Si gu ku mbatayo

Mo gu kuti tangaratangara ariihe

KAPITA BAWE-NA-SITA

Mo Ka fu Bakitingbanga na Gako Gbegberẽ Abirĩ

Mo Ka fu Bakitingbanga na Gako Gbegberẽ Abirĩ

“Oni ká fu bakitingbanga, ko ki oro be roni.”​—YAKOBA 4:7.

1, 2. Ada nagbia bakere ngbarago ti agu aregbo nga ga bapatiza?

KA SI du nga mo aima digo niirisi Yekova bakuru kusayo, mo ima gia agu agumbapai nga ga bapatiza bara dunguhe ti regbo bakere adunguratise. Ono tie, ka si vura du nga mo aima du pati agu agumbapai re bara dunguhe vurũ, mo nidu kindi na ngbarago ti agu aregbo dunduko agu aboro nandu ka zio bapatiza aru ni mbatayo ka fu tiyo tipa bapatiza. Ti agu aregbo re, agu aboro dunduko du pati bakere dunguratise nadu na bakere ngbarago, na i nayugo gayo ngbarago na ta bee. Aume ima rengba ka kura bangiro yo ka bi gu kura badona aboro berewe i nikpara gayo raka fu Yekova. Ngbatunga agu aregbo re nga regbo bakere ngbarago!

2 Tipa rani, ngenga agu aregbo vuru garã yo ani abi aboro i nizi bapatiza te, ono amaraika nabi aboro tigayo ti aregbo dunduko i nizi bapatiza. Mo berẽnga pa wai amaraika “angi ngbangbaturũ yo” ho i abi dungu akutu aboro ni i niye ku rogo ga Yekova riigbu rogo aposo dunduko. (Ruka 15:7, 10) Zanga kapa, amaraika na bakere ngbarago ka bi gi sonakumbatayo re!​—Agai 2:7.

BAKITINGBANGA “WA BAHU NATA KI NIPOI”

3. Tipagine Satana ata ti ni ‘wa gu bahu nata ki nipoi,’ na ginipai ko aida ka mangaha?

3 Ono tie, gu kura atoro kinaho nabi agu abapatiza re na kina boro imisiri ngbaduse. Ngbadu Satana gbiati adaimona naima ni kerehe ka bi badungu aboro i nisa giiyo na yo gbiati gi gbegberẽ zegino re tipa ka iriso Yekova. Satana ata ngbaduko nga boro ho rengbe ka iriso Yekova mbiko ndikidi nyemuko te, na boro ho rengbe ka nye ni ruru ni koyo du Yekova ni rogo kere asada te. (Mo gedi Eyobo 2:​4, 5.) Agu aregbo dunduko aboro akpara gayo raka fu Yekova, i nayugo Satana ni iraziree. Badungu kutu aboro nayugo ko ni irazire rogo aposo dunduko. Sidu, si airiwonga tirani ka bi gupai nga ko “wa bahu nata ki nipoi, nigbata boro ka rita ni” te! (1 Petero 5:8) Gi “bahu” re naida ka nyasa riipa rani rogo toro yo, ki sa gupai nga ani gbarasipa gaani pagume na Yekova.​—Atambuahe 7:1, 2; 2 Timoteo 3:12.

Agu aregbo dunduko aboro akpara gayo raka fu Yekova na ki zi bapatiza, ni nayugo Satana ni irazire

4, 5. (a) Gini nyanyakipa abangiri aba ue Yekova naká na gene be Satana ngbaha? (b) Gini kidohe duho fu ndikidi aKristano?

4 Wa vura duhe nga ani nasovura kuti kere vurarani, ndupai ho ani mbu gunde si di berani te. Tipagine? Bambiko Yekova ima ká na gene be gu ‘bahu napaa’ re rogo nyanyakipa abangiri aba ue. Gini abangiri aba du ngaha? Bambataha nga, Yekova ima gumba gupai nga “bakere rimbasa” ruru aKristano nika bata ti regbo gu “bakere gberãngbi” naye ka manga. (Yugoti 7:9, 14) Ka ga Mbori sangbaanebi zanganga da ti rengo te. Sidu, zavura Satana nitiko, ko ima ino gupai nga ko arengbanga ka nanga ga Mbori aboro dunduko te.

5 Gu kura ue gene Mbori naká na gene beko ngbaha ni yuguyuguhe rogo gu rengo yo ga Mbori ruru kumba sa agumbaha bakuru kusayo. Gu nebi nangia Azaraya aya fu Bakindo Asa: “Yekova nidu na oni, kina ho du oni ni na ko.” (2 Pekapai 15:2; mo gedi 1 AKorindo 10:13.) Badungu apangbanga du ni kekehe nayugo gupai nga bakuru kusayo, Satana aima asada na omeko dunduko ka gbarasapa gu pagume nangia ga agu aboro nanye mbembedi na Mbori, ka ko adunga na diabese ya. (AEbere 11:4-40) Areme, gu Kristano nanye mbembedi na Mbori, ni ima rengba ka ká fu Bakitingbanga na ki dibe ko. Fugo Mbori nakido rani nga: “Oni ká fu bakitingbanga, ko ki oro be roni.”​—Yakoba 4:7.

“GAANI KENAHE . . . SA AGU ATORO NGA GA GBEGBERẼPAI YO”

6. Waigu Satana asovura kuti aKristano ni basasa dunduko?

6 Ka Satana songa vura kuti ga Mbori aboro dunduko kidu na diabese te, ono ko ima rengba ka sovura kuti boro sa kidu na diabese ka ni gbisi tooni kusayo ti Mbori. Satana ima inoho nga ko ima rengba ka nyasa riipa rani ka rungburasi gaani pagume na Yekova. Wai du ko asada ka du na diabese rogo gi bangiriba re? Nizubo ko rani nyanyaki, nizubo ko rani ni basasa, na nizubo ko rani rogo birĩ yo. Ani makianga pai tipa agi agene Satana azubo rani ngbaha re.

7. Tipagine Satana azubo ga Yekova aboro ti ni nyanyakii?

7 Ni zubo rani nyanyakii. Gu mokedi nangia Yoane aya: “Zegino dunduko du ni zogozogo ho be gbegberẽ ko.” (1 Yoane 5:19) Agu afugo re na zahe rogoho fu aKristano. Wa duhe nga Satana ima dia zegino naabaha dunduko kutii gako pagbia, ko ima rengba awere ka nyakasa gako zubohe kuti ga Yekova aboro, nga agu aboro da ku awere, adunga ko na gene beko ka diabe yo ya. (Mika 4:1; Yoane 15:19; Yugoti 12:12, 17) Ko na bakere zinga bambiko ko ima ino gupai nga wiri regbo gbua beko tooni. Sidu, ko nanyakasa gako zubohe awere kina kumbatayo. Boro gi regbo du ani ti ni awere re nga gu regbo ko amanga yangara ome tipa ka diabe rani.

8. Ginipai naadu berã Pauro yo ho ko aya ni we gaani “kenahe” sa agu atoro nga ga gbegberẽpai yo?

8 Gaani kenapai. Gu mokedi nangia Pauro aza akurako aKristano ki ya: “Gaani kenahe sa . . . agu atoro nga ga gbegberẽpai yo rogo agu arago du ngbangbaturũ yo.” (AEfeso 6:12) Tipagine Pauro amangisunge ti ni na gu fugo nga “kenahe”? Bambiko si nayugopa wai rengbe boro kata kpata ni bee. Sidu, ni manga ko sunge na gu fugo re, Pauro aanyakasa gupai nga ani ni basasa dunduko nasovura kuti gbegberẽ atoro. Singia ani naraka rogo gu ringara du ida kuti gbigbita atoro rogoho ni bakerehe, watadu ani arakanga rogoho te, si aidanga bangirani go ti gupai nga ti gu regbo ani akpara gaani raka fu Yekova, ani atona vura na Satana te. Kristano ata kpara gani raka kindi fu Mbori, ni ki tona vura na Satana. Si nga ndu gupai Pauro afu rugute ti ni bara biata fu agu aKristano naadu Efesa yo nga i “rú” nyanyaki!​—AEfeso 6:11, 13, 14.

9. (a) Tipagine Satana gbiati adaimona amangasunge ti ni na dungu ‘abirĩ’ tipa ka zio ga Mbori aboro? (b) Tipagine Satana asada ti ni ka gbarasa berãrani, na wai rengbe ani ka sovura kutiko? (Mo bi sanduki ti kpewaraga 192-193.) (d) Gini kura ga Satana birĩ berewe ani nika sakapai tipaha awere?

9 Gbegberẽ abirĩ. Pauro angarasi aKristano nga i bi tiyo ti ga Satana ‘abirĩ.’ (AEfeso 6:11) Ringbisihe kuti afugo Pauro, gu ga bakitingbanga abirĩ re ngeange. Gbegberẽ atoro namangasunge na badungu abirĩ tipa ka zio ga Mbori aboro. Ti kura aregbo, boro naru nyanyaki rogo asada sa, ono gu kura ngbatunga asada kia kita kura, ni ki ima zio ti ni. Bakitingbanga gbiati gako adaimona nasungo kaa wisigo gaani mangaapai tipa ka ino gu bangiri aba du ani rogoho na rungbura. Fuo gure, i ki mangisunge na gu wiripai ka i bihe nga si rengbe ka gbarasapa gaani bakure na Yekova. Ono ani na ngbarago tie bambiko ani ima ino gu ga Bakitingbanga abirĩ re, agu abirĩ re ni yuguyuguhe furani rogo Ziazia Kekeapai. (2 AKorindo 2:11) Ho ani atona wisigo gi buku re ni, ani asakipai tipa agu ahe Satana amangasunge na ni, wa nyemu aũzegino, gbegberẽ kpamiatise, gbiati meteka. Ani furanga awere berewe tipa gu kura he Satana amangasunge na ni​—sangbaatoro.

MANGA SANGBAATORO​—NGA SAMUNGU KUTI MBORI

10. (a) Gine nga sangbaatoro? (b) Wai Yekova abi sangbaatoro, na wai du mo abihe?

10 Ho boro arimiso tini ni ku rogo sangbaatoro, watadu pa adaimona, ni nakoda tini nibasa na gbegberẽ atoro. Soroka, sunge abinza, manga ngua, gbiati asada ka fura na agu aboro naima kpi dunduko nakoda agu apai nga ga sangbaatoro. A wa ani nainihe, Yekova nabi sangbaatoro ‘ni kere gbegberẽhe’ gbe. (Pa Fu Rugute ni Ue he 18:10-12; Yugoti 21:8) Wa duhe nga si naida gupai nga ani “né gu pai ane nga gbegberẽpai,” si aidanga ani berẽ kandara berẽberẽ pa kodatirani na gbegberẽ atoro te. (ARomo 12:9) Ka boro mangipai wo, si du ni bakere samungu kuti Yekova, gu barani du ngbangbaturũ yo!

11. Tipagine ka si du ti ni ni bakere diabese fu Satana ka ko sa rani ani rimisi tirani ku rogo sangbaatoro? Mo funga kpiapai tipa gipai re.

11 Wa Satana naima inoho nga rimisotise ku rogo sangbaatoro nga bakere samungu kuti Yekova, boro si nga ndu gupai Satana amanga ome ti ni tipa ani rimisi tirani ku rogo sangbaatoro. Ti agu aregbo dunduko Satana asa Kristano ni rimisi tini ku rogo sunge adaimona, ko nadu na bakere diabese. Tipagine? Oni berẽnga kurii gi kpiapai re: Ka si du nga i zomia sekere sa rogo gu kura riivura ni ki samungu kutiyo na ki kodi tini na kura riivura, gu barutiriivura ni andu fuo ni re nadu na bakere ngbarago. Ni ima rengba a ka yugo gu sekere samungu re fu gu barutiriivura ni asamungu kutini tipa ka sawia ni. Wakina gure teketeke, ka Kristano rimisi tini ku rogo sangbaatoro, ni ta ino aino nisamungu kuti Yekova na ki moi tini tii gu pagbia nga ga Satana. Oni makianga pa gu ngbarago ka Satana du na ni ka yugo gu boro re fu Yekova ka sawia ko! Ya mo boro ho dagbarani naida ka sa Satana ko du na ngbatunga diabese wa gure? Boro ho te! Asamungu nga ani te.

AGU ASANAHE NAKUSA KAPA

12. Ginipai Satana amangasunge na ni tipa ka aria gaani bipai tipa sangbaatoro?

12 Ka ani sogo sangbaatoro na kpotorani yo dunduko, Satana dunga na diabese te. Sidu, ko ima inoho nga tipa ko du na diabese, ko du wa ka ko aria berãrani. Wai du ko amanga gipai re? Ko nagbata gene tipa ka tudo rii aKristano yo ki da na yo ti gupai nga i ya “ti gbigbitapai, wenepai, na ti wenepai, gbigbitapai.” (Yesaya 5:20) Tipa ka sayo i da ti gipai re, Satana namangasunge na kina gupai ko aima digo nimangisunge na ni na diabese. Ko namangasunge na agu asanahe nakusa kapa berã aboro yo.

13. Wai Satana namangisunge na asasanahe ka kusa kapa rogo aboro yo?

13 Oni makianga wai Satana amangisunge na gu birĩ re bakuru kusayo. Ati Edene yo, ko asana Eva nga: ‘Ya mo boro Mbori aya nzunzu ka oni ringa agu angua du ati yo dunduko ya?’ Ti rago Eyobo, ti regbo dunguratise sa namangi na amaraika ngbangbaturũ yo, Satana asanahe nga: Eyobo nagunde ti Mbori gbua?’ Na ti tonatona ga Yesu sunge auru kpotosende, Satana aya fu Kristo we: Si ngia Wiri Mbori nga mo, mo gúmba ha fu agi ambia re si sa tihe ni kpokuta.’ Oni berẽnga kuriihe tigaoni, Satana aasadi ka sawia Yekova na kina agu afugo ko agumbaha aposo sita kusayo ki ya: “Wire du re, nyemuko namanga re, ngba ko ti re gbe”!​—Bambata Pai 3:1; Eyobo 1:9; Matayo 3:17; 4:3.

14. (a) Wai Satana amangasunge na gako birĩ nga ga kusa kapa rogo aboro yo nibipa sangbaatoro? (b) Gini apai ani nika makiapai tipaha awere?

14 Areme, Bakitingbanga namangasunge na kina gu bangisapai re tipa ka kusa kapa rogo rani yo singia sangbaatoro gberẽ agberã nzunzu. Si nafu kina gberãrago nga gu kura aidipase kinaho Satana naima rimiso kapa ku rogoyo yo. Agu aidipase re ima tona kaa kapa singia sangbaatoro nzunzu nga gbegberẽpai wagu Ziazia Kekeapai agumbaha. (2 AKorindo 11:3) Wai rengbe ani ka undo ngbatunga agu aboro re tipa i aria berãyo? Wai rengbe ani ka bandatirani ti ga Satana abirĩ tipa ka ko dunga na maapai kurirani ya? Tipa ka karagapai kutini, ani makianga pai tipa abangiri aba ue rogo raka yo nga gu Satana narimisi sangbaatoro ku rogoho rogo birĩ yo. Agu apai ue re nga aũngbarago gbiati gene husa akaza.

I NAMANGASUNGE NA GAANI NYEMUAPAI

15. (a) Gini bipai du badungu aboro na ni bara ku uroyo tipa sangbaatoro? (b) Wai du gu bipai nga ga zegino tipa sangbaatoro na maapai kurii kura aKristano?

15 Gbe rogo gu papara zegino du ku putu yo, aboro nabi agu apai du wa gu gbugbu apai nga ga sangbaatoro, sunge abinza, gbiati kura sunge sangbaatoro ni taatapai gbua. Asinima, abuku, agu ambakadapai nga ga aterevizioni, gbiati agu ambaro nga ga kompiuta nayugo agu amangapai nga ga adaimona gbua wa pa mbaro, watadu wa guhe adunga kerepai ti ni ya. Gu kura aboro kinaho naima kusa ariigbu tipa agu asinima du tipa agu apai nga ga sunge abinza. Nirengo, adaimona ima nanga badungu aboro nga gu gbugbu apai nga ga sangbaatoro na gbegberẽpai ti ni te. Ya mo gi bipai re na maapai kurii aKristano? Gu berãpai nga ga kura aboro ima ariatihe. Rogo gini gene yo? Ni kpiapai, tifuo Kristano sa bi gu vidio du tipa gu gbugbu apai nga ga sangbaatoro, ko aya, “Mi abi gu vidio re tigu, ono mi aamanganga sangbaatoro te.” Tipagine arunga gu berãpai re ti ni ya?

16. Tipagine duhe ti ni ni kerepai ka sia agu aũngbarago du na sangbaatoro rogoho?

16 Wa vura duhe nga kparakparapai kina dagba bi agu avidio du tipa sangbaatoro na manga sangbaatoro, si ayungonga gupai nga bihe na kerepai ti ni te te. Tipagine duhe ti ni wo? Oni berẽnga kurii gipai re: Fugo Mbori nagumba gupai nga Satana gbiati gako adaimona arengbanga ka ino gupai du berãrani yo te. * Sidu tie, a wa gumba yo ho kusayo, tipa i ini gupai du berãrani yo na ki ini gupai rengbe ka gberesapa gaani pagume na Yekova, i nawisigo gaani mangaapai, kodihe na agu aũngbarago ani asiaha. Ho gu mangapai nga ga wirina ayugo gupai ni nga ni nagbia ngbarago agbia ti agu asinima gbiati abuku nafura tipa manga ngua watadu sunge adaimona, si nase adaimona kina mbatayo. Ni nayugo bara gu ba fuyo du ni rogo ni rurungbura ni! Fuo gure, adaimona namangasunge na gu gani rungbura re ka gbarasapa gani pagume na Yekova daho i nika du ni na diabese. Gu kura aboro kinaho nga aguyo nyemu agu apai nga ga sangbaatoro arimi yo ni bambataha fuo i bi vidio tipaha, si ki sa yo i tona manga sangbaatoro kusa.​—Mo gedi AGaratio 6:7.

Oni gbia undo be Yekova ti regbo kaza

17. Gini ngbatunga gbegberẽ birĩ rengbe adaimona ka mangasunge na ni tipa agu aboro nawoka?

17 Anga kina gu gaani nyemupai nga ga aũngbarago sa Satana amangasunge na ni te, ko namangasunge amanga a na gene husa akaza. Wai? Gu Kristano gani kaza adiabe ni kina kumbatayo ni ki vura kaa gbata gene ka husaha vurũ, rago ima rengba ka gberã tini ni kerehe. (Marako 5:25, 26) Gipai re ima rengba ka fu mamu fu Satana gbiati adaimona i gbarasi pa gani pagume na Yekova. Adaimona rengbe ka asada gu boro nawoka re tipa ni mere gene ‘ngua’ yo watadu sangbaatoro. (Yesaya 1:13) Ka ga agu adaimona re birĩ du na diabese, si ima rengba ka rungburasi ga gu boro re pagume na Yekova. Rogo gini gene yo?

18. Gini ngbatunga gene husa kaza si aida Kristano nehe, na tipagine?

18 Yekova aza agu aYisaraere namere gene ‘manga ngua’ yo ki ya: “Ho oni ka nitaĩ beroni ni, mi aóka bangire be roni; ii, ho oni ka nikpári kpe ni ni dungu he, mi ayé nga ture sa ni te.” (Yesaya 1:15) Ani namanga nyanyaki asadatise tipa ka ne agu apai dunduko rengbe ka sa Yekova ka ko ginga gaani kparakpee ya, gbiati gu rengbe ka sako ka ko songodinga rani berewe ya, gbe ti agu aregbo du ani na kaza. (Atambuahe 41:3) Sidu, ka ani bi gupai nga kura gene husa kaza sa nakoda agu apai nga ga sangbaatoro, si naida ndikidi Kristano nehe nibasa. (Matayo 6:13) Ka ni mangihe wo, ni banda gani pagume abanda na Yekova.​—Mo bi gu sanduki nga “ Ya Mo Sangbaatoro Du Nzunzu?” duti kpewaraga 194.

HO AGU APANGBANGA DU TIPA ADAIMONA AMAAPAI NI

19. (a) Ginipai Bakitingbanga nanangi aboro i ki da kutini? (b) Gini ngbatunga apangbanga si aida ndikidi aKristano nehe?

19 Baraho du agu aboro ni du bara ku putu yo na Amerika yo abi sangbaatoro wa gupai adunga na kerepai ti ni ya, agu aboro du rogo gu kura papara zegino nabihe kia. Bakitingbanga ima nanga aboro i niibi gupai nga ko na bakere ome tiko susi boro gu ome nzunzu du tiko. Badungu aboro naraka, kini rihe, kini mangisunge, na kini ra kina rogo gunde be gbegberẽ atoro. Agu apangbanga du tipa adaimona ima maapai rogo gayo rago ni kerehe. Dedede, agu aboro nagumba agu apangbanga re, nagumbaha na nyemuhe; rago nangba angba ti aboro kaa giaha. Ya mo rẽarẽ tipa ani gumba ngbatunga agu apangbanga re? Oó, ga ndikidi Mbori amoyambu nane ngbatunga agu apangbanga re tipa nyanyaki nduapai ue.

20. Wai rengbe boro ka gbandaka ga Satana yugopai zanga inoho?

20 Ni bambatapai, ho ani agbataka agu apangbanga ni nga ga agu apai adaimona amangaha, gure nga ani naundo Satana na gako mangaapai. Wai duhe wo? Fugo Mbori nagumba gupai nga Satana gu duadu na rengba beko ka manga iiriwoapai, ono si nazahe a nga ko namangasunge na “na gu biriki dunduko nga ga irairapai” gbiati ‘ziree.’ (2 ATesaroniko 2:9, 10) Wa du Satana ni kere banangi he, ko ima ino wai ka aria berã agu aboro namerã fuo sangbaatoro na ki sa yo i idi kuti agu apai angianga rengo ya. Ngbatunga agu aboro re rengbe ka ida kuti gupai nzunzu nga i aima bi apai na ki gi apai, na ki mere kaa gumbaha fu kura aboro nga pai du nzunzu naima manga. Fuo si da ngba dungu aboro, i ki pekehe ngba gayo agene a kia. Ka Kristano mere kaa gbandaka ngbatunga apangbanga wa gure, gure nga ni namanga gupai gu irazire nga Bakitingbanga, nga ‘baha’ akpinyemuhe. Gu Kristano re mere kaa gbandaka ga Satana yugopai.​—Yoane 8:44; 2 Timoteo 2:16.

21. Gini apai si aida ani naafura tipaha?

21 Uepai nga, ka si vura du vurũ nga Kristano aima gbia tini mbata na ndikidi adaimona, si aidanga ni mere kaa gumba agu apangbanga du tipa adaimona fu awirina te. Tipagine? Ziazia Kekeapai naruga rani nga: Ani “ningere koyo du Yesu ni, nga gu ko du ni baenge gaani idapase.” (AEbere 12:2) Ii, si naida ani gbe berãrani kuti Yesu, angianga kuti Satana ya. Ho Yesu adu ni auru kpotosende, ko anaagumbanga agu apangbanga nga ga gbegberẽ atoro fu gako abawiriki te, wa si avura du vurũ nga ko aima rengba ka fura tipa gupai rengbe Satana ka mangaha watadu gu ko arengbanga ka mangaha ya. Kuba gure, Yesu anaafura tipa kina gu pangbanga nga ga Kindo. Sidu tie, ni wirika ani Yesu na gako amokedi, si naida gaani afugo du tipa kina “agu apai du na tandu nga ga Mbori.”​—Amokedi 2:11; Ruka 8:1; ARomo 1:11, 12.

22. Wai rengbe ani ka fubee sa gu ‘ngi’ amaraika angi ngbangbaturũ yo?

22 Rengo du ngaha nga, Satana namangasunge na badungu abirĩ, kodihe na sangbaatoro, tipa ka gbarasa gaani pagume na Yekova. Ono tie, ho ani asoga gupai ni du ni gbigbitaha na ki ka kuti gupai du ni wenehe, ani afunga mamu fu Bakitingbanga ko rungburasi gaani bipai tipa sangbaatoro na angbatungaha dunduko te. (Mo gedi AEfeso 4:​27.) Oni makianga pa wai amaraika nika ‘ngi ngbangbaturũ yo’ ka ani “ru aru sa ga bakitingbanga birĩ” da kuho ko nikaa dunga ni berewe ya!​—Ruka 15:7; AEfeso 6:11.

^ genewaraga 16 Agu arimo i nafuhe fu Satana (Gu boro nasovura kuti kurani, Bape ziree, Banangi aboro, Iraasada, Iraziree) ayugongo gupai nga ko ima rengba ka ino agu apai du berãrani yo te. Ono tipa Yekova tigako, Ziazia Kekeapai naya “Yekova nawisiga kpoto yo,” na Yesu, ni gu boro ‘nawisigo ngbaduse yo.’​—Asanza 17:3; Yugoti 2:23.