PANAYIOTA, juntúul koʼolel líikʼ tiʼ junpʼéel isla yaan tu kʼáaʼnáabil le Mediterráneooʼ, tu x-chʼúupalileʼ utschaj tu yich le políticaoʼ. Ka máan tiempoeʼ meyajnaj tu kaajal bey secretaria tiʼ junpʼéel partido politicoeʼ. Hasta ku máan u kʼáat taakʼin joonaj joonajil utiaʼal le partidooʼ. Baʼaleʼ ka tu tsʼáaj cuenta bix u biskuba le máaxoʼob yéetel ku meyajoʼ, jach lúub u yóol. Tu yileʼ kex ku tʼankubaʼob de «cuateseʼ» maʼ maʼalob u biskubaʼobiʼ. Envidiosoʼob, maʼ tu tsʼáaikubaʼob de acuerdo, ambiciosoʼob yéetel chéen ku yáantkoʼob le máaxoʼob ku convenir tiʼoboʼ.

Danieleʼ líikʼ Irlanda ichil junpʼéel familia jach u yoksmuba tiʼ u religión. Láayliʼ ku kʼaʼajaltiʼ le sacerdoteʼob j-kaʼapʼéel ichoʼob ku káaltaloʼob, ku apostaroʼob yéetel ku yoklikoʼob kaʼach le taakʼin ku síik le máakoʼoboʼ. Pero tiʼ letiʼeʼ ku yaʼalaʼal kaʼacheʼ wa ku beetik baʼax kʼaaseʼ yaan u bin infierno.

Jefferyeʼ óoliʼ tuláakal u kuxtal meyajnaj tiʼ junpʼéel empresa ku bisik mercancía tiʼ nukuch barcoʼob jejeláas tuʼuxoʼob yóokʼol kaab, yéetel u oficinailoʼobeʼ tiaʼan kaʼach Reino Unido yéetel Estados Unidoseʼ. Bejlaʼeʼ ku kʼaʼajaltiʼ bix u yookol wa bix u tuus le clienteʼob bey xan uláakʼ empresaʼob ken u beetoʼob negocio yéetel le autoridadoʼoboʼ. Tumen j-kaʼapʼéel ichoʼobeʼ ku yaʼalikoʼob jeʼel baʼaxak utiaʼal u contratartaʼaloʼobeʼ.

Kex ku yaatal k-óol k-aʼalikeʼ, yaʼab tuʼux ku yúuchul le baʼaloʼobaʼ, tak ich política, religión yéetel negocioʼob. Le tʼaan «j-kaʼapʼéel ichoʼ» ku beetik u tuukul máak tiʼ le úuchben teatro griego tuʼux ku jóokʼol máakoʼob u tsʼaamaj u mascaraʼob utiaʼal u tʼaanoʼob wa u actuaroʼob. Bejlaʼeʼ bey u yaʼalaʼal tiʼ juntúul máak ku taaskuba bey utseʼ pero tu paach máakeʼ baʼaloʼob kʼaastak ku beetik. Chéen ku tusik máak utiaʼal u yilik baʼax utsil jeʼel u jóoʼsikeʼ.

Máax ku muʼyaj yoʼolal baʼax ku beetik le j-kaʼapʼéel ichoʼoboʼ jach ku pʼuʼujul yéetel ku chʼaʼpʼektikoʼob. Maʼ xaaneʼ ku máansik tu tuukul wa yaan u kʼuchul u kʼiinil u xuʼulul le kaʼapʼéel ichiloʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik yaan u kʼuchul u kʼiinil u xuʼulul. ¿Baʼaxten jeʼel u páajtal k-creertikeʼ?

Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le yáax j-kaʼapʼéel ichoʼ juntúul espíritu. Tu káajbal le kuxtal way Luʼumoʼ, tiʼ Satanaseʼ meyajnaj juntúul kaan utiaʼal u tusik Eva. Letiʼeʼ chéen tu yeʼesaj bey taak u yáantik kaʼacheʼ (Génesis 3:1-5). Desde leloʼ yaʼab máax eʼesik bey utseʼ utiaʼal u yantaltiʼ baʼax ku tsʼíiboltik.

Tu kʼiinil le israelitaʼoboʼ, le ka káaj u adorartikoʼob maʼ jaajil diosoʼobeʼ, yaʼab u téenel aʼalaʼabtiʼob tumen  Dios yaan u bin kʼaasil tiʼob tumen j-kaʼapʼéel ichoʼob. Tu chiʼ le profeta Isaíasoʼ tu yaʼalaj: «Le kaajaʼ chéen ku yaʼalik ku meyajtiken[;] ku tsikiken xan, chéen yéetel u chiʼ, baʼaleʼ u puksiʼikʼaleʼ náach yanil tiʼ teen» (Isaías 29:13). U kaajil Israeleʼ maʼ tu yuʼubaj tʼaaniʼ mix arrepentirnajiʼ, le oʼolal Dioseʼ tu chaʼaj u baʼateʼel uláakʼ kaajoʼob tu contraʼob yéetel u xuʼulsaʼal Jerusalén paʼteʼ yéetel u temploʼob. Yáaxeʼ letiʼe babilonioʼob baʼatelnajoʼob tu contraʼob tu jaʼabil 607 táanil tiʼ Cristooʼ, ka tsʼoʼokeʼ le romanoʼob tu jaʼabil 70 tsʼoʼokok u taal Cristooʼ. Leloʼ ku yeʼesikeʼ Dioseʼ u pʼeek le j-kaʼapʼéel ichoʼoboʼ.

Chéen baʼaleʼ Dios yéetel Jesuseʼ ku lúubul utsil tiʼob le máaxoʼob maʼatech u tuusoʼoboʼ. Le ka káaj u kʼaʼaytaj Jesusoʼ tu yilaj juntúul máak u kʼaabaʼeʼ Natanael, táan u taal tu yiknaleʼ ka tu yaʼalaj: «Ileʼex, le máakaʼ juntúul israelita, juntúul máak jach tu jaajil maʼatech u tuus» (Juan 1:47). Natanael, máax kʼaj óolaʼan xan bey Bartolomeeʼ, kʼuch kʼambil bey juntúul tiʼ u 12 apostoloʼob Jesuseʼ (Lucas 6:13-16).

Jesuseʼ ich yaʼab tiempo tu kaʼansaj tiʼ u disipuloʼob bix u tuukul Dios. Ichiloʼobeʼ maʼ unaj u yantal j-kaʼapʼéel ichoʼobiʼ. Le oʼolal Jesuseʼ tu táan u disipuloʼob tu yaʼalaj kʼaas baʼax ku beetik u nuuktakil le religionoʼob yaan teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ. ¿Baʼax ku beetik le j-kaʼapʼéel ichoʼobaʼ?

Chéen ku beetkoʼob baʼal maʼalob utiaʼal ka ilaʼakoʼob. Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob: «Jach kanáanteʼex maʼ a beetkeʼex baʼaloʼob maʼalobtak chéen utiaʼal ka ilaʼak tumen le máakoʼoboʼ [...,] jeʼex u beetik le j-kaʼapʼéel ichoʼob[oʼ]». Tu kaʼansaj xan tiʼobeʼ ken u yáantoʼob uláakʼ máakoʼobeʼ unaj u kanáantkoʼob «maʼ u yilaʼal» tumen u maasil, yéetel ken orarnakoʼobeʼ maʼ unaj u beetkoʼob tu táan uláakʼ máakoʼobiʼ. Chéen bey jeʼel u yeʼeskoʼob tu jaajil u yóoloʼob táan u adorartikoʼob Diosoʼ (Mateo 6:1-6).

Uts tu tʼaan u criticarkoʼob u maasil. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «¡J-kaʼapʼéel ich! Yáaxeʼ jóoʼs le nuxiʼ cheʼ kʼatakbal ta wichoʼ, utiaʼal ka páatak a wilik tubeel bix jeʼel a jóoʼsik le sojol yaan tu yich a sukuʼunoʼ» (Mateo 7:5). Máax ku káajal u tʼaan chéen tiʼ baʼax kʼaas ku beetik u maasil kex maas yaʼab baʼax kʼaas ku beetik letiʼeʼ chéen táan u tuus; táan u tsʼáaik naʼatbileʼ letiʼeʼ maʼatech u beetik baʼax kʼaas. Tumen u jaajileʼ ‹tuláakloʼon kʼebanchajaʼanoʼon yéetel maʼ tu páajtal k-eʼesik u nojbeʼenil Dios› (Romailoʼob 3:23).

Baʼal kʼaas yaan tu tuukuloʼob. Juntéenjeakeʼ u disipuloʼob le fariseoʼoboʼ yéetel le máaxoʼob apoyartik Herodesoʼ tu beetoʼob tiʼ Jesús junpʼéel kʼáatchiʼ yaan yil yéetel le impuestoʼoboʼ. Yáaxeʼ tu utsultʼantoʼob: «J-Kaʼansaj, k-ojel ka waʼalik u jaajil yéetel ka kaʼansik u jaajil yoʼolal u bejil Dios». Ka tsʼoʼokeʼ chéen utiaʼal u pʼatkoʼob kʼasileʼ tu yaʼaloʼobtiʼ wa maʼalob ka boʼotaʼak impuestoʼob tiʼ César. Jesuseʼ tu núukajtiʼob: «¿Baʼaxten ka túuntkeʼex in wóol, j-kaʼapʼéel icheʼex?». Maʼalob baʼax núukaʼabtiʼob tumen letiʼobeʼ chéen u kʼáatoʼob ka u yaʼal «Jesús wa baʼax ka u tsʼáa tuʼux u takikoʼob u pool» (Mateo 22:15-22).

Le ka káaj u múuchʼulil le cristianoʼob teʼ Pentecostés tu jaʼabil 33, maʼalob u biskubaʼob, yéetel mix máak ku tuus; tuláakloʼob ku tʼaanoʼob yéetel u jaajil. Le cristianoʼoboʼ ku beetkoʼob tuláakal le ku páajtal utiaʼal maʼ u beetkoʼob u j-kaʼapʼéel ichiloʼob. Apóstol Pedroeʼ tu yaʼalajtiʼob ‹kʼaʼabéet u yuʼubikoʼob u tʼaan le jaajoʼ yéetel u yaabiltikubaʼob tu baatsiloʼob, maʼ yéetel kaʼapʼéel ichiliʼ› (1 Pedro 1:22). Apóstol Pablo xaneʼ tu kʼaʼajsajtiʼob unaj u yantaltiʼob junpʼéel yaabilaj «ku taal tiʼ junpʼéel puksiʼikʼal limpio, tiʼ junpʼéel maʼalob conciencia bey xan tiʼ junpʼéel fe x-maʼ kaʼapʼéel ichil» (1 Timoteo 1:5).

Le baʼax tu kaʼansaj Jesucristo yéetel u apostoloʼoboʼ láayliʼ yaan u páajtalil utiaʼal u yáantkoʼon teʼ kʼiinoʼobaʼ jeʼex tu yáantil le máakoʼob teʼ yáax siglooʼ. Le oʼolal Pabloeʼ tu yaʼalaj: «U tʼaan Dioseʼ kuxaʼan yéetel yaan u páajtalil, maas yaan u yej ke jeʼel baʼalak espadail yaan kaʼamat u yejeʼ, yéetel ku yokol tak tu maas taamil u wíinklil máak utiaʼal u jatsik le bakʼ tiʼ le tuukuloʼoboʼ, bey xan utiaʼal u jatsik le baak tiʼ u tsʼoʼomel  le baakoʼ; tsʼoʼoleʼ jeʼel xan u páajtal u xakʼaltik baʼaxoʼob yaan tu tuukul yéetel tu puksiʼikʼal máakeʼ» (Hebreoʼob 4:12). U kaanbal máak tiʼ le Biblia yéetel u tsʼáaik ichil u kuxtaloʼ ku yáantaj utiaʼal maʼ u beetik u j-kaʼapʼéel ichil, baʼaxeʼ ka u yaʼal u jaajil. Koʼox ilik baʼax úuch yéetel le óoxtúul máak t-aʼalaj tu káajbaloʼ.

U kuxtal Panayiotaeʼ kʼexpaj le ka yáax bin tiʼ junpʼéel muchʼtáambal tiʼ u j-jaajkunajoʼob Jéeobaoʼ. Péeknaj u yóol le ka tu yilaj mix máak beetik baʼax uts chéen utiaʼal u yilaʼal tumen u maasil. Bejlaʼeʼ ku yaʼalik: «Tin wilaj jach tu jaajil u yaabiltmubaʼob yéetel u kʼáat u yáantoʼob uláakʼ máakoʼob. Leloʼ mix juntéen tin wilaj tiʼ le bukaʼaj años anchajen ichil le politicaoʼ».

Panayiotaeʼ káaj u xokik le Bibliaoʼ, tu beetaj kʼeexoʼob ichil u kuxtal, ka okjaʼanaj bey u j-jaajkunaj Jéeobaeʼ. Bejlaʼa tsʼoʼok u máan treinta añoseʼ ku yaʼalik: «Le baʼax beet u yantal u biilal in kuxtaleʼ maʼ letiʼe in bin joonaj joonajil in tʼaan yoʼolal politicaoʼ, baʼaxeʼ letiʼe in tʼaan yoʼolal u Reino Diosoʼ, tumen chéen letiʼ ken u taas justicia way Luʼumeʼ».

Daniel xaneʼ tu beetuba j-Jaajkunajil, ka tsʼaʼab u beet jujunpʼéel meyajoʼob teʼ múuchʼuliloʼ. Ka máan jujunpʼéel añoseʼ tu beetaj baʼax kʼaaseʼ ka joʼopʼ u chiʼichnakkúuntaʼal tumen u conciencia. «Jach kʼajaʼanten le kaʼapʼéel ichil tin wilaj teʼ iglesiaoʼ —ku yaʼalik—. Tin tukleʼ maas maʼalob ka in xúumpʼat le meyaj kʼubéentaʼabtenoʼ. Maʼ in kʼáat kaʼach in beet in j-kaʼapʼéel ichil tiʼ in sukuʼunoʼobiʼ.»

Ka máan junpʼéel tiempoeʼ Danieleʼ tu tsʼáaj cuenta jeʼel u páajtal u kaʼa beetik yéetel kiʼimak oʼolal le meyaj kʼubéentaʼantiʼ kaʼachoʼ, tumen bejlaʼeʼ maʼ tu chiʼichnakkúuntaʼal tumen u conciencia. Tuláakal le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ letiʼe jaajil óolal ku yilik u yantaltiʼoboʼ. Utiaʼal u béeytal u luʼskoʼob «le sojol» yaan tu yich u sukuʼunoʼoboʼ, táanileʼ ku kanik u luʼsoʼob le «nuxiʼ cheʼ» yaan tu yichoʼoboʼ.

Jeffery, máax óoliʼ tuláakal u kuxtal meyajnaj tiʼ negocioʼobeʼ, tu yaʼalaj: «Le ka maas kaanbalnajen tiʼ le Bibliaoʼ tin tsʼáaj cuentaeʼ maʼ tu páajtal u seguer in tusik máak utiaʼal u binten maʼalobil. Bejlaʼeʼ in concienciaeʼ nuʼuktaʼan tumen baʼax ku yaʼalik le Biblia tiʼ jujunpʼéel tekstoʼob jeʼex Proverbios 11:1, tuʼux ku yaʼalikeʼ ‹Yuumtsileʼ jach u pʼekmaj le tuusoʼ›». Jefferyeʼ maʼ bey jeʼex le máakoʼob kʼáat tiʼ Jesús yoʼolal le impuestoʼoboʼ, tumen letiʼeʼ tu kanaj u yaʼal u jaajil tiʼ tuláakal máak, kex u yéet religionil wa maʼ.

Tiʼ tuláakal yóokʼol kaabeʼ u millonesil u j-jaajkunajoʼob Jéeoba ku yilik u tsʼáaik ichil u kuxtaloʼob le baʼax ku kankoʼob teʼ Bibliaoʼ. Ku tsʼáaik u yóol u «búukint[oʼob] le túumben modos beetaʼan jeʼex uts tu tʼaan Dios[oʼ], jeʼex u yaʼalik le jaajil justiciaoʼ bey xan le chúukaʼan óolaloʼ» (Efesoiloʼob 4:24). K-invitartikech a wojéelt máax u j-jaajkunajoʼob Jéeoba, baʼax ku creertikoʼob yéetel bix jeʼel u yáantkechoʼob kaanbal yoʼolal le túumben luʼum u yaʼalmaj Dios u tsʼáaikoʼ. Junpʼéel luʼum tuʼux maʼ tun antal kaʼapʼéel ichil, baʼaxeʼ chéen justicia (2 Pedro 3:13).