1. Waigu rengbe ani ka ino gu boro rengbe aboro kadu na kido kuti ni?

 GU BORO kura aboro narengbe ka kido kuti ni namanga bakere ome tipa ka kakuti gani akidohe na kini gumba rengo. (Tam. 15:4) Aboro ima inoho nga i ima rengba kadu na kido kuti ni. Si naida gupai nga awirinarani naabi rani wa gure. Ginipai rengbe ani ka mangaha tipa gupai nga i naakido kuti rani?

2. Waigu rengbe ani ka yugo gupai nga ani ni agu aboro rengbe aboro ka kido kutiyo?

² Ani arengbanga ka manga aboro ngbaome tipa i du na kido kuti rani te. Si naida ani yugu gupai fu aboro na gupai ani amangaha nga i ima rengba ka kido kuti rani. I naape gupai nga kido wakina marã. Si ni mbumbuhe ka gbiaha; ono si kidu taata ka zangaha. Nirengo, Yekova ima rẽ ani kido kutiko. Ani rengbe kaa kido kutiko ti aregbo dunduko, bambiko “gako mangapai dunduko du ni mangimangi he rogo yososopai.” (Tam. 33:4) Na ko naida gupai nga ani wiriki gako kpiapai. (Ef. 5:1) Ani sakingo pai tipa bete akpiapai nga ga ga Yekova amoyambu nga aguyo nawiriki gu Bayo du ngbangbaturũ yo na ki yugu tiyo ni agu aboro rengbe aboro ka kido kuti yo. Ani nika bi asino bisue a nga gu rengbe ka undo rani ani du ni agu aboro rengbe aboro ka kido kutiyo.

3-4. Waigu gu nebi nangia Daniere ayugu gupai nga ko angia gu boro aboro narengbe ka kido kuti ni, na gini asanahe si aida gupai re fõngbaduraniyo ani sana tirani na ni?

³ Gu nebi nangia Daniere amoi bawene kpiapai kisusi nga ga du ni gu boro aboro anaakido kuti ni. Wa si avura du nga i andu na ko ni zizi boro ku Babera yo, fuo regbo ngbutuko, ko ayugu gupai nga ko angia gu boro rengbe aboro ka kido kuti ni. Aboro  adu na bakere kido kuti ko berewe kisusi ho Yekova aundo ko ni ko saki rogo agu amosumo yo Bakindo aBabero nangia Nebukadenesara arari he. Ti kura regbo sa, Daniere ape gupai fu gu bakindo re nga Yekova aadunga na ngbarago na ko te, nga gu ngbatunga pangbanga ka bakindo adunga na ngbarago ka giaha ya. Gipai re aidi na wingbaduse bambiko Nebukadenesara angia gu boro ngbaduni anaaima ni kerehe! (Dan. 2:12; 4:20-22, 25) Fuo dungu agarã kusa, Daniere ayugu gupai berewe nga ko nga gu boro rengbe aboro ka kido kuti ni, ho ko asaki rogo gu kekeapai yo ni ziazia naadu ti vuro bambu kua bakindo yo Babera yo, nga gu aboro aainongo rogoyo ya. (Dan. 5:5, 25-29) Ono fuo regbo kusa, Darayawesa nangia Madaio gbiati gako abanyaki abi “toro na rengbanapai” rogo Daniere yo a. I aini gupai nga Daniere adu “ngangarã, ka i abi nga irairapai kuti ko na gbegberẽpai a ya.” (Dan. 6:3, 4) Nirengo, zavura agu abazogo nangia apagano aini gupai nga, gi irisi Yekova re aima du ni gu boro aboro narengbe ka kido kuti ni!

⁴ Na ga Daniere kpiapai berãrani yo, si naida ani sananga tirani nga: ‘Waigu agu aboro angianga aDezire Yekova ya abi re? Ya mo aboro ini re ni gu boro nadigiso gani asunge na ni gu boro aboro narengbe ka kido kuti ni?’ Tipagine du agi asanahe re ti ni na nyanyakipaha tipa ani sana tirani na ni? Bambiko ani naye na taarimo fu Yekova ho du ani ni ni agu aboro aboro narengbe ka kido kuti yo.

5. Tipagine i aini Anaya ti ni ni gu boro aboro narengbe ka kido kuti ni?

⁵ Rogo gu garã nangia 455 Mbata fu Batikayo Kristo, tingbafuo gu banyaki nangia Nemaya bungia ngapa Yerusarema, ko agbata agu akumba aboro arengbe ka kido kuti yo tipa gupai  nga i naangerafuo gu bakporo re wenengai. Boro sa dagba agu aboro Nemaya asia ni angia gu banyaki nga ga gbata ko nangia, Anaya. Ziazia Kekeapai fura tipa Anaya ki ya ‘ko adu ni kangarã kumba nga guko naagunde ti Mbori ki susi dungu aboro.’ (Nem. 7:2) Nyemuse tipa Yekova na gunde be gupai nga ga ba gberãrago ti ko afõngbadu Anaya yo ko naamanga ai gu sunge nyanyaki i anaafuhe fu ko. Agu asino re nika undo rani a ani du ni agu aboro aboro narengbe ka kido kuti yo tingba gaani sunge fu Mbori.

6. Waigu Tukiko ayugu gupai nga ko angia bakurea gu mokedi nangia Pauro ko anaakido kuti ko?

⁶ Oni bingo gu kpiapai nga ga Tukiko, nga gu wirina gu mokedi nangia Pauro adu na kido kuti ni. Ho Pauro adu ni ni zizi ko ku kporo, ko anaakido kuti Tukiko, na ko afura tipa ko ki ya ko angia “irarengo moyambu.” (Ef. 6:21, 22) Pauro adu na kido kutiko angianga tipa gupai sa nga ko nanaandu na awaraga fu agu awirina naadu Efesa yo na Korosai yo ya, ono ko naangarasa yo a na kini fu wasa fuyo. Tukiko natingida rani na pa gu ruru akumba nga aguyo nangera fuo gu gaani azingo nga ga toro areme, nga aguyo rengbe ani arengba ka kido kuti yo.​—Koro. 4:7-9.

7. Ginipai rengbe oni ka wirikaha tipa du ni agu aboro aboro akido kuti yo be agu abaakumba na amoundo abaakumba du rogo gaoni dungurati?

⁷ Areme, ani na tambuahe nga abaakumba gbiati amoundo abaakumba nga agu aboro rengbe ani arengba ka kido kuti yo. Wakina Daniere, Anaya, na Tukiko, i namanga gayo asunge nyanyaki. Ni kpiapai, ho du ani ni pati gu dunguratise nga ga bebere poso, ani ima ino gupai nga i ima fuka apapara dunguratise dunduko fu agu aboro nika du na ni. Na abaakumba na tambuahe ho agu awirina i nafuku apapara dunguratise fuyo ambakadaha ni na ki mangihe! Berewe a, ho ani ayamba gaani abawiriki Ziazia Kekeapai ni i ye kadu pati gu dunguratise nga ga digido poso, ani nidu na kido nga boro kinaho nika manga gumbapai. Na ani nidu na kido nga agu awaraga ani aidaha tipa tungusapai kinaho. Gu ruru awirina re nangera angerafuo rani wenengai, na ani natambua Yekova tipa yo! Ono tie, rogo gini agene yo rengbe ani ka yugo gupai nga ani ni agu aboro aboro narengbe ka kido kuti yo?

8. Waigu rengbe ani kadu na ruru bipai ho ani ayugo gupai ni nga ani na nyemu aboro tirani? (Asanza 11:13)

⁸ Ani ima kpinyemu awirinarani, na ani na nyemu padu yo wenengai. Ono si aidanga ani asadi ka ino gayo gbugbuapai te. Kura aboro rogo gu dungurati nga ga aKristano naadu rogo bambata sa kama agarã adu ‘ni aboro menemene na ni adingbitipai, nigumba agu apai ka i agumba nga ha ya.’ (1 Tim. 5:13) Nirengo, ani aidanga kadu wa yo te. Ono na ka si du nga boro pe gani pai furani na ki pe gupai nga ka ani penga ha fu kura aboro ya. Ni kpiapai, wirina ni dee ima rengba ka pepa kpakarapai nga ga kpotose furani nga gu ri agbia tiri na ni watadu kura kpakarapai ri agbia tiri na ni, na ki pe gupai furani nga ka ani penga paha fu kura boro ya. Si aidanga ani pe gupai ri naya furani ka ani penga ha ya re te. * (Oni gedi Asanza 11:13.) Awere tie, ani furanga tipa bete kura abangiriba nga gu duhe ni nyanyakipaha ani banda gbugbupai rogoho.

9. Waigu rengbe aborokporo ka yugo gupai nga i ni agu aborokporo rengbe aboro arengba ka kido kutiyo?

⁹ Rogo riikporo. Ai boro kporo du na gu tindiro beni nga ga banda kura gbugbuapai nga  ga kporo. Ni kpiapai, Kristano ni dee ima rengba kadu na gu sino tiri nga gu kumba ri abihe ni gupai naba kina mongo tiko. Ya mo si naida ko pepa ha fu kura aboro na ki sa gupai nga zee zi ri? Wagusa te! Ko ima kpinyemu diako, na ko aidanga ka manga gupai nika imisa ri te. (Ef. 5:33) Si naida i naamangapai amanga a na sosono agude rogo bete pa irisa yo. Si ni nyanyakipa pai fu agude i naatingida gipai re. Si aidanga avunguagude ba zee ti awiriyo nipe yo pa ga awiriyo aingahe fu akurayo te. (Koro. 3:21) Si naida agude wiriki wai kadu na rubangirise ki zanga peka agu apai fu kura aboro rengbe ka ba zee ti kura aborokporo. (Pa Rug. 5:16) Ho ai boro kporo amanga ai gupai ni rengbe ni ka mangaha tipa banda gu gbugbupai nga ga aborokporo, gu kodatise du dagba aborokporo nanyaka.

10. Ginipai padu ni ndikidi bakure akodaha? (Asanza 17:17)

¹⁰ Rogo gaani apabakure. Rogo gaani raka yo, aregbo kinaho rengbe ani ka bihe nga si naida ani pepa wai du ani watadu pa gupai namanga rani fu mbembedi bakurearani. Ti kura aregbo, gupai re ima rengba kadu ni mbumbuhe. Si ima rengba ka zanga du taata furani ani pepa agu apai du kpotoraniyo fu boro, na ani rengbe kadu na bakere gberãrago ka ani ini gupai kusa nga bakurearani ima pe gupai fu kura aboro ani apekehe na ni. Ono nairiwo wai du ani na tambuahe tipa gu boro rengbe ka banda gaani gbugbupai! Ni nga ndikidi ‘badia ngbanya’ watadu bakure.​—Oni gedi Asanza 17:17.

11. (a) Waigu abaakumba gbiati adiayo ayugo gupai nga i ni agu aboro rengbe aboro arengba ka kido kuti yo? (b) Ginipai rengbe ani ka wirikaha be gu bakumba naadu pati gu gbugbupai nga ga dungurati na kusa kidu na gako aborokporo ka ko apenga ha fuyo ya? (Oni bi sura.)

¹¹ Rogo dungurati. Agu abaakumba nabanda gbugbuapai, i nga “bagbuko be yuge, ni okooko ba” fu awirinayo. (Yes. 32:2) Ani ima rengba ka fura fu abaakumba tipa ai pai, bambiko ani ima du na gu kido nga gupai ani nika pehe fuyo, i nika bandaha abanda ni gbugbuhe. Ani asosodanga yo i pe agu apai furani si aida i bandaha ni okookoho te. Kurigure, ani na tambuahe tipa dere gaani abaakumba bambiko i aasadanga ka sa akumba yo i pe agu apai du ni okooko ho tipa kura aboro te.  Nirengo, pa maku du nga ni nga si aidanga i pepa gu okooko apai fu dia bakumba du tipa awirinarani te. Kura dia bakumba sa aya: “Mi na tambuahe nga kumbami apenga ai pai fere tipa agu aboro naida na undo be abaakumba te, na zavura ko apenga pa rimoyo fere a te. Mi na tambuahe nga kumbami nabanda agu apai re ni okookoho tipa gupai nga ka mi naabakanga bangire tipa agu akpakarapai ka mi amanganga pai tipaha ya te. Mbiko gipai re, si taata fere mi naafura na ai boro rogo dungurati. Na mi na gu kido a nga, ho mi apepa gimi aberãpai ni watadu gimi akpakarapai fu kumbami, ko nika bandaha a ni okookoho.” Ani dunduko si aida ani du ni agu aboro rengbe aboro kadu na kido kuti yo. Gini asino nika undo rani ani da ti gu sasa re? Ani wisigingo pai tipa agu bisue.

12. Tipagine rengbe ani ka pe gupai ti ni nga nyemuse nga mburu kido? Oni funga kpiapai.

¹² Nyemuse nga mburu kido. Yesu aya agu arugute ue du ni bakerehe kisusi nga ka kpinyemu Yekova na ka kpinyemu akuarani. (Mt. 22:37-39) Gaani nyemuse tipa Yekova nafõngbaduraniyo ani wiriki gako bawene kpiapai nga ga du ni gu boro aboro akido kuti ni. Ni kpiapai, nyemuse tipa awirinarani nafõngbaduraniyo ani banda agu apai nabipa yo ni õkoõkoho. Si aidanga ani kusi gupai nika sa yo i du rogo imisiri, kidu na zee watadu igirã te.​—Yo. 15:12.

13. Rogo gini gene umbasitise aundo rani ani du ni agu aboro rengbe aboro ka kido kutiyo?

¹³ Umbasitise nika undo rani ani du ni agu aboro rengbe aboro ka kido kuti yo. Gu Kristano du na umbasitise aˈasadanga ka ba ngbarago ti aboro nidu ni ni gu bambata boro nika pe pai fu kura aboro te. (Frp. 2:3) Ni aˈasadanga ka sa kura aboro i berẽhe nga ni ima ino nyanyakipa apai nga gu ni arengbanga ka fura tipaha ya te te. Umbasitise nika banda rani a ti gupai nga ga pe gaani aberãpai fu badungu aboro tipa agu apai Ziazia Kekeapai watadu gaani awaraga afuranga tipaha ya.

14. Waigu rugatinapai aundo rani ani du ni agu aboro kura aboro narengbe ka kido kuti yo?

¹⁴ Rugatinapai nika undo Kristano a ni ini “rago onga kii, na rago fura.” (Batu. 3:7) Rogo kura arago, fugo gu duho i naapehe nga, “fugo nga feda, ono onga zanga fugo nga dahabu.” Rogo kura afugo yo, aregbo kinaho duhe ni wenepai gbe ka onga, angianga ka fura ya. Si nga ndu gupai, Asanza 11:12 afu gu rugute ti ni nga: “Boro rugatinapai nionga aonga.” Oni bingo kpiapai. I naasana kura bakumba sa dedede, nga guko du na bakere inohe tipa ko naaundo kura adungurati na gayo akpakarapai. Oni bingo gupai kura bakumba ape tipa ko, ko aya: “Ko nidu ti aregbo dunduko na rubangirise ka zanga peka gu gbugbuapai du tipa kura adungurati.” Mbiko gupai nga gi bakumba re ima du na bakere tatamana ti ko, gu kura abaakumba rogo gako dungurati nairisa ko airisa. I ima du na gu kido nga ko apekanga gayo gbugbuapai fu kura aboro te.

15. Mo funga kpiapai nga gu nayugo ndu gupai rengbe kura aboro kadu ti ni na kido kuti ro ka mo du ni irarengo.

¹⁵ Du ni irarengo nga gu kurapai si aidaha be rani ka ani aida kadu ni agu aboro rengbe aboro ka kido kuti yo. Ani ima du na kido kuti gu boro nga irarengo, bambiko ani ima ino gupai nga ni nikaa pe rengo ti aregbo dunduko. (Ef. 4:25; Eb. 13:18) Ni kpiapai, ani yanga mo naida ka mbakada gamo gene yugopai. Sidu, mo kini sana boro ni dege tuni kuti gamo gumbapai, na ki fu aberãpai foro nibipa wai rengbe mo ka mbakada gamo gene yugopai. Da rengbe mo kadu na kido kuti ni nga ni rengbe ka fu ndikidi rugute foro? Ya mo ni nika du ni gu  boro nape gupai foro mo aida ka giaha watadu gu boro nape rengo foro? Karagapai ima du ziazia. Ziazia Kekeapai naya: “Ruga boro gbayaga ngba ki susi ti gu nyemuse du ni okooko ho.” (Snz. 27:5, 6) Gu bakure nape gu rengo du ho, afugo ni nika undo rani aundo tipa gbanga regbo, ka si vura du ni mbumbuhe ka giaha ti bambata regbo vurũ.

16. Waigu Asanza 10:19 anyakasa pa du na zatise?

¹⁶ Si ni nyanyakipa pai kadu na zatise ka ani aida gupai nga kura aboro du na kido kuti rani. Gu sino re naundo rani ani ongo kii, ho du ani ni ni asadiasadi rani ka pe gupai i apehe furani ni õkoõkoho. (Oni gedi Asanza 10:19.) Si ima rengba kadu ni mbumbuhe furani kadu na zatise ho ani amangasunge ni na aũfugodagbase. Ka ani adunga na rubangirise ya, ani ima rengba ka kusa gbugbuapai fu badungu aboro ka ani ainongoho ya. Barasa kindi ani nakedi pai rogo aũfugodagbase, ani berewe na maapai kuriipa wai i nika mangasunge na ni ngbaha watadu bakio gu gbarasahe si nika ye na ni te. Zatise nika undo rani a ani ongo kii ho asogo rani aˈasada ni ka biriko rani tipa ani pe agu apai nga gu rengbe ka maa ga awirinarani raka ngbapai. Gipai re rengbe ka manga ho aboro asasana rani ni rogo gu ringara i naima rugusa gaani sunge rogoho watadu i afunga ranirii naabaha tipa gaani sunge rogoho ya. Ani rengbe ka mangapai kuti gu rugute du tipa ka ‘ruga ngbarani na giringba’ rogo agi apai re na rogo kura apai a. (Tam. 39:1) Singia ani namangapai na gaani aborokporo, abakurearani, awirinarani watadu kura ai boro, si naida ani du ni agu aboro rengbe aboro ka kido kuti yo. Na tipa gupai nga ani du ni agu aboro rengbe aboro ka kido tiyo, si naida ani du na zatise.

17. Waigu rengbe ani ka fubee kuti gu toro nga ga kido rogo gaani dungurati?

¹⁷ Nairiwo wai du ani na tambuahe nga Yekova ima ye na ani ku rogo gu riigbu nga ga awirina, nga aguyo du ni aboro nyemuse na kidu ni agu aboro ani narengbe ka kido kutiyo! Ani dunduko du na gu tindiro berani nga ga du ni agu aboro rengbe awirinarani ka kido kuti yo. Wa ani dunduko ni basasa amanga ome kaa yugo nyemuse, umbasitise, rugatinapai, du ni irarengo, gbiati zatise, ani nafubee kuti gu toro nga ga kido rogo gaani dungurati. Sonosa kido nga gupai si aida si naamanga amanga kindi. Ani wirikinga gaani Mbori awirika nga Yekova, na kini yugu gupai kindi nga ani ni agu aboro rengbe aboro ka kido kuti yo.