1. Tipagine ani dunduko aida na gu tatamana nga ga Mbori ti ni? (Asanza 3:13, 15)

 KA SI du nga regbo adu kinaho mo aaida ka manga nyanyakipa diaberã, zanga kapa, mo aima manga kparakpee tipa tatamana, bambiko mo aini gupai nga si mo aaidaha. (Yak. 1:5) Bakindo Soromo ake gupai tipa tatamana nga: “He ho mo akpi nyemu he, ka rengbe na ni te.” (Oni gedi Asanza 3:13, 15.) Rengo ngaha nga, Soromo aafuranga tipa ai ngbatunga tatamana te. Ko aafura tipa gu tatamana naye be Yekova Mbori. (Snz. 2:6) Ono ya mo gu tatamana nga ga Mbori rengbe ka undo rani ani sovura kuti gu ngbatunga akpakarapai ani agbia tirani na ni areme? Ii, si ima rengba ka undo rani, a wa ani nika bihe rogo gi kekeapai re.

2. Gini gene sa rengbe ani kada ni ndikidi airatatamana ngbaha?

² Gene sa rengbe ani kada ni ndikidi airatatamana ngbaha nga ni wisigo ani agu ayugopai nga ga akumba ue naadu na bakere tatamana tiyo, na kini mangipai kutini. Ni bambataha, ani nika wisigopai tipa Soromo. Ziazia Kekeapai nagumba gupai nga “Mbori afu tatamana na rugatinapai fu Soromo susi ba ringbisa ha.” (1 Aba. 4:29) Ni uehe, ani nika wisigopai tipa Yesu, nga guko naadu na bakere tatamana tiko kisusi aboro dunduko rogo zegino. (Mt. 12:42) I agumba gupai ni sangbanebi tipa Yesu nga: “Ga Yekova Toro anyé ri ko, gu toro nga ga tatamana nga toro rugatinapai.”—Yes. 11:2.

3. Ginipai ani nika sakapai tipaha rogo gi kekeapai re?

³ Mbori afu bakere tatamana fu aSoromo na Yesu, sidu, i adu na rengba ka fu wene arugute tipa apai nga gu du na nyanyakipaha furani dunduko. Rogo gi kekeapai re, ani nika sakapai tipa agu biata: Du na ruru bipai tipa marã, tipa sunge marã, na tipa tirani.

4. Gini kparakparapai naadu dagba aSoromo na Yesu nibipa du na ahe?

⁴ Soromo adu ni bakere irakumuko, na ko aaraka rogo bawene kporo. (1 Aba. 10:7, 14, 15) Ono Yesu tigako adu na bete ahe beko, kporo adunga beko ni gako te. (Mt. 8:20) Wa si avura du wo, agu akumba ue re dunduko adu na ruru bipai tipa aũzegino bambiko gayo tatamana aye be Mbori.

5. Gini ruru bipai tipa marã Soromo adu na ni?

⁵ Soromo aya marã “nabanda boro.” (Batu. 7:12) Ka ani du na marã be rani ani nika gbia agu ahe du ani na zingoho, na bete agu ahe ani aidaha. Ono wa Soromo avura du na bakere kumuko beko, ko arugu tiko na gupai nga, ahe kinaho nyakipaha kisusi marã. Ni kpiapai, ko akepai nga: “Ka sia wene rimo ngba ki susi ti sia bakere ũkumuko.” (Snz. 22:1) Soromo ape gupai a nga, agu aboro kpinyemu marã ninaadunga na ngbarago dedede na agu ahe du beyo te. (Batu. 5:10, 12) Na ko ape gupai nga, si aidanga ani berẽ gupai nga marã nga nyanyakipahe kisusi te, bambiko ai gu marã du berani ima rengba ka nyasa kusayo ni kina ipo.—Snz. 23:4, 5.

6. Gini ruru bipai Yesu adu na ni tipa aũzegino? (Matayo 6:31-33)

⁶ Yesu adu na ruru bipai tipa aũzegino. Ko anaagbia ngbarago agbia ti riahe na mbirahe. (Rk. 19:2, 6, 7) Ti kura regbo sa, ko akusi bawene imekakue—na gure angia gu bambata iiriwopai ko amangihe. (Yo. 2:10, 11) Na rogo gu uru ko akpi, ko avo gu roko genoho adu ni bakerehe. (Yo. 19:23, 24) Ono Yesu aambunga aũzegino si da ni gupai paha aima nyaka kisusi rogo gako raka yo te. Ko agumba gupai fu apefuoko nga: “A nga boro sa ka ra fu abaira ue te . . . Ka oni ata ra nga fu Mbori nira fu ũzegino a te.” (Mt. 6:24) Yesu ayugu gupai nga, ka ani aagbata ga Mbori Kindo mbata, Yekova nika fu agu ahe afu furani du ani na zingoho.—Oni gedi Matayo 6:31-33.

7. Waigu kura wirina sa agbia undo ti du na ruru bipai tipa marã?

⁷ Badungu awirinarani ima gbia undo ti  mangasunge na ga Mbori tatamana rogo gu bangiriba nga ga marã. Oni bingo gu kpiapai nga ga kura wirina nga bakuparanga du rimoko nga Daniel. Ko aya: “Ho mi adu ni ni sosono kumbagude, mi adiberã nga mi nika maa agu apai nga ga toro ni gupai paha nanyaki kisusi rogo gimi raka yo.” Mbiko gupai nga Daniel asa gako raka ni taataha, ko nidu na rengba tipa ka mangasunge na gako regbo na abirĩ rogo dungu apai yo nga ga siokrasia. Ko ape gupai berewe nga: “Mi rengbe ka pe gupai ni rengo nga mi aabiranga tire tipa gu gene mi asiaha te. Rengo ngaha nga, ka marã adu bere ni bakerehe ka mi amoi ru ni nyanyakipa pai kisusi rogo gi raka yo. Ono tie, ka mi dunga na gu bawene abakure du bere awere te. Ka mi amoi berãre tipa marã, ka mi dunga na ngbarago wai du mi awere na ni te, bambiko mi namaaberã re tipa mangaapai fu Yekova. Yekova ima fu bakere ngbarago fere susi gu marã narengbe ka fuhe fere.” Si tie ziazia nga, ani nagbia undo ho ani amaaberã rani ni tipa agu apai nga ga toro, angianga tipa marã ya.

8. Waigu ani aino gupai nga Soromo adu na ruru bipai tipa sunge? (Batungusipai 5:18, 19)

⁸ Soromo aya gu ngbarago ani agbiaha ti gaani nyanyaki sunge, si nga “gu gamahe nga ga Mbori.” (Oni gedi Batungusipai 5:18, 19.) Ko akepai nga: “Rogo asunge dunduko u du rogo ho.” (Snz. 14:23) Soromo aima ino gupai nga agu afugo re nga rengo. Ko angia kere bamangisunge! Ko ameke abambu, ki rũku abakakue, na ki mbakadi aati na amunga ime. Ko aima meka abaakporo a. (1 Aba. 9:19; Batu. 2:4-6) Gure angia nyanyaki sunge, na zanga kapa, si aima fu ngbarago fuko. Ono Soromo aima ino gupai nga tipa kadu na ndikidi ngbarago, si aaida ko mangi kura pai amanga susi gure. Ko aima manga badungu apai a fu Yekova. Ni kpiapai, ko angerekurii pa me bawene yekaru tipa ga Yekova irisombori—gi me yekaru re adi agarã saba! (1 Aba. 6:38; 9:1) Tingbafuo Soromo mangi badungu apai ni bakiakia, ko aye ka rugatiko na gupai nga gupai nyakipaha gbe kisusi rengbe boro ka mangaha nga ka iriso Yekova. Ko akepai nga: “Yangara pai du re; i ima gia ha dunduko. Oni gúnde ti Mbori, ki ka kuti gako arugute.”—Batu. 12:13.

9. Waigu Yesu amoi gako sunge rogo gaha ndikidi bangiriba?

⁹ Yesu angia kere bamangisunge. Ho ko adu ni ni paranga ko auru kpotosende, ko aamangasunge ni basekengua. (Mk. 6:3) Zanga kapa, avungu ko aima du na tambuahe tipa gako undo wa i aamanga asadatise nyanyaki ka ngerafuo agu azingo nga ga gayo riikporo, nga gu naadu ni kikihe. Yesu adu ni rengberengbe ko, na ko adu na rengba ka manga rengberengbe sunge, sidu, si nawira gupai nga badungu aboro naaida agu ahe ko aambakadaha! Si nawira gupai gbe nga, Yesu aagbia ngbarago agbia ti gako sunge. Ono wa si avura du nga Yesu anaafu tiko tipa gako sunge, ko anaadia regbo adia tipa agu apai nga ga toro. (Yo. 7:15) Kusa, ho ko adu ni ni gu batungusipai natungusapai ti aregbo dunduko, ko arugu agu aboro naagia ko ki ya: ‘Ka oni mángi nga sunge tipa gu riahe nago ago ya, kina gu riahe nye anye sa nyenye unga.’ (Yo. 6:27) Na ti regbo gu ga Yesu Yugopai naadu rii bagangara yo, ko aya: “Oni dúngura ũkumuko ni gaoni ku ngbangbaturũ yo.”—Mt. 6:20.

10. Gini kpakarapai rengbe kura aboro ka gbiatiyo na ni rogo gayo sunge marã?

¹⁰ Ga Mbori tatamana naundo rani ani du na ruru bipai tipa gaani sunge marã. Wa ngia ani aKristano, i nayugo gupai furani nga si naida  ani ‘mangi nyanyaki sunge, ani mangi sunge gu he ni be rani ngba angba.’ (Ef. 4:28) Gaani abairasunge ninaabi gupai dedede nga ani nga airarengo na amangisunge nyanyaki, na i ima rengba ka pepa wai furani i abi gu gene na nyanyakipaha ani amangasunge ngbaha. Gipai re ima rengba ka sa rani ani naamangasunge tipa badungu asa bambiko ani naida gaani bairasunge berẽ wenengai tipa aDezire Yekova. Ono ka ani mangihe wo, ani dunga na bakere regbo berani tipa kadu na gaani aborokporo watadu ka mangapai fu Yekova te. Si naida ani mangi ariapai tipa kadu na bakere regbo berani tipa ka manga agu apai nyakipaha kisusi.

11. Ginipai kura wirina sa awirikihe tipa du na ruru bipai tipa sunge?

¹¹ Paranga wirina du rimoko nga William awiriki gupai ti gu kpiapai nga ga wirina nga gu ko ko aamangasunge fuko nga, si ni nyanyakipa pai gbe kadu na ruru bipai tipa sunge. William aya: “[Gi wirina re] nga bawene kpiapai nga ga gu boro du na ruru bipai tipa sunge. Ko namangasunge nyanyaki, ko na wene pagume na agu aboro namangasunge fuko bambiko ko namanga wene sunge. Ono ho uru ninaadigo ni, ko naarugusa gako sunge, na ki mangisunge na gako regbo na ome tipa gako aborokporo na Yekova. Na oni ini gine? Ko nga boro sa dagba agu aboro yo du na ngbarago kisusi mi naini yo!” *

12. Wai du Soromo ayugu gupai nga ko adu na ruru bipai tipa tiko, ono wai du Soromo azanga gu ruru bipai re?

¹² Ho Soromo adu ni niruru irisi Yekova, ko adu na ruru bipai tipa tiko. Wa ko angia paranga boro, ko arugutiko na gupai ni umbasitise nga, kura apai kinaho ko aadunga na rengba tipa ka mangaha ya na ko kini sanahe tipa ga Yekova undo. (1 Aba. 3:7-9) Ho Soromo atona zogarago atona ni, ko aima rugatiko a na gu kerepai du ti da ni boro rukö. Ko akepai nga: “Enda nangbe ku mbata yo  fu gbarasapai, kiisapatise du mbata fu tigo.” (Snz. 16:18) Si nafu kina gberãrago nga kusa, Soromo azanga ka mangapai kuti gu rugute kina ko afuhe nitiko re. Fuo regbo kusa rogo gako zogarago yo, ko adu ni irarukö na ki tona ka basasangba ga Mbori arugapai. Ni kpiapai, ndiko sa dagba ga Mbori andiko yo aape gupai nga, si aidanga gu bakindo nga Ebere ‘rogo dungu adee te, ngbaduni ka sa tihe.’ (Pa Rug. 17:17) Soromo abasasangba gu ndiko re ki rogo adee 700 na adebadia 300, nga aguyo badungu yo angia apagano! (1 Aba. 11:1-3) Isoke, Soromo aberẽ gupai nga, gipai re adunga ni kpakarapai fuko te. Ono kusa, Soromo aima gbia gbegberẽ asangbanapai mbiko basa ko sangba Yekova.—1 Aba. 11:9-13.

13. Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti berã ani kurii ga Yesu umbasitise?

¹³ Yesu abanda ruru bipai tipa tiko ni umbasitise. Mbata fu Yesu ye ku auru kpotosende, ko amangi badungu weneapai tingba iriso Yekova. Vurube Yesu, i ‘afu ahe dũ, watadu ku ngbangbaturũ yo na auru kpotosende.’ (Koro. 1:16) Ti regbo ga Yesu bapatiza, ko aima tingida agu apai ko amangihe ho ko adu ni na Bako. (Mt. 3:16; Yo. 17:5) Ono gu inohe re aasanga Yesu ko da ni boro rukö te. Ko aamangangapai ngba gu gene nayugu gupai nga ko pako anyaki kisusi ga kura aboro te. Ko ape gupai fu gako abawiriki nga ko aayengo ku auru kpotosende i “nimangi pa ko te, ko naye ka manga pa aboro, ka tumo dungu yo ni ungako.” (Mt. 20:28) Yesu aima ino gupai a nga ka ko mangingo pai nitiko wa sa te. (Yo. 5:19) Ko adu na bakere umbasitise tiko. Yesu amoi bawene kpiapai furani tipa ani pekefuoho.

14. Ginipai rengbe ani ka wirikaha be Yesu nibipa du na ruru bipai tipa tirani?

¹⁴ Yesu ayugu gupai fu apefuoko nga i du na ruru bipai tipa tiyo. Ti kura regbo sa, Yesu akido yo nga: “Mangerironi tigaha ni gedigedi he dunduko.” (Mt. 10:30) Agu afugo re nafu bakere wasa furani, gbe ka ani du na iraira bipai tipa tirani. Si nayugo gupai nga gu Barani du ngbangbaturũ yo naberã parani aberã ni bakerehe—ani na nyanyaki parani bangiriko. Ka Yekova mbu rani ani irisiko, na ko ki berẽ gupai  nga ani rẽarẽ tipa ka raka nyeanye kindi rogo gako vovo zegino, si aidanga ani berẽ gupai nga ko nga ingahe te.

15. (a) Gini ruru bipai tipa tirani Ngbaõbambu Sinziri ape gupai nga si naida ani sonosihe? (b) A wa i nayuguhe rogo agu asura du ti kpewaraga 24, ka ani aaberãpa tirani ni bakerehe gbe, gini amaku ani azangaha?

¹⁵ Agarã wa 15 kusayo, Ngbaõbambu Sinziri ape gupai nga si naida ani du na ruru bipai tipa tirani, si aya: “Nirengo, si aidanga ani bi pa tirani kuari kisusi si ki sa rani nirukö te; watadu ani idi ka bi tirani wa wiri undo tirani te kini berẽ gupai nga he nga ani te te. Kuba gure, gaani sásá duwa ka si du nga, ka sonosa ruru bipai tipa tirani, nga gu bipai nakoda ino ani pa omerani na gu ngbanda du ti agu apai rengbe ani ka mangaha. Dee sa ni Kristano agumbaha tigari were: ‘Anga mi nga gbegberẽ sino boro te; na anga mi a nga gamahe be Mbori fu kura aboro te. Wene asino re gbiati gbegberẽ asino re kina ti ni, a wa duhe tipa aboro dunduko.’” * Ani rengbe ka bi ndu gupai ziazia duhe ti ni ni wenepai kadu na ruru bipai tipa tirani.

16. Tipagine Yekova afu arugute ti ni nga ga tatamana furani?

¹⁶ Yekova nafu arugapai nga ga tatamana furani rogo Fugoko yo. Ko ima kpinyemu rani, na ko naida ani du na ngbarago. (Yes. 48:17, 18) Gu bawene siapai kisusi rengbe ani ka mangaha, na nga gu nika sa rani ani du na ndikidi ngbarago nga, ka manga agu apai nika sa Yekova ko du na ngbarago. Ka ani mangihe wo, ani nika ne gu badungu akpakarapai agu aboro namaa berãyo gbe tipa marã, sunge marã, watadu tipa tiyo agbia tiyo na ni. Ani dunduko ni basasa dinga berã adia tipa kadu na tatamana na ka sa kpoto Yekova yo si du na ngbarago!—Snz. 23:15.