1. Waigu Yekova ni naakaragapai dedede kuti agu akparakpee nga ga gako amoyambu?

 YA MO mo ini gupai nga Yekova ima rengba ka mangasunge na mo tipa ka karagapai kuti ga boro kakaka kparakpee? Gipai re nga rengo, ko ima rengba ka mangasunge na mo singia mo nga bakumba, moundo abaakumba, bazakigene, watadu batungusipai rogo dungurati. Mo ima rengba ka undo singia mo nga paranga boro watadu sosono boro watadu mo nga gu wirina nga kumba watadu gu wirina nga dee. Ho gu boro kpinyemu Yekova asanako ni tipa undo, gaani Mbori dedede ninaamangasunge na abaakumba gbiati kura ruru amoyambu tipa i du ni mburu ‘ngarãsaro’ fu gu boro re. (Koro. 4:11) Ani na bakere ngbarago ka mangasunge fu Yekova na fu awirinarani ngba gu gene re! Ani ima rengba ka manga gipai re ho du ririkaza, gberãngo, watadu arungosiro ni.

2. Tipagine rengbehe kadu ti ni ni kpakarakpakaraha ka undo kura aboro ho ririkaza ati ni?

² Ho ririkaza ati ni, si ima rengba ka saha ni kpakarakpakaraha furani tipa ani undo akuarani. Ni kpiapai, ani ima rengba ka kpinyemu ka ndu ka bi abakurearani, ono si ima rengba kadu ni zanga bandahe ka mangaha wo. Ani ima rengba ka ida ka yamba agu aboro ku kpurani yo tipa riahe nga aguyo na sota na zingo marã, ono ka gene adunga a tipa ani mangihe wo ya. Ani ima rengba ka ida ka undo kura aboro, ono gipai re ima rengba kadu ni kpakarakpakaraha ka si du a nga kura gaani aborokporo nawoka awoka watadu i na zingo marã. Wa vura duhe wo, ani naida aida ka undo awirinarani, na Yekova na ngbarago ho ani amanga gupai ni rengbe ani ka mangaha fuyo. (Snz. 3:27; 19:17) Ginipai rengbe ani ka mangaha?

3. Ginipai ani awirikaha ti gu kpiapai nga ga agu abaakumba du rogo ga Desi dungurati? (Yeremaya 23:4)

 ³ Gupai rengbe abaakumba ka mangaha. Ka singia bakumba nga mo, mo asadi ka ino akandoro wenengai. (Oni gedi Yeremaya 23:4.) Desi, nga gu wirina i afura tipa ri rogo gu kekeapai nasusi aya, “Abaakumba rogo gimi badona nga ga tungusapai anaatungusapai dedede na mi gbiati kura aboro na i anaakoda tiyo akoda a na ani ho ani anaadia regbo ni kina sa kaa manga kuraapai.” b Gipai re asaha taata fu agu abaakumba re tipa i undo Desi fuo tona gu ririkaza nga Korona na kura gari aborokporo akpiki mbiko gu gbiro kaza re.

4. Tipagine abaakumba adu ti ni na rengba ka undo Desi, na ginipai rengbe abaakumba ka wirikaha?

⁴ Desi aya, “Mbiko gupai nga mi aima ino agu abaakumba re na i adu wakina abakureami, si adu fere taata mi pe gimi abipai fuyo gbiati agu apai mi aabaka bangire tipaha.” Ginipai rengbe abaakumba ka wirikaha? Oni naangerafuo agu akandoro du tiibe roni mbata fu akpakarapai mangi. Oni du ni abakure fuyo. Na ka si du nga ririkaza ti na ka gene adunga bero wa ka mo ndu fuo yo nitiro ya, mo asadi ka gbiayo ngba kura agene. Desi aya, “Ti kura aregbo, badungu abaakumba ni bakiakia anaayamba re watadu ka kepai fere rogo bangisa uru sa. Agu averesi i anaafuhe fere aima zio ngbadureyo wa si avura du vurũ nga mi aima ino agu averesi re wenengai.”

5. Waigu rengbe abaakumba ka ino gupai awirina aidaha na i ki rengbe ka undo yo?

⁵ Gene sa nga gu rengbe mo ka ino agu apai ngbaha awirina aidaha nga ni sana mo yo na agu asanahe nikaa banga zee tiyo ya. (Snz. 20:5) Ya mo riahe beyo rengbe arengba, dawa, gbiati gu kura ahe? Ya mo i rogo kerepai yo ka zanga gayo sunge marã watadu zavura ki zanga kpuyo? Ya mo i naida ani undo yo ka sanahe tipa undo be airangbii ka si du nga gu mbakadapai re kinaho? Desi agbia aũborose be akuari aidipase. Ono gu nyemuse abaakumba ayuguhe furi gbiati gu ngarasaro i afuhe furi rogo Baibiri yo aima undo ri ni bakerehe gbe. Ri aya: “Abaakumba amangi kparakpee na mi. Wa vura duhe nga mi atingidanga gupai nzunzu i apehe te, mi natingidapa wai atingida mi adu. Gure nangia gu gene Yekova aape gupai fere ngbaha nga, ‘Mo ni sa ro te.’”​—Yes. 41:10, 13.

6. Ginipai rengbe badungu aboro rogo dungurati ka mangaha tipa ka undo kura aboro? (Oni bi sura.)

⁶ Gupai rengbe kura aboro ka mangaha. Si naida aida abaakumba ngerefuo awirina rogo dungurati. Ono Yekova naida gupai nga ani dunduko ngarasi kura aboro na ki undo yo. (Gara. 6:10) Ka si vura du vurũ nga ani mangi tooni pai  tipa ka undo gu boro du na kaza, si ima rengba ka ngarasa ni ni bakerehe. Tooni gude ima rengba ka mangasunge wa sa na avunguru tipa ka undo gu wirina nga kumba. Paranga boro ima rengba ka ndu ka ngbe ahe fu gu wirina nga dee watadu ka manga kuraapai. Gu kura aboro rogo dungurati ima rengba ka pasa riahe fu gu boro du na kaza na ki ndu na ni ku kpuni yo. Nirengo, ho ririkaza agbandaka ni, aboro dunduko rogo dungurati naida na ngarasaro. Isoke ani ima rengba ka sungo tipa wiri bete regbo tifuo dunguratise tipa ka fura na awirina gbiati aguyo namangaha rogo vidio. Na abaakumba naida aida na ngarasaro a. Bete aDezire Yekova ima keda awaraga nga ga tambuahe fu abaakumba nga aguyo nidu dedede na badungu apai tipa ka mangaha fu awirina ti gu regbo ririkaza ati. Nairiwo wai duhe ni bawenepai ho ani amanga gu paparaha ni rengbe ani ka mangaha tipa ka ‘zúngadi tirani na akuarani, ki ninyakasi tirani dagba rani yo’!​—1 Tesa. 5:11.

7. Ginipai rengbe kadu ni kpakarakpakaraha tifuo gberãngo?

⁷ Gberãngo ima rengba ka gbarasapa ga boro raka ni tunguotunguoho. Gu kura aboro ni naazanga gayo ahe, akpuyo, watadu zavura gayo aboro ki kpiki. Gi kereapai re namanga awirinarani amanga a. Ginipai rengbe ani ka mangaha tipa ka undo yo?

8. Ginipai rengbe abaakumba gbiati abariikporo ka mangaha mbata fu gberãngo mangi?

⁸ Gupai rengbe abaakumba ka mangaha. Abaakumba, oni undo awirinaroni tipa i mbakaditiyo mbata fu gberãngo mangi. Si naida oni bi gupai nga aboro dunduko rogo dungurati ima ino gupai si aida i mangihe tipa kadu ni bandabanda yo na wai rengbe yo ka fura na abaakumba. Margaret, i apepa ri rogo gu kekeapai nasusi aya: “Gaani abaakumba amangi gu paparaha nga gupai si aidaha rogo dungurati na ki fu gu zahe furani nga we ima rengba ka zokoda arago kindi rogo gaani dagbarago. I ape gupai furani nga, ka airangbii pe gupai furani nga ani guari rogo akpurani watadu ka apai aagberã kina kumbatayo, ani ki guari rogo akpurani niipo.” Agu awirina re amangi gu tingidapai re kina boro ti wene regbo mbiko, we atona ka zokoda arago tifuo aposo bisue kusa. Ti regbo gu irisombori nga ga aborokporo, abariikporo ima rengba ka sakapa gupai si aida ai borokporo mangihe. Ka si dunga oni gbiati awironi ima mbakadatironi, si ima rengba kadu furoni taata oni nye zezeredi ka si du nga gberãngo nika manga.

9. Waigu rengbe abaakumba ka mbakadatiyo mbata fu gberãngo na tifuoho?

⁹ Ka si du nga mo nangera kurii gu badona nga ga sunge tungusapai, si naida mo bihe nga mo ima dia agu anamba dunduko nga ga agu aboro du rogo gamo badona nga ga tungusapai, na mo ki ini agu aba i araka rogo yo, si naida mo mangi gipai re mbata fu gberãngo mangi. Si naida mo keke agu anamba re sande na kini bihe dedede nga agu anamba re ni kina ruruhe. Sidu, ka si du nga gberãngo mangi, mo nika du na rengba tipa ka yamba agu abatungusipai re ni basasa tipa ka ino agu apai du yo na zingoho. Na mo ki pe gupai du yo na zingoho niipo fu barii gu rondo nga ga abaakumba, na ko nika pehe fu babi adungurati. Ho agi awirina re amangasunge ni wa sa, i ima rengba ka undo ni bakerehe gbe. Tifuo gu we nazokodi arago rogo ga Margaret dagbarago, gari babi adungurati aaranga te tipa asaa 36, ko aamangasunge nyanyaki kaa mbakada agu asunge nga ga abaakumba wa i aˈasada ka fura na agu awirina bange yo adu nga 450 nga aguyo nazubo ki mbu akpuyo na kini ngerefuo yo. (2 Kor. 11:27) Ngba gi gene re, i aima du na rengba ka undo. Sidu, i aima ngerafuo agu aboro dunduko naaida na ba tipa ka sungo rogoho.

10. Tipagine abaakumba abi ngarasa akandoro ti ni na nyanyakipaha? (Yoane 21:15)

¹⁰ Abaakumba na gu tindiro rii yo nga ga fu ngarasaro na kini undo agu aboro du rogo gberãrago.  (1 Pet. 5:2) Ti regbo gberãngo, si naida abaakumba bi gupai nga, ai wirina ni bandabanda ni, ni na riahe, roko, gbiati gu ba ka ni sungu rogoho. Ono tifuo dungu adiwi fuo gure, awirina nikaa ida aida kindi na ngarasaro gbiati undo rogo Baibiri yo. (Oni gedi Yoane 21:15.) Harold nga gu wirina namangasunge rogo Rondo Be-basunge nga gu ko naima gbia dungu agu awirina nga aguyo agberãngo nafudi yo aya, “Si nadia regbo adia tipa i du wenengai berewe. Gayo raka ima rengba ka tona karagatihe kubaha berewe, ono pa berãyo pa gu gayo aboro nakpiki, gayo nyanyakipa ahe, gbiati gu kerepai i adu rogoho ima rengba ka nye kindi berãyo yo. Agi aberã re ima rengba ka sa gupai nga i tona du na gberãrago berewe. Anga gure nga zanga du na idapase te, ono wo du sino aboro nidu.”

11. Gini apai si narengbe ka ida ariikporo naamangaha kindi?

¹¹ Abaakumba, oni mangipai kuti gu rugute nga, “oni kpari na agu yo nakpara.” (Rom. 12:15) Si naida abaakumba kido agu aboro gbiatiyo na gberãngo nga, Yekova gbiati awirina nakpinyemu yo kindi. Abaakumba nika undo ariikporo tipa i naamanga agu apai kindi du wa kparakpee, wisigopai, nduge tipa adunguratise, gbiati tungusapai. Abaakumba ima rengba a ka ngarasa avunguagude tipa i undo awiriyo i moiberãyo kuti agu ahe ka gberãngo aagbarasanga pa ha ya. Avunguagude, oni undo awironi i tingidi gupai nga, Yekova nika du ni Bakureayo ti aregbo dunduko na ko nikaa undo yo ti aregbo dũ. Oni saki gupai fuyo nga, i nika du ti aregbo dunduko ni papara agu aborokporo nga ga awirina nga aguyo du rogo zegino dunduko du regerege ka undo yo.​—1 Pet. 2:17.

12. Ginipai rengbe kura aboro ka mangaha tipa ka undo na gu sunge nga ga fu undo ti regbo gberãngo? (Oni bi sura.)

¹² Gupai rengbe kura aboro ka mangaha. Ka si du nga gberãngo mangi mbembedi na mo, mo sana abaakumba tipa wai rengbe mo ka undo. Isoke mo ima rengba ka fu kpuro fu agu aboro zubo ki mbu gayo akporo watadu agu aboro futiyo ka undo ti regbo gberãngo tipa i raki rogoho tipa bete regbo. Mo ima rengba kadu na rengba ka fu riahe gbiati kura ahe fu agu abatungusipai du rogo zingo. Ka si du nga gberãngo mangi rogo gu ba du tuturũ na mo, mo ima rengba kindi ka undo. Ngba gini gene? Ni manga mo kparakpee tipa agu aboro gberãngo namangi yo. (2 Kor. 1:8-11) Mo ima rengba ka undo gu sunge nga ga fu undo nifu mo marã tipa si undo gu sunge namanga rogo zegino dunduko. (2 Kor. 8:2-5) Ka si du nga mo na rengba ka ndu ku rogo gu ba gberãngo namangi rogoho, mo sana abaakumba tipa gupai rengbe mo ka mangaha ka undo. Na ka si du nga i yambu ro  tipa mo ndu ka undo, si nawiraha wa, mo nika gbia bete arabahe agbia tipa mo du na rengba ka undo ngba bawene gene kisusi.

13. Gini akpakarapai awirinarani agbiatiyo na ni rogo agu aringara i narugusi gaani sunge rogoho?

¹³ Rogo agu aringara i narugusi gaani sunge tungusapai rogoho, arungosiro nasa gu raka nga ga awirina si du ni kpakarakpakaraha. Awirina rogo agu aringara re nagbiatiyo agbia kindi na agu akpakarapai nga ga zingo marã, akaza, na kini zanga gayo aboro rogo kpio yo. Ono mbiko gupai nga i ima rugusa gaani asunge, abaakumba ima rengba ka zanga du na rengba ka ndu ka bi agu awirina re watadu ka fura na aguyo wenengai naida na ngarasaro. Gure nga gupai naadu tipa Andrei nga gu ko i afura tipa ko rogo gu kekeapai nasusi. Wirina rogo gako badona nga ga tungusapai aasota na zingo marã. Na i afõ ri na tarambiri. Si aaida i gba ri bara dunguhe na ri aadunga na rengba tipa ka mangasunge te. Mbiko gupai nga i aima rugusa gaani sunge na mbiko ririkaza, awirina amangi gupai i adu na rengba ka mangaha ka undo na Yekova aima ino gupai naamanga.

14. Waigu rengbe abaakumba ka maa kpiapai nikido yo kuti Yekova?

¹⁴ Gupai rengbe abaakumba ka mangaha. Andrei amangi kparakpee na ko ki mangi gupai ko adu na rengba ka mangaha. Waigu Yekova akaragapai? Ko afõngbadu agu awirina yo ni bakiakia naadu rogo dungurati nga aguyo naadu na rengba ka mangapai ni bakerehe tipa i undo ri. Agu akurayo anaandu na ri na tarambiri fuo munganga. Agu akurayo afu marã tipa si undo ri. Yekova du nafõngbaduyo yo tipa i undo ri, na ko aima fu maku kurii gayo kodatise na asadatise ka fu undo. (Eb. 13:16) Abaakumba, ho i narugusi gaani sunge ni, oni sana kura aboro tipa i undo. (Yere. 36:5, 6) Gu nyakipaha kisusi nga, oni kido kuti Yekova. Ko ima rengba ka undo roni oni ngerefuo awirinarani.

15. Waigu rengbe ani ka nye ni kodikodi rani na awirinarani ho i arungosi rani ni?

¹⁵ Gupai rengbe kura aboro ka mangaha. Ho i narugusi gaani sunge ni, si ima rengba ka ida ani naakoda tirani na awirinarani rogo rukutu abadona. Sidu, gipai re ni nyanyakipa pai kisusi wai si niidu mbata tipa ani banda zereda dagbarani. Oni sovura kuti Satana angianga kuti akuaroni ya. Oni mbupai ti agu aingahe nga ga awirinaroni, watadu ka oni mbunga gbanga regbo mbata si susi asusa mbata fu oni mbakadi kpakarapai ya. (Snz. 19:11; Ef. 4:26) Oni du regerege ka undo akuaroni. (Tito 3:14) Gu undo kura aboro afuhe fu gu wirina nangia dee re aima du na wene sangbanaha kurii gu badona nga ga tungusapai  ri adu rogoho. Si aima ye ka mbedisa yo, na i kidu wakina aborokporo sa.​—Tam. 133:1.

16. Ringbisihe kuti AKorosaio 4:3, 18, waigu rengbe ani ka undo agu awirinarani i arungosi yo?

¹⁶ Badungu abawe akutu awirinarani namangasunge amanga fu Yekova airangbii ki vura rugusa gaani sunge vurũ. I ima zio agu akurayo ku bambukiso yo mbiko gayo idapase. Ani ima rengba ka manga kparakpee tipa yo, tipa gayo aborokporo, na tipa agu awirina namaa gayo ranirii ngbapai yo tipa ka ngerafuo agu awirina re rogo toroyo, rogo borose yo, na ka ru ku bara yo yo bambu-gumba ngbanga yo. c (Oni gedi AKorosaio 4:3, 18.) Ka bangironi ya gonga ti gupai nga, gaoni akparakpee ima rengba ka undo agu awirina re ya!​—2 Tesa. 3:1, 2; 1 Tim. 2:1, 2.

17. Waigu rengbe oni ka mbakada tironi awere tipa arungosiro?

¹⁷ Oni na gaoni aborokporo ima rengba ka mbakadatironi awere tipa arungosiro. (Amo. 14:22) Ka oni asadingo ka berãpa gu gbegberẽ apai dunduko rengbe ka manga ya. Kuba gure, oni nyakasi gaoni pagume na Yekova na ki undo awironi i mangi kina gu bangisapai re. Ka si dunga oni ni duadu na bakabangirise ti kura aregbo, oni uka kpotoroniyo fu Mbori. (Tam. 62:7, 8) Wangia oni aborokporo, oni saki agu andu apai si aida oni kido ti ni kuti ko. d Kina wai oni ninaaundo awironi ho oni ambakada tironi ni tipa gberãngo, ka oni mbakadi awironi tipa arungosiro, si ima rengba ka undo yo a. I nika du na wingbaduse na kidu zezeredi mbiko oni ima yugopai fuyo tipa i kido kuti Yekova.

18. Ginipai nasungudo rani kumbatayo?

¹⁸ Gu zereda nga ga Mbori nasarani anidu ni bandabanda rani. (Frp. 4:6, 7) Vuru behe du Yekova afu zereda ku kpotorani yo ririakaza, agberãngo, gbiati arungosiro ki vura kaa manga vurũ nga gu rengbe kadu na gbegberẽ sangbanaha kurirani areme. Ko namangasunge na agu abaakumba nga aguyo namangasunge nyanyaki tipa i naangarasa rani. Na ko nafu gu momu furani wa du ani dunduko nga ga undo akuarani. Gu zereda ani agbia ngbarago awere ti ni nika mbakada rani tipa gu kere aˈasada zavura gu “bakere gberãngbi” nga gu naye kumbatayo. (Mt. 24:21) Ti gu regbo re, si nikaa ida ani banda gaani zereda na kini undo kura aboro i mangi kina gu bangisapai re. Ono tifuo agu apai re, ani agbianga tirani berewe na kere akpakarapai nga gu nika sarani ani du na bakere bakabangirise te. Ni yangaraha, ani nika gbia guhe nga gu Yekova ninaaida ani gbiaha, nga ndikidi zereda nga gu nika nyeanye kindi.​—Yes. 26:3, 4.