1, 2. (a) Ginipai Yona aye na ni kuriko na kurii abasikisi bakurungba? (b) Wai rengbe gu pangbanga du tipa Yona ka undo rani?

YONA aberẽ gupai nga ka gene nidu beko ka ko ima kiso gu kere woro ahe naapaa. Anga kina woro wege sa naapaa wa si aafõka tihe ti vuro bakurungba te; na anga kina woro sungburosungburo ime naadu sa nga gu naanaka tihe ti vuro bakurungba si ki saha si niingo aingo te. Ono gu nasusi gbe nga fugo abasikisi bakurungba, bakamaha na gako aboro, wa i aakeka na kurungba tipa ka si ukanga aboro ku ime yo ya. Yona aima ino gupai nga agu akumba re ima mbeda ka kpiko mbiko gako pai.

² Gine naye na agi apai re dunduko? Gupai naye na ni nga Yona aingipai ni kerehe kuti gako Mbori nga Yekova. Ginipai ko amangihe? Ya mo pai ho ka ko amangihe berewe ka mbakada gupai re? Agu akaragapai du kuti agu asanahe re nayugo bakerepai furani. Ni kpiapai, gu pangbanga du tipa Yona naundo rani ani ini wai zavura agu aboro du na ndikidi idapase narengbe ka inga, na wai rengbe yó ka mbakadapai dagbayo na Mbori.

3-5. (a) Ginipai aboro naaberãpaha gbe ho i atingidapa Yona ni? (b) Ginipai ani nainihe tipa ga Yona raka? (Oni bi gu kekeapai abi du bandu waraga yo a.) (d) Tipagine ga Yona sunge ni nebi aadunga ti ni ni taataha watadu ni nzinzirihe ya?

³ Ho kura aboro aberãpa gu kumba ni nangia Yona, i natingida kina pa wai ko abasasangba Yekova na gako nyakarii. Ono Yona aima manga dungu weneapai a. Si naida ani ini gupai nga, Yekova Mbori nasia Yona ko du ni gako nebi. Wa ka si adu nga Yona angia  gbegberẽ boro, ya mo ka Yekova asiako tipa gu nyanyakipa sunge re?

⁴ Ziazia Kekeapai fura gbua tooni tipa gu boro nangia Yona. (Oni gedi 2 Abakindo 14:25.) Ko angia boro Getefere, baturõho adu nga akirometere biama ti Nazareta, nga gu gbata Yesu Kristo asono rogoho fuo agarã wa 800 kusa. * Yona amangisunge ni nebi ti regbo gu zogarago nangia ga Bakindo Yerobama gu Ue Ko nga guko naadu rogo gu kindo nangia ga aYisaraere naadu na angbatunga rogoho bawe. Ti gu regbo re, Eriya aima kpi ki di badungu agarã ku sende yo gbe; na gu dufuo ko nangia Erisa a. Wa Yekova avura mangasunge na agu akumba re ka nyasariipa pa iriso Bara, aYisaraere aima karagatiyo berewe sani. Gu bazogo naadu ti gu regbo re “ki nimangi gu pai nadu ni gbigbita ha bangiri Yekova.” (2 Aba. 14:24) Sidu, ga Yona sunge aadunga ni taataha watadu ni nzinzirihe te. Ono ko aima mangaha wenengai.

⁵ Ono rogo kura uru sa, bakerepai amangi rogo ga Yona raka. Ko agbia gu sunge be Yekova ko abihe ni bakpakarakpakaraha gbe. Gini sunge du Yekova aya fuko ko mangihe?

6. Gini sunge Yekova afuhe fu Yona, na gine nasaha si niba kina gunde tiko?

⁶ Yekova aya fu Yona: “Mo gúari, ki ndu ku Nineve yo, nga gu bakere bakporo re, ki kpari kuti ni; bambiko gaha gbegberẽpai da ku bara bangire.” (Yona 1:2) Si ambunga ani ini gupai nasa gi sunge re si niba kina gunde ti Yona te. Baturõrago ku Nineve yo adu nga akirometere wa 800, na si anaadia regbo wa diwi sa tipa boro ndu ni nduni ki da yo. Ono tie, baturõho nangia gupai nakpakara gbe te. Gu nakpakara gbe nga, Yekova aya fu Yona wẽ ko ndu na pangbanga sapangbanga fu aAsuro Nineve yo, nga aguyo aboro aima ino payo dunduko ya i angia kere aboro zuu kisusi. Ka si du nga kina wiri bete aboro gbua dagba ga Mbori aboro nagi pai ngbako, angbatika apagano tigayo. Ginipai ka gu bangisa moyambu nga ga Yekova ko re amangihe rogo gu bagbata nga Nineve re, nga gu i anaayambaha nga “bakporo kure”?—Nau. 3:1, 7.

7, 8. (a) Yona aidi ka ora kina boro ku wari be gu sunge Yekova afuhe fuko? (b) Tipagine si aidanga ani nibi Yona ti ni ni kungbo ira furũ gunde ya?

⁷ Gure nga agu apai Yona aima berãha tigaha. Gupai ko amangihe nga ka ora. Yekova aya fuko ko ndu ku uroyo; ono ko kini  ndu tigako dioyo tuturũ gbe. Ko andu ku pangba baime yo, ku rogo gu bakporo nangia Yapo, ki bi bakurungba yo naandu ku Tarusisa yo. Kura wene abawirikipai naya wẽ Tarusisa adu Sepania yo. Ka si du nga rengo du, gure nga Yona aandu ku rogo gu ba baturõho adu nga akirometere wa 3,500 ti Nineve. Gu nduge re arengbe ka diako na garã sa tipa ko da yo. Oni bingo gipai re: Yona aima ida ka ndu tuturũ wa gure tipa ka ora be gu sunge Yekova afuhe fuko!—Oni gedi Yona 1:3.

⁸ Ono ya mo gure nga si naida ani naabi Yona ni kungbo ira furũ gunde? Ni ipo te! A wa ani ka bihe mbatayo, ko angia gu boro naadu na bakere ngara, erã, watadu wingbaduse. Ko adu wakina rani dunduko a, wa du ani na zangarengba tirani. (Tam. 51:5) Da du dagbarani naagundenga be pai ya?

9. Wai rengbe ani ka bi gu sunge Yekova nafuhe furani ti kura aregbo, na ginipai nga rengo si aida ani tingidihe ti agu aregbo re?

⁹ Kura aregbo kinaho rengbe ani ka bihe nga Mbori naya furani ani mangi gupai naima kpakara watadu ani abihe nga ka ani mangingo ho te. Ani rengbe arengba ka gunde a be tungusa gu wene pangbanga nga ga ga Mbori Kindo, nga gu si aida aKristano naatungusaha. (Mt. 24:14) Si ni taatapai bangirani go ti gu rengo Yesu apehe ki ya: “Ka Mbori mangi apai amanga dunduko.” (Mk. 10:27) Ka si du nga bangirani naago ago ti gupai re ti kura aregbo, si aidanga ani bira Yona tie te. Gine tie nangia surungba ga Yona oto?

10, 11. (a) Ginipai Yona aima berãha tigaha ho bakurungba aguari ni pangba ime? (b) Gini kerepai natona ka manga bakurungba na abasikisihe?

¹⁰ Oni berẽnga pa Yona ko nisigira tiko ku bakurungba yo. Ko asungu bakurungba yo kini bi bakamaha na gako aboro i niʹasadi ka kusaha pangba ime tipa si tona nduge. Wa i aandu kini turũ, Yona aima berã gupai tigaha nga ko ima bata be gu kerepai ka ko arimihe re. Ono tie, bawege atona ka ya.

¹¹ Bakere wege atona ka ya kini sungburo baime si kidu wa ka boro arara kina gbegberẽ musumo. Ime aasungburo si kidu wa ka si vagadi kina gu kikindigi akurungba du areme. Ome gu bakurungba re atona ka bata ni kina ipo be angiri baime. Ya mo ti gu regbo re, Yona aini gupai ko akehe kusa nga “Yekova [nakedi] bavugumo yuge ku bangiri baime”? Ani ainongo ho te. Ono gupai ko abihe nga abasikisi bakurungba atona ka tangbayo fu gayo ambori, na ko aima ino nga wiri undo ho rengbe yó ka gbiaha be gayo ambori te. (Pa Mot. 19:4) Gu pangbanga ko akehe naya: “Bakurungba ki du wa si nikakua akua dũ.” (Yona 1:4) Wai ka Yona aru ka kpara fu gu Mbori ko aaora beko?

12. (a) Tipagine si aidanga gupai kpakara ti ni bangirani nga Yona ara ti regbo bavugumo ya? (Oni bi gu kekeapai du bandu waraga yo.) (b) Wai Yekova ayugu gu boro bavugumo aye mbiko gani pai?

 ¹² Ho Yona abi gupai ni nga pai ho ka ko mangihe ka undo te, ko aga ku mburu bakurungba yo ki pi. Ko ati ni bakere rame gbe. * Ho bakama bakurungba abi Yona ni, ko azingisi ko rame yo ni ipo, ki ya fuko ko kpari fu gako mbori ni ipo, a wa kura aboro aamangaha. Ho agu akumba re abi gupai ni nga iiriwopai du naamanga, i aba ake tipa ka ino gini boro du dagba agu aboro du rogo kurungba naye na gu kpakarapai re. Ngbadu Yona aima tona ka kuo tigaha gbe ho ko abi gupai ni nga ake ayugongo kura boro te ono si nambeda sa kina ko. Ake aye ki yugu Yona. Yekova du naye na gu bavugumo re, na ko du nasa gupai nga ake yugu Yona!—Oni gedi Yona 1:5-7.

13. (a) Ginipai Yona akusihe fu abasikisi bakurungba? (b) Ginipai Yona aya fu agu akumba re i mangihe, na tipagine?

¹³ Yona apeke agu apai dunduko namangi fu agu akumba re. Ko ape gupai fuyo nga ko nga ga Yekova Mbori moyambu. Na gu Mbori re du ko aaora beko ki ba gberarago tiko, na si du naye na kerepai kuriyo. Kina ngba agu akumba re nazere; kpakpuyo yo kidu na bakere gunde. I asanako nga ginipai ka i mangihe tipa ko tipa ka batasa bakurungba na ungayo a. Ko aya fuyo wai? Isoke kina iriwo gupai nati ti Yona nga ka bi tiko ko nirindo ku rogo gu bazezere bariwara baime re. Ono ko abihe a nga si arunga ko kpi na agu akumba re dunduko baraho ko naima ino gupai ni ka ko mangihe ka batasa yó te. Si du ko aya fuyo ti ni: “Oni dí re, ki ba re ku baime yo; si baime ka zereda ti ni fu roni; bambiko mi ini he sungburasungbura baime naye sa roni mbiko gi pai.”—Yona 1:12.

14, 15. (a) Wa rengbe ani ka wirika gu idapase nga ga Yona? (b) Ginipai abasikisi bakurungba amangihe ho Yona aya ni i bako ku baime yo?

¹⁴ Ya mo fugo iragunde du nga gure? Wagusa te. Rago aima ngba ti Yekova gbe tigaha ka bi gu erã Yona adu na ni, na wai ko aidi ka fu ungako tipa ka batasa aboro. Gere nga gu regbo ani abi ga Yona idapase gbe. Ani rengbe ka wirika gako idapase areme ni maa ani pa gu wenepai nga ga akuarani mbatayo fu gaani. (Yo. 13:34, 35) Ho ani naabi gu boro ni du rogo zingo, singia ní narungo be zingo aũborose, ní narungo kpotoniyo, watadu ní narungo rogo toro yo, ya mo ani nimangipai ka undo ní? Rago nangba angba ti Yekova gbe ho ani amangapai ni wo!

 ¹⁵ Si nawira gupai nga gupai Yona apehe nga i ba ko ku ime yo re, si aima iriwo ti agu akumba re a, bambiko ani nabi gupai nga i aka aka mbata! Ono i aʹasadi na omeyo dũ ka bata be gu sungburosungburo ime re zanga ba Yona ku ime yo, ono ka gene adunga ya. Ime aasungburo kina ku mbatayo susi gu naadu mbata. Ni yangaraha, i ki bihe nga kurapai ho ka i mangihe fuo gu nga ka ba Yona ku baime yo te. I akpari fu ga Yona Mbori nga Yekova tipa ko inipai fuyo, i ki di ko, ki bako ku baime yo.—Yona 1:13-15.

16, 17. Oni sakingo gupai naadu tipa Yona ho i abako ni ku baime yo. (Oni bi asura abi a.)

¹⁶ Yona arimi dagba angiri ime ku sende yo. Isoke ko aʹasadi aʹasada ka wagia tooni mbata ono ka gene adunga ya. Bakere angiri ime ki turã ko ki sĩ ko ku sende yo. Ko kini rindo kina boro ku sende yo, ki niberẽ gupai nga gako raka digi.

¹⁷ Yona akepa wai kusa ko aaberã tii ime yo. Ko aberẽ ni ipo tipa agu apai namangi rogo gako raka. Ko aberẽ gupai ni gberarago nga ko abingo gu bawene yekaru naadu Yerusarema yo berewe te. Ko abi tiko ko narindo ki da kina boro mburu abaagangara yo,  nvuo ime ki tapa riko. Ko abihe nga gure nga murãko.—Oni gedi Yona 2:2-6.

18, 19. Ginipai namangi Yona mburu baime yo, na da du nasa gupai re si mangi? (Oni bi gu kekeapai abi a du bandu waraga yo.)

¹⁸ Ono badugbo tĩo atona dusio Yona. U ki mbedi na ko. Ki aka bakere ngbaru, ki dadi ko, ki mbiri ko ku vuru yo!

¹⁹ Ko abihe nga gure gu nga digidoho. Ono ho Yona ada ni vuru tĩo yo, iriwopai atona ka ti tiko. Ko abi gupai nga ko naima aima kindi ni ungako! Ko aakuodingo te, ko aatonanga ka zirõ te, na ko aakpingo be zingo wege te. Ko adu na ome unga kindi vuru batĩo yo. Gipai re airiwo ti Yona gbe. Ko ki ini gupai nirengo nga, Yekova Mbori du ‘naringbisi batĩo u mbiri ko.’ *—Yona 1:17.

20. Ginipai rengbe ani ka wirikaha tipa Yona rogo gu kpee ko afuhe vuru batĩo yo?

²⁰ Aminiti asusi, si ki da ti asaa. Ho Yona adu ni rogo gu kere ba re, ko aberẽ nyanyaki na ki kpari fu Yekova Mbori. Badungu apai rengbe ani ka wirikaha rogo gako kpee, nga gu du ni kekehe rogo gu ue kapita nga ga Yona. Gu kpee re nayugo gupai nga Yona aima ino Ziazia Kekeapai wenengai gbe, bambiko badungu apai ko agumbaha nga gu du rogo Atambuahe yo. Si nayugo gupai a nga ko adu na bakere tambuahe fu Yekova. Yona adigisi gako kpee na gu fugo nga: “Mi atúmo foro ni fugo tambuahe; mi atúmo gu kidohe mi azunga ha foro. Bata du ni ga Yekova he!”—Yona 2:9.

21. Ginipai Yona ainihe tipa bata, na gipai re natingida rani na gini nyanyakipa pai?

²¹ Wa Yona adu “vuru tĩo yo,” nga gu ba ka boro arakanga rogoho ni ungani ya, ko aini gupai nzunzu nga, Yekova rengbe ka batasa ai boro rogo ai gu ba du ní rogoho, na ti ai regbo. Yekova aima ngera ki bi gako rungorungo moyambu vuru tĩo yo ki batasi ko. (Yona 1:17) Kina Yekova sa narengbe ka sa ko ko raki vuru batĩo yo tipa aʹuru biata na ayuru biata. Si ni wenepai ani tingidi gupai areme nga, Yekova nga “gu Mbori du ungaro be ko.” (Dan. 5:23) Ko du ungarani beko, na ani ni ungarani mbiko ko. Ya mo ani na  tambuahe tipa gipai re? Ya mo si aidanga ani naagiasangba Yekova mbiko gipai re te?

22, 23. (a) Wai Yona adu rogo asada? (b) Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti Yona nibipa agu aingahe ani amangaha?

²² Na Yona tigako? Ya mo ko ayugu gako tambuahe ni giako sangba Yekova? Ii. Fuo aʹuru biata na ayuru biata, gu batĩo nambiri ko re ‘asuku ko ku auru ugusende.’ (Yona 2:10) Oni bingo gure, nga fuo agi apai re dũ, tĩo asuku Yona kina ku auru ugusende, angianga ka mbuko ko wagia awagia ka kura ime yo ya! Gu si aidi ko mangihe sa nga ka gbata gako gene ka guari pangba ime. Ono mbata fu si ima, asada ki gbia Yona. Yona 3:1, 2 naya: “Sangba Yekova ki ye koyo du Yona ni ni ue he, niya, ‘Mo gúari, ki ndu ku Nineve yo, nga gu bakere bakporo re, ki tungusi gu tungusapai fu yo nga gu mi aka gumba ha foro.’” Ginipai Yona amangi?

²³ Yona aakeesanga wagu tooni te. Ani nageda gupai nga: “Yona ki guari ka ndu ku Nineve yo kuti sangba Yekova.” (Yona 3:3) Ii, ko aima giasangba Yekova bara gere. Nirengo, ko aima wirikapai ti gako aingahe. Si naida ani wiriki gako idapase awirika a rogo gipai re. Ani dunduko namanga ingapai amanga; ani namanga agu apai amanga si aidanga ani mangihe ya. (Rom. 3:23) Ono ya mo ani namangaha ki nye kina kuti mangaha, watadu ani nawirikapai ti gaani aingahe ki sa tirani kini mangi gupai nasa ngbarago ti Mbori?

24, 25. (a) Gini wenepai namangi mbiko gupai nga Yona ambupa gako unga tipa ka batasa aboro? (b) Gini amaku Yona nika gbiaha ku mbatayo?

²⁴ Ya mo Yekova afu maku fu Yona mbiko gako giasangba? Ii ko aima fuhe. Pai sa dagba agu apai namangi nga, fuo ida Yona gupai nga ka kpi, ime ambu sungburo, na abasikisi kurungba “ki gunde agunde ti Yekova gbe” na i ki tumo ni ũmotumo fu Yekova kuba fuyo ho fu kungbo ambori. (Yona 1:15, 16) Yona aima ye ki ini gupai nga agu akumba re aima bata, na gupai re aima fu wasa tigaha fuko gbe.

²⁵ Kura bawenepai amangi berewe kusa gbe. Yesu afura tipa gu regbo Yona adu vuru batĩo yo ya si angia kpia wai ko nika du murã yo. (Oni gedi Matayo 12:38-40.) Rago nika ngba angba ti Yona gbe ka gia gupai re ho Mbori nika fu mosoro ni fuko nga ka zingisa ko be kpio ku auru kpotosende. (Yo. 5:28, 29) Yekova naida aida ka fu mosoro foro. Ono ya mo mo adu wa Yona, nawirikipai ti gako aingahe, ki gisangba Yekova, na ki moi pa gu wenepai nga ga aboro mbatayo fu gako?