1, 2. Wai gu Birama aˈasadi ka imisa ga Yekova aboro?

BABA ATĨO ndu ku rogo gu ba rengbe ko ka bi gu ngbatunga atĩo ko aida ka zio ra. Ko moi pasio ngba gako kombe yo ki zogo ru ku ime yo. Ko na zerangbaduse, na fuo tĩo tona rihe, ko de ngbaru ki gbe ru na ki moi ru ku ngba gako gonga yo.

² I ima rengba ka zio aboro wakina gure a. Ni kpiapai, aYisaraere aima mbeda ka da Ringara Mokido yo ho i azi bataya ni rogo gu Kpasakpasarago Nga ga Moaba. Bakindo Moaba akido gu kumba nangia Birama nga ko nika fu bakere marã fuko ka ko ye na motiwa kurii aYisaraere. Niyangaraha, Birama agbata gene tipa ka sa aYisaraere i ye na motiwa ku riyo nitiyo. Ko asia kombe na rubangirise. Ko akedi paranga adegude ni aboro Moaba i ndu ka zomia akumba.​—Pa Geda Aboro 22:1-7; 31:15, 16; Yugoti 2:14.

3. Wai gu aYisaraere azi ti ga Birama zomiahe?

³ Ya mo ga gu Birama zomiahe re adu na diabese? Ii. Akutu aYisaraere nga akumba amangi “pa sino bari na awiri aMoabo nga ade.” I atona a ka iriso ziree ambori, kodihe na gu ko i anaayamba ko nga Bara-peoro, nga mbori kodaba. Ni sangbana gipai re, aYisaraere 24,000 akpiki mbata fu i rimi ku rogo Ringara Mokido.​—Pa Geda Aboro 25:1-9.

4. Tipagine akutu aYisaraere amangi wasiwasi kodaba ti ni?

⁴ Tipagine badungu aYisaraere azi ti ni ti ga Birama  birĩ? Mbiko i aaberã kina pa gayo ngbarago, na bangiriyo aima go ti agu apai dunduko Yekova amangihe fuyo. AYisaraere adu na dungu nduapai beyo tipa ka du niruru yo fu Mbori. Ko akusiyo be sunge akanga Ezipeta yo, ki rigiyo ngbakungba yo, na ki ye na yo ni bandabanda yo kuti gu ngbandarago nga ga Ringara Mokido. (AEbere 3:12) Wa si avura duwo, i azomia yo na wasiwasi kodaba. Gu mokedi nangia Pauro akepai nga: “Ka ani mángi nga pa bari wa bete yo amangi ya, ki tiwi atiwa 23,000 ni gu rago sa.”​—1 AKorindo 10:8.

5, 6. Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti gupai namangi rogo gu Kpasakpasarago Nga ga Moaba?

⁵ Vovo zegino ima mbeda. Ngba kura gene, ani wakina aYisaraere ti ngbandarago nga ga Ringara Mokido. (1 AKorindo 10:11) Gu zegino ani araka rogoho ima du na nyemu kodaba kisusi gu nangia ga aboro Moaba. Gi nyemu kodaba re ima rengba ka du na maapai kurii ga Yekova aboro. Nirengo, gu kombe Bakitingbanga amangasunge na u wenengai kidu na diabese nga wasiwasi kodaba.​—Pa Geda Aboro 25:6, 14; 2 AKorindo 2:11; Yuda 4.

⁶ Mo sananga tiro nga, ‘Ya mo mi rengbe ka sia ka gbia bete ngbarago nga gu du tipa kina bete regbo, watadu ka sia ka raka nyeanye kindi na ngbarago rogo vovo zegino?’ Ya mo si aidanga ani mangi bakere asadatise ka irisa gu ga Yekova rugute naya: “Oni né pa bari” te?​—1 AKorindo 6:18.

7, 8. Ginihe nga wasiwasi kodaba? Tipagine du he ti ni ni kere gbegberẽpai?

⁷ Badungu aboro areme adunga na zee tipa kodaba ya, na i airisongo ga Mbori andiko tipa kodaba te. Rogo Ziazia  Kekeapai yo, wasiwasi kodaba nga gu kodaba du dagba agu aboro aroganga tiyo ringbisihe kuti Ziazia Kekeapai ya. Si nakoda gu kodaba du dagba kumba na kumba watadu dee na dee gbiati gu boro amangaha na nya. Sunge banambara nakoda zio badia, kodaba ngbaseyo na basungose yo, gbiati zapada barangba boro na nyemu kodaba.​—Mo bi gu 23 Rukutu Kekeapai du ti digido gi buku re.

⁸ Ziazia Kekeapai ima gumbaha gbaiga nga ka boro aandu kindi kumbatayo kaa manga wasiwasi kodaba, ni arengbanga ka nye rogo dungurati te. (1 AKorindo 6:9; Yugoti 22:15) Kurigure, gu boro namanga wasiwasi koda nazanga irisa tipa tiní na aboro akidongo kutini te. Sangbana wasiwasi kodaba dedede nga kpakaraapai. Dedede, si naye na gbegberẽ sangbakpotoseyo gbiati gu dia vuse boro ambakadanga tini tipaha ya, kpakaraapai nga ga rogotise, akaza, watadu kpio. (Mo gedi AGaratio 6:7, 8.) Ka boro sungu ka berãkurii gu sangbanapai wasiwasi kodaba aye na ni, ni idinga ka du ni bamangi wasiwasi kodaba te. Ono dedede, boro naberã kina pa mbiisa gani nyemupai ho ni amanga bambata diandue ni tipa wasiwasi kodaba. Gu bambata diandue re dedede nakoda agu ahe nazingisa nyemu kodaba.

9. Tipagine du agu ahe nazingisa nyemu kodaba ti ni ni kere gbegberẽpai?

⁹ I nakusa kpia kundiri aboro tipa si zingisi nyemu kodaba ti aboro. Areme, agu ahe nazingisa nyemu kodaba rogo aba dunduko​—amagazini, abuku, amanzigo, rogo terevizioni, na rogo Internet yo. Badungu aboro naberãha nga kerepai ho du ti agu ahe nazingisa nyemu kodaba ti  aboro te, ono ka gumba rengo, kerepai kina ti ni. Si rengbe ka sa boro nyemu kodaba zibaha tiní na ni sonosi gbegberẽ nyemu kodaba. Ho boro arimiso tiní ni ku rogo bi kpia kundiri aboro, ni ngba gu gene rengbe ka ndu na ni kuti ngbatunga mangapai wa zapada barangbase nisase ni bee, kpakaraapai nga ga rogatise, na zavura mbutise.​—ARomo 1:24-27; AEfeso 4:19; mo bi gu 24 Rukutu Kekeapai du ti digido gi buku re.

10. Wai gu rengbe gu bangua rengo du rogo Yakoba 1:14, 15 ka undo rani ani ne wasiwasi kodaba?

¹⁰ Si ni nyanyakipa pai tipa ka rugatise na pa wai wasiwasi kodaba narengbe ka gbe rani. Mo bingo gu zahe du rogo Yakoba 1:14, 15: “Ono boro du ni asadiasadi ni, ho gu nyemuhe ata gbe ni ni nga ga borose ku sa yo, ki ninangi ni. Gu nyemuhe nga ga borose, fuo du he na mobara, si ki vungu ingapai, ingapai ho da ha ni ti sosonoho, si ki kusi kpio.” Sidu, ho gbegberẽ nyemuhe aye ni ku berãro yo, mo do ho ni wiri ipo kusayo. Ka si dunga mo de mboimboi gbegberẽ asura, mo di bangiro nibasa kusayo ti ni! Mo bisi kompiuta, watadu mo aria gu bangiriba nga ga terevizioni re. Ka mo mbunga gbegberẽ nyemuhe si du kurii gamo raka ya. Ka si adunga wo ya, gamo gbegberẽ nyemuhe ima rengba ka da ni nyanyakihe ka si adu nga taata tipa mo mbuhe ya.​—Mo gedi Matayo 5:29, 30.

11. Wai gu rengbe Yekova ka undo rani ho du ani ni na gbegberẽ aberã?

¹¹ Yekova ini rani wenengai kisusi wai ani naini tirani. Ko ima ino wai du ani ni kpakpa aboro. Ono ko ima ino gupai a nga ani ima rengba ka diabe gbegberẽ nyemuhe. Yekova naya furani: “Oni ími apa kpotoroni yo du auru kpotosende no; pa bari, na meteka, na gbagaura, na kpi nyemu gbegberẽ apai, na kpihe, si nga irisa  kpiahe.” (AKorosaio 3:5) Wa vura duhe nga si taata ka mangaha te, Yekova na zerangbaduse koyo du ani ni na ko nika undo rani aundo. (Atambuahe 68:19) Paranga wirina azi ti gu gbina nga ga biko kpia kundiri aboro na zapada barangbase nisase. Abakureako sukuru yo abihe nga agi apai re na pai te na si nga papara sona nga ga boro, ono ko aya: “Si aima gbarasa gimi sangbakpotoseyo, na si agbe re ku rogo gu raka nga ga wasiwasi mangaapai.” Ko aye ka bi gupai nga si naida ko za tiko ti gako nyemuhe, na mbiko gu undo nga ga Yekova, ko aima rengba ka mbu gi sino re. Ka si du nga wasiwasi mangaapai naye ku berãro yo, mo sana Yekova tipa “gu bakere tandu susi” tipa si banda berãro gigiri.​—2 AKorindo 4:7; 1 AKorindo 9:27.

12. Tipagine si aida ani ‘nibánda kpotorani yo’ ti ni?

¹² Soromo akepai ki ya: “Mo nibánda kpotoro yo  ngangarã; bambiko yo unga naye ni.” (Asanza 4:23) ‘Kpotorani yo’ nayugo gini ngbatunga boro nga ani ngbadurani yo, nga gu he Yekova abihe. Guhe ani anganaha ima rengba ka du na maapai kurii rani ni bakerehe. Gu ruru kumba nangia Eyobo aya: “Mi azunga he na bangire; waĩ tie ka mi ngere ka bi ngasu de?” (Eyobo 31:1) Wakina Eyobo, si naida ani du na zatise ti gu he ani anganaha na gu he ani aberãpaha. Na wakina bake papara Atambuahe, ani nikpari nga: “Mo di bangire ti ngera kuti pa wia; ki ungasi re rogo gamo apai.”​—Atambuahe 119:37.

13. Gini ngbatunga anakure Dina asia yo?

¹³ Abakurearani ima rengba ka du na bakere maapai kurii rani, singia ngba wene gene watadu ngba gbegberẽ gene. Ka mo sia agu abakure napekafuo ga Mbori arugute, i ima rengba ka undo ro mo mangi kina gu bangisapai re. (Asanza 13:20; mo gedi 1 AKorindo 15:33.) Ani rengbe ka bi wai nyakipa sia gaani abakure ti gupai namangi Dina. Ri angia boro sa dagba agu awiri Yakoba nangia adegude, sidu, i asonosi ri rogo gu ngbadimokporo naairiso Yekova. Dina aangianga namangi wasiwasi mangaapai te, ono ri azi mbembedi nakure na agu adegude nangia aKanano. Ga aKanano bipai adu kia tipa kodaba ti gu nangia ga ga Mbori aboro, na aboro aini yo ni amangi wasiwasi apai. (Pa Amotumo 18:6-25) Ho Dina adu ni na anakureari, ri agbia paranga kumba ni boro Kanano rimoko angia Sekeme, na ri aima ngba tiko gbe. Sekeme adu “ni boro irisa ki susi” ga bako aborokporo dunduko. Ono ko aakpingo nyemu Yekova te.​—Bambata Pai 34:18, 19.

14. Ginipai namangi Dina?

 ¹⁴ Sekeme amangi gupai naadu bangiriko ni kina wenehe. Mbiko wa Dina aima ngba tiko, ko “ki zi ri” na “ki wasi ri.” (Mo gedi Bambata Pai 34:1-4.) Gi gbegberẽ mangaapai re atona ka manga ti genehe nga gu sangbanaha angia gberãngo fu Dina na gari aborokporo.​—Bambata Pai 34:7, 25-31; AGaratio 6:7, 8.

15, 16. Wai gu rengbe ani ka da ni airatatamana?

¹⁵ Si aidanga ani mangi ngbatunga agu aingahe Dina amangihe tipa ka ruho ka wirika gupai nga ga Yekova arugute ni wenehe tipa rani te. “Gu boro nata na boro tatamana ni adú ni iratatamana a, ono gu badiata nga ga mumungo aboro, ima azía yo wa sa.” (Asanza 13:20) Mo mangihe ni gamo sásá tipa ka rugatiro “na pa du na apai rengbe arengba,” na mo ki rengbe ka ne fudifudipai na rungo.​—Asanza 2:6-9; Atambuahe 1:1-3.

¹⁶ Ani rengbe ka du ni airatatamana ni wisigo ani Fugo Mbori, manga kparakpee fuko mbata fu ani mangi adiaberã, na pekafuo gu wene arugute naye be ruru kangara moyambu. (Matayo 24:45; Yakoba 1:5) Rengo ngaha nga, ani dunduko du ni rurungbura rani na ni kpakpa aboro. (Yeremaya 17:9) Ono wai du rengbe mo ka mangapai ka boro za ro nga mo ngbagene kerepai ka manga wasiwasipai? Ya mo rago agberã tiro, watadu mo adia gu undo re kugume ni umbasitise?​—2 Abakindo 22:18, 19.

17. Mo fu nga kpiapai tipa wai rengbe rugute be kuarani ni Kristano ka undo rani.

¹⁷ Ni kpiapai, mo makianga gipai re. Kumba tona kaa manga fu wirina wenengai ba gari sunge na kini yambu ri i nikuru nisayo na ri kaa fura. Ko airisongo Yekova te, ono ko nangera wa wene boro na kidu na wene sino.  Kura wirina ni dee bi yo sa na kusa ri ki asadi ka fu zahe fu ri tipaha. Wai gu rengbe gu wirina re ka karagapai? Ya mo ri nika nyakasapai kubara ri yo, watadu ri nika bi gu tatamana du ti gu zahe re? Gu wirina re ima rengba ka kpinyemu Yekova na kini idi ka manga gupai du ni ruruhe. Ono na ka gu wirina re aakura kindi na gu kumba re, ya mo gure nga ri ‘na ora be wasiwasi kodaba’ watadu ri ‘nakida kina kuti gari berã’?​—Asanza 22:3; 28:26; Matayo 6:13; 26:41.

18, 19. Mo sakingo wai Yosefa aoro be wasiwasi mangapai.

¹⁸ Ho Yosefa adu ni ni paranga, ko angia kanga Ezipeta yo. Dia bairako aadarã ko naˈuru dũ ko kodiba na ri, ono Yosefa aima ino gupai nga pa manga ko ho wo ima rengba  ka du ni gbegberẽpai. Yosefa aima kpinyemu Yekova na ko aaida ka sa ngbarago tiko. Sidu, gu regbo gu dee re aˈasadi ka zomia Yosefa, ko anikáha aká. Wa duhe nga ko angia kanga, ko aarengbanga ka mbu bairako te. Rogo kura uru sa fuo dia bairako asadi ka zio ko ngbaome ko kodiba na ri, ko ‘agba ku zegi yo.’​—Mo gedi Bambata Pai 39:7-12.

¹⁹ Gupai re aima rengba ka digo kia ti gure ka si adu nga Yosefa ambu tiko kaa berãpa wasiwasi mangaapai watadu wa ka si adu nga ko anaaberã pa ri. Ono ga Yosefa pagume na Yekova paha anyaki bangiriko kisusipa kura apai dunduko. Ko aya fu gu dee re: ‘Bairare . . . akánga na he be re te ono kina ro, bambiko mo nga diako; waĩ tie ka mi mangi gi bakere gbigbitapai re, ki ingi pai kuti Mbori?’​—Bambata Pai 39:8, 9.

20. Wai gu ani aino gupai nga Yekova adu na ngbarago be Yosefa?

²⁰ Wa si avura du nga Yosefa adu tuturũ ti gako ringara na gako aborokporo, ko adu ni ruruko fu Mbori ti aregbo dũ, na Yekova aima fu maku fuko. (Bambata Pai 41:39-49) Yekova adu na ngbarago tipa padu Yosefa ni ruruko. (Asanza 27:11) Si ima rengba ka du ni mbumbuhe ka ká wasiwasi mangapai. Ono mo tingidipa agi afugo re: “Ako, agu roni nakpi nyemu Yekova, oni sógo gbigbitapai; ko nabanda mbisimo gako ziazia aboro; ko ninabatasa yo be gbegberẽ aboro.”​—Atambuahe 97:10.

21. Wai gu paranga wirina sa awiriki Yosefa?

²¹ Aˈuru dunduko, ga Yekova aboro nayugo gupai na wingbaduse nga i ‘nasóga gbigbitapai’ na ki “nikpi nyemu wenepai.” (Amosa 5:15) Zanga bipa garãro, mo ima rengba ka du niruru ro fu Yekova. Ga paranga wirina sa idapase adu ni asadi asadihe sukuru yo. Degude agumba  gupai fuko nga ri nika kodaba na ko ka ko undo ri ti gari asada nga ga matimatiki (mathématiques). Ginipai gi wirina re amangihe? Ko amangipai wakina Yosefa. Ko aya: “Mi aká gupai re nibasa. Ni ka mi kuti gimi padu ni ruruse, mi ima banda gimi padu ni iriiri boro.” “Gu ngbarago du tipa bete regbo” nga gu naye mbiko wasiwasi mangapai nandu sa kina fudifudiapai na bakere gberãrago. (AEbere 11:25) Giasangba Yekova nika ye na nyenye ngbarago ti aregbo dũ.​—Asanza 10:22.

22, 23. Wai gu rengbe Yekova ka undo rani ka si vura du vurũ nga ani mangi kere ingapai?

²² Satana naˈasada ka mangasunge na wasiwasi kodaba tipa ka zio rani, na gipai re ima rengba ka du ni ba mbumbuhe. Ani dunduko ni duadu na gbegberẽ aberã ti kura aregbo. (ARomo 7:21-25) Yekova ima rugatiko na gipai re na ko natingida pa rani ya “nvutu sende nga ani.” (Atambuahe 103:14) Sidu, na ka si du nga Kristano mangi gu kere ingapai nga wasiwasi kodaba? Ya mo maabangirise berewe tipa ni te? Oó. Ka boro mangi ndikidi saberã, Yekova nika undo ni aundo. Mbori nga “zaza tipa vu aboro.”​—Atambuahe 86:5; Yakoba 5:16; mo gedi Asanza 28:13.

²³ Yekova ima fu ‘gamahe rogo aboro’ yo furani​—du nga agu abaakumba nangerafuo rani. (AEfeso 4:8, 12; Yakoba 5:14, 15) Ko ima fu abaakumba furani tipa i undo rani ani mbakadi gaani pagume na ko.​—Asanza 15:32.

24, 25. Wai gu rengbe “rugatinapai” ka undo rani ani ne wasiwasi mangaapai?

²⁴ Tipa ka manga wene adiaberã, si naida ani rugutirani  na wai ga Yekova andiko aundo rani. Si aidanga ani du wa gu paranga kumba i nafura tipa ko rogo Asanza 7:6-23 te. Ko aadunga na “rugatinapai” te, sidu, ko azi ti gu kombe nga ga wasiwasi kodaba. Rugatinapai ima susa gupai gbua nga ka du na tatamana nga ga mangapai. Ho du ani ni na rugatinapai, ani namanga asadatise ka rugatirani na ga Mbori aberã na ka mangapai kuti ni rogo gaani raka. Mo tingidipa agi afugo tatamana re: “Gu boro du na tatamana nakpi nyemu kina tini; gu ni naka kuti rugatinapai aú au.”​—Asanza 19:8.

²⁵ Ya mo mo idi kuti gupai zanga kapa nga ga Mbori arugute ni ruruhe? Ya mo mo idi kuti gupai nga pekafuoho nika sa ro mo du na ngbarago? (Atambuahe 19:7-10; Yesaya 48:17, 18) Ka si du nga mo aruganga tiro na ni nzunzu te, mo tingidipa agu apai dunduko Yekova namangihe foro. Mo “ía Yekova ka bi ko ko du ni wene ko.” (Atambuahe 34:8) Mo nika bi gupai nga wa mo nikaa mangaha wo, kinawo a si nika sa ro mo kpinyemu Yekova. Mo kpinyemu gupai ko akpinyemuhe, na kini sogo gupai ko asogaha. Mo hiisi berãro na wene aberã​—agu apai du ni rengo, ni ruruhe, ni wene sino, agu apai nangba bangirise, na du ni ziaziaha. (AFiripoio 4:8, 9) Ani ima rengba ka du wakina Yosefa nga gu ko naagbia undo ti ga Yekova undo.​—Yesaya 64:8.

26. Ginipai ani nika sakapai tipaha rogo gu kapita ngbefuo gere?

²⁶ Singia mo nga bakuparanga watadu rogotise, Yekova naida mo du na ngbarago rogo raka yo. Agu akapita ue ngbefuo gere na agu atingidapai rogoho rengbe ka undo ro mo du na diabese rogo rogatise yo.