Biiyaʼ guiraʼ ni nuu lu sitiu riʼ

guyé lu índice

¿Ñee nannuʼ ni la?

¿Ñee nannuʼ ni la?

¿Xi impuestu gudixe binni tiempu bibani Jesús?

TIEMPU bibani ca israelita gúpacaʼ costumbre gudiicaʼ bueltu para gacanecaʼ gaca adorar Dios. Peru tiempu bibani Jesús gupa xidé gudixe ca judíu stale impuestu ne gúcani nagana para laacaʼ.

Guiráʼ judíu ni maʼ huaniisi, napa xidé gudiicaʼ galaa siclo (chupa dracma) para gacanecaʼ dxiiñaʼ ni raca ndaaniʼ tabernáculo ne despué ndaaniʼ templu. Lu primé siglu, biquiiñeʼ bueltu ni rudiicabe que para gudiicabe mantenimientu templu ni bicuí Herodes ne para ca sacrificiu ni raca ndaaniʼ ni. Gunabadiidxaʼ caadxi judíu Pedro ximodo ruuyaʼ Jesús quixe binni impuestu stiʼ chupa dracma, ne Cristu guníʼ gastiʼ naca quixe binni ni. Dede gúdxibe Pedro chiyubi ti moneda para quixe ni (Mat. 17:24-27).

Tiempu bibani Jesús, bidii xquidxi Dios diezmu, laani nga gudiicabe 10% de ca cosecha stícabe o de bueltu ni runi ganárcabe (Lev. 27:30-32; Núm. 18:26-28). Laaca gunabaʼ ca líder stiʼ ca religión que quixe binni décima parte stiʼ ni rudii layú sticaʼ, dede né «décima parte stiʼ menta, stiʼ eneldu ne stiʼ cominu». Qué niníʼ diʼ Jesús cadi jneza quixe binni impuestu riʼ, ni guniʼbe nga cadi jneza ni runi ca escriba ne ca fariseu (Mat. 23:23).

Cumu ca romanu nga biʼniʼ mandarcaʼ ca judíu la? ngue runi, napa xidé quíxecaʼ impuestu ni guinabaʼ ca romanu laacaʼ. Guzéʼtenu ti ejemplu, ca binni ni napa layú napa xidé quíxecaʼ ti impuestu (de 20 hasta 25%) né bueltu o né ca ni rudii layú sticaʼ. Laaca naquiiñeʼ quixe cada judíu impuestu. Gunabadiidxaʼ ca fariseu que Jesús pa jneza quixe binni impuestu riʼ, ne sicaríʼ bicabi Jesús laacabe: «Laquixe César stiʼ César, ne lagudii Dios stiʼ Dios» (Mat. 22:15-22).

Laaca naquiiñeʼ quixe ca binni que impuestu stiʼ ca cosa ni riziʼcaʼ o ni ribeecaʼ para gutoocaʼ sti ladu. Raca cobrar impuestu riʼ ra nuu puertu, ra puente, ca entrada stiʼ ca guidxi que ne ra luguiaa.

Guizáʼ stale impuestu biquixe ca romanu ca judíu, ngue runi gúcani nagana para laacaʼ. Historiador romanu Tácito guníʼ, tiempu biʼniʼ mandar emperador Tiberio, dxi nuu Jesús lu Guidxilayú riʼ, «nabé biquiichinácabe guidxi Siria ne Judea, ngue runi gunábacaʼ guindétecabe lu ca impuestu ni runi cobrárcabe laacaʼ».

Modo biʼniʼ cobrárcabe impuestu dxiqué jma nagana gúcani para ca judíu. Rutoocabe dxiiñaʼ de guquixe binni impuestu lu binni ni jma gudii bueltu pur laani. Ca binni ni biʼniʼ dxiiñaʼ de guni cobrar impuestu ribeecaʼ bueltu para laacaʼ luni. Ne laaca ruyúbicabe xcaadxi binni para chiguquixe impuestu, ne ca binni riʼ laaca ribeecaʼ bueltu para laacaʼ lu ca impuestu riʼ. Zándaca gupa Zaqueo binni ni biʼniʼ xhiiñaʼ para chiguni cobrar impuestu (Luc. 19:1, 2). Ngue runi guizáʼ bidxiichiné binni ne guca nanaláʼdxicaʼ ca ni runi cobrar impuestu.