1-2. Ginipai namangi wa ga Yesu abawiriki ue aandu ku Emau yo?

 ROGO Nisana 16, 33 F.B.K. Ga Yesu abawiriki na gberãrago na kini gunde agunde. Aguyo ue guari Yerusarema yo ka ndu ku Emau yo, nga gu gbaria du baturõho nga kirometere 11 (amairo 7) ti Yerusarema. Agi akumba re na bakere gberãrago bambiko i ima imo Yesu nga gu kumba i anaapeka ko. I amaabangiriyo nga Masiya nika manga weneapai fu aYudo, ono awere ko ima kpi. Ono tie, pai nika manga nga gu i aainongo nga si nika manga ya.

² Kumba gbia abawiriki na i kini ndu na ko gene wa sa. I nape gu kereapai fuko namangi Yesu. Sidu, gi kumba re tona kaa peka agu apai fuyo bangiriyo aarengbanga ka go ti ni ya. Ko nafura tipa Ziazia Kekeapai na sangbaanebi tipa ka saka ndu gupai si aidi Masiya rungo ti ni na ki kpi. Ho i nada ni Emau yo, i ye ka ino gupai nga gi kumba re nga Yesu Mbori nazingisi ko! Ani ima rengba ka berãpa gu bakere ngbarago tigaha abawiriki adu na ni ka ino gupai nga Masiya ni ungako!​—Rk. 24:13-35.

3-4. Ginipai namangi ga Yesu abawiriki, na ginipai ani nika wirikaha rogo gi kekeapai re? (Amokedi 1:3)

³ Yesu ayugu tiko fu gako abawiriki rogo gu gako yangara arame 40 ko adu auru kpotosende. (Oni gedi Amokedi 1:3.) Yesu angarasi gu gako abawiriki nadu na gberãrago na kini gunde re. Na i aye kadu na ngbarago gbiati wingbaduse ka tungusapai na kini yugu gu wene pangbanga du tipa ga Mbori Kindo. a

 ⁴ Ani ima rengba ka gbia undo ti wisigo ani pai tipa agu apai Yesu amangihe ti gu regbo re. Rogo gi kekeapai re, ani nika bi wai Yesu amangisunge na gi regbo re (1) ka ngarasa gako abawiriki, (2) ka undo yo tipa i rugutiyo na rogo Ziazia Kekeapai yo wenengai, na (3) ka rabayo tipa gu sunge i arengbe ka mangaha kumbatayo. Rogo agi apai re nibasasa, ani nika bi wai rengbe ani ka wirika ga Yesu kpiapai.

NGARASA KURA ABORO

5. Tipagine ga Yesu abawiriki aaida na ngarasaro ti ni?

⁵ Ga Yesu abawiriki aaida na ngarasaro. Tipagine? Beteyo ambu akpuyo, gayo aborokporo, na gayo sunge bagaahe tipa ka pekafuo Yesu ti aregbo dũ. (Mt. 19:27) I anaamanga agu akurayo gbegberẽ mbiko i ada ni gako abawiriki. (Yo. 9:22) I adu na nyemu ka manga agi aˈariapai re rogo gayo raka yo na ka rungo mbiko i aima ida kuti gupai nga Yesu nangia gu Masiya i akidopa ko. (Mt. 16:16) Ono ho i aimi Yesu ni, i adu na bakere gberãrago bambiko i aainongo gupai berewe nika manga te.

6. Ginipai Yesu amangihe tingbafuo zingako be kpio?

⁶ Yesu aima rugatiko na gupai nga si arẽarẽ fu gako abawiriki i du na gberãrago ho ko akpi ni. Na ko aima ino gupai nga anga i adu na gberãrago mbiko i aadunga na idapase te te. Sidu, ko atona ka ngarasa abakureako nibasa kina rogo gu uru i azingisiko be kpio. Ni kpiapai, ko ayugu tiko fu Maria Magadara ho ri aakpara ni pati murö. (Yo. 20:11, 16) Ko ayugu tiko a fu abawiriki ue i ni pepa yo ti tonatona gi kekeapai re. Na ko ayugu tiko fu gu mokedi nangia Petero. (Rk. 24:34) Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti ga Yesu kpiapai? Ani makianga gupai namangi ho ko ayugu tiko ni fu Maria Magadara.

7. Ginipai Yesu abi Maria ri nimangihe, na ginipai ko amangihe furi? Yoane 20:11-16 (Oni bi sura a.)

⁷ Oni gedi Yoane 20:11-16. Rogo gu wiso nangia ga Nisana 16, kura adee andu kupati gu murö i akpisidi Yesu rogoho. (Rk. 24:1, 10) Ani gbenga berãrani kurii kpiapai nga ga dee sa dagba agu adee re nangia Maria Magadara. Ho Maria ada ni pati murö, ri abihe ni kungboho. Sidu, ri aoro ka pehe fu Petero na Yoane. Agi akumba ue re aoro kupati murö yo na Maria ki ndu fuoyo a. Tifuo agi akumba re bi gupai nga murö ni kina kungboho, i akaraga tiyo ku kporo yo. Ono Maria aakaraga nga tiri te. Ono Maria asungu kina yo kini kpari. Ri aainongo gupai nga Yesu adu kina yo te. Ko abi gupai nga ri aakpara tipa ko na ko aaida ka fu wasa furi. Sidu, ko akuru fuo Maria na ki mangi wiri taatapai nga gu nangarasi ri ni bakerehe. Ko afura na ri na ki fu  nyanyakipa sunge fu ri​—nga ri gumba pangbanga zingako be kpio fu awirinako.​—Yo. 20:17, 18.

8. Waigu rengbe ani ka wirika Yesu?

⁸ Waigu rengbe ani ka wirika Yesu? Ani nawirika Yesu ho ani angarasa awirinarani ni tipa i naandu kumbatayo kindi kaa iriso Yekova. Wakina Yesu, si naida ani gbeberã rani kuti gu kpakaraapai nga ga kura aboro, na ki asadi ka rugatirani na pa wai du yo, na kini fu wasa fuyo. Ani bingo gu kpiapai nga ga wirina du rimo ri nga Jocelyn, nga gu ri tameri akpi be kere béno. Ri aya: “Tipa dungu adiwi, mi adu rogo kere gberãrago.” Ono tie, wirina gbiati diako ayambu ri ku kpuyo yo, na i ambu ri ri peke agu apai du kpotori yo. I adegetuyo wenengai, na ki mangipai na ri rogo wene gene, na ki pepa wai Yekova abi ri na nyanyakipa ri. Jocelyn aya: “Mi abi tire wa ka i ya Yekova du namangisunge na yo tipa i gbe re rogo dudunguro ime ku rogo kurungba yo. I aundo re tipa mi du na nyemu kaa ndu kindi kumbatayo kaa iriso Yekova.” Ani ima rengba a ka ngarasa kura aboro ka ani mbu yo i peke agu apai du kpotoyo yo furani na ani ki degeturani wenengai ka gia agu apai i nika pehe, rogo gi gene re, ani ima rengba ka fu wasa fuyo na ki undo yo tipa i naandu kindi kumbatayo kaa iriso Yekova.​—Rom. 12:15.

ONI UNDO ABORO I RUGUTIYO NA FUGO MBORI

9. Gini kpakarapai ga Yesu abawiriki agbiatiyo na ni, na waigu Yesu aundo yo?

⁹ Ga Yesu abawiriki adi Fugo Mbori kugume na ki asadi nyanyaki ka mangapai kuti ni rogo gayo raka yo. (Yo. 17:6) Ono i aarengbanga ka ruganga tiyo na ndu gupai Yesu akpi ti ni wa bamangi gbegberẽ apai te. Yesu aima ino gupai nga gako abawiriki aima du na idapase na i aima kpinyemu Yekova, ono ko aini gupai nga si aaida i rugutiyo aruga wenengai na Ziazia Kekeapai. (Rk. 9:44, 45; Yo. 20:9) Sidu, ko aundo yo i rugutiyo na agu apai i aagedaha rogo Ziazia Kekeapai yo. Ani bingo wai ko amangi gipai re ho ko ayugu tiko ni fu gako abawiriki i nindu ku Emau yo.

10. Waigu Yesu aundo gako abawiriki tipa i rugutiyo na gupai nga ko nzunzu nangia Masiya? (Ruka 24:18-27)

¹⁰ Oni gedi Ruka 24:18-27. Oni bingo gupai nga Yesu aagumbanga pa da nangia ko nibasa fu agi agumba re te. Kuba gure, ko asanayo na asanahe. Tipagine? Isoke, ko aaida i gumba agu apai nadu berãyo yo na ngbaduyo yo. Na i aima mangaha wo. I ape gupai fuko nga i aaberã gupai nga Yesu nika batasa aYisaraere be gu rungosiro nangia ga aRomo. Yesu ambuyo i pekepa agu abipai i adu na ni. Tifuo gure, ko amangisunge na Ziazia Kekeapai tipa ka undo agi akumba re i rugutiyo na gupai nga badungu sangbaanebi kinaho niima digisotihe. b Kusa rogo gu nyemu re, ko agbia kura abawiriki na ko ki saki rogo gu sangbaanebi yo re fuyo a. (Rk. 24:33-48) Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti gi pangbanga re?

11-12. (a) Ginipai ani narengbe ka wirikaha ti gu gene Yesu ayugu agu arengo nga ga Baibiri ngbaha? (Oni bi asura a.) (b) Waigu ga Nortey bayugu Baibiri aundo ko?

¹¹ Waigu rengbe ani ka wirika Yesu? Ni bambataha, ho mo ayugopai ni fu abawiriki Baibiri, mo sanayo na asanahe rogo birĩ yo tipa ka undo yo i peke pa wai du yo. (Snz. 20:5) Tifuo mo rugutiro na pa wai du yo, mo yugu wai fuyo rengbe yo ka gbia averesi nga gu rengbe ka undo yo rogo gupai du yo rogoho re. Ka mo ya penga gupai fuyo si aida i mangihe ya. Kuba gure, mo naasana yo na asanahe tipa agu averesi du rogo Baibiri yo. Mo ngarasi yo tipa i naaberãkurii gupai i agedaha na wai rengbe yo ka mangasunge na ni. Ani bingo kpiapai nga ga wirina Ghana yo du rimoko nga Nortey.

 ¹² Ho garã Nortey adu ni nga 16, ko atona kaa wirika Baibiri. Si aaimanga te, gako aborokporo ki tona kaa soga ko. Ginipai naundo ko tipa ko naandu kindi kumbatayo kaa wirika Baibiri? Gako bayugu Baibiri amangisunge na Matayo kapita 10 tipa ka sakarogo gupai yo fuko nga i arungosi ndikidi aKristano arungosi. Nortey aya: “Sidu, ho i atona rungosi re ni, mi aima ida kuti gupai nga mi ima gbia rengo.” Gu wirina re ayugu Matayo 10:16 fuko a, nga gu nape gupai nga si naida ani du na tatamana. Tifuo gure, i afura tipa wai gi veresi re arengbe ka undo Nortey tipa ko sakipai tipa gako aida wenengai fu gako aborokporo rogo irisa yo. Fuo Nortey zi bapatiza, ko aaida ka mangasunge abazakigene, ono bako aaida gupai nga ko ndu ku yunivasiti yo. Kuba gupai nga ga Nortey bayugu Ziazia Kekeapai pe gupai fuko si aaida ko mangihe, ko asasana ko na asanahe nga gu naundo ko ko berẽkurii gu bangua arengo nga ga Ziazia Kekeapai. Sangbanaha angia gine? Nortey adiberã ka rimo sunge Kindo ti aregbo dũ. Bako aya fuko ko guari kporo. Ga Nortey bipai angia gine tipa gupai namangi ko re? Ko aya: “Zanga kapa, mi aima ida kuti gupai nga mi amangi ruru siapai.” Ho ani angarasa kura aboro ni tipa i berẽkurii gupai du rogo Ziazia Kekeapai yo, ani naundo yo i nyakasi gayo idapase na kini ndu kindi kumbatayo kaa iriso Yekova.​—Ef. 3:16-19.

ONI UNDO AGU AWIRINA NGA AKUMBA I DA NI ‘AGAMAHE ROGO ABORO YO’

13. Ginipai Yesu amangihe tipa ka sa gupai nga sunge tungusapai naandu kindi kumbatayo tingbafuo ga ko ku ngbangbaturũ yo? (AEfeso 4:8)

¹³ Ho Yesu adu ni auru kpotosende, ko amangi kina boro gupai Bako asanako ko mangihe. (Yo. 17:4) Ono Yesu aaberãnga gupai nga ko nangia gu yangada boro narengbe ka manga gupai Yekova aaidaha te. Tipa agu agarã biata na beberehe ko adihe kuti tungusapai auru kpotosende ane, ko aima raba kura aboro a. Mbata fu Yesu ga ku ngbangbaturũ yo, ko adu na kido kuti gako abawiriki. Ko afu gu sunge fuyo nga i tungusipai na kini yugu wene pangbanga na kini ngerefuo ga Yekova aboro du na nyanyakipa yo bangiriko. Si nawira wa garã gi bete abawiriki naangbembatayo rogo apai re aadanga ti biata bawe te. (Oni gedi AEfeso 4:8.) Agi akumba re aima mangasunge na Yesu kakaka na i adu ni ruruyo fuko. Ono mbata fu ko ga ku ngbangbaturũ yo, ko afu rabahe ni bakerehe fu yo tipa gupai  nga i da ni ‘agamahe rogo aboro yo.’ Waigu ko araba yo?

14. Gini apai Yesu ayuguhe fu gako abawiriki ti regbo gu gako yangara arame 40 ko adu auru kpotosende? (Oni bi sura a.)

¹⁴ Yesu afu gu rugute fu gako abawiriki nga gu narengbe ka undo yo. Ko amangi gipai re ngba wene gene. Ni kpiapai, ko abi gupai nga beteyo adu na gu sino tiyo nga ga kapa, si du ko afu rugute fuyo tipa gipai re. (Rk. 24:25-27; Yo. 20:27) Ko agumba gupai fuyo a nga i moiberãyo ni bakerehe tipa ngera fuo ga Yekova aboro kuba tipa kina manga marã. (Yo. 21:15) Ko atingidiyo na gupai nga ka i naaringbisa nga gupai i amangaha ti ngba ga Yekova sunge na gu gu kura aboro narengbe ka mangaha ya. (Yo. 21:20-22) Na ko arugu gu bete iraira abipai i adu na ni tipa ga Mbori Kindo na ko undo yo i moiberãyo tipa tungusa wene pangbanga. (Amo. 1:6-8) Ginipai rengbe abaakumba ka wirikaha be Yesu?

15-16. (a) Rogo gini agene rengbe abaakumba ka wirika Yesu ngbaha? Oni sakingo rogoyo. (b) Waigu Patrick agbia undo ti rugute?

¹⁵ Waigu rengbe abaakumba ka wirika Yesu? Si naida i raba agu awirina nga akumba, zavura aguyo du ni parangayo, tipa i mangi bakere asunge rogo dungurati. c Abaakumba ima rugatiyo na gupai nga si naida agi awirina re wiriki dungu apai awirika. Si naida gupai nga i naafu rugute fu gi paranga awirina nga akumba re rogo nyemuse yo tipa gupai nga i wiriki kadu na umbasitise, kadu ni agu aboro aboro akido akido kutiyo, na i du na nyemu undo kura aboro.​—1 Tim. 3:1; 2 Tim. 2:2; 1 Pet. 5:5.

¹⁶ Ani bingo wai wirina du rimo ko nga Patrick agbia undo ti rugute. Ho ko adu ni ni paranga, ko anaafura na zinga, na kini mangipai na kura aboro ngba gbegberẽ gene zavura fu agu awirina nga adee a. Gu kura bakumba abi gupai nga si aaida Patrick mangi aˈariapai amanga, na ko afu gu rugute fuko nadu gbaiga ono rogo wene gene yo. Patrick aya: “Mi na ngbarago nga gu bakumba re ayugu wai fere si aaida mi mangi aˈariapai. Wo mi anidu na gberãrago ho mi anaabi kura awirina ni i ni gbia amomu sunge rogo dungurati  nga gu mi anaaidaha aida. Ono ga gu bakumba rugute re aundo re mi wiriki gupai nga si naida mi du na umbasitise na kini yugu nyemuse fu awirinami kuba gupai nga mi namaa berã re kina tipa gbia sunge rogo dungurati.” Ni sangbana gipai re, i asia Patrick ni bakumba ho garãko adu ni nga 23.​—Snz. 27:9.

17. Waigu Yesu ayuguhe nga ko aima du na kido kuti gako abawiriki?

¹⁷ Yesu afu gu sunge fu gako abawiriki nga ga tungusa wene pangbanga fu aboro na kini saki rogo Ziazia Kekeapai yo fuyo. Si nawira gupai nga abawiriki aima rengba ka ka berã gupai nga i aarengbanga ka manga gu sunge Yesu asana yo i mangihe te. Ono tie, Yesu aima du na gu kido nga i aima rengba ka manga gi sunge re. Ko aima du na kido si du ko aya ti ni fuyo: “Wa kedi Buba re kina wo mi akeda roni.”​—Yo. 20:21.

18. Waigu abaakumba narengbe ka wirika Yesu?

¹⁸ Waigu rengbe abaakumba ka wirika Yesu? Agu abaakumba du na tatamana naraba kura aboro nifuyo kura asunge fuyo tipa i mangihe. (Frp. 2:19-22) Ni kpiapai, abaakumba ima rengba ka sana paranga aboro tipa i undo ka giriso Bambu Kindo na kini ngerefuoho. Abaakumba ima rengba ka fu sunge fu agu awirina nga akumba i mangihe, na ki rabayo tipa wai ka mangaha, na ki du na kido nga i nika manga gu sunge re amanga. Vovo bakumba du rimoko nga Matthew adu na tambuahe tipa wai agu abaakumba nadu na inohe araba ko tipa ko naamanga dungu asunge rogo dungurati na i adu na kido kuti ko nga ko nika mangaha amanga wenengai. Ko aya, “Ho mi animangi aingahe ni, i aniundo re mi bi wai rengbe mi ka wirikapai ti agu aingahe re na ki mangipai kumbatayo ni wenehe.” d

19. Ginipai si aida ani diberã ka mangaha?

¹⁹ Yesu amangisunge na gu gako yangara arame 40 ko adu auru kpotosende re ka ngarasa kura aboro, ka yugopai fuyo, na ka rabayo. Ani dinga berã adia tipa ka pekafuo gako kpiapai wenengai. (1 Pet. 2:21) Ko nika undo rani aundo tipa ani mangihe wo. Gu garakaha agaraka berewe nga, ko akidohe nga: “Mi na oni ti arago dũ, ki da ti digido zegino.”​—Mt. 28:20.