1, 2. Tipagine du Yekova ti ni na ngbarago ho ko abi rani ni ani nimangi asadatise tipa ka nye niruru rani? Mo funga kpiapai tipa gipai re.

NAGUDE na tooni wiiri nga paranga nakura bambu bagaahe yo. Gu gude re zigbä na iriwopai kpakpuko yo. Ũmbaro beko ko ni dihe rogo gu bambu bagaahe re. Bangiriko niima go ka karagaha kubaha yo watadu ka sana nako singia ri nangbehe fuko. Ko tona kpee kini ngana nako tipa ri undo ko. Ri di ko i ki karaga tiyo ku rogo gu bambu bagaahe re tipa ko karaga gu ũmbaro re na ki hõmbupai. Wa ko nakaraga ha na ki hõmbupai, rago ngba ti nako ni kerehe. Tipagine?

² Bete wiri apai gbua tooni nafu ngbarago fu avunguagude susi gu nga ka bi awiriyo i nibipa du ni ruruse na nyanyakipaha. Kina gu bangisapai re du tipa gu Barani du ngbangbaturũ yo, nga gu “Mbori nga irarengo.” (Atambuahe 31:5) Wa ko abi rani ani nyaki rogo toro yo, ko na ngbarago ka bi rani ani mangi asadatise tipa ka nye ni rururani. Wa duhe nga ani naida ka sa ngbarago tiko na ki nye rogo gako nyemuse yo, ani na kina gu bangisa bipai gu mokedi nangia Pauro adu nani ho ko aya ni we: “Nikpi nyemu ka sunga na rurupai rogo apai dunduko.” (AEbere 13:18) Ani makianga abangiri aba biama rogo raka yo nga gu duhe ni mbumbuhe fu aboro tipa i nye rogoho ni ruruyo. Na ani ki sakipai tipa agu amaku naye ni sangbanaha.

3-5. (a) Fugo Mbori nafu gini zahe furani tipa nangatise? (b) Ginipai nika undo rani tipa ani gumba rengo fu tirani?

³ Gu bambatapai du furani ni kpakarakpakaraha nga ka pe  rengo fu tirani. Wangia ani kpakpa aboro, si ni taataha furani ani nangi tirani. Ni kpiapai, Yesu aya fu agu aKristano naadu Raodikiya yo i aima nanga tiyo ni berãyo gupai nga i angia aira kumuko, ono nirengo, i “adu nga na he be yo te nga iravurari, nga kundiri boro a” rogo toro yo. I angia kere aira rungo rogo toro yo. (Yugoti 3:17) Pa nanga yo tiyo amoiyo ngba kerepai.

⁴ Mo ima rengba ka tingida gu zahe a gu mokedi nangia Yakoba afuhe ki ya: “Ka boro yá dagba roni tigani wẽ, boro idapambori nga ni, ono ni aruga nga mirãni te ni ki ingisi ngbaduni, ga gi boro idapambori re, si ki du gbua.” (Yakoba 1:26) Ka ani berẽ gupai nga ani ima rengba ka mangasunge na mirãrani ngba gbegberẽ gene ono kini irisi Yekova kindi ngba wene gene, gure nga ani nananga kpotoraniyo. Gaani iriso Yekova du gbua, si dunga na wiri sunge ti ni kandara tooni te. Ginipai rengbe ka banda rani be gu kerepai re?

⁵ Kina rogo gu bangisa veresi re Yakoba aringbisi gu rengo nga ga Fugo Mbori kuti bitiroabi. Ko arugu rani ani naangana ga Mbori ziazia arugute na kini mangi ariapai ringbisihe kina kuti ni. (Mo gedi Yakoba 1:23-25.) Ziazia kekeapai ima rengba ka undo rani ani du niruru aboro na ki bi gu bangiriba rengbe ani ka manga ariapai rogoho. (Abia Kpenunga 3:40; Agai 1:5) Ani ima rengba ka kpara fu Yekova na ki sana ko ko wisigi rani na ki undo rani ani bi gu gbegberẽpai ka du rogo rani yo na ki mangi ariapai. (Atambuahe 139:23, 24) Zanga du ni ruruse nga kere gbegberẽpai na si naida ani bihe kina wai gu Barani du ngbangbaturũ yo abi he. Asanza 3:32 naya: “Irakeretu nga kere gbegberẽ boro bangiri Yekova; ono ruru boro du rogo gako pa du zukazuka.” Yekova ima rengba ka undo rani ani naabi apai wa gu ko abihe na kini bi ti rani wa gu ko abi rani. Mo tingidi gupai Pauro agumbaha ki ya: ‘Nikpi nyemu ka sunga na rurupai rogo apai dunduko.’ Ani arengbanga ka du ni rengberengbe rani awere te, ono gaani ndikidi nyemupai nga ka manga ome ka du niruru rani.

6. Tipagine si aida arogotise naagumba rengo ti ni dagbatiyo, na gini kerepai i anehe ni mangayo ho wo?

⁶ Gumba rengo nga guhe si aida si du ni sino agu aborokporo nga aKristano. Si naida kumbakudee gbiati diakumba duadu ziazia na kini gumba kina rengo dagbatiyo. Gu bibiriko mangaapai si aidanga si du rogo gu rogatise yo nga ga Kristano ya nga, ba agu abuga nga ga kodaba dagba kumba na gu dee angianga gani badiarogatise ya, zio pabakure nga ga rogatise ni gbuko rogo Internet, watadu mangasunge na agu ahe nazingisa nyemu kodaba. Kura arogotise nga aKristano aima rimiso tiyo ku rogo gi sino mangaapai re ki gbu nani ti gayo abadiarogatise. Mangayo ho wo nayugo zanga du ni ruruse. Ani bingo agu afugo gu ruru kumba nangia Bakindo Davide apehe ki ya: “Mi asunga nga na aboro sawia te, mi arima nga fuo airabiriki a te.” (Atambuahe 26:4) Ka singia rogotise nga mo, ka mo ya rimisingo tiro ku rogo gu sino mangaapai nika saro mo hõko gu ngbatunga boro nga mo ti gamo badiarogatise ya!

7, 8. Gini akpiapai nga ga Ziazia Kekeapai rengbe ka undo agude i bi pa gumba rengo na nyanyakipaha?

⁷ Ho avunguagude ayugo pa nyaka pa gumba rengo ni fu awiriyo, si naida i mangi sunge na agu akpiapai du rogo Ziazia Kekeapai. Mo yugu gu gbegberẽ kpiapai fuyo nga ga agu aboro naanyenga ni ruruyo ya, wa gu kpiapai nga ga Akana nadĩhe kini idi ka oka ha, Geazi nagumba zire tipa ka gbia marã gbiati ahe, gbiati Yuda nadĩhe na ki taburo tipa  ka manga Yesu gbegberẽ.​—Yosua 6:17-19; 7:11-25; 2 Abakindo 5:14-16, 20-27; Matayo 26:14, 15; Yoane 12:6.

⁸ Oni yugu wene akpiapai fuyo, wa gu nga ga Yakobo nazungodi awiriko i gasi gu marã i abi ru rogo gayo amangu bambiko ko aberẽhe nga i amoi ru ko yo ka i ainongo ho ya, na gu kpiapai nga ga Yepeta gbiati wiriko ni degude, nambu pa kura gari apai tipa ka mangapai kuti ga bari mokido, gbiati gu nga ga Yesu, nayugu wingbaduse niyugo ko tiko fu ndurumo aboro-zuũ tipa ka digiso sangbanebi na ka banda abakureako. (Bambata Pai 43:12; Abasapungbanga 11:30-40; Yoane 18:3-11) Gi bete akpiapai du rogo Fugo Mbori yo re ima rengba ka undo avunguagude i yugupai fu awiriyo tipa i nikpinyemu rurupai na kini bihe na nyanyakipaha.

9. Ginipai si aida avunguagude nehe ka i aida ka maa kpiapai fu awiriyo tipa padu ni ruruse, na tipagine du ngbatunga gu kpiapai re ti ni na nyanyakipaha?

⁹ Ngbatunga gi yugopai re nga nyanyakipa sunge kuri avunguagude. Gu mokedi nangia Pauro asanahe ki ya: “Si du wa mo niyugu pai ti ni fu kura boro, mo nayugo nga pai fu tiro te? Wa mo nitungusi pai fu boro ya ka ni dĩ nga he ya, mo nadĩ he?” (ARomo 2:21) Kura avunguagude navundo ri awiriyo yo ni yugoyo pai fuyo tipa du ni ruruse ono ka i amanganga pai tigayo ni ruruhe ya. I ima rengba kaa dĩ wiri tooni ahe nga gu i aberãha nga nyakinga paha te na kini gumba agu afugo nga “kina ira guhe re ni ya ani dihe” watadu “wiri tooni zire du gbua gumba mi he re.” Dĩ nga kina dĩ ka si vura du vurũ nga kina gini ngbatunga he mo nadĩhe, na ziree nga kina ziree ka si vura du tooni wai vurũ. * (Mo gedi Ruka 16:10.) Si taata fu agude i di gu sino ku tiyo nga ga biriki na si ima rengba ka gbirisa yo ni kerehe. (AEfeso 6:4) Ho agude awirika padu ni ruruse ni ti gu kpiapai nga ga avunguyo si naundo yo i sono kini fu taarimo fu Yekova rogo gi zegino adunga na rurupai rogo yo re ya.​—Asanza 22:6.

10. Nibipa gumba rengo dagba akuarani aidipase, gini zahe si aida ani bandaha berãraniyo?

¹⁰ Ho ani akoda tirani ni na akuarani aKristano si nafu amomu furani tipa ani sonosi gu sino nga ga du ni ruruse. Wa ani awirikihe rogo Kapita Bawe Na Ue, si naida ani du na rubangirise nibipa wai ani amangasunge na gu gamahe nga ga fugo, gbe ho du ani ni dagba akuarani aidipase. Agu apangbanga ani agumbaha ima rengba ka ariatihe ku rogo gbegberẽ afugo watadu gbegberẽ gumba rimo! Ka ani agumba gu pangba ani ainongo wai si aenge ya, gure nga ani naundo kaa gbataka ziree, sidu tie, si ni wenepai ani banda ngbarani. (Asanza 10:19) Ti kura aregbo, ani ima rengba ka ino gupai nga gu du ni kina rengo, ono wa vura duhe wo ndupai ho ani fura tipaha te. Ni kpiapai, si ima rengba kadu nga gupai re abingo rani te, watadu si arẽnga ani fura tipaha te. (1 ATesaroniko 4:11) Badungu aboro nafura fu akurayo ngba gbegberẽ gene kini gumba gupai nga si wo bambiko i nagumba kina boro rengo, ono si naida gaani afugo du ni wenehe na kidu na weneringise.​—Mo gedi AKorosaio 4:6.

11, 12. (a) Rogo gini gene agu aboro naoka gayo ingapai agbirisa gayo pagume na Yekova ngbaha kina kumbatayo? (b) Gini aziree Satana agumbaha nibipa kere ingapai, na wai rengbe ani ka sovura kuti ni? (d) Wai rengbe ani ka du ni rururani fu ga Yekova riigbu?

¹¹ Si ni nyanyakipa pai ani du ni ruru rani fu agu aboro  nangbembatayo rogo dungurati. Kura aboro narimiso tiyo ku rogo kere ingapai kini idi ka okaha ho abaakumba nga ga dungurati asanayo ni tipaha. Ngbatunga agu aboro re naraka gu raka nga ga biriki, i namanga tiyo nga i nairiso Yekova baraho i amanga ingapai amanga ni. Ngbatunga gipai re nasa agu apai ni amangaha rogo raka yo dunduko sidu nga kina ziree. (Atambuahe 12:2) Kura aboro nagumba kina papara rengo gbua fu abaakumba kini igi gu nyanyaki paparaha. (Amokedi 5:1-11) Ngbatunga gu zanga du ni ruruse re naenga ti agu aziree Satana akusaha.​—Mo bi gu sanduki nga “ Ga Satana Aziree Nibipa Kere Ingaapai,” duti kpewaraga 164-165.

¹² Si ni nyanyakipa pai ani du ni rururani fu ga Yekova riigbu ho ani akaragapai ni kuti agu asanahe du ni kekehe. Ni kpiapai ho ani agasa gaani fuo sunge ni nga ga tungusapai, si naida ani gumba kina rengo. Kina gu bangisa pai re a du tipa ho ani ahiiso gu waraga ni du tipa amomu sunge, si aidanga ani peziree tipa wai du kpotorani watadu gu kura apai du tipa rani rogo raka yo te.​—Mo gedi Asanza 6:16-19.

13. Ka ani amangasunge bagaahe na wirina wai rengbe ani ka nye ni rururani rogo gaani sunge yo?

¹³ Gaani ruru mangapai na awirinarani aKristano nakoda sunge-bagaahe akoda a. Ti kura aregbo, aKristano nga akumba watadu adee ima rengba kaa manga sunge-bagaahe sa. Si naida i du na rubangirise tipa ka i kodinga ha na irisombori ya, ka i naafuranga tipaha ho du yo ni Bambu Kindo yo watadu gene sunge tungusapai yo ya. Pa sunge-bagaahe ima rengba kadu dagba bairasunge na mangisunge. Ka si du nga ani di awirina tipa sunge, si naida ani mangipai nayo rogo rurupai kini fu gayo marã fuyo ti kina regboho, na kini fu kina gu marã fuyo ani agi tirani tipaha na kini fu agu ahe fuyo si aida i fuhe fuyo kuti gu ndiko nga ga gaani ringara. (1 Timoteo 5:18; Yakoba 5:1-4) Ka si du nga wirina di rani tipa sunge, si naida ani mangisunge rẽarẽ na gu marã ani nika zio ru. (2 ATesaroniko 3:10) Ka ani agumbanga gupai nga ni ngba na ani mbiko gu pagume du ani nani rogo toroyo ya. Si aidanga gupai  nga ani idi gupai nga ni fu mosoro furani susi kura amangisunge te.​—AEfeso 6:5-8.

14. Ho aKristano aida ka mangasunge bagaahe ni, gini patatamana si aida i mangihe, na tipagine?

¹⁴ Na ka si du nga mo naida ka koda marã na kura wirina ka manga sunge-bagaahe, watadu mo naida oni di bape na kura wirina? Ziazia Kekeapai nafu nyanyakipa rugute rogo gi bangiriba re: Si naida oni ke agu apai du tipa gu sunge-bagaahe re watadu gu bape re sande dunduko! Ni kpiapai, ho Yeremaya angbe rago ni, i ake paha rogo waraga, adezire kidu kinaho ka bihe, na ko ki igi gu waraga re tipa ka mangasunge na ni kumbatayo. (Yeremaya 32:9-12; mo bi Bambata Pai 23:16-20 abi a.) Ho oni amangasunge bagaahe ni na kura wirina, anga pa ke oni agu apai du tipaha sande, ki moi fuo beroni ti ni na adezire kidu pati ni nayugo gupai nga oni na kido dagba tironi te te. Ono si rengbe ka undo roni kumbatayo ka tagbagapai watadu zanga giatise kuru na ki undo tipa ka kparakaro kurunga dagbaroni ya. Agu awirina kaa mangasunge bagaahe dagbatiyo, si aidanga i mbu sunge-bagaahe si gbarasi pa gu kodatise gbiati zereda nga ga dungurati te. *​—1 AKorindo 6:1-8.

15. Waigu Yekova abi gu sunge-bagaahe nga ga biriki, na wai du si aida aKristano naabi ngbatunga gu mangaapai re?

¹⁵ Si aidanga aKristano du sa ni ruruyo kina rogo dungurati te. Pauro aya: ‘Nikpi nyemu ka sunga na rurupai rogo apai dunduko.’ (AEbere 13:18) Ho ani amangasunge ni, bakusi rani na ngbarago ka bi rani ani mangi rurupai. Rogo gu buku nga ga Asanza nisaha, i fura bara biama tipa gu ringbisahe nga ga biriki. (Asanza 11:1; 20:10, 23) Bakuru kusayo, aboro anaamangasunge na ũringbisaahe gbiati ũbi barõa he tipa bagaahe na tipa bi barõa gu marã i anaangbe ahe nani. Ababagiahe  anaamangasunge na aũringbisaahe ue, gu ni wenehe tipa ringbisahe na gu kuraha kidu ni gbegberẽhe tipa kaa nanga agu aboro nanaangbe ahe kini ri gayo marã ni biriki. * Yekova ima soga ngbatunga gu mangaapai re! Ka ani aida ka nye rogo gako nyemuse yo si naida ani ne agu apai gbiati sunge-bagaahe dunduko nga ga biriki.

16, 17. Gini ngbatunga zanga du ni ruruse du areme gbe rogo gi zegino re, na ginipai ndikidi aKristano nadiberã tipa ka mangaha?

¹⁶ Wa duhe nga Satana nga bazogo gi zegino re, si akpakaranga bangirani ka bi gupai nga zanga ruruapai ke rani ake kirikiri te. Auru dunduko ani agbiatirani na gu asada nga ga zanga du ni ruruse. Ho aboro asanahe ni tipa sunge, badunguhe nga i na peziree na kini durugopai ki nipeke agu apai i amangihe kusayo gbiati agu apangbanga nga kina ziree. Ho aboro ahiiso waraga ni tipa ka ndu ku rogo kura ringara, tipa ka fu marã ngbeti, rogo agu abasunge nga ga igo-marã, gbiati kura ngbatunga awaraga, i nape kina ziree tipa ka gbia guhe i aidaha. Badungu agude ninaadĩ he ho i amanga asada ni sukuru yo, watadu ho i asanayo ni i kepai gbiati gu pangbanga nga ga sukuru i nandu ku rogo Internet ka dia apai yo si kidu wa ka i ya i du nakehe. Ho aboro amangasunge ni na agu abarumbatayo nga airabiriki, si nasayo i nifu marã mobirimo tipa ka gbia guhe i aidaha. Si nga agu asino du rogo gi zegino re, nga gu zegino “aboro akpi kina nyemu tiyo, ki du ni airakpinyemumarã akpi nga nyemu wene pai ya.”​—2 Timoteo 3:1-5.

¹⁷ Si aidanga ndikidi aKristano koditiyo ku rogo gi mangaapai re te. Gupai nasa padu ni ruruse si du ni mbumbuhe nga ho ani abi agu aboro ni amangangapai ni ruruhe ya i nidu na diabese kini gbia agu ahe i aidaha rogo gi zegino re. (Atambuahe 73:1-8) Baraho aKristano arungo ni tipa marã mbiko  i naida ka nye ni ruruyo ‘rogo apai dunduko.’ Ya mo rẽhe arẽ i nye ni ruruyo zanga rimiso yo tiyo ku rogo biriki? Ii! Ono tipagine? Gini amaku du ti ruru mangaapai?

18. Tipagine du wene rimo ti ni na nyanyakipaha?

¹⁸ Pai ho mo nika gbiaha rogo raka yo nga gu nyakipaha kisusi gu wene rimo naye mbiko du mo ni ruru ro na ni gu boro i akido kuti ni te. (Mo bi gu sanduki nga “ Ya Mo Mi Naagumba Rengo Ti Aregbo Dunduko?” duti kpewaraga 167.) Mo berẽnga gipai re, aboro dunduko rengbe ka gbia ngbatunga gi wene rimo re! Si arunga riipa inohe, aũkumuko, wai du bangera ro, wai i asonosi ro, watadu gu kura apai nga gu mo arengbanga ka mangaha ya te. Wa vura duhe wo, badungu aboro arengbanga ka gbia gi wene rimo re te. Mbiko si na nyanyakipaha. (Mika 7:2) Kura aboro ima rengba kaa moma ro mbiko padu mo ni ruru ro, ono kurayo kini irisi pa du mo ni ruru ro, ni sangbanaha, i ki tona kaa kido kuti ro. Badungu aDezire Yekova ima bi gupai nga padu yo ni ruruyo naundo yo aundo i du na marã. I nanye ba gayo asunge yo baraho i ado agu amangi sunge ni adunga ni ruruyo ya, watadu i nagbia sunge ho i angera ni tipa agu amangisunge du ni ruruyo.

19. Wai rengbe padu ni ruruse ka du na maapai kurii sangba kpotoraniyo gbiati gaani pagume na Yekova?

¹⁹ Singia pai amangi ro wo watadu si amanganga ro te, mo nika bi gupai nga padu ni ruruse naye na badungu aundo. Mo nika gbia gu maku nga ka du na gigiri sangbakpotoseyo. Pauro akepai ki ya: “Bambiko ya ani tigaani ani na wene sangba kpoto yo.” (AEbere 13:18) Kurigure, gu Barani nga boro nyemuse du ngbangbaturũ yo azanganga bi gu wene rimo re te na ko nakpinyemu ruru aboro akpi a. (Mo gedi Atambuahe 15:1, 2; Asanza 22:1.) Kurapai ho susi gupai nga padu ani ni rururani naundo rani ani nye rogo ga Mbori nyemuse yo te. Ani nika sakapai tipa kura riipai du wa kina gere: Ga Yekova bipai tipa sunge.