Biiyaʼ guiraʼ ni nuu lu sitiu riʼ

guyé lu índice

Ti traducción ni rindá ndaaniʼ ladxidóʼ binni

Ti traducción ni rindá ndaaniʼ ladxidóʼ binni

«Stiidxa Dios la? [...] nabani.» (HEBREOS 4:12)

DIIDXAʼ RIUUNDAʼ: 37 NE 43

1. 1) Xi dxiiñaʼ bidii Jiobá Adán. 2) Xi guenda bidii Dios binni ne xi para huaquiiñeʼ ca xpinni Dios ni.

TI GUENDA bidii Jiobá binni dxi bizaʼbe laacaʼ nga ganda guiniʼcaʼ, nga runi randa rinínenu sti binni. Dxi guluube Adán ndaaniʼ Paraísu que gúdxibe laa quixheʼ lá guiráʼ ca maniʼ nuu raqué. Ne biquiiñeʼ Adán guenda bidii Dios laa que para gunda bidxela ximodo guiree lá cada maniʼ (Génesis 2:19, 20). Ne cásica biʼniʼ ca xpinni Dios de dxiqué, laanu laaca rininu para gusisácanu Jiobá ne para gusíʼdinu xcaadxi binni de laa. Ne lu ca últimu iza ni maʼ gudiʼdiʼ riʼ, huaquiiñenu guenda riʼ para guni traducirnu Biblia ne para gacanenu xcaadxi binni gunibiaʼcaʼ Jiobá.

2. 1) Xi chonna cosa gudixhe ique ca hermanu biʼniʼ Traducción del Nuevo Mundo. 2) Xi zadúʼyanu lu tema riʼ.

2 Nuu mil de traducción stiʼ Biblia, peru nuu de laacani jma jneza modo guca traducir que xcaadxi. Lu década stiʼ 1940, gudixhe ique Comité de Traducción de la Biblia del Nuevo Mundo guni chonna cosa ora maʼ guni traducir Biblia. Primé, gusisácacaʼ lá Jiobá ne gucaacaʼ ni guiráʼ ra naquiiñeʼ cheʼ ni cásica zeeda ni lu ca textu original. Biblia na: «Laatu la? naquiiñeʼ guni orartu sicaríʼ: “Bixhózedu ni nuu guibáʼ, guisácapeʼ laluʼ[”]» (Mateo 6:9TNM). Guiropa, ora ganda la? gaca traducir ni diidxaʼ pur diidxaʼ. Peru, ora qué zanda la? gaca traducir idea stini. Ne guionna, iquiiñecabe diidxaʼ ni guʼndaʼ ne guiene binni nagueenda. Biblia na: «Qué nusaana de ñuundacabe nadipaʼ ni na libru ra cá Ley stiʼ Dios ni dxandíʼ, bisiénecabe ni ne guníʼcabe xi riniʼni; zacá gucanécabe binni guiene ni cayuundacabe que. Ngue runi guyé guiráʼ ca binni guidxi que ne gudocaʼ ne güeʼcaʼ ne bisigáʼdesaacaʼ xquendarocaʼ ne guyuucaʼ nayecheʼ, purtiʼ maʼ biénecaʼ ca diidxaʼ ni gúdxicabe laacaʼ» (Nehemías 8:8, 12). * Laanu, ca testigu stiʼ Jiobá, dede nagasi zinándanu guionnaʼ cosa bizéʼtenu riʼ lu 130 idioma ni maʼ biʼniʼ traducirnu Biblia. Lu tema riʼ zadúʼyanu ximodo yenándanu cani ora bíninu edición 2013 stiʼ Traducción del Nuevo Mundo lu diidxaʼ inglés. Ne zadúʼyanu laaca ngaca nga ni cayuni xcaadxi traductor ni riníʼ sti idioma.

TI BIBLIA NI RUSISACA LÁ DIOS

3, 4. 1) Paraa zeeda lá Dios lu diidxaʼ hebreu. 2) Xi huayuni stale traductor ora runi traducircaʼ Biblia.

3 Tapa letra nga ricané lá Dios lu diidxaʼ hebreu. Zeeda lá riʼ lu stale manuscritu hebreu ni maʼ nayooxhoʼ, casi lu ca Rollo stiʼ mar Muerto. Laaca zeeda ni lu caadxi copia stiʼ Septuaginta, ni zándaca guca 200 iza ante gueeda Cristu ne ni guca ti gayuaa iza despué de Cristu. Stale binni nabé ridxagayaa ora guʼyaʼ zeeda lá Dios stale biaje lu ca manuscritu jma nayooxhoʼ.

4 Rihuinni dxíchica naquiiñeʼ guicá lá Dios lu Biblia. Neca zacá, gastiʼ diʼ ni lu stale traducción. Guzéʼtenu ti ejemplu. Lu iza 1901 biree ti Biblia ni láʼ American Standard Version. Zeeda lá Dios lu versión riʼ. Lu iza 1950 biree Traducción del Nuevo Mundo de las Escrituras Griegas Cristianas lu diidxaʼ inglés, ne laaca zeeda lá Dios luni. Lu iza 1952 biree ti edición stiʼ American Standard Version. Peru maʼ qué ñeeda lá Dios lu edición riʼ. Xiñee yaʼ. Para ca traductor stini la? cadi jneza diʼ iquiiñeʼ binni lá Dios. Stale traducción stiʼ Biblia ni nuu lu diidxaʼ inglés ne lu xcaadxi idioma laaca qué riquiiñecaʼ lá Dios.

5. Xiñee nabé risaca gueeda lá Dios lu Biblia.

5 Ora runi traducir tuuxa ti libru la? naquiiñeʼ ganna xi racalaʼdxiʼ binni bicaa libru ca ne cadi guiaandaʼ ni laa ora guni traducir. Jiobá nga guníʼ xi guicá lu Biblia. Nuu stale versículo stiʼ Traducción del Nuevo Mundo ni rusihuinni nabé rusisaca Dios lá ne racalaʼdxiʼ gunibiáʼ binni ni ne gusisaca ni (Éxodo 3:15; Salmo 83:18; 148:13; Isaías 42:8; 43:10; Juan 17:6, 26; Hechos 15:14). Nga runi nabé risaca gueeda lá Dios lu ca traducción stiʼ Biblia. Biquiiñeʼ Jiobá espíritu santu stiʼ para gucané ca hombre bicaa Biblia, nga runi zeeda lá Dios lu ca manuscritu jma nayooxhoʼ. Biblia na: «Dxandipeʼ zusihuinneʼ guendanandxóʼ stinneʼ ne zusisacaʼ naa ne zunibiáʼ stale guidxi naa; ne napa xidé gánnacabe naa nga Jiobá» (Ezequiel 38:23). Nga runi, ora ribee ca traductor lá Dios lu Biblia la? cusihuínnicaʼ qué runi respetarcaʼ Jiobá.

6. Xiñee zeeda lá Dios xhoopaʼ biaje jma lu edición 2013 stiʼ Traducción del Nuevo Mundo lu diidxaʼ inglés.

6 Yanna riʼ náparunu jma razón ni rusihuinni naquiiñeʼ guicá lá Dios lu Biblia. Lu edición ni guca iza 2013 stiʼ Traducción del Nuevo Mundo lu diidxaʼ inglés, zeeda lá Dios 7,216 biaje, zeeda lá riʼ xhoopaʼ biaje jma que edición ni biree primé que. Gaayuʼ de laacani guyuu cani lu libru stiʼ 1 Samuel 2:25, 6:3, 10:26 ne 23:14, 16. Xiñee yaʼ. Purtiʼ ca lá Dios lu ca versículo riʼ cásica zeeda cani lu ca Rollo stiʼ mar Muerto, ne cadi tan xadxí nga de biluíʼcabe ca rollo riʼ binni. * Últimu textu ra guluucabe lá Dios nga lu Jueces 19:18. Guluucabe lá Dios lu textu riʼ despué de biʼniʼ estudiárcabe caadxi manuscritu yooxhoʼ.

7, 8. Xi riníʼ lá Jiobá.

7 Para cani dxandíʼ xpinni Cristu la? nabé risaca guiene chaahuicaʼ xi riníʼ lá Dios. Lá Dios riniʼni «Laabe nga ni runi ni Gueeda Gaca». * Dxiqué biquiiñeʼ ca publicación stinu nota stiʼ Éxodo 3:14 para gusiénecaʼ xi riníʼ lá Dios, raqué na: «Naa zeeda gacaʼ ni gacalaʼdxeʼ». Traducción del Nuevo Mundo ni biree iza 1984 lu diidxaʼ inglés bisiene reeda gaca Jiobá intiica ni gacalaʼdxiʼ para guni cumplir ca promesa stiʼ. * Peru edición 2013 cusiene: «Cadi [caníʼ si lá Dios] zanda gueeda gaca Jiobá [intiica ni caquiiñeʼ para guni ni naguixhe ique], laaca caniʼni zanda iquiiñebe guiráʼ ni bizaʼbe para guni o gueeda gaca intiica cosa ni caquiiñebe ti gaca ni naguixhe íquebe». (Laaca zanda gúʼyaluʼ folletu Ni zacané lii guiéneluʼ Stiidxaʼ Dios, yaza 5.)

8 Ximodo riquiiñeʼ Jiobá guiráʼ ni bizáʼ para guni ni racalaʼdxiʼ yaʼ. Guzéʼtenu ti ejemplu. Biquiiñebe Noé para beeda gaca ti hombre ni biʼniʼ ti arca ne biquiiñebe Bezalel para beeda gaca ti artesanu ni nanna guni xhiiñaʼ. Laaca biquiiñeʼ Jiobá Gedeón para beeda gaca ti hombre ni nanna tinde lu guerra ne biquiiñebe Pablu para beeda gaca ti misioneru nadxibalú. Nabé risaca xi riníʼ lá Dios para ca xpinni. Nga runi, ora biʼniʼ ca hermanu stinu Traducción del Nuevo Mundo la? bicaacaʼ lá Dios guiráʼ lugar naquiiñeʼ cheʼ ni.

9. Xiñee racalaʼdxiʼ Grupu ni Zaniruʼ gaca traducir Biblia lu stale idioma.

9 Yanna riʼ jma zidale Biblia ra cadi zeeda lá Dios. Jma nga reeda «Señor» o lá ti dios ni runibiáʼcabe lu cultura stícabe. Ndiʼ nga tobi de ca razón jma risaca pur racalaʼdxiʼ Grupu ni Zaniruʼ gapa guiráʼ binni ti Biblia lu idioma stiʼ, tobi ni gusisaca lá Dios. Biblia na: «Dxiqué, cani ridxibi Jiobá guníʼnecaʼ xcaadxi binni, cada tobi guniʼné xcompañeru, ne bicaadiaga chaahuiʼ Jiobá laacabe. Ne nezalube bizulú gucuá lu ti libru lá cani ridxibi Jiobá ne lá cani riníʼ ique lu labe para guietenaláʼdxibe laacaʼ» (Malaquías 3:16). Nagasi riʼ, maʼ cusisaca Traducción del Nuevo Mundo lá Dios lu jma de 130 idioma.

TI TRADUCCIÓN BIAʼSI NE CADI NAGANA PARA GUIENE BINNI

10, 11. Xi guendanagana riuu ora raca traducir Traducción del Nuevo Mundo lu xcaadxi idioma.

10 Nagana nga gaca traducir Stiidxaʼ Dios lu stale idioma. Guzéʼtenu ti ejemplu. Cásica guca né xcaadxi Biblia ni nuu lu diidxaʼ inglés, primé Traducción del Nuevo Mundo ni biree lu diidxaʼ riʼ, laaca biquiiñeʼ ni diidxaʼ Seol lu textu casi Eclesiastés 9:10, diidxazá la? ñanda nidúʼndanu ni sicaríʼ: «Gastiʼ dxiiñaʼ nin guendariníʼ ique nin guendananna nin guendanuuxpiaaniʼ ndaaniʼ Seol, ra cheluʼ ca». Peru guca ndiʼ nagana para ca traductor ni riníʼ sti idioma, purtiʼ stale binni qué runibiáʼ diidxaʼ riʼ; nin lu diccionariu stícabe cadi zeeda ni. Dede nuu tu runi cré dxandíʼ nuu ti lugar láʼ Seol ne zanda guidxela binni paraa nuuni lu ti mapa. Nga runi gucuaa ca traductor permisu para guni traducircaʼ diidxaʼ hebreu Seol ne diidxaʼ griegu Hades casi «baʼ». Jma biaʼsi traducción riʼ ne jma nagueenda riene binni ni.

11 Cásica bizaaca né diidxastiá, laaca nabé birenda binni ora guca traducir diidxaʼ hebreu néfesch ne diidxaʼ griegu psykjé casi «alma» guiráʼ biaje zeeda ni lu Biblia. Xiñee yaʼ. Purtiʼ ora gunadiaga binni diidxaʼ alma lu ca idioma riʼ, nagueendaca riníʼ ique de ti cosa ni qué rati ni riree lu xcuerpu ti gueʼtuʼ. Nga runi, gucuaa ca traductor permisu para guni traducircaʼ diidxaʼ néfesch ne diidxaʼ psykjé pur modo zeeda ni lu contextu stini ne yenándacabe ni na ca apéndice stiʼ Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras (con referencias). Para ganda guiene binni ca versículo stini jma nagueenda la? gucuá xi riníʼ ca diidxaʼ hebreu ne ca diidxaʼ griegu lu nota zeeda ñee yaza stiʼ Biblia riʼ.

12. Bizeeteʼ caadxi cosa ni bidxaa lu edición ni guca stiʼ Traducción del Nuevo Mundo lu diidxaʼ inglés (biiyaʼ tema ni láʼ «Revisión 2013 stiʼ Traducción del Nuevo Mundo inglés» ni zeeda lu revista riʼ).

12 Guiráʼ ni gunabadiidxaʼ ca traductor ni riníʼ sti idioma ora maʼ cayuni traducircaʼ Biblia, bisihuínnicani nuuruʼ stale relatu stiʼ Biblia inglés ni zándaca gadxé modo guiene binni cani. Nga runi, lu beeu septiembre iza 2007, guníʼ Grupu ni Zaniruʼ gaca revisar Traducción del Nuevo Mundo ni nuu lu diidxaʼ inglés. Ca hermanu ni biʼniʼ revisar Biblia riʼ, biʼniʼ estudiarcaʼ guiráʼ mil de cosa ni gunabadiidxaʼ ca traductor stiʼ Biblia ni nuu lu guidubi Guidxilayú. Bichaacabe diidxaʼ ni maʼ qué riníʼ binni pur diidxaʼ nacubi. Bicaa íquecabe guni traducírcabe ni jneza cásica stobi que, peru guiene binni ni jma nagueenda. Raríʼ ridúʼyanu ti cosa: dxiiñaʼ biʼniʼ cani biʼniʼ traducir Biblia lu xcaadxi idioma, gucaneni para guca chaahuiʼ Biblia nuu lu diidxaʼ inglés (Proverbios 27:17).

XI RINÍʼ CA HERMANU NI MAʼ NAPA BIBLIA RIʼ

13. Xi riníʼ ca hermanu ni maʼ biindaʼ edición 2013 stiʼ Traducción del Nuevo Mundo ni nuu lu diidxaʼ inglés.

13 Xi riníʼ ca hermanu ni maʼ biindaʼ edición 2013 stiʼ Traducción del Nuevo Mundo ni nuu lu diidxaʼ inglés yaʼ. Mil de laacabe maʼ biseendaʼ carta ra cudiicaʼ xquíxepeʼ Betel ni nuu Brooklyn (Nueva York). Ti hermana guníʼ zeeda gaca Biblia riʼ casi ti guiñahuiiniʼ ra dxaʼ guié sicarú, ni zeeda gaca casi ca diidxaʼ rabi Dios laanu. Qué raca nagana para laabe gúʼndabe ne guiénebe Biblia riʼ. Laga cayuundabe ni, runi sentirbe casi ora cayuuyaʼ dxíchibe ca guié sicarú que ne cayuuyabe guiráʼ forma napa cani, pabiáʼ ruzaaniʼ cani, color stiʼ cani ne pabiáʼ sicarú cani. Cumu cadi nagana para guiénebe Biblia riʼ la? maʼ gucaneni laabe gunibiáʼ chaahuibe Dios. Ora ruundabe ni, ruuyabe Jiobá casi bixhózebe ni riguiidxi laabe ne rabi laabe diidxaʼ ni rusiecheʼ ladxidoʼbe.

14, 15. Ximodo runi sentir ca hermanu ni napa Traducción del Nuevo Mundo lu stiidxacaʼ.

14 Ca hermanu ni qué riníʼ inglés laaca rudiicaʼ xquíxepeʼ pur nápacaʼ Traducción del Nuevo Mundo lu stiidxacaʼ. Ti señor ni maʼ huaniisi de Bulgaria na maʼ huayuundaʼ Biblia stale iza, peru qué huayuu dxi guʼndaʼ ti traducción ni guiene nagueenda ne chindá ni ndaaniʼ ladxidóʼ. Ti hermana de Albania guníʼ nabé galán modo riuundaʼ Biblia ni nuu lu diidxaʼ albanés. Ne guníʼrube: «¡Ti ndaayaʼ naroʼbaʼ nga gucaʼdiágadu guiniʼné Jiobá laadu lu diidxaʼ gulenedu!».

15 Ndaaniʼ stale guidxi roʼ, huaxiéʼ si binni zanda gapa ti Biblia, purtiʼ nabé caru cani o nagana para guidxélacaʼ tobi. Guidúʼyanu xi guníʼ sucursal stiʼ Ruanda: «Stale de ca binni ruundané ca Testigu dxiqué, qué ñanda diʼ niniisicaʼ lu stiidxaʼ Dios, purtiʼ qué gápacaʼ Biblia. Nabé caru versión ni rutoo ca yuʼduʼ que ne nápani stale versículo ni raca nagana para guiene binni». Dxi biree Traducción del Nuevo Mundo lu diidxaʼ riʼ, ti familia ni napa tapa xiiñiʼ, bidiicaʼ xquíxepeʼ Jiobá ne mozo ni nuu xpiaaniʼ. Dxiqué la? qué ñanda diʼ nizíʼ cada tobi de laacabe ti Biblia stiʼ, peru yanna maʼ guirácabe nápacabe tobi. Para gusihuínnicabe rudiicabe xquíxepeʼ Jiobá la? ruundacabe ni guiráʼ dxi.

16, 17. 1) Xi racalaʼdxiʼ Jiobá para guiranu. 2) Xi racaláʼdxinu gúninu.

16 Huidxegá si laaca zaca revisar Traducción del Nuevo Mundo lu xcaadxi idioma. Binidxabaʼ racalaʼdxiʼ gucueeza dxiiñaʼ riʼ, peru Jiobá racalaʼdxiʼ guʼndaʼ ca xpinni Stiidxaʼ ne guiénecaʼ ni nagueenda. Biblia na: «Dxandipeʼ zunadiágaluʼ ti diidxaʼ neza décheluʼ ni gabi lii: “Ndiʼ nga neza ca. Lasá luni”, pa maʼ biree cueʼtu ladu derechu o ladu bigaʼ» (Isaías 30:21). Maʼ qué zandaa, «guidxilayú riʼ zadxá típani de guiráʼ ni rusiidiʼ Jiobá» (Isaías 11:9).

17 Gucáʼ íquenu cueendunu stale cosa galán lu guiráʼ ni rusigaʼdeʼ Jiobá laanu, casi traducción ni rusisaca labe riʼ. Guiráʼ dxi gucaʼdiáganu ni rábibe laanu lu Biblia. Zacá zucaadiágabe guiráʼ oración stinu. Pa gápanu costumbre de guinínenu laabe la? zunibiáʼ chaahuinu laabe ne zannaxhiinu laabe jma (Juan 17:3).

«¡Ti ndaayaʼ naroʼbaʼ nga gucaʼdiágadu guiniʼné Jiobá laadu lu diidxaʼ gulenedu!»

^ párrafo 2 Biiyaʼ tema ni láʼ «Cómo escoger una buena traducción de la Biblia», ni zeeda lu revista La Atalaya 1 stiʼ mayo 2008. Laaca zanda gúʼyaluʼ apéndice A1 stiʼ edición 2013 ni zeeda lu Traducción del Nuevo Mundo lu diidxaʼ inglés.

^ párrafo 6 Guca ca Rollo stiʼ mar Muerto riʼ jma de ti mil iza ante gaca textu hebreu ni biquiiñeʼ para guca Traducción del Nuevo Mundo.

^ párrafo 7 Ngaca nga ni rusiene caadxi binni ni nanna de tema riʼ, peru cadi guirácabe riníʼcabe zacá.

^ párrafo 7 Biiyaʼ apéndice 1A stiʼ Biblia con referencias, yaza 1559, ra na «El nombre divino en las Escrituras Hebreas».