1-3. (a) Si akpakara wai fu Esetere ri ndu koyo du gu mbatabakindo ni nga ga kumbari? (b) Ginipai bakindo amangihe ho diako aye ni fuoko?

ESETERE andu zezeredi ko yo du bakindo ni, na ngbaduri kini fõ tihe. Oni berẽnga pa gu iiriwo bambu naadu ngbanga kua bakindo yo Susana yo, na wai rago aongo Esetere kini gi kina woro nduri sa na woro gari roko anakindo. Ri aambunga berãri si merefuo gu kendegekendege ahe naadu ngbangayo te. Ri arugu riri kini ndu sa kina koyo du gu kumba ni nasungu rii mbatabakindo, nga guko gari unga adu kpabeko yo.

² Bakindo aangera nganganga wa Esetere aambeda. Ko ki ya gako ngbondo dahabu koyo du ri ni. Gu ngbondo ko ayaha re ayugu gupai nga Esetere ima bata, bambiko si ayugu gupai nga ko ima mbupai furi ti gupai ri amangihe nga ka ndu fuoko zanga ko yambu ri ayamba. Ho Esetere ada ni pati ko, ri azadi ngba gako ngbondo.—Est. 5:1, 2.

³ Agu ahe dunduko naadu ti Bakindo Asuerose aayugopa gako bakere kumuko na ome. Gu roko abakindo aParaso anaavoho ti agu aregbo re si adu wa ka i ngbehe areme na dungu akama amirioni adorari. Ono wa si avura duwo, Esetere aima bi nyemuse ku bangiri kumbari yo tipa ri; ko aima kpinyemuri. Ko aya furi: “Nakindo Esetere gini pai du? Ga sanahe nga gine? Mi afú he foro ka si vura du wa kina bebere gi ngbi vurũ.”—Est. 5:3.

4. Gini kpakaraapai naadu kindi fu Esetere?

⁴ Esetere aima yugo bakere idapase na wingbaduse; ri aye koyo du bakindo ni tipa ka banda gari aboro i andu ka batungayo. Ri aima ndu ki da yo du bakindo ni tigu, ono bakerepai kinaho nanye furi koyo, nga ka sa gi kere bakindo re ko idi kuti gupai nga gako bangbasia bafurugute ko anaakido kutiko angia gbegberẽ boro na ko ataburo ka imo ga Esetere aboro dunduko. Ri asako wai ko idi kuti ni, na ginipai rengbe ani ka wirikaha ti gari idapase?

5, 6. (a) Wai Esetere amangipai kuti gupai du rogo Batungusipai 3:1, 7? (b) Wai Esetere ayugu tatamana rogo gu gene ri afura na kumbari ngbaha?

⁵ Ya mo Esetere agbadi gupai fu bakindo naafuda ri ti kina gu regbo re? Ka ri amangihe wo, ka si apayasi ko apayasi na Amana ki gbia momu ka tikango gupai re. Ginipai tie Esetere amangihe? Dungu akama agarã kusayo ti gu regbo re, gu tatamanatatamana bakindo nangia Soromo akepai ki ya: “Ahe na regboho ti ni dunduko, . . . rago onga kii, na rago fura.” (Batu. 3:1, 7) Si nawira gupai nga Morudekai aima yugo ngbatunga agu apai re fu Esetere ho ri adu ni ni gude. Na Esetere aima rugatiri na pa wai nyakipa sia wene regbo tipa “fura.”

⁶ Esetere akaragapai fu kumbari ki ya: “Ka si ngba ti bakindo, bakindo ye na Amana areme tipa gu pumbo mbakadi mi tipa bakindo.” (Est. 5:4) Bakindo aidihe na ki yambu Amana. Oni nabi wai Esetere afura ni tatamana? Ri abanda gu irisa nga ga kumbari na ki mbakadi wene ba tipa ka kusa agu apai fuko naafuda ri.—Oni gedi Asanza 10:19.

7, 8. Ga Esetere pumbo adu wai, na tipagine ri aapenga gupai ti ni fu bakindo naafuda ri ya?

 ⁷ Esetere aima mbakada gu pumbo re wenengai gbe tipa rago ngba angba ti kumbari gbe, kpotokoyo kidu pusiapusia. Bawene imekakue naadu ba gu pumbo yo re. (Tam. 104:15) Rago angba ti Asuerose gbe ko ki sana Esetere berewe ri gumba gupai du ngbari. Ya mo gure gu nangia regbo tipa ri fura?

⁸ Esetere abihe nga wene regbo ngaha te. Ono ri aya fu bakindo wẽ i ye berewe na Amana tipa kura pumbo nga gu ri nika mangaha ni kura girarago. (Est. 5:7, 8) Tipagine ri aakeesa akeesa ti ni? Oni tingidi gupai nga, ga Esetere aboro adu ngba kpio yo nga gu bakindo aima ida paha. Si du si aidi gupai aida ti ni nga Esetere ini gu regbo ngba angba gbe tipa ka fura na bakindo. Sidu, ri agbata kura gene ka yugo gari bakere irisa ngbaha tipa kumbari.

9. Wai nyakipa hipai, na wai rengbe ani ka wirika gu kpiapai nga ga Esetere rogo gipai re?

⁹ Zerangbaduse na hipai areme gbe te. Wa Esetere avura du na bakere gberarago na kidu na nyemu ka fura na bakindo, ri  asungu ni zerangbaduse tipa wene regbo. Ani rengbe arengba ka wirikapai ti gari kpiapai, bambiko ani dunduko naima bi gu gbegberẽ apai si aida i mbakadihe. Ka ani aida ka fura na gu boro du na pagbia beni tipa ní bipai tipa gupai nafuda rani, si ngba angba ani wiriki Esetere kidu na hipai. Asanza 25:15 naya: “I nazungadi bazogo na hipai ni idi pai, gu mirãse nagumba zezeredi pai nakua meme.” Ka ani sungu na hipai tipa wene regbo na ani ki fura zezeredi, a wa Esetere amangi, zavura gu kerepai nyaki wakina meme, ani kitihe akita. Ya mo ga Esetere Mbori nga Yekova afu maku furi tipa gari hipai na tatamana?

10, 11. Tipagine rago aye ka gberã ti ni ti Amana fuo guari ko ba bambata pumbo yo, na ginipai diako na abakureako azungodi ko ko mangihe?

¹⁰ Ga Esetere hipai azakigene dungu bakere apai. Amana aguari ba pumbo yo na bakere ngbarago “ki wasa kpotoko yo” mbiko gupai nga ko angba ti bakindo na nakindo. Ono ho Amana aaga  ni, ko abi Morudekai ngbadimo kua bakindo yo, gu Yudo re ki ka aka berewe ka tumuso fuko. A wa ani abihe rogo gu kapita du mbata fu gere, anga zangairisa nangiaha be Morudekai te, ono ko aka mbiko sangbakpotokoyo na gako pagume na Yekova Mbori. Ho Amana abi gere ni berewe, “ngbaduko ki imi kuti Morudekai gbe.”—Est. 5:9.

¹¹ Ho Amana ada ni kporo yo ki gumba gipai re fu diako na abakureako, i azungodi ko ko de badugbo ngbundurungua nibasa, bagizoho kidu nga ametere susi 22, ki sana bakindo ko idihe i hasi Morudekai ti ni. Gupai re aima ngba tu Amana yo na ko ki ya fu boro nibasa ní mangi gu sunge re.—Est. 5:12-14.

12. Tipagine bakindo aya ti ni wẽ i gedi agu apangbanga nga ga ringara fuko, na ginipai ko aye ka tingidaha mbiko gipai re?

¹² Pai amangi ni gu yuru re nga gu nanaamanganga mbata gbe ya. ‘Rame asonzora bangiri bakindo.’ Gipai re asako ko sanahe i ye na gu waraga i anaakeka tingida pa mangaapai nga ga ringara ku rogoho. I agedihe fuko kuari. Gu paparaha i agedihe adu na pa gu buro rogoho akumba ataha tipa ka imo Asuerose. Bakindo atingidi gupai namangi re; i aima zio agu akumba re ki imiyo. Na gu kumba tigako nakusi gu buro re, nangia Morudekai? Bakindo atingidi pako ki sanahe nga ginipai i amangihe fuko ni mosoro. Karagapai angia gine? Wiri pai ho i amangihe fu gu kumba re te.—Oni gedi Esetere 6:1-3.

13, 14. (a) Wai apai atona ka gberã ku bara Amana yo? (b) Ginipai dia Amana na abakureako apehe fuko?

¹³ Gipai re akpakara bangiri bakindo ko ki sanahe tipa agu abanyaki kadu ho tipa i mangipai tipa gupai re ni ipo. Amana nangia gu boro naima da ngbangayo kina boro wiso, na si nawira gupai nga ko aye wo tipa ka gbia asiahe ka imo Morudekai. Ono mbata fu Amana sana bakindo, bakindo asanako tipa gini bawenepai rengbe yó ka mangaha fu gu boro ngba bangiri bakindo. Amana aberẽ gupai tigako nga ko du bakindo aafura tipa ko. Sidu, Amana ape pa banaru apai nga gu si aida i mangihe ni pa irisa fu gu boro re, nga: I ukadi ní na roko abakindo, ga bakindo irisiirisi bazogo sa ki oro na ní rii farasi pati Susana kirikiri, kini tangba na pa irisa gu boro re fu aboro dunduko i gihe. Oni berẽnga pa wai rago agberẽ ti Amana ho ko aye ka ino gupai ni nga Morudekai du nangba bangiri bakindo! Na da du bakindo asia ní ní ta na Morudekai kini ta ngba na pa irisa ko? Amana!—Est. 6:4-10.

¹⁴ Amana ata kpakanahe akpakana ku kpotokoyo nimangi gupai naadu fuko ni wasakawasaka sunge re, na fuoho, ko ki oro ku kpuko yo na bakere gberarago. Diako na abakureako ape gupai  fuko nga, gupai namangi re ayugu gupai nga ko adianga be Morudekai te; ono ko nika ti ati rogo gako vura kuti Morudekai nga Yudo.—Est. 6:12, 13.

15. (a) Gini wenepai ga Esetere hipai aye na ni? (b) Tipagine duhe ti ni ni patatamana ani ‘sungudi Mbori’?

¹⁵ Wa Esetere adu na hipai, kini sungu na zerangbaduse tipa ka kusa gari pai fu bakindo, si afu regbo fu Amana ko moimburu gako tigo nitiko. Ya mo si arengbanga kadu nga kina Yekova Mbori du nasa gupai nga rame kpangba bangiri bakindo te? (Snz. 21:1) Fugo Mbori naya furani wẽ ani ‘sungudi Mbori.’ (Oni gedi Mika 7:7.) Ho ani asungudo Mbori ni, ani rengbe ka bi gupai nga gu gene ko ambakadapai ngbaha ima susa gu gene gbe ka ani nimangipai ngbaha.

16, 17. (a) Gini saa ga Esetere regbo “fura” ada? (b) Wai Esetere adu kia ti kuru dia bakindo nangia Vaseti?

¹⁶ Esetere abihe nga si aidanga ri asadi ga bakindo hipai berewe ku mbatayo te; ti regbo gari ue pumbo, si naida ri peke apai fuko dunduko. Ono wai? Si aye ka manga nga, bakindo asana ri berewe tipa ri pe gupai naafuda ri. (Est. 7:2) Esetere abihe nga regbo “fura” ima da.

¹⁷ Si nawira gupai nga Esetere aima kpara fu Mbori kpotoriyo mbata fu ri pe gupai nga: “Ako bakindo, ka si du wa ngba mi angba bangiro, na ka si ngba ti bakindo, i mbú ungare fere tipa gi zungaditise, na gimi aboro tipa gi sanahe.” (Est. 7:3) Oni bingo wai ri airisi ga bakindo rugapai na gu fugo nga “ka si ngba ti bakindo.” Nairiwo wai Esetere adu kia ti Vaseti nga guri naairisongo  kumbari ya! (Est. 1:10-12) Na berewe, Esetere aabisiranga pa bakindo mbiko gupai nga ko aakido kuti Amana te. Ono ri azungodi bakingo ko banda ri be gu kerepai naaye sa kina boro gari raka.

18. Wai Esetere akusi gupai naafuda ri fu bakindo?

¹⁸ Ga Esetere sanahe aima iriwo ti bakindo gbe. Bakindo abihe nga da du tigani nga guni rengbe ka maa ga diako raka ngbapai re? Esetere andu ku mbatayo na fugo niya: “I bagi rani, mi na gimi aboro, ka gbarasa rani, na ka imo rani, na ka ba tungarani kpakaya. Ono ka i abagi rani ni akanga nga akumba na ade, ka mi aongo kii, bambiko gaani rungosiro arengba nga na gu pai ka kpa be bakindo te.” (Est. 7:4) Oni bingo gupai nga Esetere akusi gupai re akusa gbayaga, ono ri ape gupai berewe nga wa ka si angia kungbo sunge akanga du i azio yó tipaha, ka ri aongo aonga. Ono ri abihe nga si naida aida ri pepa gi kerepai naye re fu bakindo bambiko ka si mangi, si fudi ko afuda a gbe.

19. Ginipai rengbe ani ka wirikaha be Esetere nibipa zomia boro?

¹⁹ Ga Esetere kpiapai nayugo bakerepai furani tipa zomia boro. Ka si du nga mo naida ka kusa gu gbegberẽpai mo abihe fu gu boro mo akpinyemuni watadu fu gu boro du na pagbia beni, hipai, irisa, gbiati gumba ndikidi rengo rengbe arengba ka undo gbe.—Snz. 16:21, 23.

20, 21. (a) Wai Esetere akusi ga Amana buro, na bakindo amangi wai fuo giako ho? (b) Amana amangi wai fuo kusa yó gako buro?

²⁰ Asuerose ki sanahe ki ya: “Da nga ni, ni wari, naberẽ pai na ruka ku kpotoni yo ka manga wo?” Oni bingo wai Esetere aya wiriberi kuti Amana niya: “Bakitingbangarani nga kina gi gbigbita Amana re, nga vurarani!” Kina iriworago nati ti bakindo.  Gbudagbuda ki zi Amana. Oni bingo wai kpakpu gu kere bakindo yo nangia Asuerose re asatihe ni zambaha be zinga mbiko gupai nga gako bafurugute ko anaakido kutiko abiriki ko ko moi fuo beko ti gu waraga nika sa gupai nga i imi diako! Bakindo aoro nibasa ku ati yo tipa ka zereda yo tooni.—Est. 7:5-7.

²¹ Apai anyasi ti Amana ko ki ti kurii gu kitikpara Esetere asungu riihe. Ho bakindo akaragatiko ni ku dimoyo ki bi Amana rii ga Esetere kitikpara nazungodi ri, ko aya wẽ gure nga Amana naida ka pi na Esetere ngbaome kina dimo kua bakindo yo. Gure aduwa i narĩ nzoro tipa imo Amana. I adiko kusayo na dadidadi kpakpuko. Banyaki nangia Arubona ki ru ki fura, ki pe pa gu bakere ngbundurungua fu bakindo Amana aduaha tipa ka imo Morudekai ti ni. Asuerose ki zinahe nibasa ki ya i hasi Amana ti ni.—Est. 7:8-10.

22. Wai gu kpiapai nga ga Esetere ayugo gupai furani nga si aidanga ani mbu maabangirise na idapase te?

²² Rogo gi zegino adunga ruru sarangbanga rogoho re ya, si ni taatapai ka berã gupai nga ruru sarangbanga ayengo te. Ya mo mo aberẽnga pai wa gure? Ga Esetere maabangirise na idapase aagonga te. Ho wene regbo ada ni, ri afura ni ngara tipa rurupai, na ri adu na kido nga Yekova nika mangapai amanga a. Si naida ani du kinawo a! Yekova asanga sinoko tona ti rago Esetere te. Ko gu duadu na ome tiko gbe ka zio gbigbita aboro na airabiriki kina rogo gayo agbina nitihe, a wa ko azi Amana.—Oni gedi Atambuahe 7:11-16.

23. (a) Wai bakindo afu mosoro fu aMorudekai na Esetere? (b) Wai gupai Yakobo apehe rii gako ba kpio adigi? (Oni bi gu sanduki nga “Gu Sangbanebi Nadigi.”)

²³ Gure nga gu regbo bakindo aini gupai nga Morudekai nga gu boro nambuti Esetere wa bari. Asuerose amoi Morudekai ni baira agbia kuba Amana. Bakindo ki fu ga Amana kporo na agu ahe naadu rogoho dunduko fu Esetere, ri ki moi Morudekai kuriihe dunduko.—Est. 8:1, 2.

24, 25. (a) Tipagine Esetere aasungongo asungo ti ni gbua fuo kusa ri ga Amana buro ya? (b) Wai Esetere amoi gari unga ngbapai berewe?

 ²⁴ Fuo bata aEsetere na Morudekai, ya mo nakindo asungu ki ba nduri gorõ kuraha yo? Kinagu ka ri angia gbegberẽ sino boro. Ti gu regbo re, gu sangba Amana naadu tipa pa imo aYudo aima mera rogo badungu arago. Amana aba ake, nangia Puru, tipa ka ino gu wene regbo si aida i tona imo aYudo ti ni. (Est. 9:24-26) Si nawira gupai nga Puru angia sino adaimona. Gu regbo gako ake ayuguhe adu kindi nga adiwi ku mbatayo, ono si aambeda wa pai. Ya mo gene aduho wa ka i aria gupai re?

²⁵ Esetere amoi gari unga berewe ngbapai ka ndu fuo bakindo berewe zanga ko yambu ri ayamba. Bara gere, ri akpari ni aume tipa gari aboro. Ri azungodi kumbari ko gbarasipa gu waraga i akehe tipa imo aYudo dunduko. Ono agu andiko i anaarũhe ni rimo bakindo nga ga aParaso ko, boro ho narengbe ka saha wagusa te. (Dan. 6:12, 15) Sidu, bakindo asia Esetere na Morudekai i kedi kura vovo ndiko. Gu ndiko re adu fu aYudo nga i rengbe arengba ka sovura tipa ka batasa tiyo. I akekedi aboro i gbandaka na gi wene pangbanga re rogo gu ngbii re dũ. AYudo aye kadu na maabangirise. (Est. 8:3-16) I atona ka mbakadatiyo na gayo aũvura tipa ka sovura tipa tiyo, nga gupai i aarengbanga ka mangaha zanga gu vovo ndiko re ya. Ono gu ngba gbe nga,  “Yekova nga ga arimbasa ko” aima mbakadatiko kadu na gako aboro.—1 Sam. 17:45.

26, 27. (a) Bakio gu diabese Yekova afuhe fu gako aboro adu wai? (b) Gini sangbanebi nadigi kuti imo awiri Amana?

²⁶ Ho gu uru i asiaha ada ni, ga Mbori aboro aima mbakadatiyo. Badungu agu abanyaki nga ga aParaso yó angbe na aYudo a, bambiko pangbanga aima gbandaka rogo arago dunduko na pa vovo baira agbia nga Morudekai. Yekova afu bakere diabese fu gako aboro. Ko aundo gako aboro i ki dibe avurayo kpäkäyä. *—Est. 9:1-6.

²⁷ Kurigure, Morudekai aarengbanga kadu kurii ga Amana kporo awiri gu gbigbita kumba re kidu kindi ti unga te. I aimiyo dunduko wa i adu bawe. (Est. 9:7-10) Sangbanebi nga ga Ziazia Kekeapai adigi, mbiko Mbori aima pe gupai bakuru kusayo ti gure nga ko nika nyasariipa aMareko dunduko, nga aguyo nanyakasi tiyo ni avura gako aboro. (Pa Rug. 25:17-19) Si nawira gupai nga awiri Amana naadu dagba angoroze aMareko.

28, 29. (a) Tipagine Yekova aidihe ti ni Esetere rimisi tiri na gari aboro ku rogo pa sovura? (b) Tipagine du ga Esetere kpiapai ti ni ni pa maku furani areme?

²⁸ Esetere adi bakere asunge ku pagori, wa gu nga ka ke waraga ki kedihe ku rogo arago nibipa vura. Si aadunga ni taatapai te. Ono gupai Yekova aakpinyemuhe nga gako aboro bati; gu rikaaboro nangia aYisaraere du si adu nga Masiya nika ye rogoyo yo, nga guko naye na maabangirise fu arikaaboro dũ! (Bam. P. 22:18) Gu ga Mbori amoyambu du areme na ngbarago ka ino gupai nga ho Masiya nga Yesu aye ni ku auru kpotosende no, ko aza apefuoko ki ya ka i rimisingo tiyo ku rogo pa sovura ya.—Mt. 26:52.

²⁹ Wa vura duhe wo, aKristano naso gu vura aso nga ga toro; Satana na nyemu ka gbarasa gaani idapase kuti Yekova Mbori. (Oni gedi 2 AKorindo 10:3, 4.) Esetere aima maa bawene kpiapai furani! Ani yugungo idapase ayugo wa ri, kini zomia aboro ni tatamana na hipai, kidu na wingbaduse, na kidu na nyemu ka ru nyanyaki tipa ga Mbori aboro.