Le delfinoʼoboʼ jejeláas bix u tsʼitsʼiankiloʼob yéetel u xóoboʼob, le kéen tsʼoʼokok u beetkoʼobeʼ ku yuʼubikoʼob u ecoil utiaʼal u yojéeltikoʼob tuʼux kun binoʼob yéetel baʼaxoʼob yaan tu baʼpachoʼob. Le máaxoʼob kaʼanchajaʼan u xookoʼoboʼ tsʼoʼok u jach xakʼaltikoʼob baʼaxoʼob ku páajtal u beetik junpʼéel clase delfín ku kʼaabaʼtik delfín nariz de botella. Letiʼobeʼ táan u yilik u beetkoʼob junpʼéel nuʼukul ka meyajnak ich jaʼ utiaʼal u páajtal u yojéeltaʼal baʼaxoʼob yaan tu maas taamil le jaʼoʼ.

 Tuukulnen tiʼ lelaʼ: Le eco ku yantal kéen joʼopʼok u tsʼitsʼiankil le delfinoʼ ku yáantaj utiaʼal u kaxtik le kayoʼob u mukmubaʼob ichil le arenaoʼ, yéetel ku páajtal u naʼatik wa juntúul kay wa junpʼéel tuunich yaan tu taamil le jaʼoʼ. Le profesor Keith Brown ku meyaj tiʼ junpʼéel universidad yaan tu kaajil Edimburgoeʼ ku yaʼalikeʼ le delfinoʼ «jeʼel u páajtal u kʼaj óoltik wa ichil junpʼéel baʼaleʼ yaan chʼujuk jaʼiʼ, chʼóochʼ jaʼiʼ, jugo wa petróleo, lelaʼ jeʼel u páajtal u beetik tak 10 metros yanileʼ». Le máakoʼob kaʼanchajaʼan u xookoʼoboʼ táan u beetkoʼob nuʼukuloʼob jeʼel u páajtal u beetkoʼob le baʼax ku beetik le delfinoʼoboʼ.

 Yaan tiʼ le máakoʼobaʼ joʼopʼ u jach xakʼaltikoʼob bix u tsʼitsʼiankil le delfinoʼoboʼ bey xan le eco ku beetkoʼob u yantaloʼ, ka tsʼoʼokeʼ joʼopʼ u yilik u beetkoʼob junpʼéel nuʼukul ka u beet xan le baʼax ku beetik le delfinoʼoboʼ. Tu beetoʼob junpʼéel nuʼukul ku páajtal u yoksaʼal tiʼ junpʼéel kóokoch tubo de óoliʼ junpʼéel metro u chowakil. Le nuʼukulaʼ tsʼaʼab tiʼ junpʼéel robot ku páajtal u yoksaʼal ich kʼáaʼnáab. Le nuʼukulaʼ beetaʼab utiaʼal u kaxtaʼal baʼaloʼob yanoʼob tu maas taamil le kʼáaʼnáaboʼ, utiaʼal u kaxtaʼal baʼaloʼob muukuloʼob, jeʼex cableʼob wa tuboʼob yéetel utiaʼal u yilaʼal bix yaniloʼob. Le máaxoʼob beetik le nuʼukulaʼ ku yaʼalikoʼobeʼ maases yaan u meyaj teʼ tuʼuxoʼob ku jóoʼsaʼal gas wa petróleooʼ. Le nuʼukul jeʼelaʼ maas maʼalob kun meyaj ke le yanoʼob bejlaʼaʼ. Yéetel le nuʼukulaʼ yaan u páajtal u yilaʼal wa teejel le columnaʼob yaan ichil le jaʼoʼ bey xan wa tsuutsul le tuboʼob yanoʼob tu taamil le jaʼoʼ.

 Techeʼ, ¿bix a wilik? ¿Chéen wa bey anchajik le delfín ku tsʼitsʼiankiloʼ, wa yaan máax beete?