Biiyaʼ guiraʼ ni nuu lu sitiu riʼ

guyé lu índice

ARTÍCULO DE ESTUDIU 20

¿Tuu nga «rey del norte» tiempu riʼ?

¿Tuu nga «rey del norte» tiempu riʼ?

«Zanitilube, ne guirutiʼ tu zacané laabe» (DAN. 11:45).

CANCIÓN 95 Zeʼ dxi ziyaaniʼ jma

NI ZAZÍʼDINU *

1, 2. ¿Xi zazíʼdinu lu artículo riʼ?

TIEMPU riʼ, jma ridúʼyanu stale prueba ni rusihuinni nabáninu ra mayaca guiluxe ca últimu dxi stiʼ Guidxilayú riʼ. Maʼ cadi candaa, zunitilú Jehová ne Jesucristu guiráʼ gobiernu ni rucaalú Reinu stiʼ Dios. Ante guizaaca ni bizéʼtenu riʼ, zadinde rey del norte ne rey del sur ne zucaalucaʼ xquidxi Dios.

2 Lu artículo riʼ zazíʼdinu de profecía ni zeeda lu Daniel 11:40-12:1. Ne laaca zadúʼyanu tuu nga rey del norte tiempu riʼ ne xiñee cadi naquiiñeʼ guidxíbinu ne gápanu confianza zulá Jehová laanu ora guidxaagalunu intiica guendanagana gueeda.

BIHUINNI STI REY DEL NORTE

3, 4. ¿Tuu nga rey del norte tiempu riʼ, ne ximodo nánnanu ni?

3 Dxi biaba Unión Soviética lu iza 1991, gucané ni xquidxi Dios para gápacaʼ caadxi libertad (Dan. 11:34). Ne pur ndiʼ maʼ gunda biʼniʼ predicárcabe sin chuʼ tu gucueeza laacabe, ne qué nindaa guyuu gayuaa mil publicador ndaaniʼ ca guidxi ra biʼniʼ mandar Unión Soviética. Peru chaahuiʼ chaahuiʼ, beeda gaca Rusia ne ca xpinni rey del norte. Casi bidúʼyanu lu artículo ni gudiʼdiʼ ca, para gueeda gaca ti gobiernu rey del norte o rey del sur, caquiiñeʼ guni chonna cosa: primé, sananda xquidxi Dios; guiropa, gusihuinni pur ni guni naca enemigu stiʼ Jehová ne ca xpinni, ne guionna, tindesaa guiropaʼ rey riʼ.

4 Guidúʼyanu xiñee zanda guininu Rusia ne ca xpinni nga rey del norte tiempu riʼ. Primé, purtiʼ cucaalúcabe xquidxi Dios ne cayuni prohibírcabe predicación stinu ne canazanándacabe gayuaa mil de ca hermanu nabeza ndaaniʼ ca guidxi ra runi mandárcabe. Guiropa, pur ni cayúnicabe cusihuínnicabe nanaláʼdxicabe Jehová ne ca xpinni. Guionna, purtiʼ huadindenécabe rey del sur, Gran Bretaña ne Estados Unidos, guiropaʼ país ni naca ti potencia mundial. Yanna guidúʼyanu ximodo rusihuinni Rusia ne ca xpinni nácacaʼ rey del norte.

CADINDE RUʼ REY DEL NORTE NE REY DEL SUR

5. ¿Xi cusiene profecía stiʼ Daniel 11:40-43, ne xi zazaaca despué?

5 (Biindaʼ Daniel 11:40-43). Parte de profecía riʼ cusiene xi chiguizaaca lu tiempu ra mayaca gueeda fin. Lu ca versículo riʼ riete zadindesaa rey del norte ne rey del sur. Sicaríʼ bicaa Daniel: «Lu tiempu ra mayaca gueeda fin, zadindené rey del sur [...] rey del norte» o zuchelasaacaʼ xcáchucaʼ (Dan. 11:40).

6. ¿Xi prueba nápanu cadinde ruʼ guiropaʼ rey riʼ?

6 Cadinde ruʼ rey del norte ne rey del sur para guihuinni tu laa guni mandar Guidxilayú. Guzéʼtenu ti ejemplu, despué de Segunda Guerra Mundial, bizulú biʼniʼ mandar Unión Soviética ne ca xpinni stale guidxi de Europa. Nga runi, biyubi rey del sur chuʼ tobi si né ejércitu stiʼ xcaadxi guidxi para gácacaʼ ti ejércitu jma nadipaʼ, ne biree láʼ organización ni bizáʼcabe riʼ OTAN. Laaca runiti guiropaʼ rey riʼ stale bueltu para gápacaʼ ejércitu jma nadipaʼ. Huadinde guiropaʼ rey riʼ ora runi apoyarcaʼ guerra ni huayacaʼ ndaaniʼ ca guidxi stiʼ África, Asia ne América Latina. Yanna, lu ca últimu iza riʼ, nabé runibiáʼ binni Rusia ne ca xpinni lu guidubi Guidxilayú. Laaca huadinde guiropaʼ rey riʼ lu Internet. Rey del norte riníʼ riquiiñeʼ rey del sur programa lu computadora para guniná gobiernu stibe ne guniti stale bueltu ne laaca ngaca riníʼ rey del sur de laabe. Ne casi maca bicaa Daniel, cucaalú ruʼ rey del norte xquidxi Dios (Dan. 11:41).

RUNI INVADIR REY DEL NORTE «LAYÚ SICARÚ»

7. ¿Xii nga «Layú Sicarú»?

7 Lu Daniel 11:41 ná zuni invadir rey del norte «Layú Sicarú». ¿Xii nga layú ca yaʼ? Dxiqué la? riníʼ binni guidxi Israel nga layú jma sicarú nuu lu Guidxilayú (Ezeq. 20:6). Ne guca ni sicarú purtiʼ raqué nga biʼniʼ adorárcabe Jehová. Peru, dede lu Pentecostés stiʼ iza 33, maʼ cadi naca «Layú» que ti lugar ni nuu ndaaniʼ Guidxilayú riʼ. Ne qué zanda gaca ni, purtiʼ lu guidubi Guidxilayú nuu xpinni Jehová. Nga runi, tiempu riʼ «Layú Sicarú» ca nga modo cayuni xquidxi Jehová dxiiñaʼ, ne luni nuu guni adorarnu laabe ora riuunu reunión ne ora guni predicarnu.

8. ¿Ximodo huayuni invadir rey del norte «Layú Sicarú»?

8 Lu ca últimu dxi riʼ, maʼ stale biaje maʼ biʼniʼ invadir rey del norte «Layú Sicarú». Guzéʼtenu ti ejemplu, dxi guca Alemania nazi rey del norte lu Segunda Guerra Mundial biʼniʼ invadir «Layú Sicarú» ora guzananda ne biiti ca xpinni Dios. Ne despué de Segunda Guerra Mundial, dxi maʼ naca Unión Soviética rey del norte, biʼniʼ invadirbe «Layú Sicarú» ora guzanándabe ca ni runi adorar Jehová ne ora guládxibe laacaʼ de xquídxicaʼ.

9. Lu ca últimu iza riʼ, ¿ximodo huayuni invadir Rusia ne ca xpinni «Layú Sicarú»?

9 Lu ca últimu iza riʼ, laaca huayuni invadir Rusia ne ca xpinni «Layú Sicarú». ¿Ximodo yaʼ? Lu iza 2017, ni naca rey del norte tiempu riʼ, biʼniʼ prohibir dxiiñaʼ stiʼ ca testigu stiʼ Jehová ne biseguyoo caadxi hermanu stinu. Laaca biʼniʼ prohibirbe ca publicación stinu, tobi de laacani nga Traducción del Nuevo Mundo. Ne biaananebe sucursal ni nuu Rusia, ca Yoo stiʼ Reinu ne ca Salón de Asamblea. Despué de ca ni bizaaca riʼ, lu iza 2018 guníʼ Grupu ni Zániru Rusia ne ca xpinni nga rey del norte. Peru laanu ca xpinni Jehová qué rucáʼlunu nin ti gobiernu ne qué ruyúbinu guidxaacabe neca nadipaʼ modo cucaalúcabe laanu. Sínuque rinándanu conseju zeeda lu Biblia ni ná guni orarnu «pur guiráʼ ca ni napa ti puestu risaca», jmaruʼ si ora ricaacabe decisión ni guni afectar libertad stiʼ ca religión (1 Tim. 2:1, 2).

¿ÑEE ZUNDUUXEʼ REY DEL NORTE REY DEL SUR LA?

10. ¿Xi racané laanu gánnanu pa zunduuxeʼ rey del norte rey del sur?

10 Profecía ni riete lu Daniel 11:40-45 jma nga caniʼni de ca cosa ni chiguni rey del norte. ¿Ñee riníʼ ndiʼ zunduuxebe rey del sur la? Coʼ. Purtiʼ nuuruʼ rey del sur ora gunduuxeʼ Jehová ne Jesús ca gobiernu stiʼ binni lu Armagedón (Apoc. 19:20). ¿Ximodo nánnanu ni yaʼ? Guidúʼyanu xi ná ca profecía stiʼ Daniel ne Apocalipsis.

Zeeda gaca Reinu stiʼ Dios casi ti guié, zunduuxe ni ca gobiernu ni zeeda gaca casi ti estatua naroʼbaʼ lu guerra de Armagedón. (Biiyaʼ párrafo 11).

11. ¿Xi ruzeeteʼ profecía ni zeeda lu Daniel 2:43-45? (Biiyaʼ dibuju ni zeeda lu portada).

11 (Biindaʼ Daniel 2:43-45). Guníʼ profeta Daniel de ti estatua naroʼbaʼ de gadxé gadxé material. Cada parte de estatua riʼ runi representar ti gobiernu ni bicaalú xquidxi Dios. De guiibaʼ ne de beñe ñee estatua riʼ, ne laani nga gobiernu stiʼ Gran Bretaña ne Estados Unidos. Ne profecía riʼ ná nuuruʼ últimu potencia mundial riʼ ora gunitilú Reinu stiʼ Dios ca gobiernu nuu lu Guidxilayú.

12. ¿Tuu nga runi representar últimu ique bestia salvaje que, ne xiñee risaca gánnanu ni?

12 Laaca guníʼ apóstol Juan de caadxi potencia mundial ni maʼ bicaalú xquidxi Jehová. Ne runi representar profecía riʼ laacani casi ti bestia salvaje ni napa gadxe ique. Últimu ique bestia riʼ nga Gran Bretaña ne Estados Unidos. Ne nabé risaca gánnanu ndiʼ, purtiʼ maʼ gástiruʼ sti ique despué de laani. Cayuni mandar ruʼ últimu ique bestia salvaje riʼ ora gunitilú Cristu ne ca ángel stiʼ laame ne ca xpínnime (Apoc. 13:1, 2; 17:13, 14). *

¿XI ZUNI REY DEL NORTE MAʼ CADI CANDAA?

13, 14. ¿Tuu nga «Gog de guidxi Magog», ne xi zándaca gucaa laabe gucaalube xquidxi Dios?

13 Ti profecía ni riete lu libru stiʼ Ezequiel racané laanu gánnanu ni zándaca guizaaca rey del norte ne rey del sur ora mayaca guinitilucaʼ. Ne ca profecía ni riete lu Ezequiel 38:10-23; Daniel 2:43-45; 11:44-12:1 ne Apocalipsis 16:13-16, 21 ruluíʼ caníʼcani de ti tiempu si ne de ti cosa si. Pa zacá ni la? zanda cuézanu guizaaca ca ni chiguzéʼtenu riʼ.

14 Ora maʼ nuunu lu gran tribulación, zuni «ca rey nuu lu guidubi guidxilayú» ti grupu de guidxi roʼ o ti coalición de nación (Apoc. 16:13, 14; 19:19). Biblia ná grupu de guidxi roʼ riʼ nga «Gog de guidxi Magog» (Ezeq. 38:2). Zucaalú ca guidxi roʼ riʼ xquidxi Dios ne zacaláʼdxicaʼ gunitilucaʼ laacabe tobi si tiru. ¿Xi zucaa laacabe gúnicabe ni bizéʼtenu riʼ yaʼ? Lu ti visión, biiyaʼ Apóstol Juan ziaba guié naroʼbaʼ de granizu luguiáʼ ca enemigu stiʼ Dios. Zándaca runi representar ca guié naroʼbaʼ de granizu riʼ mensaje ni ziné ca xpinni Jehová ra nuu binni purtiʼ zábicabe laacaʼ zusabanáʼ Jehová laacaʼ. Ne zándaca ndiʼ nga ni gucaa Gog de Magog gucaalú xquidxi Dios ne gacalaʼdxiʼ gunduuxeʼ laacabe tobi si tiru (Apoc. 16:21).

15, 16. a) ¿Xii nga ca cosa ni chiguizaaca ni riete lu Daniel 11:44, 45? b) ¿Xi zazaaca rey del norte ne xcaadxi guidxi ni naca parte de Gog de Magog?

15 Mensaje nadipaʼ ni chitídxinu binni ne últimu biaje gucaalú ca enemigu stiʼ Dios laanu, zándaca laca laacani nga ca ni cuzeeteʼ Daniel 11:44, 45 (biindaʼ ni). Lu profecía ca guníʼ Daniel zunadiaga rey del norte «stale cosa ni zuchiiñaʼ laabe, ni zeeda dede ra rindani gubidxa hasta ladu guiáʼ, zadxiichibe ne zareebe para [...] gunduuxebe stale». Zándaca ora guníʼ Daniel zunduuxeʼ rey del norte «stale» caniʼbe de ca xpinni Jehová. * Ne raríʼ ruluíʼ cusiene Daniel de últimu biaje gucaalúcabe xquidxi Dios.

16 Ora gucaalú rey del norte ne ca xcaadxi gobiernu xquidxi Dios zuchiichicabe Dios ni jma napa poder ne óraca nga guzulú Armagedón (Apoc. 16:14, 16). Óraca nga guinitilú rey del norte «ne guirutiʼ tu zacané» laa (Dan. 11:45). Laaca ngaca guizaaca xcaadxi guidxi ni naca parte de Gog de Magog.

Lu guerra ni láʼ Armagedón, zunduuxeʼ Jesucristu ne ca ángel stiʼ guidxilayú stiʼ Binidxabaʼ ne zulacaʼ xquidxi Dios. (Biiyaʼ párrafo 17).

17. ¿Tuu nga Miguel, «príncipe ni jma risaca» ni riete lu Daniel 12:1, ne xi zúnibe?

17 (Biindaʼ Daniel 12:1). Lu versículo riʼ riete ximodo peʼ chiguinitilú rey del norte ne ca xpinni, ne ximodo chigulá Dios xquidxi. ¿Xi riníʼ ca diidxaʼ ni zeeda lu versículo riʼ yaʼ? Raca ná Miguel nga sti modo runibiáʼcabe, Cristu Jesús, Rey stinu. Ne dede 1914, dxi bizulú cayuni mandar Reinu stiʼ Dios guibáʼ, cayápabe xquidxi Dios. Ne maʼ cadi candaa zunduuxebe ca enemigu stiʼ Dios lu guerra de Armagedón. Guníʼ Daniel «ziuu ti tiempu zapa binni yuubaʼ» peru guerra riʼ zunduuxeʼ ni. Lu profecía bicaa Juan lu Apocalipsis, tiempu ni riluxe lu Armagedón riʼ nga ni láʼ «gran tribulación» (Apoc. 6:2; 7:14; nota).

¿ÑEE ZEEDA LANU «LU LIBRU» CA LA?

18. ¿Xiñee cadi naquiiñeʼ guidxíbinu ca dxi ni zeeda ca?

18 Bizeeteʼ Daniel ne Juan zulá Jehová ne Jesús ca xpinni lu gran tribulación. Nga runi, cadi guidxíbinu ne gápanu confianza zulá Jehová laanu. Daniel guníʼ zalá guiráʼ ca binni ni cá lá lu ti «libru» (Dan. 12:1). ¿Xi caquiiñeʼ gúninu para guicá lanu lu libru ca yaʼ? Caquiiñeʼ gápanu fe Jesús, Dendxuhuiiniʼ stiʼ Dios (Juan 1:29). Caquiiñeʼ gaca dedicarnu Dios ne chuʼnísanu (1 Ped. 3:21). Laaca caquiiñeʼ guni apoyarnu Reinu stiʼ Dios ne gúninu biaʼ gándatiʼ para gacanenu xcaadxi binni gunibiáʼ Jehová.

19. ¿Xi caquiiñeʼ gúninu tiempu riʼ, ne xiñee?

19 Tiempu riʼ nga caquiiñeʼ gápanu jma confianza Jehová ne organización stiʼ. Yanna nga tiempu para guni apoyarnu Reinu stiʼ Dios. Pa gúninu ni, zalanu ora gunduuxeʼ Reinu stiʼ Dios rey del norte ne rey del sur.

CANCIÓN 149 Zunduuxeʼ Jiobá guiráʼ ca xhenemigu

^ párrafo 5 ¿Tuu nga «rey del norte» tiempu riʼ ne ximodo zanitilube? Zaguidxi fe stinu ora gánnanu ni ne ziuʼnu listu para ca prueba ni zadxaagalunu maʼ cadi candaa.

^ párrafo 12 Lu Torre sti ni rapa 15 de junio de 2012, yaza 7 hasta 19 zadxélaluʼ jma información ni cusiene de profecía ni zeeda lu Daniel 2:36-45 ne Apocalipsis 13:1, 2.