1. Tipagine rengbe ani ka wirikapai ti ni be sosono aboro?

 ANI dunduko naida na undo tipa ka manga wene adiaberã. Ani rengbe ka gbia bakere gu undo re be abaakumba rogo dungurati watadu agu awirina nga akumba na adee du na bakere inohe nga aguyo ani naini yo. Ka si du nga garãyo ima nge kisusi gaani, si aidanga ani bihe nga gayo arugute na undo ti ni furani areme ya te. Yekova naida gupai nga ani wirikipai be sosono aboro. I ima raka ni gbangaha na ki wiriki dungu apai tipa raka na ki da ni airatatamana kisusi rani.​—Eyo. 12:12.

2. Gini apai ani nika wirikaha rogo gi kekeapai re?

² Ti agu aregbo i aake Baibiri ti ni, Yekova amangisunge na gu sosono aboro nadu ni ruruyo tipa i ngarasi gako aboro na kini ngbe fuyo kumbatayo. Oni bingo gu kpiapai nangia ga, Moize, Davide, gbiati gu mokedi nangia Yoane. I araki ti aregbo ni bakiakia, na agu apai naadu tipa yo adu kia gbe. Ho i aambeda ni kuti digido gayo raka, i afu agu arugute nga ga tatamana fu paranga aboro. Gi ruru akumba re dunduko ni basasa afura tipa nyakapa giasangba Mbori. Yekova asa gupai nga i ke gayo afugo tatamana ku rogo Baibiri yo tipa ani rengbe ka wirikapai ti ni. Singia ani nga paranga aboro watadu sosono aboro, ani ima rengba ka gbia undo ti fugö ani gayo rugute. (Rom. 15:4; 2 Tim. 3:16) Rogo gi kekeapai re, ani nika wisigopai tipa bete gu yangara afugo agi akumba re apehe na ani ki bi gupai rengbe ani ka wirikaha ti gupai i apehe.

‘ONI KI RAKI GBE’

3. Ngba gini agene Moize amangisunge fu Mbori na fu gu rikaaboro nangia aYisaraere?

³ Moize amangisunge nyanyaki fu Yekova rogo gako raka yo  dunduko. Ko amangisunge ni nebi, basapungbanga, bangerekurii abanzengere, na ni bakeapai. Badungu apai aima manga rogo ga Moize raka yo! Ko akusi gu rikaaboro nangia aYisaraere tii sunge akanga Ezipeta yo na ko ki bi dungu ga Yekova iiriwo mangaapai. Yekova amangisunge na ko ko ke gu bambata abuku bisue du rogo Baibiri yo, Atambuahe 90, na si wa ka i ya zavura Atambuahe 91. Si nawiraha a wa ko du nake gu buku nga ga Eyobo.

4. Ada du Moize afu ngarasaro fuyo, na tipagine?

⁴ Ngbutuko mbata fu Moize kpi na garãko nga 120, ko ayambu aYisaraere dunduko tipa ka tingida yo na pa agu apai dunduko i nabihe nga gu Yekova namangihe fuyo. Badungu agarã kusayo, bete kura aYisaraere aima bi gu iiriwoapai Yekova amangihe na wai ko afu mbusa fu aEzipeto. (Gate 7:3, 4) I aima bi wai Yekova akparaka Zamba Baime fuyo tipa i susi beberehe yo. Na i aima bi Yekova ko ni gbarasi Faro na gako riivura. (Gate 14:29-31) Ngbakungbo yo, Yekova abanda yo na ki ngerefuo yo. (Pa Rug. 8:3, 4) Si adu nga aYisaraere nika rimo barambeda ku Ringara Mokido yo. Sidu, mbata fu Moize kpi, ko aaida ka ngarasa aboro. a

5. Gu ga Moize yangara afugo du rogo Pa Fu Rugute ni Ue he 30:19, 20 afu gini kido fu aYisaraere?

⁵ Ginipai Moize apehe? (Oni gedi Pa Fu Rugute ni Ue he 30:19, 20.) Ko atingidi gu rikaaboro nangia aYisaraere na gupai nga i aima du na wene apai kumbatayo si aaida i ngere tipaha. Na ga Yekova amaku, aYisaraere aima rengba ka raka ni gbangaha rogo gu ringara i akidopaha fuyo. Na gu ringara re aima du ni bawenehe na si ki kusi dungu ariahe! Moize asakipai fuyo tipa ha ki ya: “Bakere abaakporo ni wene he, nga gu oni adudua nga ha ya, na abambu hi ahi na wene ahe, nga gu oni ahisa nga ha na ni ya, na agu adueime ni getekegeteke he, oni ageteka nga ha ya, aati bakakue na angua aeraya, nga gu oni arũka nga ha a ya.”​—Pa Rug. 6:10, 11.

6. Tipagine Mbori ambu kura aringara ti ni si dibe Yisaraere?

⁶ Moize aima fu zahe a fu aYisaraere. Tipa i naandu kindi kumbatayo kaa raka rogo gayo bawene ringara, si aaida i naamangapai kuti ga Yekova arugute. Moize azungodi yo i “sía unga” ni degayó tuyo fu Yekova na kini ‘ka kuti ko.’ Ono tie, aYisaraere aagianga sangba Yekova te. Sidu, wa regbo aasusa, Mbori ambu aSuro na kusa, aBabera i dibeyo na ki di yo kusayo rogo gayo ringara.​—2 Aba. 17:6-8, 13, 14; 2 Peka 36:15-17, 20.

7. Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti afugo Moize? (Oni bi sura a.)

⁷ Ginipai ani awirikaha? Giasangba nika batasa ungarani. Wakina agu aYisaraere naima mbeda ka rimo ku Ringara Mokido yo, ani a ima mbeda gbe na vovo zegino nga gu Mbori nakido paha furani. Barambeda, kpotosende nika du ni paradizo berewe. (Yes. 35:1; Rk. 23:43) Bakitingbanga na gako adaimona adunga yo te. (Yugo. 20:2, 3) Pambori adunga ho nikaa yugo aziree tipa Yekova te. (Yugo. 17:16) Gu zogarago nga ga aboro adunga ho berewe kaa manga agu aboro i azogarago kuriyo gbegberẽ te. (Yugo. 19:19, 20) Yekova ambunga ai boro ni ye na akpakarapai ku Paradizo yo te. (Tam. 37:10, 11) Na agu aboro dunduko nikaa raka paradizo yo nikaa mangapai kuti ga Yekova andiko, sidu, kodatise gbiati zereda nika du yo. Aboro dunduko nikaa kpinyemu akurayo na kidu na kido dagbayo. (Yes. 11:9) Ani nangera ni bakerehe kumbatayo tipa gu regbo re!  Na ka ani gisangba Yekova, ani nika du na rengba ka raka nyeanye kindi rogo paradizo auru kpotosende.​— Tam. 37:29; Yo. 3:16.

8. Waigu gu maabangirise nga ga nyenye unga aundo kura mokedi sa? (Yuda 20, 21)

⁸ Ho ani andu ni kindi kumbatayo kaa berãkuriipa ga Mbori kidohe tipa nyenye unga, si ima rengba ka undo rani ani gisangbako ka ani vura kaa gbiatirani na kina gini akpakarapai vurũ. (Oni gedi Yuda 20, 21.) Gu kidohe re ima rengba a ka fu ome furani ani sovura kuti gaani arungbura nga ga borose. Wirina sa nga gu ko niima mangasunge ni mokedi tipa dungu agarã vuru Afirika ape gupai nga, ko anidu ni asadiasadi ko dedede ka manga gupai nika ba gberãrago ti Yekova, ko aya: “Na mi aye ka ino gupai nga mi arengbanga ka raka nyeanye kindi rogo paradizo ka mi aagianga sangba Yekova ya te. Gupai re naundo re mi naasovura kuti gimi kpakarapai na kini mangi kparakpee fu Yekova ni bakerehe gbe tipaha. Na gako undohe, mi aima du na rengba kaa ndu kumbatayo kindi na iriso Yekova.”

‘MO NIKA U’

9. Gini aasada Davide agbiatiko na ni rogo gako raka yo?

⁹ Davide angia bakindo fu ga Yekova aboro na ko adu ni ruruko fu Mbori. Ko adu a ni batabia, bakeapai, bakere basovura, na ni nebi. Ko aima gbiatiko na dungu aasada. Tipa dungu agarã, si aaida ko gbu mbiko Bakindo Saura aˈasada ka imo ko. Tingbafuo Davide da ni bakindo, si aidi ko gbu berewe mbiko wiriko nangia Abisaroma aaida ka da ni bakindo na ki asadi ka imo ko. Wa si avura du vurũ nga Davide agbiatiko na agi akpakarapai re na zavura ki mangi kere aingahe, ko anye ni ruruko fu Mbori daho ko akpi ni. Yekova nasakapai tipa ko nga ko angia gu kumba “du kpotoko yo wa gu [Ko] akpi nyemu he.” Ni rengo, si naida aida ani degeturani kuti ga Davide arugute nga ga tatamana!​—Amo. 13:22; 1 Aba. 15:5.

10. Tipagine Davide afu rugute ti ni fu wiriko nangia Soromo mbata fu ko da ni bakindo?

¹⁰ Oni bingo gu rugute Davide afuhe fu wiriko nangia Soromo nga gu ko si adu nga ko nika da ni bakindo nga ga aYisaraere ko fuo Davide. Yekova asia Soromo tipa ko me yekaru nga gu ba aboro arengbe ka iriso Yekova rogoho. (1 Peka 22:5) Si aakoda bakere sunge na ko aaida na ga Yekova undo tipa ka ngbe kumbatayo fu gu rikaaboro nangia aYisaraere. Ginipai Davide arengbe ka pehe fuko? Ani bingoho.

11. Ringbisihe kuti 1 Abakindo 2:2, 3, gini rugute Davide afuhe fu Soromo, na ginipai namangi ho Soromo amangipai ni kuti gu rugute re? (Oni bi sura a.)

¹¹ Ginipai Davide apehe? (Oni gedi 1 Abakindo 2:2, 3.) Davide ape gupai fu wiriko nga ka ko gisangba Yekova, ko nika du ni wene bazogo na Yekova nika fu maku fuko. Na tipa dungu agarã, Yekova afu dungu wene ahe fu Soromo  na ki undo ko ngba dungu agene. (1 Peka 29:23-25) Ko ame bakere yekaru, ki ke gu kura abuku nga ga Baibiri na bete gu kura afugoko kina rogo gu kura aba rogo Baibiri yo. Dungu aboro naini ko mbiko gako tatamana gbiati aũkumuko. (1 Aba. 4:34) Ono a wa Davide apehe, si adu nga Soromo rengbe kadu na diabese sa kina gu ka ko aagiasangba Yekova Mbori. Si nipa gberãrago tie nga, ho Soromo ada ni ni sosono boro, ko atona ka iriso kura ambori. Yekova aakpingo nyemu gupai re te, na ko ambu fu tatamana fu Soromo tipa ko zogo aboro ngba wene gene.​—1 Aba. 11:9, 10; 12:4.

12. Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti agu afugo nga ga Davide?

¹² Ginipai ani awirikaha? Giasangba naye na diabese. (Tam. 1:1-3) Ono tie, anga Yekova kidohe ka sarani ni airakumuko na ni abaworimo wa gu Soromo adu te. Ono ka ani gisangba gaani Mbori, ko nika fu gu tatamana furani nika sarani ani mangi wene adiaberã. (Snz. 2:6, 7; Yak. 1:5) Ga Yekova arugute ima rengba ka undo rani ho ani amanga adiaberã ni tipa sunge, sukuru, marã, na gupai ani amangaha tipa ka gbia ngbarago. Ka ani pekefuo gako arugute, ani nika banda gaani pagume na ko na ki gbia nyenye unga. (Snz. 2:10, 11) Ani ima rengba kadu na wene abakure berani. Na gaani aborokporo nika du na ngbarago.

13. Ginipai naundo Carmen ri mangi ariapai rogo gari raka?

¹³ Carmen, nga gu ri naraka rogo gu ringara nga Mozambique aberẽ gupai nga, bakere wirikapai nga wiri-rifungura tipa du na diabese. Ri andu ku yunivasiti yo na ki wirikipai tipa meka abambu. Ri ake gupai nga, “Mi aima kpinyemu gupai mi aawirikaha. Ono si aima dia bakere regbo bere gbiati omere. Mi anidu sukuru yo tona saa 7:30 wiso ki da kuti saa 6:00 nyemu. Si aima kpakara kaa ndu tipa adunguratise, na gimi pagume na Yekova aima da ni rurungburaha. Na mi aye ka rugatire na gupai nga mi aapekanga fuo ga Yekova rugute te.” (Mt. 6:24) Ri amangi kparakpee tipa gupai ri adu rogoho na ki mangi wetekapai rogo gaani awaraga. Ri agbia kurapai kuti ni nga: “Tingbafuo mi gbia wene arugute be abaakumba na be nina, mi adiberã ka mbu yunivasiti tipa kaa mangasunge fu Yekova ti aregbo dunduko. Gipai re aima undo re mi mangi wene asiapai rogo gimi raka yo, na mi abiranga tire te.”

14. Gini banguapai aMoize na Davide apehe?

 ¹⁴ AMoize na Davide aima kpinyemu Yekova na ki ima ino gupai nga si adu ni nyanyakipa pai ka giasangba ko. Sidu, i angarasi kura aboro i wiriki gayo kpiapai na ki nye ni ruruyo fu Yekova. I dunduko ue a aima fu gu zahe fu aboro nga ka i aanyenga ni ruruyo fu Yekova ya, i adunga berewe ni abakureako te watadu i agbianga mosoro beko te. Gayo rugute na nyanyakipaha furani areme. Fuo akama agarã kusa, gu kura ga Yekova moyambu asakipa wai a duhe na nyanyakipaha furani ani nye ni rururani fu Mbori.

“BAKERE NGBARAGO TI RE SUSI GI TE RE”

15. Gini apai gu mokedi nangia Yoane abihe rogo gako raka yo?

¹⁵ Yoane angia mbembedi bakurea Yesu na kingia gako mokedi. (Mt. 10:2; Yo. 19:26) Yoane adi bakere regbo a na Yesu kaa tungusapai na ko aima biko ko nimangi iiriwoapai. Ko anye ni ruruko fu Yesu ti kpakarakpakara aregbo. Ko aima bi wai i aimi Yesu na ki ima bi ko tifuo ko zingi be kpio. Ko aima bi gu dungurati nga ga aKristano a si ni sono. Yoane aima raka ni gbangaha gbe ki bi wene pangbanga ‘ini tungusihe rogo arago tii ngbangbaturũ dũ.’​—Koro. 1:23.

16. Ada gbia undo ti ga Yoane awaraga?

¹⁶ Ho Yoane adu ni ni ba gbinzako, ko adu na gu momu nga ga ke gu bawene buku nga Yugoti. (Yugo. 1:1) Ko aima ke buku sa rogo Kitabu Wene Pangbanga yo du na rimo ko kuriihe. Yoane ake kura awaraga berewe biata, nga gu i ayambaha awere nga bambata Yoane, ue Yoane, na biata Yoane. Ko ake gako biata waraga fu gu ruru Kristano rimoko angia Gayo, nga gu ko Yoane akpinyemuko wakina wiriko. (3 Yo. 1) Ti gu regbo re, badungu aboro aima duho tigaha Yoane aakpinyemu yo wakina boro awiriko. Gupai gi ruru kumba re akehe ima ngarasa apefuo Yesu dunduko da kuti gi gaani regbo re.

17. Ringbisihe kuti 3 Yoane 4, ginipai naye na bakere ngbarago?

¹⁷ Ginipai Yoane akehe? (Oni gedi 3 Yoane 4.) Rogo ga Yoane biata waraga yo, ko ape gupai nga ko adu na ngbarago ka bi awirinako i nigisangba Mbori. Ti gu regbo re, gu kura aboro aayugo aziree na kini ye na zangagiatise ku rogo dungurati. Ono tie, agu akurayo aandu kindi kumbatayo kaa ‘ta rogo rengo’ yo. I agisangba Yekova na ‘kini ta kuti gako rugute.’ (2 Yo. 4, 6) Gi ruru aKristano re aima sa Yoane gbiati Yekova i du na bakere ngbarago.​—Snz. 27:11.

18. Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti afugo Yoane?

 ¹⁸ Ginipai ani awirikaha? Du ni ruruse naye na ngbarago. (1 Yo. 5:3) Ni kpiapai, ani na ngbarago mbiko ani nasa ngbarago ti Yekova. Yekova na bakere ngbarago ho ani ane manga gupai ni du ni gbegberẽhe na ki gisangba gako arugute. (Snz. 23:15) Amaraika ngbangbaturũ yo a nadu na ngbarago. (Rk. 15:10) Ani nadu na ngbarago a ho ani abi awirinarani ni i ninye ni ruruyo, zavura ho i arungosi yo ni watadu ho du yo ni ngba asada ka manga gupai du ni irairaha. (2 Tesa. 1:4) Na ho i nika gbarasa ga Satana zegino ni, ani nika du na ngbarago nga ani anye ni rururani fu Yekova.

19. Ginipai wirina du rimori nga Rachel apehe nibipa yugo rengo fu kura aboro? (Oni bi sura a.)

¹⁹ Ani nadu na ngbarago a gbe ho ani ayugopai ni fu kura aboro tipa Yekova. Rachel, nga guri naraka rogo gu ringara nga Dominican Republic, nabihe nga si ni bakerepa momu ka yugopai fu kura aboro tipa gaani Mbori nga Yekova. Ri ima undo dungu aboro tipa i tona iriso Yekova. Ri aya: “Mi ainongo wai ka mi sakipa gu ngbarago du mi na ni ho mi abi agu aboro ni mi ayugopai fuyo i ni mangi sonakumbatayo kaa kpinyemu Yekova, kini wiriki wai ka kido kutiko, na kini mangi aˈariapai rogo gayo raka yo tipa ka sa ngbarago tiko te. Gu ngbarago re ima kio kisusi ai gu ome watadu ai gupai mi ambupaha tipa ka yugopai fuyo.”

ONI GBIA UNDO TI GU YANGARA AFUGO NGA GA GU RURU AKUMBA NAADU MBATA

20. Ngba gini agene du ani wakina Moize, Davide, na Yoane?

²⁰ Moize, Davide, na Yoane araki bakuru kusayo. Na gu gene i araki ngbaha kia gbe ti wai ani araka areme. Ono ani wakina yo ngba dungu agene. I airisi ndikidi Mbori na ani nairiso kina ndikidi Mbori a. Wakina yo, ani nakpara fu Yekova, na kini kido kutiko tipa undo na arugute. Na wakina agu akumba re, ani na idapase nga Yekova nafu amaku fu agu aboro nagiasangba ko.

21. Waigu Yekova nika fu maku furani ka ani mangipai kuti gu rugute aMoize, Davide na Yoane afuhe na ki gisangba Yekova?

²¹ Sidu tie, si naida ani mangipai kuti gu rugute gu sosono akumba re afuhe na ki gisangba ga Yekova arugute. Si nika sa gupai nga ani du na ndikidi diabese rogo agu apai yo dunduko ani nikaa mangaha. Ani nika du na unga na ‘ani ki raki gbe,’ ii, ka raka nyeanye kindi! (Pa Rug. 30:20) Na ani nika gbia gu ngbarago nga ga fu ngbarago fu gu Barani nga boro nyemuse du ngbangbaturũ yo, nga gu ko nika fu mosoro furani ngba dungu wene agene.​—Ef. 3:20.