Juntúul máak romaileʼ yaan kaʼach jujunpʼéel derechos tiʼ kex maʼ jach tu luʼumil Roma yaniʼ. Minaʼan yáanal u leyil le kaaj tuʼux yanoʼ, baʼaxeʼ yáanal u leyil Roma. Wa ku taʼakal u pool yoʼolal wa baʼaxeʼ jeʼel u páajtal u chaʼik u juzgartaʼal jeʼex u yaʼalik u leyil le kaajoʼ, chéen baʼaleʼ jeʼel u páajtal u kʼáatik xan ka uʼuyaʼak tumen u jueziloʼob Romaeʼ. Wa ku yaʼalaʼal yaan u kíimsaʼaleʼ, jeʼel u páajtal u kʼáatik tʼaan yéetel le emperadoroʼ.

Cicerón, juntúul político romano anchaj teʼ siglo 1 táanil tiʼ Cristooʼ, tu yaʼalaj: «Maʼ maʼalob u kʼaʼaxal juntúul máak romailiʼ; junpʼéel delito wa ka jaʼatsʼak; wa ka kíimskeʼ bey ka a kíims a taataeʼ».

Apóstol Pabloeʼ tu tsʼáaj u yóol u tsikbalt u tʼaan Dios tiʼ tuláakal le kaajoʼob chʼaʼabaʼan tumen Romaoʼ. Tak tuʼux k-ojleʼ tu jóoʼsaj u yutsil le derechos yaantiʼoʼ: 1) Le tiaʼan Filiposoʼ tu yaʼalaj tiʼ le juezoʼob maʼ respertaʼab u derechos úuchik u jaʼatsʼaloʼ. 2) Le tiaʼan Jerusalenoʼ tu yaʼalaj romail, utiaʼal maʼ u jaʼatsʼal. 3) Ka taʼak u pooleʼ tu kʼáataj ka bisaʼak tu táan César (Baʼaxoʼob [Hechos] 16:37-39; 22:25-28; 25:10-12).

Jacobeʼ tu kanáantaj ich veinte años u yalakʼ tamanoʼob Labán, u tío. Le yáax catorce añosoʼ meyajnaj yoʼolal u kaʼatúul hijaʼob Labán. U tsʼook seisoʼ utiaʼal u béeytal u yantal u yalakʼ tamanoʼob letiʼ (Génesis 30:25-33). Junpʼéel revistaeʼ ku yaʼalik: «Le máaxoʼob tsʼíibtik kaʼach le Kiliʼich Tsʼíiboʼob yéetel le máaxoʼob xokikoʼ, u kʼaj óoloʼob le contratoʼob jeʼex le tu beetaj Jacob yéetel Labanoʼ» (Biblical Archaeology Review).

Jeʼex tu kaajiloʼob Nuzi yéetel Larsaoʼ (Irak), kaxtaʼab contratoʼob tsʼíibtaʼan tiʼ kʼat. U suukileʼ junpʼéel año ku xáantal le contratooʼ; ku káajal yéetel ku tsʼoʼokol ken kʼoʼosok u tsoʼotsel le tamanoʼoboʼ. Le j-kanan tamanoʼ ku yaʼalik jaytúul taman ken u kanáante, ku tsʼíibtaʼal u edad le tamanoʼ bey xan wa x-chʼuup wa j-xiib. Ken máanak junpʼéel añoeʼ u yuumil le tamanoʼ ku chʼaʼik le bukaʼaj u yaʼalmil tiʼ u tsoʼotsel le tamanoʼ, leche, queso yéetel u mejnil síijoʼ. Le kun pʼáatloʼ utiaʼal le máax kanáantoʼoboʼ.

Le tamanoʼoboʼ ku bin u yaʼabtaloʼob, según jaytúul u x-chʼuupil ku tsʼaʼabal tiʼ le j-kanan tamanoʼ. Ku páaʼtaʼaleʼ tiʼ cada 100 x-chʼupul ­tamaneʼ ka kuxlaj 80 u mejnil. Wa yaan ku kíimileʼ letiʼe j-kanan taman boʼotkoʼ. Lelaʼ ku beetik u tsʼáaik u yóol u kanáant maʼalob le tamanoʼoboʼ.