Levítico 25:1-55

  • Iza sabáticu (1-7)

  • Iza de Guendanayecheʼ (8-22)

  • Ximodo guibiguetaʼ sícabe layú stícabe (23-34)

  • Ximodo guni tratárcabe ca pobre (35-38)

  • Ca ley ni chinándacabe para ca esclavu (39-55)

25  Biguetaʼ guniʼné Jehová Moisés lu dani Sinaí, ne gúdxibe laa:  «Gudxi ca israelita: “Ora maʼ chuʼtu lu layú ni chigudieeʼ laatu, naquiiñeʼ gudiitu lugar guiziilaʼdxiʼ layú ca ti sábadu para Jehová.  Xhoopaʼ iza zúniluʼ dxiiñaʼ lu layú stiluʼ, zugaluʼ ca rama stiʼ ca lubaʼ uva stiluʼ ne zandísaluʼ cosecha.  Peru lu gadxe iza ca la? naquiiñeʼ gácani ti sábadu, ti iza para guiziilaʼdxiʼ layú ca, ti sábadu para Jehová. Cadi naquiiñeʼ gúniluʼ dxiiñaʼ lu layú stiluʼ ne cadi ugaluʼ ca rama stiʼ ca lubaʼ uva stiluʼ.  Cadi chitópaluʼ ni bidii ca biidxiʼ ni gundani stubi lu layú, ni biaba tiempu gundísaluʼ cosecha ne cadi guchuuguluʼ ca uva ni cá lu ca lubaʼ uva stiluʼ ni qué nigá ca rama stiʼ. Naquiiñeʼ guiziilaʼdxiʼ layú ca interu ti iza.  Peru ora maʼ nuutu lu iza sábadu ca zanda chicaatu ni goto de ni guindani lu ca layú ca; lii, ca esclavu stiluʼ, ca esclava stiluʼ, ti trabajador ni riguíxeluʼ ne binni de sti guidxi ni nabeza ra nuuluʼ zanda chicaatu ni goto racá.  Ca maniʼ nadóʼ ne ca maniʼ duxhuʼ ni nuu lu layú stiluʼ laaca zanda gocaʼ ni. Zanda goto guiráʼ ni gudii lu ca layú ca.  »”Zugábaluʼ gadxe iza sabáticu, gadxe biaje gadxe iza, ne ca dxi stiʼ ca gadxe iza sabáticu ca zácacani 49 iza.  Ne lu beeu gadxe, lu chii gubidxa stiʼ beeu ca, Dxi Rixiá Pecadu, nadipaʼ zuxhídxiluʼ cachu ne naquiiñeʼ gunadiaga guiráʼ binni xquídxitu ora xhidxi cachu ca. 10  Naquiiñeʼ gúnitu iza 50 ca santo ne guiniʼtu maʼ libre guiráʼ ca binni ni nabeza ndaaniʼ xquídxitu. Zácani ti Iza de Guendanayecheʼ* para laatu, ne cada tobi de laatu zabiguetaʼ layú stiʼ lu náʼ ne cada tobi de laatu zabiguetaʼ ra nuu familia stiʼ. 11  Iza 50 ca zácani ti Iza de Guendanayecheʼ para laatu. Qué zudxiibatu ne qué zutopatu ni gudii ca biidxiʼ ni gundani stubi ni biaba lu layú ne qué zandísatu cosecha stiʼ ca uva ni rudii ca lubaʼ uva stitu ni qué nigá ca rama stiʼ. 12  Purtiʼ nácani ti Iza de Guendanayecheʼ. Naquiiñeʼ gácani santo para laatu. Ni zanda si goto nga ni gudii stubi lu layú ca. 13  »”Lu Iza de Guendanayecheʼ riʼ, cada tobi de laatu naquiiñeʼ guibiguetaʼ layú stiʼ lu náʼ. 14  Pa gutooto o situ xiixa lu prójimo stitu, cadi cuee gunítitu laabe. 15  Binni ni siʼ xiixa lu prójimo stiʼ naquiiñeʼ ganna panda iza maʼ gudiʼdiʼ dede últimu Iza de Guendanayecheʼ, ne ni gutoo naquiiñeʼ ganna xpanda iza riaana para guiasa cosecha. 16  Pa riaadxaʼ stale iza la? zanda gudxiibabe saca ni chigutoobe, peru pa huaxiéʼ iza riaadxaʼ la? naquiiñeʼ guindétebe saca ni chigutoobe, purtiʼ cutoobe biaʼ cosecha ni gudiini. 17  Nin tobi de laatu cadi naquiiñeʼ cuee guniti prójimo stiʼ, ne naquiiñeʼ guidxíbitu Dios stitu, purtiʼ naa nga Jehová, Dios stitu. 18  Ra chinándatu ca ni maʼ gudixheʼ gúnitu ne ca decisión* stinne’, gastiʼ qué zuchibi laatu ra nabézatu. 19  Zudii layú ni gó binni, ne laatu zoto dede ra guidxá ndaanitu ne gastiʼ qué zuchibi laatu ora cuézatu luni. 20  »”Peru pa guinabadiidxatu «¿Xi guidoʼdo ra guizaa gadxe iza ca pa qué zanda gúnidu dxiiñaʼ lu layú ne ninca guindísadu cosecha stidu yaʼ?», 21  laganna zuseendaʼ ndaayaʼ stinneʼ ra guizaa xhoopaʼ iza ca ne zudii ca layú ca stale cosecha maca para chonna iza. 22  Ne ra guizaa xhono iza zúnitu dxiiñaʼ lu layú ne zoto de cosecha ni maca nápatu dede ra guizaa gaʼ iza. Dede ora guedandá tiempu guindísatu cosecha, zoto de ni maca nápatu. 23  »”Cadi gutooto ti layú maca para cadi guibiguétani lu natu, purtiʼ stinneʼ layú ca. Para naa la? zeeda gácatu binni de sti guidxi ne nabézatu luni ti tiempu si. 24  Lu guiráʼ layú stitu naquiiñeʼ gudiitu lugar guibiguetaʼ siʼ binni layú stiʼ ni bitoo lutu. 25  »”Pa biaana bíʼchiluʼ pobre ne bitoo ti ndaa layú stiʼ, ti binni de familia gaxha stibe ni zanda siʼ layú ca naquiiñeʼ gueeda ne siʼ ni bitoo biʼchiʼ ca sti biaje. 26  Pa qué gapa tuuxa tu zanda siʼ ni bitoo, peru gueeda gaca ricu ne maʼ zanda siʼ layú ni maca bitoo, 27  naquiiñeʼ gúʼyabe pagala sácani biaʼ ca iza ni maʼ gudiʼdiʼ dede dxi bitoobe ni ne quíxebe hombre ni guzíʼ ni ca biaʼ cayaadxaʼ. Óraca zanda guibiguetaʼ layú ca lu nabe. 28  »”Peru pa qué gapa binni ni bitoo layú ca para siʼ ni sti biaje, binni ni guzíʼ ni ca ziaanané ni dede lu Iza de Guendanayecheʼ. Zabiguetaʼ zácani stibe lu Iza de Guendanayecheʼ; zabiguétani lu nabe. 29  »”Yanna, pa bitoo ti hombre ti yoo ndaaniʼ ti guidxi ni napa muru, záparube derechu para sibe yoo ca lu ti iza despué de bitoobe ni; nápabe ti iza para sibe ni sti biaje. 30  Peru pa lu ti iza qué sibe yoo ni nuu ndaaniʼ guidxi ni napa muru ca sti biaje, maʼ zácani stiʼ binni ni guzíʼ ni ca biaʼ tiempu guibani.* Cadi naquiiñeʼ guibiguétani lu Iza de Guendanayecheʼ. 31  Peru ca yoo stiʼ ti guidxihuiiniʼ ni qué gapa muru naquiiñeʼ gúʼyatu cani casi ti layú. Binni ni bitoo ni ca zanda guibiguetaʼ siʼ ni sti biaje ne naquiiñeʼ gudxiguétacabe ni lu Iza de Guendanayecheʼ. 32  »”Peru lidxi ca levita ni nuu ndaaniʼ ca guidxi ra nabézacaʼ, nápacaʼ derechu sicaʼ ni sti biaje biaʼ dxi guibánicaʼ. 33  Ora qué siʼ ti levita yoo ni gutoo sti biaje, yoo ni bitoobe ndaaniʼ tobi de ca guidxi stícabe ca zabiguétani lu nabe lu Iza de Guendanayecheʼ, purtiʼ ca yoo ni nuu ndaaniʼ ca guidxi stiʼ ca levita stícabe cani lade ca israelita. 34  Ne laaca qué zanda guidoo ca layú ra rigaa guixi ni nuu guidubi vuelta xquídxicabe, purtiʼ stícabe cani biaʼ dxi guibánicabe. 35  »”Pa biaana ti bíʼchiluʼ ni nabeza gaxha de lii pobre ne maʼ qué gápabe ni tidinebe dxi, naquiiñeʼ gudiiluʼ ni iquiiñebe para cuézarube ra nuuluʼ cásica ñúniluʼ ni né ti binni de sti guidxi ni nabeza ládetu o ti binni ni nabeza ládetu ti tiempu si. 36  Cadi guquíxeluʼ interés para si guni ganarluʼ jma. Naquiiñeʼ guidxíbiluʼ Dios stiluʼ, ne zacá zabézaruʼ bíʼchiluʼ ra nuuluʼ. 37  Cadi gutiiñeluʼ laabe xpuéltuluʼ para si guquíxeluʼ laabe interés ne cadi gudiiluʼ laabe guendaró stiluʼ para si gucaaluʼ laabe gúnibe ni naluʼ. 38  Naa nga Jehová, Dios stitu, ni gulee laatu de ndaaniʼ guidxi Egipto para gudii laatu guidxi Canaán, para gacaʼ Dios stitu. 39  »”Pa guiaana ti bíʼchiluʼ ni nabeza gaxha de lii pobre ne guinábabe lii siluʼ laabe casi esclavu, cadi gucaaluʼ laabe gúnibe dxiiñaʼ de esclavu. 40  Naquiiñeʼ gápaluʼ laabe casi ti trabajador ni riguíxeluʼ, casi binni de sti guidxi ni nabeza ládetu ti tiempu si. Zúnibe xhiiñaluʼ dede dxi guedandá Iza de Guendanayecheʼ. 41  Ne iza ca nga zusaanabe lii. Laabe ne ca xiiñibe zabiguétacabe ra nuu familia stícabe, ne zabiguetaʼ ca layú stiʼ ca bixhozebiidabe lu nabe. 42  Purtiʼ esclavu stinneʼ laacabe, ca ni guleeʼ de ndaaniʼ guidxi Egipto. Cadi naquiiñeʼ guidoocabe casi ridoo ti esclavu. 43  Cadi guninaluʼ laabe, ne naquiiñeʼ guidxíbiluʼ Dios stiluʼ. 44  Zacaaluʼ ca esclavu stiluʼ ne ca esclava stiluʼ de ndaaniʼ ca guidxi ni nuu guidubi vuelta de lii; de ndaaniʼ ca guidxi ca zanda siluʼ ti esclavu o ti esclava. 45  Laaca zanda situ esclavu de lade ca xiiñiʼ ca binni de sti guidxi ni nabeza ládetu ti tiempu si ne lade ca xiiñiʼ ca binni ni gule ndaaniʼ xquídxitu, ne zácacabe stitu. 46  Zanda gusaananetu laacabe ca xiiñitu casi herencia despué de gátitu, para gaca stiʼ ca xiiñitu laacabe biaʼ tiempu guibánicaʼ. Zanda iquiiñecabe ca binni riʼ para gúnicaʼ xhiiñacabe. Peru cadi guninatu ca bíʼchitu israelita. 47  »”Peru pa ti binni de sti guidxi ni nabeza ládetu o ti binni ni nabeza ládetu ti tiempu si gueeda gaca ricu, ne bíʼchiluʼ ni nabeza gaxha de laabe guiaana pobre ne pur nga naquiiñeʼ gutoo bíʼchiluʼ laa casi esclavu lu ca binni ni guca ricu ca o lu tuuxa familia stiʼ binni de sti guidxi ca, 48  záparuʼ bíʼchiluʼ ca derechu siʼ stobi laa despué de guzíʼcabe laa. Tobi de ca bíʼchibe zanda siʼ laabe sti biaje. 49  Xtiube, ti xiiñiʼ xtiube o tutiica familia stibe de gaxha, tobi de ca familia stibe, laaca zanda sicaʼ laabe sti biaje. »”Laaca zanda sibe laca laabe pa gácabe ricu. 50  Naquiiñeʼ cueecabe cuenta, laabe ne hombre ni guzíʼ laabe ca, pabiáʼ tiempu maʼ gudiʼdiʼ dede iza guzíʼcabe laabe ne xpabiáʼ iza cayaadxaʼ para guedandá Iza de Guendanayecheʼ, ne biaʼ ca iza ni cayaadxaʼ ca nga quíxebe. Zabeecabe cuenta ca dxi ni cayaadxaʼ ca né biaʼ riaxa ti trabajador. 51  Pa cayaadxaruʼ stale iza, naquiiñeʼ quíxebe biaʼ saca ca iza ni cayaadxaʼ para gácabe libre. 52  Peru pa xcaadxi si iza cayaadxaʼ para ganda Iza de Guendanayecheʼ, óraca naquiiñeʼ cuʼbiaʼbe pabiáʼ chitíxebe para gácabe libre biaʼ ca iza ni cayaadxaʼ ca ne quíxebe ni. 53  Naquiiñeʼ gúnibe xhiiñaʼ binni ni siʼ laabe cada iza casi runi ti trabajador ni riaxa pur dxiiñaʼ stiʼ, ne naquiiñeʼ gúʼyaluʼ cadi guniná binni ca laabe. 54  Peru pa pur modo nexheʼ gaca riʼ qué ganda sibe laabe sti biaje, óraca laabe ne ca xiiñibe ziaanacabe libre lu Iza de Guendanayecheʼ. 55  »”Purtiʼ naca ca israelita ca esclavu stinneʼ. Laacabe nga ca esclavu stinneʼ, ca ni guleeʼ de ndaaniʼ guidxi Egipto. Naa nga Jehová, Dios stitu.

Nota

Biiyaʼ glosario.
O «decisión judicial». Biiyaʼ glosario.
O «para guiráʼ generación guibani despué».