Biiyaʼ guiraʼ ni nuu lu sitiu riʼ

guyé lu índice

Laatu, cani nahuiiniʼ, naquiiñeʼ gusihuínnitu caniisitu lu stiidxaʼ Dios

Laatu, cani nahuiiniʼ, naquiiñeʼ gusihuínnitu caniisitu lu stiidxaʼ Dios

Laatu, cani nahuiiniʼ, naquiiñeʼ gusihuínnitu caniisitu lu stiidxaʼ Dios

«Bicaalaʼdxi guʼnu irá ni cayabe lii riʼ, de idubi ladxidóʼ loʼ, ti guʼya cabe ze dxi ziyene lu jma.» (1 TIM. 4:15)

1. Xi racalaʼdxiʼ Dios para cani nahuiiniʼ.

 SICARÍʼ bicaa rey Salomón: «Laguiecheʼ hombrehuiinicaʼ ne dxaapahuiinicaʼ laga nahuiinitu, ne lagusiecheʼ ladxidoʼto» (Ecl. 11:9). Ca diidxaʼ riʼ rusihuínnicani racalaʼdxiʼ Jiobá chuʼluʼ nayecheʼ. Ne cadi ora nahuiinisiluʼ, sínuque ne dede ora maʼ huaniisiluʼ. Peru stale de cani nahuiiniʼ ca rúnicaʼ cosa nabé malu ne maʼ qué liica riuucaʼ nayecheʼ. Dede ne Job guca arrepentir pur cani biʼniʼ dxi nahuiiniʼ (Job 13:26). Ora maʼ ziniisiluʼ nápaluʼ xidé quixhe íqueluʼ xi gúniluʼ. Yanna pa qué guiníʼ ique chaahuiluʼ ante guʼnuʼ xiixa la? zándaca gúniluʼ xiixa ni guniná lii ne dede maʼ qué liica zanda guni chaahuiluʼ ni (Ecl. 11:10).

2. Xi conseju zeeda lu Biblia zacané cani nahuiiniʼ ca cadi gúnicaʼ cosa malu.

2 Xi zacané lii guiníʼ ique chaahuiluʼ ante gúniluʼ xiixa yaʼ. Biiyaʼ xi bicaa Pablu ra nuu ca xpinni Cristu de Corinto: «Cadi iníʼ ique tu casi riníʼ ique xcuidi, sínuque lainíʼ ique casi riníʼ ique ni huaniisi» (1 Cor. 14:20). Pa chinándaluʼ ni na conseju ca ne gánnaluʼ guiníʼ íqueluʼ jneza ne guiéneluʼ casi riene ti binni huaniisi la? qué zúniluʼ cosa malu.

3. Xi naquiiñeʼ gúniluʼ para guiniisiluʼ lu Stiidxaʼ Dios.

3 Yanna, cadi guiaandaʼ lii naquiiñeʼ gúniluʼ stipa para guiníʼ íqueluʼ ne guiéneluʼ casi ti binni ni maʼ biniisi lu stiidxaʼ Dios. Sicaríʼ gudxi Pablu Timoteu: «Biyubi modo iníuʼ, biʼni jneza, gunaxhii ca xcaadxi, bini cre de idubi ladxidóʼ loʼ, ne bibani nayá para uluíʼ lu cani ma runi cre ximodo sa caʼ, ti cadi udxii deche ca lii tisi nahuiini luʼ [...], bichiña irá ca hermanu, biinda né laaca stiidxa Dios, bisiidi chaahui ca hermanu ne ucané laaca udxii lú ca lu xhiiña Dios. [...] Bicaalaʼdxi guʼnu irá ni cayabe lii riʼ, de idubi ladxidóʼ loʼ, ti guʼya cabe ze dxi ziyene lu jma» (1 Tim. 4:12-15). Casi maʼ bidúʼyanu ca, naquiiñeʼ guiniisi cani nahuiiniʼ ca lu stiidxaʼ Dios ne guʼyaʼ xcaadxi cayúnicabe ni.

Ximodo nga rusihuinni tuuxa jma ziyene

4. Ximodo nga rusihuinni tuuxa jma ziyene.

4 Rusihuinni binni jma ziyene ora guchaa modo laa ne guni ni jneza. Pablu gudxi Timoteu guyubi modo guiníʼ ni jneza ne guni ni jneza ne guni xhiiñaʼ Dios jma jneza, gannaxhii ne guni cré de guidubi ladxidóʼ ne guibani jneza. Naquiiñeʼ gudiibe ti ejemplu galán ca binni que. Ngue runi bíʼnibe stipa pur guiniisibe jma lu stiidxaʼ Dios.

5, 6. 1) Panda iza napa Timoteu dxi bisihuinni maʼ caniisi lu stiidxaʼ Dios. 2) Ximodo zanda chinanda cani nahuiiniʼ ejemplu stiʼ Timoteu.

5 Dxi bicaa Pablu conseju ca lu iza 61 ne 64 despué de ca dxi stiʼ Jesús, maʼ napa Timoteu caadxi iza de naca binnigola. Laabe dede ante maca bisihuínnibe caniisibe lu stiidxaʼ Dios. Lu iza 49 ó 50, dxi maʼ nápabe biaʼ 20 iza biiyaʼ ca xpinni Cristu de Listra ne Iconio pabiáʼ maʼ biniisibe lu stiidxaʼ Dios ne guniʼcaʼ stale cosa galán de laabe (Hech. 16:1-5). Dxiqué nga yené Pablu laabe ra guyé de misioneru. Gudiʼdiʼ si chupa chonna beeu biiyaʼ Pablu jma maʼ ziniisi Timoteu lu stiidxaʼ Dios, ngue runi biseendaʼ laabe Tesalónica para quixhedxibe ladxidóʼ ca xpinni Cristu de raqué ne para gacanebe laacaʼ guzuhuaa dxiichicaʼ (biindaʼ 1 Tesalonicenses 3:1-3, 6). Casi maʼ bidúʼyanu ca, dede nahuiiniʼ Timoteu nga biiyaʼ xcaadxi maʼ caniisibe lu stiidxaʼ Dios.

6 Lii laaca naquiiñeʼ gúniluʼ stipa pur gápaluʼ ca guenda ni riuulaʼdxiʼ Dios. Zacá zusihuínniluʼ maʼ nácaluʼ ti xpinni Cristu ni runi ni jneza ne zusihuínniluʼ nánnaluʼ gusiéneluʼ cani rusiidiʼ Biblia. Dxi napa Jesús 12 iza bihuinni «ze dxi jma ziyuu xpiaani be» (Luc. 2:52). Lu tema riʼ zadúʼyanu chonna modo zanda gusihuínniluʼ maʼ caniisiluʼ lu stiidxaʼ Dios: 1) ora gápaluʼ guendanagana, 2) ora guiníʼ íqueluʼ guichaganaluʼ, ne 3) ora guʼnuʼ stipa pur gúniluʼ xhiiñaʼ Dios (1 Tim. 4:6).

Bisihuinni nuu xpiaaniluʼ ora gudxiiluluʼ guendanagana gápaluʼ

7. Ximodo runi sentir caadxi de cani nahuiiniʼ ca pur ca guendanagana ni nápacaʼ.

7 Sicaríʼ guníʼ Carol, ti dxaapahuiiniʼ Testigu, ni napa 17 iza: «Dxiqué nuu biaje rirayaʼ gueelaʼ nabé triste riuaaʼ ne runeʼ sentir maʼ bidxagaʼ ne pa ñanda si qué nibaneʼ». a Xiñee biʼniʼ sentir Carol zacá yaʼ. Pur ni cazaaca binnilídxibe. Dxi nápabe chii iza, guca divorciar bixhózebe ne jñaabe, ne yendézanebe jñaabe, neca cadi nabani casi rusiidiʼ Biblia. Zándaca lii laaca cadíʼdiluʼ lu ti guendanagana ni ruluíʼ qué zaca chaahuiʼ.

8. Xi guendanagana bidxaagalú Timoteu.

8 Dxi maʼ ziniisi Timoteu lu stiidxaʼ Dios bidxaagalú stale guendanagana. Laabe nabé guca «huará» ndaanibe (1 Tim. 5:23). Ne zándaca nabé natuibe. Xiñee caninu zacá yaʼ. Purtiʼ dxi biseendaʼ Pablu laabe ra nuu ca xpinni Cristu de Corinto para gacanebe cani qué náʼ chinanda ni na apóstol que la? gunábabe ca de Corinto gucaadiágacaʼ Timoteu ti «cadi idxibi» laacabe (1 Cor. 4:17; 16:10, 11).

9. Ximodo rusihuinni ti binni nuu xpiaaniʼ, ne xi runi ti binni ni cuxooñelú de ca guendanagana stiʼ.

9 Pablu gudxi Timoteu ca diidxaʼ riʼ para gacané laabe: «Bidii Dios laanu Espíritu stiʼ, cadi para guni laanu namuxeʼ, sínuque para udii stipa laanu udxíʼ lú nu, ne acané laanu ganaxhii nu binni, ne cuʼ xpiaani nu» (2 Tim. 1:7). Rusihuinni binni nuu xpiaaniʼ ora riene ne ora riníʼ ique ante guni xiixa. Pa gúniluʼ zacá la? zacaneni lii gánnaluʼ gudxiiluluʼ ca guendanagana gápaluʼ neca nabé feu cani. Nuu caadxi hombrehuiiniʼ ne dxaapahuiiniʼ qué gánnacaʼ ximodo gudxiilucaʼ ca guendanagana nápacaʼ ne pur nga ruxooñelucaʼ de laacani ne nisi maʼ néxhecaʼ o maʼ cayuuyacaʼ televisión, rigúʼbacaʼ guixi, rixúdxicaʼ, riecaʼ saa, o riuunecaʼ ni cadi xheelacaʼ purtiʼ nacaʼ zacá zusiaandacaʼ ca guendanagana sticaʼ. Peru Stiidxaʼ Dios cayabi laanu «usaana nu irá ni bini nu dxi caʼru gunibiáʼ nu laabe, ne irá ni riulaʼdxi binni guidxilayú guni, ti ma cadi ibani nu ndaani guidxilayú ri modo na ique nu, sínuque modo riulaʼdxi be» (Tito 2:12).

10, 11. Xiñee zanda guininu riguidxi fe stinu ora nácanu ti binni nuu xpiaaniʼ.

10 Stiidxaʼ Dios na: «Bisiidi cani nahuiini ru cuʼ xpiaaniʼ» (Tito 2:6). Para chinándaluʼ conseju ca naquiiñeʼ guni orarluʼ Jiobá ne guni creluʼ zudiibe lii stipa para gudxiiluluʼ ca guendanagana stiluʼ (biindaʼ 1 Pedro 4:7). Dxandíʼ naquiiñeʼ guni creluʼ zudii Dios stipa lii (1 Ped. 4:11).

11 Gunda bidxiilú Carol ca guendanagana gupa, purtiʼ guníʼ ique ante guni xiixa ne biʼniʼ orar Jiobá. Laabe guniʼbe sicaríʼ: «Tobi de ca cosa ni jma guca nagana para naa nga guneʼ ni na ca ley stiʼ Dios, purtiʼ cadi jneza modo nabani jñaa. Peru ni nabé gucané naa nga bineʼ orar Jiobá. Nannaʼ cayapa Jiobá naa ne zacanebe naa». Cadi guiaandaʼ lii zanda gacané ca guendanagana ca iguidxi fe stiluʼ ne guchaaluʼ modo lii (Sal. 105:17-19; Lam. 3:27). Intiica guendanagana guidxaagaluluʼ, qué zusaana Dios lii, laabe dxandipeʼ zacanebe lii (Isa. 41:10).

Pa maʼ caníʼ íqueluʼ guichaganaluʼ

12. Xiñee naquiiñeʼ chinanda cani maʼ caníʼ ique guichaganáʼ conseju ni cá lu Proverbios 20:25.

12 Caadxi de cani nahuiiniʼ huayacalugucaʼ guichaganacaʼ purtiʼ ruzulucaʼ zacá ziuucaʼ nayecheʼ ne maʼ qué ziuucaʼ stúbicaʼ o purtiʼ nápacaʼ guendanagana ralídxicaʼ. Peru cadi guendariguite diʼ nga ni rudii stiidxaʼ binni xheelaʼ dxi guichaganáʼ. Dxiqué guyuu stale binni guniʼcaʼ gudiicaʼ Dios xiixa sin guiníʼ íquecaʼ xii ngue caniʼcaʼ (biindaʼ Proverbios 20:25). Zacaca rácani yanna, purtiʼ nuu stale ni nahuiiniʼ qué riníʼ íquecaʼ xi guiráʼ nga naquiiñeʼ guni binni ora maʼ bichaganáʼ, peru óraruʼ maʼ bichaganácabe nga rudiicabe cuenta xi guiráʼ nga naquiiñeʼ gúnicabe.

13. 1) Xi naquiiñeʼ guiníʼ ique tuuxa ni maʼ napa gana guichaganáʼ. 2) Paraa zanda guidxélaluʼ conseju ni zacané lii.

13 Pa maʼ caníʼ íqueluʼ guichaganaluʼ la? guníʼ ique: «Xiñee rapaʼ gana guichaganaʼyaʼ. Xi racalaʼdxeʼ cueenduáʼ pur guichaganaʼyaʼ yaʼ. Ñee laabe nga binni ni jma jneza guichaganaʼyaʼ la? Ñee rusihuinneʼ maʼ zanda guichaganaʼyaʼ la?». «Mozo ni nuu xpiaani ne ni runi jneza» ca maʼ bicaa stale tema ni caníʼ de guendaxheelaʼ ni zacané lii gánnaluʼ xi naquiiñeʼ gúniluʼ (Mat. 24:45-47). b Guníʼ ique chaahuiʼ cani gúʼndaluʼ ne yenanda ca conseju ni cudii cani, casi ñaca Jiobá peʼ cayabi cani lii. Cadi gácaluʼ casi ti «caballu o [ti] burru ni qué riene» (Sal. 32:8, 9). Bisihuinni maʼ biniisiluʼ lu stiidxaʼ Dios ne riéneluʼ xii nga guiráʼ ni naquiiñeʼ guni ti binni ni maʼ bichaganáʼ. Ne ora maʼ guníʼ íqueluʼ gápaluʼ xnóvialuʼ o xnóvioluʼ la? «bibani nayá para uluíʼ lu cani ma runi cre ximodo sa caʼ» (1 Tim. 4:12).

14. Xiñee nabé risaca nga guiniisiruʼ ti xpinni Cristu lu stiidxaʼ Dios neca maʼ bichaganáʼ.

14 Laaca naquiiñeʼ gusihuinni binni maʼ biniisi lu stiidxaʼ Dios despué de maʼ bichaganáʼ. Ti xpinni Cristu ni maʼ bichaganáʼ naquiiñeʼ guni stipa pur guiniisi «lu stiidxa Cristu dede idxiña dxi gaca [...] casi laa», ca diidxaʼ ca riníʼcani naquiiñeʼ gusihuinni binni napa ca guenda ni napa cani dxandíʼ xpinni Cristu (Efe. 4:11-14). Cristu, ejemplu ni zinándanu ca «qué ñuni di ni gucalaʼdxi laa si» (Rom. 15:3). Cada tobi de cani maʼ bichaganáʼ napa xidé guʼyaʼ xi caquiiñeʼ xheelaʼ ne zacá ziuucaʼ nayecheʼ ne ziuucaʼ tobi si (1 Cor. 10:24). Ca hombre ni maʼ bichaganáʼ naquiiñeʼ guizaaláʼdxicaʼ xheelacaʼ jma que laacaʼ ne gannaxhiicaʼ laacabe, ne ca gunaa ca la? naquiiñeʼ guzuubacaʼ stiidxaʼ xheelacaʼ cásica ruzuubaʼ Jesús stiidxaʼ Bixhoze (1 Cor. 11:3; Efe. 5:25).

Gúninu xhiiñaʼ Dios jneza

15, 16. Ximodo zanda gusihuínniluʼ maʼ caniisiluʼ lu stiidxaʼ Dios ora gúniluʼ xhiiñabe.

15 Sicaríʼ gudxi Pablu Timoteu de dxiiñaʼ ni gucuaa: «Nezalú [Cristu] ne nezalú Dios cayabe lii güi lu stiidxa be. Byuíʼ ni ora tiisi». Ne de racá guniʼbe: «Bicaa ique güi lu stiidxa Cristu ne biʼni irá ni bisaana Dios ladxi nouʼ» (2 Tim. 4:1, 2, 5). Ne para gunda biʼniʼ Timoteu dxiiñaʼ gucuaa que, gupa xidé «[b]idxá ladxidóʼ [...] de stiidxa Dios ni runi cre» (biindaʼ 1 Timoteo 4:6).

16 Yanna xi naquiiñeʼ gúniluʼ para guidxá «ladxidóʼ lo de stiidxa Dios ni runi cre nu» ca yaʼ. Sicaríʼ bicaa Pablu: «Bichiña irá ca hermanu, biinda né laaca stiidxa Dios, bisiidi chaahui ca hermanu ne ucané laaca udxii lú ca lu xhiiña Dios», ne laaca guniʼbe: «Bicaalaʼdxi guʼnu irá ni cayabe lii riʼ, de idubi ladxidóʼ loʼ» (1 Tim. 4:13, 15). Nga runi, pa racaláʼdxiluʼ guiniisiluʼ lu stiidxaʼ Dios la? naquiiñeʼ guʼndaʼ chaahuiluʼ ni. Ora guníʼ Pablu «bicaalaʼdxi guʼnu irá ni cayabe lii» ca la? ni caniʼbe nga cadi gusaananu de gúninu xiixa dxiiñaʼ ni guicaanu. Yanna lii yaʼ, ñee maʼ gudíxheluʼ pora guundaluʼ Biblia la? Ñee ribeeluʼ tiempu para guiéneluʼ «ni jma nagana» zeeda luni la? (1 Cor. 2:10.) O huaxieʼ stipa rúniluʼ para gúʼndaluʼ la? Pa guiníʼ íqueluʼ cani gúʼndaluʼ lu Biblia zindácani ndaaniʼ ladxidoʼloʼ (biindaʼ Proverbios 2:1-5).

17, 18. 1) Xi naquiiñeʼ guʼnuʼ para gúniluʼ xhiiñaʼ Dios jneza. 2) Xi zanda gúniluʼ para gusihuínniluʼ zinándaluʼ ejemplu stiʼ Timoteu.

17 Ti dxaapahuiiniʼ precursora ni láʼ Michelle, guníʼ sicaríʼ: «Para gucheecheʼ diidxaʼ jma jneza la? maca napaʼ ti hora guundaʼ ne qué riaadxaʼ nin ti guendaridagulisaa. Nga huayacané naa guiniiseʼ lu stiidxaʼ Dios». Ni zacané lii iquiiñeluʼ Biblia jma jneza ne guiniisiluʼ lu stiidxaʼ Dios nga gácaluʼ precursor. Biʼniʼ stipa pur gúʼndaluʼ jma jneza ne ora guicábiluʼ lu ca guendaridagulisaa ca guníʼ xiixa ni gacané cani cucaadiaga. Para gusihuínniluʼ maʼ biniisiluʼ lu stiidxaʼ Dios biindaʼ chaahuiʼ ca libana ni gudiicabe lii gutiidiluʼ lu Scuela stiʼ cani Rucheeche Diidxaʼ, biʼniʼ ni modo ganda gusiidiluʼ xiixa ne biquiiñeʼ ra cá si paraa cueeluʼ libana stiluʼ ca.

18 Ora «güi lu stiidxa» Dios la? naquiiñeʼ gúniluʼ ni jneza ne gacaneluʼ binni guilá. Para gúniluʼ nga naquiiñeʼ gánnaluʼ gusiidiluʼ (2 Tim. 4:2). Pa guireeneluʼ cani nanna gucheecheʼ diidxaʼ la? zaziidiluʼ gucheecheluʼ diidxaʼ casi laacabe, cásica biziidiʼ Timoteu ora guzané Pablu (1 Cor. 4:17). Pablu gudxi ca xpinni Cristu de Tesalónica guizáʼ nadxiibe laacaʼ ne cadi stiidxaʼ Dios si bidiibe laacaʼ, sínuque dede ne xquendanabánibe biquiiñebe para gucanebe laacaʼ (1 Tes. 2:8). Timoteu biʼniʼ cásica biʼniʼ Pablu: bizaaláʼdxibe xcaadxi binni ne gucanebe Pablu guireeche diidxaʼ (biindaʼ Filipenses 2:19-23). Lii yaʼ, ñee laacaʼ cayúniluʼ stipa casi biʼniʼ Pablu ne Timoteu ca para gúniluʼ xhiiñaʼ Cristu la?

Ziuuluʼ nayecheʼ ora guiniisiluʼ lu stiidxaʼ Dios

19, 20. Xiñee ziecheʼ binni ora maʼ caniisi lu stiidxaʼ Dios.

19 Naquiiñeʼ gúniluʼ stale stipa para guiniisiluʼ lu stiidxaʼ Dios, peru pa qué guireeluʼ gana ne gucaʼ íqueluʼ gusiidiluʼ jneza la? zugaandaluʼ ni ne zacaneluʼ stale binni ganna ni dxandíʼ rusiidiʼ Biblia (2 Cor. 6:10). Ne ora gúniluʼ nga la? ca binni ca zusiéchecabe lii (1 Tes. 2:19). Ti betelita ni láʼ Fred guníʼ: «Yanna riʼ jma riquiiñeʼ tiempu stinneʼ para gacaniáʼ xcaadxi binni. Ne dxandíʼ ni na Biblia ra rieeteʼ: Jma nayecheʼ ni rudii que ni ricaa».

20 Ti dxaapahuiiniʼ precursora ni láʼ Daniela guizáʼ nayecheʼ nuu purtiʼ maʼ biniisi lu stiidxaʼ Dios. Sicaríʼ guniʼbe: «Yanna ra jma maʼ runebiaʼyaʼ Jiobá runeʼ sentir jma gaxha nuaaʼ de laabe. Ora guʼnuʼ stipa pur gúniluʼ ni riuulaʼdxiʼ Jiobá, jma sicarú zuni sentirluʼ». Cadi guiráʼ diʼ biaje nga ruuyaʼ binni pa caniisi tuuxa lu stiidxaʼ Dios, peru Jiobá ruuyaʼ ni ne rusisaca ni stálepeʼ (Heb. 4:13). Nga rusihuinni lii laaca zanda uguuluʼ guendanaróʼ stiʼ Jiobá ne gusisácaluʼ laa. Nga runi, cadi gusaanuʼ de gúniluʼ stipa pur gusihuínniluʼ maʼ caniisiluʼ lu stiidxaʼ Dios ne gusiécheluʼ ladxidóʼ Bixhózenu ni nuu guibáʼ (Pro. 27:11).

[Cani cá ñee yaza]

a Bidxaa lácabe.

b Biiyaʼ libru Cadi guixélenu de Dios ni nadxii laanu, ra na «Guendaxheelaʼ: ni bisigaʼdeʼ Dios ni nadxii laanu», ne revista Torre stiʼ ni rapa 15 stiʼ abril 2008, ra na «Ximodo naquiiñeʼ guibanineluʼ binnilídxiluʼ lu ca últimu dxi riʼ».

Biiyaʼ xi biziidiluʼ

• Ximodo rusihuinni binni jma ziyene casi guníʼ Pablu que.

• Ximodo zanda gusihuínniluʼ maʼ caniisiluʼ lu stiidxaʼ Dios...

... ora gápaluʼ guendanagana.

... ora guiníʼ íqueluʼ guichaganaluʼ.

... ora gúniluʼ xhiiñaʼ Dios.

[Guendarinabadiidxaʼ stiʼ párrafo]

[Dibuju/foto ni zeeda lu yaza 15]

Zanda gudxiiluluʼ ca guendanagana stiluʼ pa guni orarluʼ

[Dibuju/foto ni zeeda lu yaza 16]

Xi zanda guni cani nahuiiniʼ ca para gusiidicaʼ binni jma neza