1. Wai i aringbisi gu pambori nga ga sino atitase kuti gu bambu mbia du wa basura?

 IRINGBISI ga aboro Afirika aida rogo agu apambori nga ga sino atitase kuti gu bambu mbia du wa basura. Riihe nga Mbori, nga guko duna babakere ome nga ga toro kisusi. Apavuruhe nga agu ambori du payo kusende, watadu atoro, du niga Mbori amoyambu. Kupati gi ga Mbori amoyambu re aboro gu duho nga agu adumbata naima kpiko nga tita aboro, kidu ni agu aboro natingidapa agumeyo atingida na kidu na nyemu i du wenengai. Tii mburuhe kusende nga agu atoro du payo kusende rengbe ka sa aboro i mangi agu apai du wa: manga ngua, no boro na mangu, na ka mangasunge abinza.

2. Wai gumbapai sa nga ga aboro Afirika ayugo gupai nga, agu aida nga ga sino atitase na bakere ome ti ni kurii kura apambori?

² Agi aida aboro arogodihe be atitayo re na bakere ome ti ni kurii kura apambori rogo Afirika. Gu kura gumbapai sa nga ga aboro Afirika nayaa: “Pa zio ani tirani kuti Idapase (ga aKristano watadu ga aMasarami) akanga na ani ti iriso ani agu ambori nga ga atitarani te.”

3. Wari rengbe ani ni ka wirika rengo tipa agu aboro naraka rogo ngbii atoro?

³ Ya mo ru agu aida aru nga ga aboro Afirika? Ziazia Kekeapai nape rengo fu rani tipa agu aboro naraka rogo ngbii atoro.

4. Ginipai gu kikindigi apambori nga ga aboro Afirika naidi kuti ni?

⁴ Gu kikindigi apambori biata nga ga aboro Afirika naida kuti gupai nga, Mbori kina ti ni na kidu na bakere ome tiko. Ziazia Kekeapai naringbisa pako ni “Mbori ri ambori, nga Gbia ri agbia, nga bakere Mbori, nga iranyaka, ni iiriwo ko.” (Pa Fu Rugute ni Ue he 10:17) AMasarami a naida kuti Mbori ya ko kina ti ni du sa kidu na bakere ome tiko. Nibipa agu apambori nga ga sino atitase rogo Afirika, bakeke gu kuru apangbangaa nga ga pambori i ayamba ko nga Professor Geoffrey Parrinder nayaa: “Badungu aboro Afirika idi kuti gupai nga, Mbori gu duho sa duna bakere ome tiko na du kura ambori gbiati aboro ni awiriko, na nga bakusi zegino dunduko.”

5. Gine nga bete agu arimo aboro amangasunge nani rogo Afirika ka ino Mbori ti ni?

⁵ Wa vura du dungu aboro na ida kuti gupai nga Mbori kinaho ti ni, ono tie dunguyo ainonga da nga Mbori nzunzu te. Bambatapai fu boro tipa ni ini kurani nga ka ino rimoni. Nibipa rimo Mbori, kina tagbagatagbaga apai duho dagba apambori. Rogo agu akanisa naya si nga ga aKristano, i nayamba ko yo dedede nga Mbori, nga gu rimo du rogoyo nga “Gu Boro Duna Tandu Apai.” Tipa aMasarami tigayo, rimoko nga Allah. Dagba agu aboro namanga gu pambori nga ga atitayo, gu rimo i amangasunge nani tipa gi Bakerepa Boro  re nibakiakia rogo afugo nibasasa. Rogo gu gako buku du rimoho nga, Concepts of God in Africa, John S. Mbiti natangara arimo susi 500 nga gu aboro Afirika amangasunge nani tipa Mbori. Nikpiapai, rogo pa-Yoruba, (Nigeria yo), i nayamba Mbori nga Olodumare; agu aboro nga aKikuyu du (Kenya yo), nayamba ko nga Ngai; na dagba aZulu du (South Africa yo), i nayamba ko tigayo nga Unkulunkulu.

6, 7. Rimo Mbori nga da, na wai ani ainoho?

⁶ Ginipai kina boro Mbori agumbaha nitiko tipa rimoko? Ho Mbori afu arugute ni fu Mose ko ngbembatayo fu aYisaraere i kuru kusayo Ezipeta yo, Mose asana ko ki ya: ‘Mo ngére, ka mi dá yo du awiri aYisaraere ni, ki ya fuyo, “Gu Mbori nga ga abaroni ko kedi re kono du oni ni,” fuo gure i ki sana re, “Rimoko nga da?” Mi ayá fuyo waĩ?’—Gate 3:13.

⁷ Mbori akaragapai ki ya: “Mo gúmba gere fu awiri aYisaraere, ‘Yekova nga ga abamo Mbori, . . . kedi re kono du oni ni’: gi nga rimore re kindi, wo i ka tingida pare fu arika ngbatunga aboro dunduko.” (Gate 3:15) Gi rimo Mbori re, bangehe susi 7,000 rogo bambata keke Ziazia Kekeapai, wa kura abasafugo Ziazia Kekeapai avura dia gu rimo re kusayo ki moi kina “Mbori” watadu “Gbia” kubaha vurũ.

8. Gini boro du Yekova wa ni, na ginipai si aida ani mangihe ka ani aida ka gbia gako weneringise?

⁸ Da nzunzu du Yekova wa ni? Ko nga toro, duna tanduapai dũ, na kidu na bakere taarimo. Ko nga bahe kisusi, boro ho ka i ringbisi ko kutini te, boro ho nawira ko rogo wiripai a te. (Pa Fu Rugute ni Ue he 6:4; Yesaya 44:6) Yekova aya fu Mose wee: “Mi Yekova nga gamo Mbori nga iraringo Mbori.” Ka pehe rogo kura afugo, ka ani aida ka gbia ga Yekova weneringise, ani du wa ka ani irisi kina ko sa. Ko aidanga ani irisi kura boro watadu kura he te.—Gate 20:3-5.

9. Tipagine rengbe ani ka ya ti ni Yesu arengbanga na Yekova te?

⁹ Kina bakere vunduvundupai du areme tipa gu boro nga Yesu. Dungu aboro rogo agu akanisa naya si nga ga aKristano idi kuti gupai nga, Yesu nga papara “Ziazia” Tirinita. Ono Ziazia Kekeapai ayugonga gupai nga, Mbori sa aboro kidu rogo ko yo biata te. Na si ayugonga gupai a nga Yesu gu rengbe arengba na Yekova te. Yesu nitiko ayaa: “Buba [kii pako, NW] susi re.”—Yoane 14:28.

10. Wari Yesu aduni mbata fu ye ko ku auru kpotosende?

¹⁰ Ziazia Kekeapai nayugo gupai nga, mbata fu Yesu raki auru kpotosende ni boro, ko aima raka mbata ngbangbaturũ yo nigu toro nangia iraome Mbori akusi ko. Mbata fu Yekova kusi Adamu na Eva ku auru kpotosende, Ko aima kusa agu aboro nga atoro i raki ngbangbaturũ yo. Yesu nangia gu bambata boro ni toro Yekova akusi ni.—Yoane 17:5; AKorosaio 1:15.

11. Wai i awiripa batika Yesu ni boro?

¹¹ Bakuru kusayo mbata fu agarã 2,000, Yekova adi gu unga nga ga gi toro ko akusi ko re ki moihe ni fogo gude ku rukumbu ngasu dee yo rimori angia Maria. Gu maraika nga Gaburere aya furi wee: “Mo ngere, mo nikadu na mobara rukumburo yo, ki batika gude, ki yambu rimoko nga Yesu. Ko . . . [azogarago ni bakindo,] gako ngbi adíga nga te.”—Ruka 1:31, 33. *

12. Gine nangia kura ndupai sa Yesu aye ti ni ku auru kpotosende?

¹² Sidu, i abatika Yesu ko ki sono ki da ni kumba, na ki yugupai fu aboro tipa gupai Yekova akpinyemuhe na gako ringbisapai. Ko aya fu ga aRomo bazogo wee: “Gi pai i avungu re sa ni re, gi pai mi aye sa ni re ku zegino, nga ka du ni dezire rengo.” (Yoane 18:37) Niwisigo ani agu apai Yesu anayugoho, ani rengbe ka wirika gu rengo du tipa gupai Mbori akpinyemuhe na gako ringbisapai. Ani  rengbe arengba ka wirikapai tipa wai ka gbia ga Mbori weneringise.

13. Gine nangia gu ue ndupai Yesu aye ti ni ku auru kpotosende?

¹³ Gu ue ndupai Yesu aye ti ni ku zegino nga ka tumo rii ngbatunga aboro ni ungako tipa ka batasa yo. (Matayo 20:28) Ko amangi gipai re tipa wa ka ani kuru kusayo tii gu ingapai ani adihe be gu titarani nangia Adamu. Gipai re tigaha kini mo ka zakagene fu rani tipa ani rengbe ka raka nyeanye kindi. Gu mokedi nangia Yoane akepai tipa gipai re ki yaa: “Mbori akpi nyemu aboro akpi zegino dũ, wa ko afu bangisa Wiriko, ya gu ni ka idi pa ko ni kpi nga te, ono nyenye unga du adu be ni.”—Yoane 3:16.

14. (a) Ginipai namangi fu Yesu fuo kpio ko ni boro? (b) Gini sunge du be Yesu awere ngbangbaturũ yo?

¹⁴ Fuo kpio Yesu ni boro, i azingisi ko ki di ko ku ngbangbaturũ yo, yo ko atona ka raka ni berewe nigu toro nga iraome. (Amokedi 2:32, 33) Kusa, Yekova afu “pa zogarago fu ko na taarimo na ngbi, ya aboro dunduko, na arikaaboro, na ngbatunga aboro na afugoyo mangi pa ko.” (Daniere 7:13, 14) I aima maa Yesu nigu Bakindo duna ome; ko nga Bakindo rogo ga Yekova zogarago nga ga ngbangbaturũ. Bambeda kumbatayo, ko nika yugo gako ome auru kpotosende dunduko.

15. Wari na ti gini regbo i akusi amaraika?

¹⁵ Anga kina Yekova gbiati Yesu naraka nisayo rogo ngbii atoro te. Yekova akusi kura atoro a nga amaraika. Gaburere, nga guko nafura fu Maria, nga guni sa dagbayo. Amaraika atonanga gayo raka ni aboro auru kpotosende te. I aima kusa yo ngbangbaturũ yo bakuru kusayo mbata fu i kusi aboro ku auru kpotosende. (Eyobo 38:4-7) Dungu amirioni amaraika duho ti ni.—Daniere 7:10.

16. Tipagine si aidanga ti ni aboro irisi amaraika ya?

¹⁶ Ruru amaraika aidanga gupai nga ani irisi yo te. Ho gu mokedi nangia Yoane aidi ni bara ue ka irisa amaraika, i aza ko ti ni niyaa: “Ka mo mángi nga gure ya! . . . Mo írisi [kina] Mbori.”—Yugoti 19:10; 22:8, 9.

17. Gine nayugo gupai nga, amaraika rengbe arengba ka banda ga Mbori amoyambu, na tipagine du gipai ti ni re ni pa wasa?

¹⁷ Amaraika akuranga berewe fu ga Mbori aboro auru kpotosende wa gu i akuru ki batasi ga Yesu amokedi bambukiso yo te. (Amokedi 5:18, 19) Wa vura duhe wo, ka ani irisi Yekova ringbisihe kuti gupai Fugo ko nga Ziazia Kekeapai agumbaha, ani rengbe arengba kadu na gu kido nga, gu gako amaraika duna ome ka i abinga yo nibangirise ya abanda rani abanda. Ziazia Kekeapai nayaa: “Ga Yekova maraika navo gbu pati agu yo nagunde ti ko [ko] ki batasi yo.” (Atambuahe 34:7; 91:11) Tipagine si aida gipai re fu wasa ti ni fu rani? Mbiko kere avura rani gu duho rogo ngbii atoro naida ka gbarasa rani!

18. (a) Tipagine maraika sa asamungu ti ni kuti Mbori? (b) Gini arimo i afuhe fu gi maraika nasamungu re?

¹⁸ Agu awiri Mbori nga amaraika anyenga dunduko niruru yo fuko te. Bete aguyo asamungu  kuti ko. I asa tiyo ni akare kuti Mbori na kuti aboro auru kpotosende. Wai gipai re amangi? Agu amaraika dunduko Yekova akusi yo adu niruru yo na ni wene sino amaraika. Ono tie, gu kura rengberengbe wiri Mbori sa nitoro akpinyemu gupai nga aboro irisi ko na ko ki guari ka mangapai tipa ka nyasa na gi gbegbere nyemupai re. Gu rimo i afuhe fu gu toro re fuo guari ko sa gi gako pai re nga Satana, du rogoyo nga “Batikango [na Mbori].” I nayamba ko a nga “Bakitingbanga,” mbiko ko nape gbegbere aziree tipa Yekova watadu ka kitangbaanga ko.

19. Tipagine Satana arungosi Eyobo ti ni na wai ko arungosi ko?

¹⁹ Satana nasosoda aboro i koditiyo kuti ko rogo samungu kuti Mbori. Oni wisiginga gupai ko amangihe ti Eyobo nangia ga Mbori ruru moyambu. Eyobo angia kumukokumuko kumba gbe. Ko aduna avusende beko 7,000, akameri 3,000, abagara na abara 1,000, gbiati anadongi 500. Ko adu a na agude beko bawe gbiati dungu amoyambu. Nibambatapai, Satana aimi ga Eyobo anyaa gbiakuti gako amoyambu. Fuo gure, ko aye na “bayuge” ki gburuwa bambu nani kurii awiri Eyobo ki imi yo dunduko. Fuo gure, Satana arungosi Eyobo na kaza nga “abagita si ki tona kpanduko yo ki da ti riko.”—Eyobo 1:3-19; 2:7.

20. (a) Wai i afu maku fu Eyobo tipa gako ruru sino? (b) Wa Eyobo avura du niruru ko fu Mbori, gine Satana namangihe fu gu kura dungu aboro?

²⁰ Wa gi kereapai re avura manga Eyobo, ko anye kindi niruru ko fu Mbori. Ono Yekova ahusi ko na ki “fu ahe fu Eyobo ni bakere he wa bara ue susi gu naadu be ko mbata.” (Eyobo 42:10) Satana arengbanga ka sa Eyobo ko he kakuti gako ruru mangapai te, ono ko aima duna diabese ki nyaga dungu aboro kusayo ti Mbori. Ziazia Kekeapai nayaa: “Zegino dunduko du ni zogozogo ho be gbegberẽ ko.”—1 Yoane 5:19.

21. (a) Wai Satana ayugu gu nyemu iriso ko nadu ngbadukoyo? (b) Tipagine Yesu aka ti ni ka irisa Satana?

²¹ Satana naida ani irisi ko. Ko agumba gipai re ziazia fu Yesu ho ko a’asadi ko ni mbata fu agarã kusayo 2,000. Ziazia Kekeapai nayaa: “Bakitingbanga ki ndu na ko berewe ku ri bakere bagangara yo ki yugu angbi fu ko zegino dunduko, na gaha taarimo. Ko ki ya fu Yesu, ‘Ka mo ti sande ki irisi re, agi ahe dunduko re mi afú he foro.’” Yesu akaha ki ya fuko: “Satana, mo gúari erẽ! bambiko si ni keke he ya, ‘Mo irisi Gbia nga gamo Mbori mo rá fu kina ko sa.’” (Matayo 4:8-10) Yesu aima ino ga Yekova andiko wenengai, sidu ka ko amanganga gupai Satana aidaha ya.

22. Ginipai adaimona amangi aboro nani bakuru kusayo?

²² Gu kura amaraika akoditiyo kuti Satana rogo samungu kuti Mbori. Agi amaraika nga adaimona re nga avura aboro auru kpotosende. I nga kere gbegbere sino aboro. Bakuru kusayo, i anasa kura aboro ni airabubo, na kini vurasi bangiri aguyo. (Matayo 9:32, 33; 12:22) I anasa kura aboro i ti na kaza watadu ka sa yo ni airapupo. (Matayo 17:15, 18; Marako 5:2-5) I anarungosi agude a.—Ruka 9:42.

23. (a) Gine gbegbere atoro aidaha be aboro? (b) Gine Satana gbiati adaimona abirika aboro i mangihe?

²³ Wa kina Satana, gi gbegbere atoro re naida aboro irisi yo. Kuba gupai nga i za aboro tipa ka i irisinga yo ya, i na bakere nyemu gupai nga aboro irisi yo, kini gbata agene aboro irisi yo, na kini uruguhe si zugo, wa vura ruga yo tiyo na gupai nga, kina Yekova sa rẽ tipa iriso ko vurũ. Satana gbiati adaimona naasa aboro rogo biriki, nipe aziree, na nigundesi aboro i irisi yo. Rengo ngaha, dungu aboro ainonga gupai nga, Satana du gbiati gako adaimona i airisa yo te. Dungu aboro ka kigi akiga ka i ini gupai nga, gayo pambori nafu irisa fu Satana. Wa vura duhe wo, Ziazia Kekeapai nazahe niyaa: “Agu ahe aGendiria natumo na ni, i natumo na ni fu adaimona, fu Mbori te.”—1 AKorindo 10:20.

24. Gine nga gene sa dagba agu akuraha Satana aingisa aboro ngbaha?

²⁴ Gene sa dagba agu akuraha Satana gbiati gako adaimona aingisa aboro ngbaha kurogo irisa yo, nga gu iraira berã i agbaragaha tipa agu aboro kpiki. Ani binga gupai Ziazia Kekeapai ayugoho fu rani tipa gipai re.