1. Waigu kpakuto adu na nyanyakipaha fu agu aboro i nape payo rogo Baibiri yo?

 KPAKUTO angia nyanyakipa riahe fu agu aboro naaraka ti gu regbo i aake Baibiri ti ni. (Bam. P. 14:18; Rk. 4:4) Si aima du na nyanyakipaha kisusi si du Baibiri ni naayamba “kpokuta” ti ni ti kura aregbo nga riahe. (Mt. 6:11 Amo. 20:7) Kpakuto a angia papara nyanyakipa gu ga Yesu iiriwo mangapai ue aboro niima inopai tipaha. (Mt. 16:9, 10) Ani ima rengba ka gedapai tipa gu iiriwo mangaapai re sa rogo Yoane kapita 6. Wa ani nikaa sakapai tipa gi pangbanga re, ani nika ngera tipa agu apai rengbe ani ka wirikaha areme.

2. Ti gini regbo akutu aboro aaida na riahe?

² Yesu na gako amokedi adu na bakere mbugo tingbafuo i ndu ka tungusapai rogo kura rago na i kini idi ka ongoda. Sidu, i abiti ku rogo kurungba na Yesu na kini ndu rii Baime Gariraya. (Mk. 6:7, 30-32; Rk. 9:10) I ada rogo zezeredi ba nangia Betesaida. Ono aboro agi gupai nga Yesu adu yo, na akutu aboro ki ye nibasa ka biko. Yesu aambunga yo te. Ko adi regbo ka yugopai fuyo tipa ga Mbori Kindo na ki husi akaza. Mbiko gupai nga regbo aandu ni kerehe, abawiriki atona ka bakabangiriyo tipa wai agu aboro dunduko re nika gbia he tipa ka rihe. Si rengbe kadu nga kina bete riahe gbua naadu be bete agu aboro re, ono si aaida dunguyo ndu ku rogo agbaria ka ngbe riahe. (Mt. 14:15; Yo. 6:4, 5) Ginipai Yesu arengbe ka mangaha?

YESU AKUSI KPAKUTO NGBA IIRIWO GENE

3. Ginipai Yesu apehe fu gako amokedi tipa i mangihe fu rimbasa aboro? (Oni bi gu sura duti kpotoho.)

³ Yesu ape gupai fu gako amokedi nga: “Pai ho ka i guari ti ni te; oni fú he fu yo i ri he.” (Mt. 14:16) Gipai re aangera wa gupai  kaa manganga ya mbiko akumba aduho nga 5,000. Na kodihe na adee na agude, bange aboro aima rengba kadu nga 15,000 si aaida i rigi yo. (Mt. 14:21) Andarea aya: “Gude du re, na udiudi kpokuta ngungo he wa ga mapunga be ko bisue na atĩo ue; ono he nga gere fu dungu aboro wa gere?” (Yo. 6:9) Rungorungo aboro na kura aboro nanaari kpakuto ngungo he wa mapunga na si nawiraha wa i aima be kpoto gu rukutu atĩo re na tikpo ki ugusi ra. Ono gu bakio riahe nadu be gu gude re aarengbanga ka riga dungu aboro te.

4. Ginipai rengbe ani ka wirikaha rogo Yoane 6:11-13? (Oni bi asura a.)

⁴ Yesu aaida ka yugo weneringise fu aboro, sidu, ko asanayo tipa i sungu rogo abadona rii nvuo. (Mk. 6:39, 40; oni gedi Yoane 6:11-13.) Ani nageda gupai nga Yesu afu tambuahe fu Bako tipa kpakuto na atĩo. Ni manga ko ho wo, ko ayugu gupai nga Mbori du nafu riahe na ko adu na tambuahe tipa gu riahe re. Si ni wenepai furani ka pekafuo ga Yesu kpiapai ni manga ani kparakpee mbata fu riahe, singia ani nisarani watadu ani pati kura aboro. Fuoho, Yesu ape gupai fu gako abawiriki nga i kparaka riahe fu aboro dunduko, na aboro arihe daho i ambiki ni. Riahe anye ni bakerehe nga gu aboro aarengbanga ka rita ha ya. Yesu aaidanga i uka gi riahe re kusayo te. Sidu, Yesu ape gupai fu gako abawiriki nga i dungura gu yangara riahe re tipa wa ka i rihe kusa. Yesu amangisunge na agu ahe nadu beko ni tatamana. Gere nga wene kpiapai furani. Kangia mo nga vungugude, mo ima rengba ka mangasunge na gi pangbanga re ka yugo ndu gupai fu awiro duhe ti ni ni nyanyakipa pai tipa i  mangi kparakpee mbata fu riahe, kadu na weneringise koyo du kura aboro ni, na ka gama agu ahe du beyo fu kura aboro wakina gu Yesu amangihe.

5. Ginipai aboro aaida ka mangaha tifuo i bi gu iiriwoapai Yesu amangihe rogo gu uru re, ono ginipai ko amangihe?

⁵ Kina ngba aboro nazere mbiko gu gene Yesu aayugopai ngbaha na gako iiriwo mangaapai. I aima ino gupai nga Moize ape gupai nga Mbori nika keda bakere nebi fuyo, sidu, i aima rengba ka berã gupai nga Yesu du nangia gu nebi re. (Pa Rug. 18:15-18) Si nawiraha wa, i aima berã gupai nga Yesu ima rengba kadu ni wene bazogo, zavura kidu na rengba ka fu riahe fu aboro dunduko Yisaraere yo. Sidu, rimbasa aboro aaida “ka zia [Yesu] ka sa ko ni bakindo.” (Yo. 6:14, 15) Ka Yesu ambuyo i moi ko ni bakindo, ka ko aima rimiso tiko ku rogo gu birĩ-zogarago. Ono ko aarengbanga ka mangaha wo te. Ginipai ko amangihe? Baibiri nape gupai nga Yesu andu nisako kurii bagangara yo. Sidu, wa ko avura kaa gbiatiko na soapai be kura aboro, ko aarengbanga ka rimiso tiko ku rogo birĩ-zogarago yo te. Nga gu bawene wirikapai furani!

6. Waigu rengbe ani ka wirika ga Yesu kpiapai? (Oni bi sura a.)

⁶ Rengo ngaha nga, aboro asananga rani tipa ani kusi riahe ngba iiriwo gene, ani husi kaza, watadu ani da ni gayo bazogo te. Ono i ima rengba ka sana rani tipa ani bawaraga watadu ani songodi gu boro i aberãha nga ni rengbe  kadu ni wene bazogo. Ono tie, ga Yesu kpiapai ima du gbaiga. Ko aima ká ka rimiso tiko ku rogo agu apai nga ga birĩ-zogarago na zavura ki pe gupai kusa nga: “Gi ngbi aenga nga rogo gi zegino te re.” (Yo. 17:14; 18:36) Wangia ani aKristano, si naida ani berẽ ngba gu gene Yesu aaberã ngbaha na ki wiriki gako kpiapai. Wakina ko, ani nasongoda ga Mbori Kindo. Ani nape paha fu kura aboro na kini kpari tipa si ye. (Mt. 6:10) Badungu apai kinaho rengbe ani ka wirikaha ti ga Yesu iiriwopai nga ga kusa kpakuto.

“PA KPOKUTA”

7. Ginipai Yesu amangihe, na waigu amokedi amangipai kutini? (Yoane 6:16-20)

⁷ Tifuo Yesu rigi rimbasa aboro, ko aya fu gako amokedi i mbu gu rago re na ki karagatiyo ku Kaparanauma yo rogo kurungba na ko ki ndu tigako kurii bagangara yo, rogo gi gene re, ko aane gu ome rimbasa aboro aamangaha tipa ka maa ko ni bakindo. (Oni gedi Yoane 6:16-20.) Ho amokedi aandu ni bangiri ime, baime atona ka sungburo be bayuge. Fuoho, Yesu aye fuo yo kini ndu rii ime. Na ko ape gupai fu Petero nga ko ndu rii ime a. (Mt. 14:22-31) Ho Yesu arimi ni ku kurungba yo, bayuge aru. Ngba abawiriki azere na i ki ya: “Wiri Mbori nga mo ni rengo.” a (Mt. 14:33) Kina ngba nazera nga abawiriki ape gipai re tifuo Yesu ndu rii ime, na angianga tifuo ko kusi riahe ngba iiriwo gene ya. Oni bingo gupai Marako akehe tipa gu bangisa regbo re. Ko aya: ‘[Amokedi] ki nigunde agunde bambiko i aruga nga tiyo na pa kpokuta te, bambiko kpotoyo yo anyaki gbe.’ (Mk. 6:50-52) Abawiriki aruganga tiyo na gupai nga Yekova afu ome fu Yesu ko mangi bakere apai susi gu nga ga kusa kpakuto te. Ngbutuko tifuo gipai re, Yesu afura berewe tipa gu iiriwopai nga ga kpakuto na ki yugu nyanyakipa wirikapai furani.

8-9. Tipagine rimbasa aboro aagbata Yesu ti ni? (Yoane 6:26, 27)

⁸ Gu rimbasa aboro Yesu arigiyo aagbeberã yo sa kina kuti mbisa gayo azingo nga ga borose na nyemuapai. Ngba gini gene? Rogo gu uru nangbefuo ho, rimbasa aboro aye kurogo gu ba Yesu arigiyo rogoho, ono Yesu na gako amokedi aadunga yo te. Sidu, agu aboro naye Tiberia yo azoro ku rogo kurungba ka ndu ku Kaparanauma yo ka gbata Yesu. (Yo. 6:22-24) Ya mo i amangi gupai re mbiko i aaida ka wirika dungu apai tipa Kindo? Oó. Gupai i aaidaha nga Yesu kusi kpakuto fuyo. Waigu ani aino gupai re?

⁹ Oni bingo gupai namangi ho rimbasa aboro agbia Yesu ni mbembedi ku Kaparanauma yo. Yesu ape gupai fuyo nga i aye ka gbata ko bambiko i aaida gbua na riahe. Wa vura duhe nga i ‘ari he, ki mbiki,’ Yesu ape gupai nga gu ‘riahe re ago ago.’ Ko ape gupai fuyo nga si naida i mangisunge tipa ‘gu riahe nye anye sa nyenye unga.’ (Oni gedi Yoane 6:26, 27.) Ho aboro agi gupai ni nga riahe kinaho rengbe ka sayo i raki nyeanye kindi, si nawiraha wa kina ngbayo nazere! Gini ngbatunga riahe narengbe ka sa gupai re taata, na waigu agu aboro naadegatuyo fu Yesu arengbe ka gbiaha?

10. Ginipai si aaida aboro mangihe tipa ka gbia “nyenye unga”?

¹⁰ Si nawira gupai nga, agu aYudo re aabihe nga kura asunge kinaho si aaida i mangihe watadu ka mangapai ka rẽ tipa wa ka i rengbe ka gbia gi riahe re. I aima rengba ka berã pa agu apai ga Moize Ndiko aaida i mangihe. Ono tie, Yesu ape gupai fuyo nga: ‘Gi nga ga Mbori sunge re, nga oni idi pa gu ko ko akedi ko.’ (Yo. 6:28, 29) Si aaida i du na idapase kuti gu boro Mbori akedi ni tipa wa ka i gbia “nyenye  unga.” Yesu aima fura tipa gipai re mbata. (Yo. 3:16-18, 36) Yesu afura a ti kura aregbo tipa wai rengbe ani ka gbia nyenye unga.​—Yo. 17:3.

11. Waigu aYudo ayuguhe nga gupai gbua i aaidaha nga ka gbia riahe? (Atambuahe 78:24, 25)

¹¹ Agu aYisaraere re aaidanga kuti gupai nga si aaida i du na idapase kuti “ga Mbori sunge” te. I asanako nga: “Gini gu pai i aina pai ti ni mo amanga tie, ani bi he, ki idi pa ro? gini pai mo amanga?” (Yo. 6:30) Fuo gure, i ki pe pa agu aboro nadu ti rago Moize nga aguyo naagbia Manu ngba iiriwo gene ka rihe nga gu riahe i anaarihe na aˈuru dunduko. (Nem. 9:15; oni gedi Atambuahe 78:24, 25.) Si tie ziazia nga, i aaberã tipa kina ndikidi riahe. Na ho Yesu afura ni berewe tipa ‘ndikidi kpokuta fuyo ngbangbaturũ’ yo, nga gu si awiraha wa manu du naadu narengbe ka fu nyenye unga fuyo, i aasananga ko tipa gupai si aayugoho te. (Yo. 6:32) I aagbeberã yo gbe kurii gu gayo azingo nga ga borose si ki sayo ka i degenga tuyo sa gupai Yesu aˈasada ka yugoho fuyo tipa gbia nyenye unga ya. Ginipai ani awirikaha ti gi pangbanga re?

GUPAI SI AIDA SI DU NA NYANYAKIPAHA FURANI

12. Waigu Yesu ayugupa gupai du na nyanyakipa ha?

¹² Herẽ gu du nyanyakipa wirikapai ni furani rogo Yoane kapita 6. Gu bambatapai si aida ani gbeberã rani kutini nga gaani azingo nga ga toro. Yesu ayugu gipai re a ho Satana aˈasadi ko ni na ko ki ya: “Boro anye nga ni ungani mbiko kina riahe te, ono mbiko agu apai dunduko naye ngba Mbori yo.” (Mt. 4:3, 4) Na rogo gu ga Yesu yugopai nadu rii bagangara yo, ko ayugu wai duhe na nyanyakipa ha furani kadu na wene pagume na Mbori. (Mt. 5:3) Sidu, si naida ani sana tirani nga, ‘Ya mo gu gene mi araka ngbaha nayugoho nga mi naberãpa gimi pagume gbe na Yekova susi mbiisa gimi nyemu apai nga ga borose?’

13. (a) Tipagine adu nga ha ti ni ni gbegberẽpai ka gbia ngbarago ti riahe ya? (b) Ginipai si aida ani du na rubangirise na ni? (1 AKorindo 10:6, 7, 11)

¹³ Anga si ni gbegberẽpai ka manga kparakpee tipa agu ahe ani aidaha na ka gbia ngbarago ti agi ahe re te. (Rk. 11:3) Baibiri nape gupai nga, si ni wenepai boro ‘ri he ni mbiri he, rago ki ningba angba ti ni mbiko gani sunge’ na gupai re ‘naye be Mbori.’ (Batu. 2:24; 8:15; Yak. 1:17) Ono si naida ani du na rubangirise ka zanga mbu agu ahe nga ga borose si du na nyanyakipa ha gbe rogo gaani raka yo. Ani rengbe ka wirika gipai re ti gupai gu mokedi nangia Pauro akehe fu aKristano. Ko agbeberã yo kuti gu gbegberẽ kpiapai nangia ga aYisaraere ho i adu ni ngbakungbo yo kodihe na gupai i amangihe pati Bagangara Sinai. Ko aza aKristano nga “ka nyemu gbegberẽapai mangi nga rani wa nyemuhe amangi [aYisaraere] a ya.” (Oni gedi 1 AKorindo 10:6, 7, 11.) Yekova akusi riahe ngba iiriwo gene fu aYisaraere. Ono mbiko gayo ngbaduse tipa riahe, si ada ni “gbegberẽapai” fuyo. (Geda 11:4-6, 31-34) Ho aYisaraere aairiso gu kpia wiri bagara ni i ambakadihe rogo dahabu, i ayuguhe nga i aaberã gbe tipa riahe, mbirahe, na gbia ngbarago ti wene regbo kisusi giasangba Yekova. (Gate 32:4-6) Pauro afura tipa gipai re tipa ka fu zahe fu agu aKristano naaraka mbembedi na regbo gbarasa Yerusarema na gaha yekaru rogo 70 Fuo Batikayo Kristo. Ani naraka a mbembedi kuti digido gi zegino i nika gbarasaha re, sidu, si ni nyanyakipa pai ani gbeberã rani kuti ga Pauro zahe tipa wa ka ani zanga manga kina gu bangisa ingahe aYisaraere amangihe re.

14. Ginipai Baibiri apehe tipa riahe rogo vovo zegino?

¹⁴ Ho Yesu ayugu wai ni furani si aida ani kpari tipa “gaani riahe fu rani areme,” ko ayugu  wai a furani si aida ani kpari tipa gupai Mbori akpinyemuhe “mángi rogo kpotosende . . . wa du he ngbangbaturũ yo.” (Mt. 6:9-11) Zegino nika du wai ti gu regbo re? Baibiri nayugo gupai nga ga Mbori ringbisapai tipa kpotosende nakoda wene ariahe. Yesaya 25:6-8 nape gupai nga, riahe nika du kpaima fu aboro i gbia ngbarago ti ni. Na Atambuahe 72:16 naya: “Zende ahe zúku rogo ringara kpaima; si wó ri abaagangara yo.” Ya mo mo nangera kumbatayo ka mangasunge na gi zende ahe re ka manga wene kpakuto watadu ka asada ka manga kura vovo ngbatunga riahe? Mo ima rengba a ka ngere kumbatayo tipa ka ru gamo bakakue na kini ri zuzuhe. (Yes. 65:21, 22) Na mo adu nga nisaro te.

15. Ginipai agu aboro i nika zingisayo nika wirikaha? (Yoane 6:35)

¹⁵ Oni gedi Yoane 6:35. Ginipai du kumbatayo tipa agu aboro nari gu kpakuto na atĩo Yesu akusi he? Wa vura duhe nga badunguyo aadunga na idapase kuti Yesu te, i ima rengba ka zingisayo na mo ki gbia beteyo agbia. (Yo. 5:28, 29) Si nika ida ngbatunga agu aboro re wirikipai tipa rogo agu afugo Yesu yo nga: “Mi nga gu kpokuta nga ga unga. Gu ni ka ye kono du mi ni, gomoro mangi nga ni te, gu ni ka idi pa re gomoro ime mangi nga ni berewe te.” Si nika ida i sonosi idapase kuti gupai nga Yesu afu ungako ni motumo tipa yo. Ti gu regbo re, si nika ida agu aboro na agu agude i nikaa batika yo wiriki gu rengo du tipa Yekova na gako ringbisapai. Ani nika du na bakere ngbarago ka undo ka yugopai fuyo tipa gi iiriwo apai re! Undo kura aboro tipa i sonosi pagume na Yekova nika ye na bakere ngbarago furani kisusi gu wene ariahe ani nikaa rihe rogo vovo zegino.

16. Ginipai ani nika wisigoho rogo gu kekeapai ngbefuo gere?

¹⁶ Ani ima wisigo papara gu pangbanga du rogo Yoane kapita 6, ono Yesu adu na badungu apai kindi ka yugoho tipa “nyenye unga.” Si aaida agu aYudo Yesu aafura fuyo degetuyo wenengai na kina wo a si aidaha tipa rani. Ani nika ndu kumbatayo ka sakapai tipa Yoane kapita 6 rogo gu kekeapai ngbefuo gere.