Ti kura regbo sa, Yesu adu ti ngbandarago nga ga Yisaraere na ga Roma rogo gu gbata nga Suria, dee ni boro Giriki aye koyo du ko ni ki sanako tipa undo. Yesu akaragapai na gu kpiapai naayugo agu aboro naangianga aYudo ya kuti “aango.” Kuti ga Moize aNdiko, aango angia birikobiriko anya. (Pa Amotumo 11:27) Ono ya mo Yesu asenge gi dee Giriki re gbiati agu aboro naangianga aYudo ya?

Wagusa te. Yesu asaki rogo gupai yo ko aagumbaha fu gako abawiriki nga, gupai ko aamaa berãko tipaha ti gu regbo re angia ka undo agu aboro nangia aYudo. Ko agumba gipai re ni kpiapai ni gumba ko gupai fu dee Giriki nga: “Ngba nga dia ga agude kpokuta ka ba ha fu aango te.” (Matayo 15:21-26; Marako 7:26) Dagba agu aboro naaraka rogo ringara Giriki na Roma, aango angia agu anya aboro aima kpinyemu ra na ami anaaraka kina rogo ga baira ra kporo kini ngi mbaro na agude. Si du, gu fugo ko amangisunge na ni nga “aango” ima rengba du nga si aima tingida gu dee re na pa gu wene kodatise naadu bangbanda aango na aboro. Gu dee Giriki re atona pai ti kina gu pai Yesu agumba ha re ki karagaha ki ya: “Ii, Gbia; bambiko aango nari mbusuru kpokuta nga gu nati ku tii ga bairara mbisa yo.” Yesu afu tambuahe furi tipa gari idapase na ki husi wiri ri.—Matayo 15:27, 28.

Gu bakurungba naandu na Pauro ku Itaria yo adu rogo kpakarapai mbiko bavugumo yuge adu bangiri ime. Fuo i ru tooni, gu mokedi nangia Pauro kini fu gu berãpai nga ka bakurungba ndunga berewe kumbatayo ya. (Amokedi 27:9-12) Ya mo ndupai aduho gi gako rugute re aru riihe?

Kuru abandu na bakurungba ima ino gupai wenengai nga, ndu na bakurungba rii Mediterena ti regbo garã angia maa raka ngbapai yo. Bangbanda bebere ramediwi nga ga Ngbangba kada kuti bebere ramediwi nga ga Marungu, i anaaidanga bakurungba naandu rii baime te. Ono gu nunguro Pauro afura tipaha adu nga si nika du rogo Mbirinvuo watadu Tanvuo. Gu ga aRomo bawene bakeapai nangia Vegetius naadu rogo (biama kama agarã F.B.K.) asakipai tipa ndu rii baime nga: “Bete kura adiwi aima ngba ni kerehe, gu kura adiwi kidu na kina kapa, gu yangara ra adu ni bagbegberẽ ra.” Vegetius agumba gupai nga, nduge rii baime angba gbe tona kina rogo Merekoko ti rameru 27 kuti Mbirinvuo 14, ono agu aregbo ue naadu na kapa tipaha watadu naadu ni kerehe anaatona rogo Mbirinvuo ti rameru 15 kuti Ngbangba ti rameru 11, gbiati tona rogo Marungu 11 kuti Merekoko 26. Zanga kapa, Pauro nangia wene bandununguro aima inopai wenengai tipa gipai re. Si nawira wa babanda kurungba gbiati iraha aima rugatiyo na gipai re, ono i adeganga tuyo kuti ga Pauro rugute te. Gu nunguro re adigi na rindo bakurungba ku baime yo—Amokedi 27:13-44.