le beetik ku yaʼalaʼaleʼ «le boʼol ku tsʼáaik le kʼebanoʼ letiʼe kíimiloʼ» (Romailoʼob 6:23). Ku yaʼalik xan le Bibliaoʼ: «Tumen le máax tsʼoʼok u kíimiloʼ tsʼoʼok xan u jáalkʼabtaʼal tiʼ u kʼeban» (Romailoʼob 6:7). Bey túunoʼ ken kíimik máakeʼ junpuul u láaj boʼotik u kʼebanoʼob.

U millonesil máakoʼob bejlaʼeʼ ku creertikoʼob letiʼe karma beetik k-muʼyajoʼ. Le máax ku creertik leloʼ maʼ tu sen tuklik le baʼaxoʼob kʼaastak ku yúuchloʼ, kex tiʼ letiʼ ku yúuchul wa kex tiʼ yaanal máak. Baʼaleʼ u kaʼansajil le karmaoʼ maʼ tu yáantik máak u creert wa yaan u xuʼulul u yúuchul baʼaloʼob kʼaastak. Ku yaʼalaʼaleʼ chéen bix jeʼel u páajtal u xuʼulul u kíimil yéetel u kaʼa kuxtal máakeʼ letiʼe u yeʼesik jatsʼuts modos yéetel u yojéeltik junpʼéel baʼal maʼ jeʼel máaxak jeʼel u yojéeltikeʼ. Chéen baʼaleʼ lelaʼ maʼ letiʼe baʼax ku kaʼansik le Bibliaoʼ. *

Máax tiʼ jach yaan u culpail le kʼaasoʼ maʼ wíinikiʼ, baʼaxeʼ Satanás le Kʼaasilbaʼaloʼ. Tu káajbaleʼ Satanaseʼ juntúul ángel chúukaʼan u yóol tiʼ Dios, baʼaleʼ «maʼ pʼáat ichil le jaajoʼ» ka tu beetaj u yantal kʼeban way Luʼumeʼ (Juan 8:44). Letiʼ túulchʼint wíinik u líikʼil tu contra Dios tu jardinil Edén (Génesis 3:1-5). Jesucristoeʼ tu yaʼaleʼ Satanaseʼ letiʼ «le j-Kʼasaʼanoʼ» yéetel «u gobernanteil le yóokʼol kaaboʼ» (Mateo 6:13; Juan 14:30). U maas yaʼabil le máakoʼoboʼ táan u binoʼob tu paach le Kʼaasilbaʼaloʼ tumen maʼ tu beetkoʼob u cuentail baʼax ku yaʼalik Jéeoba; chéen ku beetkoʼob baʼax ku tsʼíiboltkoʼob (1 Juan 2:15, 16). Jeʼex u yaʼalik 1 Juan 5:19, «u túulisil yóokʼol kaabeʼ tiʼ yaan yáanal u páajtalil le j-Kʼasaʼanoʼ». Baʼaleʼ yaan kʼasaʼan angeloʼob tsʼoʼok u nupkubaʼob yéetel Satanás. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «¡Óotsil tiʼ le Luʼumoʼ[!]». ¿Baʼaxten? Tumen Satanás yéetel le kʼasaʼan angeloʼoboʼ «táan u tus[koʼob] tuláakal yóokʼol kaab» (Apocalipsis 12:9, 12). Jeʼex k-ilkoʼ, maases tiʼ Satanás yaan u culpail le kʼasaʼaniloʼ.

Chíikaʼan u yilaʼal maʼ Dios beetik u yúuchul baʼal kʼaasiʼ, mix letiʼ beetik k-muʼyajiʼ. Tsʼoʼoleʼ jeʼex ken k-il tuláakʼ xookoʼ Dioseʼ ku yaʼalik u luʼsik le kʼasaʼaniloʼ.