1, 2. (a) Nibipa agu aboro narogatiyo, gini bakabangirise rengbe ani kadu na ni, na tipagine? (b) Gini asanahe ani nika sakapai tipaha rogo gi kapita re?

YA MO nduge kuba pumbo dia dee yo ningba tiro? Badungu aboro ngbaha tiyo, bambiko si nga regbo ngbarago. Mo nabi agu aboro narogatiyo i navo tiyo ni bawenehe. Kpakpuyo yo kini kiki akiko na ngbarago! Rogo gu uru re, i nasungo na kina mongo ti ngbayo, i kidu na bakere maabangirise tipa raka kumbatayo.

² Ono wa vura duhe wo, gu bipai du aboro na ni tipa rogatise areme, si nayugo kina bakabangirise. Wa vura duhe nga ani na wene maabangirise tipa agu aboro naroga tiyo, ani nabaka bangirani abaka kini sana tirani nga: ‘Ya mo i agbia ngbarago rogo gayo rogatise? Ya mo gayo rogatise re anye nyeanye kindi?’ Akaragapai kuti agu asanahe re naru kurii kumba na dee singia i nakido kuti ga Mbori arugute na kini mangipai kutini. (Mo gedi Asanza 3:5, 6.) Si naida i mangihe amanga wo tipa ka nye rogo ga Mbori nyemuse yo. Ani gbenga berãrani awere kuti agu akaragapai du rogo Ziazia Kekeapai kuti agi asanahe du biama re: Gini ndupai si aida boro mangi rogatise ti ni? Ka si du nga mo naida ka manga rogatise, da si aida mo sia ni ni gamo badiarogatise? Wai rengbe mo ka mbakadatiro tipa rogatise? Na ginihe rengbe ka undo arogotise i gbia ngbarago rogo gayo ramukporo?

3. Tipagine rengbehe ti ni kadu ni pa mungo ka manga rogatise gbua mbiko gu ndupai anyakanga ya?

³ Gu kura aboro na gu bipai nga rogatise nga mburu ndikidi ngbarago. I naberã gupai nga ka boro amanganga rogatise ya, ni arengbanga ka gbia ndikidi ngbarago rogo raka te. Gupai re nga zire! Yesu, nangia bakuparanga afura tipa agu aboro amanganga rogatise ya ki ya gamunihe du nga ni, na ki ngarasi agu aboro rengbe ka nye wo tipa i nye wo. (Matayo 19:11, 12) Gu mokedi nangia Pauro aima fura wenengai a bara agu aboro amanganga rogatise ya. (1 AKorindo 7:32-38) Ono Yesu gbiati Pauro arũngo ndiko kurii aboro nibipa gipai re te; ká na aboro ti manga rogatise dagba agu ‘ayugopai yo nga ga adaimona.’ (1 Timoteo 4:1-3) Ono tie, nye zanga manga rogatise ngba kisusi, gbe fu agu aboro naida ka mangasunge fu Yekova zanga pai du ho nafuda yo. Si rengbe kadu ni pa mungo ka boro mangi rogatise tipa gu ndupai anyakanga ya, wa gu nga ka manga rogatise gbua mbiko gupai nga aboro nasosoda ni.

4. Wene rogatise namaa mburu gine tipa sonosa agude?

⁴ Ono tie, ya mo ndikidi nduapai ho si aida boro mangi rogatise ti ni? Ii. Rogatise a nga kina gamahe be Mbori. (Mo gedi Bambata Pai 2:18.) Wene apai kina ti ni na si ima rengba ka ye na ngbarago fu boro. Ni kpiapai, wene rogatise namaa mburu wene ramukporo. Si naida ramukporo nga ga arogotise duadu wenengai tipa i sonosi agude, kini kpinyemu agu agude re, kini fu arugute fuyo, na kini nungusi yo rogo raka yo. (Atambuahe 127:3; AEfeso 6:1-4) Ono tie, anga pa sonosa agude nga gu yangara pai si aida aboro rogotiyo ti ni te.

5, 6. (a) Ringbisihe kuti Batungusipai 4:9-12, gini aundo du ti mbembedi pagume? (b) Wai rengbe rogatise kadu wa gu gire i naudihe biata?

⁵ Oni makianga pai tipa gu veresi i nadi rii gi kapita re rogoho gbiati gu kura averesi du pati ni: “Du aboro ue ngba ti du boro sa, bambiko i du na wene mosoro tipa gayo sunge. Bambiko ka i tiwi, gu ni sa atumba kurani; ono rungo du fu gu ni du ni sa ni ho ni niti ni, ka kurani adu nga ho ka tumba  ni ku ari ya. Berewe, ka aboro ue pi wa sa, kpotoyo afaa; ono waĩ ka kpoto bangisa boro foi? Ka aboro di be kurani nga gu ni du ni sa ni rengo, ono agu yo du ue rengbe ka za ni. Gu gire udi yo ho biata ka si kati nga ni ipo te.”​—Batungusipai 4:9-12.

⁶ Gu veresi re nafura tipa pa wai du pagume na nyanyakipaha. Rogatise nga mbembedi pagume kisusi. A wa duhe rogo gu veresi re, gu pagume nga ga rogatise naye na undo, wasa, gbiati bandahe fu agu aboro nga arogotise. Gu pagume nga ga rogatise nadu ni nyanyakihe gbe ka si du nga agu arogotise re gbia kurahe ku rogo gayo rogatise. A wa i aida ka gumbaha rogo gu veresi re, gu gire udi yo ho ue, si ima rengba ka kata. Ono gu gire i na udihe biata, si ima kpakara tipa i katihe. Ho arogotise aperesa pa gupai ni mbatayo nga ga manga gupai Mbori akpinyemuhe, gayo rogatise nanyaka wakina gu gire udi yo ho biata. Yekova nadu ni ndikidi papara gu rogatise re, na si ki sa gu rogatise re si du ni nyanyakihe gbe.

7, 8. (a) Gini rugute Pauro akehe fu agu aKristano nasota na gu nyemupai nga ga kodaba? (b) Gini ruru bipai tipa rogatise Ziazia Kekeapai agumbaha?

⁷ Kina arogotise sa du na rengo beyo ka mbiisa gu nyemupai nga ga kodaba. Kodaba nga mburu ngbarago fu agu aboro nga arogotise. (Asanza 5:18) Ho paranga boro ‘asusa paranga ni’ ni, nga gu regbo nyemu kodaba nidu ni nyanyakihe, ni ima rengba kaa sota kindi na nyemu kodaba. Ka boro adunga na rubangirise ya, ngbatunga gu nyemu kodaba re ima rengba ka sa ni ni mangi gbegberẽ mangapai. Ga Mbori toro adu kugii Pauro ko ke gu rugute nga: “Ono si ngia rugatise ti yo te, i rogo tiyo, bambiko rogatise ngba ti gbi agbi.”​—1 AKorindo 7:8, 9; Yakoba 1:15.

⁸ Ka si vura du vurũ nga gini ndupai sa gupai nga boro mangi rogatise, si naida gupai nga ni du na ruru bipai tipa rogatise. A wa Pauro agumbaha, agu aboro namanga rogatise, “pai afúda boroyo afuda.” (1 AKorindo 7:28) Arogotise nagbiatiyo na agu akpakarapai agu aboro amanganga rogatise ya nikaa gbianga tiyo na ni ya. Ono ka mo sia ka manga rogatise, wai rengbe mo ka umbasi bete agu akpakarapai re na ki kiisi gaoni ngbarago?  Gene sa rengbe mo ka mangaha ngbaha nga ka sia badiarogatise na tatamana.

9, 10. (a) Ginipai Pauro agumbaha nayugo gu kerepai du ti zio pagume nga ga rogatise na gu boro angianga ndikidi idipase ya? (b) Ginipai dedede ninaagbia agu aboro nabasa ga Mbori rugute na ki mangi rogatise na gu boro airisongo Yekova ya?

⁹ Ga Mbori toro adu kugii Pauro ko ke gu rugute si aida boro mangisunge na ni ho ni asia badiarogatise ni: “Ka i kpamia nga roni na azangaidapase wa si arengba nga ya ya.” (2 AKorindo 6:14) Ko adi gu gako kpiapai re ti gupai ninaamanga agu aboro nasopa bino na anya. Ka si du nga i gbia anya ue du na ome ra ni bakiakia, ami ue dunduko nika du rogo mbugo. Wakina gure teketeke, ka boro mangi rogatise na gu boro angianga ndikidi idipase ya, i nika gbiatiyo na dungu kpakaraapai rogo gayo ramukporo. Ka si du nga boro sa naida ka nye rogo ga Mbori nyemuse, ono ka sunge adunga ti gu kurani na pa nye rogo ga Mbori nyemuse yo ya, dungu tagbagaapai nikaa kura dagbayo. Si du Pauro azungodi awirina ti ni nga i naamanga rogatise sa “kina rogo Gbia yo.”​—1 AKorindo 7:39.

¹⁰ Ti kura aregbo, gu kura aKristano nada kuti gu diaberã nga manga rogatise na gu boro angianga ndikidi idipase ya ngba ti gu nga i nye nisayo. Aguyo nabasa gu rugute nga ga Ziazia Kekeapai na ki mangi rogatise na gu boro airisongo Yekova ya. Agu aboro dunduko namanga gipai re nagbia gbegberẽ sangbanapai. I narimiso tiyo ku rogo rogatise na agu aboro ka i akodanga bee na yo ka manga agu apai nyakipaha rogo raka kisusi ya. Gu gberãrago agu aboro re agbiatiyo na ni fuo mangayo rogatise, si gbere kisusi gu naadu mbata fu i mangi rogatise. Ono si ni pa ngbarago tie ka bi gupai nga badungu aKristano duho nga aguyo nakido kuti gu rugute nga ga Ziazia Kekeapai na kini mangipai kutini zanga manga rogatise na gu boro angianga ndikidi idipase ya. (Mo gedi Atambuahe 32:8.) Wa vura duhe nga i naida aida ka manga rogatise, i nasungo na zerangbaduse kini pidi kina gu boro nika kura dagba airisi Yekova yo.

11. Ginihe rengbe ka undo ro mo sia badiarogatise na tatamana? (Mo bi gu sanduki a du ti  kpewaraga 114.)

 ¹¹ Anga si nga gu boro nairiso Yekova, ni ima rengba nibasa kadu ni wene badiarogatise te. Sidu, ka mo aberãpa rogatise, mo gbata gu boro asino ni, gaani asásá rogo toro yo, gbiati gu nyemuse du ni na ni tipa Yekova andu sa na gamo. Kangara moyambu ima ke dungu apai nga gu rengbe ka undo rani rogo gi siapai re, na si adu ni wenepai tipa ani wisigi agi arugute nga ga Ziazia Kekeapai re wenengai na ki mangi kparakpee kuriihe, na ki mbu agu arugute re si undo rani rogo gaani diaberã. *​—Mo gedi Atambuahe 119:105.

12. Gini kurapai aboro amangaha rogo kura aringara nibipa rogatise, na gini kpiapai rogo Ziazia Kekeapai rengbe ka undo yo?

¹² Rogo dungu aringara, avunguagude du nasia abadiarogatise fu awiriyo. Aboro ima ida kuti gupai rogo agu arago re nga avunguagude du na tatamana gbiati inohe tipa ka sia wene badiarogatise. Ngbatunga agu arogatise re nadu adu na diabese, a wa gu si adu ti agu aregbo i aakeka Ziazia Kekeapai ti ni. Gupai Abarayama amangihe nga ka keda boro ni ndu ka gbata dee fu wiriko nangia Yisaka nga wene kpiapai fu avunguagude areme. Abarayama aaberãnga pa marã gbiati worimo te. Ono ko akedi sunge i ndu ka gbata dee fu wiriko kina dagba airisi Yekova. *​—Bambata Pai 24:3, 67.

13-15. (a) Wai rengbe gu rugute du rogo Asanza 24:27 ka undo gu kumba naberã pa rogatise? (b) Ginipai rengbe dee ka mangaha ka mbakada tiri tipa rogatise?

¹³ Ka si du nga mo naberãpa rogatise, si naida mo sana tiro nga, ‘Ya mo mi mbakadi tire nzunzu?’ Karagapai kuti gu sanahe  re arunga kuriipa nyemu gupai nga boro duho oni naaraka na ni, nyemu kodaba, watadu nyemu vunga agude te. Ono tie, apai kinaho si aida gu kumba watadu dee naida ka manga rogatise berẽkuriihe.

¹⁴ Gu paranga kumba naida ka dia dee, si naida ni berẽ wenengai kurii gi rugute re: “Mo mbákadi pa ga sunge zegi yo, ki mbakadi pai tipa ro ati yo; fuo gure mo ki dua ga bambu.” (Asanza 24:27) Gini banguapai du rogo gi rugute re? Ti agu aregbo re, gu kumba naaniidi ka maakporo na ki di dee, si aniidi gupai nga ni sana ti ni nga, ‘Ya mo mi mbakadi tire ka ngerafuo dee gbiati gu gude ka ani vungu ru?’ Si aniidi gupai nga ko du ni gu boro namangasunge amanga. Kina gu bangisa rugute re du areme. Gu kumba naida ka manga rogatise, si naida ko mbakadi tiko tipa agu atindiro nga ga maakporo. Ka kpotoko duadu wenengai, si naida ko nimangi sunge amanga. Fugo Mbori nagumba gupai nga gu kumba arengbanga ka ngerafuo gani aborokporo rogo borose yo na rogo toro yo ya, ni gbere susi gu boro adunga na idapase tini ya!​—Mo gedi 1 Timoteo 5:8.

¹⁵ Gu dee a diberã ka diakumba, ri ima ida gupai nga ri nika manga agu asunge dunduko du tipa maakporo. Ziazia Kekeapai nafura wenengai bara agu asino si aida diakumba du na ni tipa ka undo kumbari na ki ngerefuo kporo. (Asanza 31:10-​31) Agu akumba na adee nagu agu sa rogatise naberã kina pa tiyo, zanga berãpa guhe rengbe yo ka mangaha fu gayo badiarogatise. Gupai nyakipaha gbe nga agu aboro naberãpa rogatise, si naida i mbakaditiyo rogo toro yo.

16, 17. Gini arugute nga ga Ziazia Kekeapai si aida agu aboro nambakada tiyo tipa rogatise berẽkuriihe?

¹⁶ Mbakadatise tipa rogatise nakoda berãkurii agu asunge Mbori nafuhe fu kumbakudee na diakumba. Si naida kumba ini gupai aino padu ko ni gu Kristano nga bariikporo akodaha. Padu ko ni bariikporo azanga gene fuko tipa ko naamanga aboro kporo ngba gbegberẽ gene te. Kuba gure, si  naida ko wiriki Yesu rogo wai yo ko amangasunge na gako pagbia. (AEfeso 5:23) Wakina gure a, si naida gu diakumba nga Kristano rugu tiri na agu asunge nga ga diakumba. Ya mo ri ayugo ranigose fu gu ‘rugute nga ga kumbari’? (ARomo 7:2) Ri awere tii gu rugute nga ga Yekova gbiati Kristo. (AGaratio 6:2) Gu pagbia du kumbari na ni kporo nga kura rugute berewe. Ya mo ri ayugo ranigose na ki songodi gu pagbia nga ga gu kumba nga kpakpa boro? Ka ri bi gupai nga ri arengbanga ka manga agi apai re te, gu ngba nga ri nye gari zanga diakumba.

¹⁷ Gu kurapai berewe nga si naida i mbakaditiyo ka ngerafuo gu nyemuapai nga ga gayo abadiarogatise. (Mo gedi AFiripoio 2:4.) Pauro akepai ki ya: “Gu ni nikpí nyemu diani wa du oni ni ba sa sa, wa kina tini; dia boro nigunde agunde ti kumbani.” Nibi gupai Mbori asa Pauro ko kehe, ko abi gupai nga akumba na nyemu gupai rogo yo yo nga adiayo nafu dudunguro irisa fuyo. Na tipa adee tigayo, i kidu na nyemu gupai nga akumbayo naakpinyemu yo dudunguro.​—AEfeso 5:21-33.

18. Tipagine si aida agu aboro du na mbakadapai nga ga rogatise du ti ni na zatise?

¹⁸ Anga gu regbo du aboro na gu bakure nga ga rogatise gbua nga regbo ka gbia ngbarago te. Si nga gu regbo kumba na dee awirika wai ka mangapai wenengai dagbatiyo, na ka bihe singia ka i rogotiyo, gayo raka duadu wenengai. Si a nga gu regbo si aida i wiriki zatise ti pai! Gu nyemupai rengbe ka sayo i mangi gupai du sa fu kina arogotise ni nyanyakihe ti gu regbo re, bambiko gupai nga guni ima ngba ti kurani. Ono tie, agu aboro du na ndikidi nyemuse dagbayo, i arengbanga ka manga gupai rengbe ka gbarasapa ga kurayo pagume na Yekova te. (1 ATesaroniko 4:6) Sidu, ka si du nga mo rogo gu bakure nga ga rogatise, mo du na zatise; gu sino re ima rengba ka undo ro rogo gamo raka naabaha, singia mo mangi rogatise watadu mo amangaha te.

19, 20. Wai si aida ga aKristano bipai du kia ti gu bipai nga ga aboro zegino tipa rogatise? Mo funga kpiapai tipa gipai re.

¹⁹ Tipa rogatise raki nyeanye kindi, si naida arogotise du na ruru bipai tipa pa fu tiyo sa gayo rogatise nyeanye kindi. Agu apai aboro akekaha tipa rogatise watadu agu apai du rogo asinima, si nayugo rogatise si nindu wenengai ki digi ngba wene gene. Ono rogo ndikidi raka, rogatise adigongo te; si gbua nga tonatonapai, tonatona gupai Yekova asigiraha tipa si nye anye kindi. (Bambata Pai 2:24) Ono tie, si gberẽ wai ka bi gupai nga badungu aboro abingo ho wo areme te. Rogo gu kura aringara, aboro nafura tipa rogatise ‘wakina gu gire i avoho ni gbehuwa.’ Si rengbe ka du nga i ainongo wai gu kpiapai re aringbisa tihe nzunzu na kina boro gu bipai du aboro na ni areme tipa rogatise te. Tipagine duhe ti ni wo? Wene gbehuwa navo guhe i navoho na ni nyanyakii, ono agu abanguapai si aidaha nga si du taata tipa ka voho na ki du taata tipa ka zakaha.

²⁰ Areme, badungu aboro nabi rogatise ni guhe naima rengba ka digo. I narimo rogatise na gu berãpai nga apai dunduko nika du wenengai, ono ki du na gu berãpai nga si nga guhe i naima rengba ka kura rogoho ka apai andunga wenengai ya. Ono tie, si naida ani tingidipa gu kpiapai Ziazia Kekeapai amangasunge na ni tipa gu pagume nga ga rogatise. Si naringbisaha kuti gire. Agu agire i ambakadaha tipa bakere akurungba, i nambakadaha tipa si raki araka ni gbangaha, ni kere nyanyakihe tipa ka si katingo ya, ka kere bavugumo vura manga kurungba amanga wai vurũ. Wakina gure, rogatise ni guhe i akusihe tipa si nyeanye kindi. Yesu aya: “Were gu Mbori akpamia re ka boro kpara nga ha ya.” (Matayo 19:6) Ka mo mangi rogatise, si naida mo du na kina gu bangisa bipai re. Ya mo gi bipai re nasa rogatise si du ni tindiro? Oó.

21. Gini bipai si aida kumbakudee na diakumba du na ni tipa gani badiarogatise, na ginipai rengbe ka undo yo i mangihe wo?

²¹ Si naida kumbakudee na diakumba du na ruru bipai tipa  gani badiarogatise. Ka boro mangi ome kaa gbe berãni kina kuti gu wene asino nga ga gani badiarogatise, gayo rogatise nika du ni wenehe na ki ye na ngbarago. Ya mo si ni irairapai kaa berã kina kurii gu weneapai badiarogatise amangaha? Yekova nga gu boro du na kina ruru bipai, ono ani naida gupai nga ko nimoi berãko kina kuti gu wene apai ani amangaha. Bake papara Atambuahe asanahe nga: “Ako Yekova, ka si nidu wa mo nakparia pa irairaapai, Ako Gbia, da rengbe na ru?” (Atambuahe 130:3) Si naida kumbakuadee gbiati dereakumba  du na kina gu bipai re na kini mbupai dagbatiyo.​—Mo gedi AKorosaio 3:13.

22, 23. Wai Abarayama na Sara amoi wene kpiapai fu agu arogotise du areme?

²² Rogatise ima rengba ka ye na bakere ngbarago wa agarã nikaa susa. Ziazia Kekeapai nafura tipa gu rogatise nga ga Abarayama na Sara ti gu regbo i adu ni gbinza yo. Gayo raka adunga zanga akpakarapai rogoho te. Mo berẽnga pa Sara, garãri aima da ti 60, ho si adu ni nga ri mbu gu bawene kporo na wene raka naadu ura yo ka ndu kaa raka ti bambu roko. Ono na agu apai re dunduko, ri ara ni gori fu kumbari. Ri angia ndikidi moundo fu Abarayama, na kini mangipai rogo irisa yo tipa kaa songoda gako adiaberã. Gari ranigose re adunga gbua aurungbari te. Sara anaayamba kumbari ‘ku kpotori yo’ nga gbia. (Bambata Pai 18:12; 1 Petero 3:6) Gu irisa ri anaayugoho fuko anaaye kina boro ngbaduri yo.

²³ Anga si tigu were nga apai dunduko Abarayama na Sara anaagia tiyo rogoyo te. Regbo adu kinaho sa ri afu gu berãpai ‘nagberẽ’ ti Abarayama. Ono wa si avura duwo, Yekova aruguko nga ko mangi gupai ri agumbaha, ko ki yugu umbasitise ki mangihe, na si ki du ni pa maku fu gayo kporo. (Bambata Pai 21:9-13) Agu akumbakuadee gbiati dereakumba du areme, ka si vura du vurũ nga i ima dia dungu agarã ku rogo rogatise, i ima rengba ka wirikapai be aSara na Abarayama.

24. Gini ngbatunga arogatise nataasarimo Yekova Mbori, na tipagine?

²⁴ Rogo agu adungurati nga ga aKristano, badungu arogotise duho nga aguyo du na ngbarago rogo gayo rogatise. Nga agu arogatise kumbakuadee akpinyemu adiayo rogoho dudunguro na dereakumba kini irisi akumba yo wenengai, na i dunduko kini mangi ome tipa kaa peresa gupai Yekova aidaha mbatayo. Ka mo diberã ka manga rogatise, mo sia gamo badiarogatise na tatamana, ki mbakadi tiro wenengai tipa rogatise, na ki mangi ome tipa gaoni ramukporo du na zereda gbiati ngbarago. Ka oni mangihe wo, gaoni rogatise undo roni aundo tipa oni nye rogo ga Mbori nyemuse yo.