Tu añoiloʼob 1990 tak 2015, tu luʼumil Estados Unidoseʼ kaʼatéen maas yaʼabchajik le u divorciarkuba le máaxoʼob yaantiʼob maas tiʼ 50 añosoʼ, yéetel óoxtéen maas yaʼabchajik le máaxoʼob yaantiʼob maas tiʼ 65 añosoʼ. Le baʼax ku beetik le clase máakoʼob beyaʼ le investigadoroʼoboʼ ku yaʼalikoʼobtiʼ «divorcio gris». ¿Baʼaxten táan u yaʼabtal u divorciarkuba le máaxoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ? ¿Bix jeʼel a kanáantik maʼ u yúuchultech beyoʼ?

Teʼ xookaʼ yaan k-ilik:

•  ¿Baʼax beetik u yantal le divorcio grisoʼ?

•  Baʼax jeʼel u páajtal a beetkeʼ

•  Utiaʼal u múul tsikbaltik le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ

•    U suukileʼ le máaxoʼob yaan u jaʼabiloʼob ku divorciarkubaʼoboʼ ku yúuchul tumen jujunpʼíitil ku xuʼulul u yaabiltikubaʼob. Jujunpʼíitileʼ jujuntúul íichamtsiloʼob yéetel atantsiloʼobeʼ ku pʼáatal maʼ igual baʼax uts tu tʼaanoʼobiʼ, leloʼ ku beetik u yilkoʼob bey maʼ igual baʼax ku tuklikoʼobeʼ. Le kéen pʼáatkoʼob chéen tu juunaloʼobeʼ, ku tsʼáaikoʼob cuentaeʼ maas yaʼab tiempo tu máansoʼob táan u kanáantkoʼob u paalaloʼob yéetel maʼ u máansoʼob tiempo letiʼobiʼ.

•    Teʼ tu tsʼook añosaʼ yaan máaxoʼob kaʼanchajaʼan u xookoʼobeʼ ku yaʼalikoʼob tiʼ le tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ ka u tukloʼob lelaʼ: «¿Kiʼimak wa in wóol yéetel máax tsʼokaʼan in beel? ¿Ku yáantken wa in maas maʼalobkíint in modos? ¿Ku yáantken wa in wuʼuyinba maʼalobil yéetel ku tsʼáaikten tuláakal baʼax kʼaʼabéetten?». Bejlaʼeʼ tiʼ le máaxoʼob maʼ tu bintiʼob maʼalobiloʼ ku yaʼalaʼal maas maʼalob ka u divorciartubaʼob, beyoʼ yaan u kuxtaloʼob jeʼex uts tu tʼaanoʼobeʼ.

•   Bejlaʼeʼ maʼ jelaʼan u yilaʼal u divorciarkuba máakiʼ. Eric Klinenberg, juntúul máak kaʼanchajaʼan u xookeʼ ku yaʼalik: «Kaʼacheʼ wa juntúul máak taak u divorciarkubaeʼ kʼaʼabéet u yaʼalik jach baʼaxten taak u beetik. Pero bejlaʼeʼ maʼ bey u yúuchloʼ, baʼaxeʼ chéen kʼaʼabéet u yaʼalik baʼaxten maʼ taak u seguer u yantal yéetel u núupiʼ. Lelaʼ ku yúuchul tumen le máakoʼoboʼ suuk u kaxtikoʼob chéen u yutsiloʼob». a

 Chéen baʼaleʼ u jaajileʼ le divorciooʼ chéen ku beetik u yantal u maasil problemas. Junpʼéel estudio beetaʼabeʼ tu yeʼeseʼ «lelaʼ maases ku afectartik le atantsiloʼoboʼ tumen ku pʼáatal minaʼan mix máak tsʼáaiktiʼob le baʼax kʼaʼabéettiʼoboʼ».

 Junpʼéel libro ku kʼaʼabaʼtik Donʼt Divorce (Maʼ a divorciarkaba) ku yaʼalik junpʼéel baʼax unaj u chʼaʼik en cuenta le máaxoʼob taak u divorciarkubaʼoboʼ. Le librooʼ ku yaʼalik: «Kex jeʼel u béeytal a jel káajleʼ, láayliʼ yaan u yantaltech problemaseʼ». Ku yaʼalik xan: «¿Baʼax tsʼoʼok a beetkeʼex utiaʼal a wutskíintkeʼex le problemas ku yantalteʼexoʼ?». b

•   Kʼam le kʼeexoʼob anchajoʼ. Tiʼ tuláakal matrimonio ku yantal kʼeexoʼob. Maʼ xaaneʼ kʼexpaj bix a biskabaʼex le ka lukʼ a paalaleʼex ta wiknaleʼexoʼ, wa tumen yoʼolal le edad yaanteʼexoʼ tsʼoʼok u kʼexpajal baʼax uts ta wicheʼex. Tu lugar a sen tuklikeʼex bix kuxlikeʼex kaʼacheʼ maas maʼalob ka a wileʼex baʼax jeʼel u páajtal a beetkeʼex utiaʼal u maas muʼukʼaʼantal a yaabilajeʼexeʼ.

   Teksto jeʼel u yáantajeʼ: «Maʼ a waʼalik: ‹Maas maʼalob le kʼiinoʼob tsʼoʼok u máanoʼob ke le jeʼeloʼobaʼ›, tumen juntúul máax yaan u naʼateʼ maʼ tu yaʼalik leloʼ» (Eclesiastés 7:10).

•   Muʼukʼaʼankúunt bix a biskabaʼex. ¿Jeʼel wa u béeytal a múul beetkeʼex junpʼéel baʼax a wojel uts tu yich a núupeʼ? ¿Baʼaxten maʼ ta invitartik utiaʼal a múul beetkeʼex junpʼéel baʼal uts ta wich? ¿Jeʼel wa u páajtal a múul beetkeʼex junpʼéel túumben baʼal utiaʼal a náaysik a wóoleʼexeʼ? A beetkeʼex le baʼaloʼobaʼ yaan u yáantkeʼex utiaʼal u maas muʼukʼaʼantal a yaabilajeʼex.

   Teksto jeʼel u yáantajeʼ:«Cada juntúul máakeʼ maʼ u seguer u kaxtik chéen u yutsil, baʼaxeʼ u yutsil u yéet máakil» (1 Corintios 10:24).

•   Eʼes jatsʼuts modos. Kex tsʼoʼok u yúuchtal tsʼoʼokok a beeleʼexeʼ kʼaʼabéet u seguer a weʼeskeʼex jatsʼuts modos. Maʼ u xuʼulul a tʼanik yéetel respeto a núup, jeʼex le kaʼach noviotsileʼexeʼ. Meyajnaktech tʼaanoʼob jeʼex «de favor, diosboʼotik». Mantatsʼ eʼestiʼ jach a yaabiltmaj yéetel jach ka apreciartik le baʼaxoʼob ku beetik ta woʼolaloʼ.

   Teksto jeʼel u yáantajeʼ: «Eʼes a wutsileʼex ta baatsileʼex» (Efesios 4:32).

•   Kʼaʼajseʼex le jatsʼuts baʼaloʼob uchaʼanteʼexoʼ. Múul chaʼanteʼex le fotoʼob ka tsʼoʼok a beeleʼexoʼ bey xan le fotoʼob ka bineʼex xíimbal wa tuʼuxoʼ. Lelaʼ yaan u yáantkeʼex utiaʼal ka muʼukʼaʼanchajak a yaabilajeʼex bey xan a maas respetarkabaʼex.

   Teksto jeʼel u yáantajeʼ:«Cada juntúul tiʼ teʼexeʼ u yaabilt u yatan jeʼex u yaabiltmilubaeʼ. Le atantsil xanoʼ unaj u jach respetartik u yíicham» (Efesios 5:33).