1-2. (a) Gini asanahe ani nika sakapai tipaha? (b) Ginipai nayugo gupai nga Yekova na bakere nyemu ka undo rani?

 YEKOVA ima rengba ka undo rani ani hi gaani akpakarapai na ani kidu na ngbarago ti ngba gaani sunge fuko. Gini agene ko aundo rani ngbaha? Na waigu rengbe ani ka gbia bakere undo ti gu undo Yekova afuhe? I nika karagapai kuti agi asanahe re rogo gi kekeapai re. Ono mbata fu ani sakipai tipa akaragapai kuti agi asanahe re, ani makianga pai tipa gi sanahe re: Ya mo Yekova nzunzu na nyemu ka undo rani?

² Gu fugo gu mokedi nangia Pauro amangisunge na ni rogo gu waraga yo ko akehe fu aEbere ima rengba ka undo rani ani gbia karagapai. Pauro akepai nga: ‘[Yekova] nga gimi mounda; mi agúnde nga wa sa te; gini pai boro ka manga re na ni?’ (Eb. 13:6) Gu waraga nasakapai tipa gu veresi re nape gupai nga, gu fugo nga “moundo” nayugopa gu boro naora ka undo gu boro nakpara tipa undo. Mo berẽnga pa Yekova ko ni ipisi tiko tipa ka batasa gu boro du rogo gberãrago. Gi sakarogopai re nayugo gupai nga, Yekova na bakere nyemu ka undo rani. Ho Yekova aundo rani ni, ani ima rengba ka hi gaani aˈasada na ngbarago.

3. Gini agene biata Yekova aundo rani ngbaha ani naahi gaani akpakarapai na ngbarago?

³ Gini bete agene Yekova aundo rani ngbaha ani hi gaani aˈasada na ngbarago? Tipa ka karagapai kuti gu sanahe re, ani gedinga papara gu buku nga ga Yesaya. Tipagine? Mbiko gupai nga gu badungu sangbaanebi Yekova ayuguhe fu Yesaya, nabi ga Yekova amoyambu abi areme. Kurigure, Yesaya anaafura dedede tipa Yekova nimanga ko sunge na agu afugo du taata furani ani girogo yo. Yesaya kapita 30 na kura akpiapai rogoho. Rogo gu  kapita re, Yesaya amangisunge na bawene akpiapai tipa ka yugo pa wai Yekova aundo gako aboro, ko ake gupai nga, ko naundo rani (1) nidega ko tuko wenengai kuti gaani akparakpee na kini karagapai kuti ni, (2) ningbe ko kumbatayo furani, na (3) nifu ko amaku furani awere na kumbatayo. Ani sakingopai awere tipa agi agene biata Yekova aundo rani ngbaha re.

4. (a) Waigu Yekova afura tipa agu aYudo naadu ti regbo Yesaya, na ginipai Ko ambugene fuhe si mangi? (b) Gini maabangirise Yekova afuhe fu agu aboro naadu ni ruruyo? (Yesaya 30:18, 19)

⁴ Ti tonatona gu buku nga ga Yesaya kapita 30, Yekova aya tipa aYudo wẽ i nga “agude samungu,” nga agu yo “mangi ingapai ku ri ingapai.” Ko andu kumbatayo ki pe gupai nga: “I nga aboro samungu, . . . nga agu agude agia nga pa agu arugute nga ga Yekova ya.” (Yes. 30:1, 9) Mbiko gupai nga aboro aká ka degatuyo, Yesaya agumba gupai kumbatayo tipa Yekova nga, ko nika mbu yo i susi rogo fudifudiapai. (Yes. 30:5, 17; Yere. 25:8-11) Na nirengo, gu re nga kina boro gupai namangi ho aBabero aga ni na yo ni ziziaboro ku Babera yo. Ono tie, kura ruru aboro adu kina dagba agu aYudo re, na Yesaya aima pe pangbanga maabangirise fuyo. Ko agumba gupai fuyo nga, Yekova nika mbu yo ambu i karagatiyo na ki raki Yerusarema yo berewe. (Oni gedi Yesaya 30:18, 19.) Na gu re nga kina boro gupai namangi. Yekova aima kusa yo tii sunge zio Babera yo. Ono tie, dungu agarã aima susa mbata fu Yekova kusi yo tii sunge zio. Gu fugo nga “Yekova nasunguda roni ti ni ka du na undahe fu roni” nayugo gupai nga, si adu nga bete regbo nika susa asusa mbata fu Yekova batasi gu ruru aboro re. Nirengo, aYisaraere adi agarã nga 70 ni ziziaboro ku Babera yo mbata fu i mbu gene fu bete aguyo i karagatiyo ku Yerusarema yo. (Yes. 10:21; Yere. 29:10) Ho aYisaraere adu ni ni ziziaboro Babera yo, i akpari niaume mbiko i adu na gberãrago, ono ho i akaragatiyo ni ku rogo gayo ringara, i akpari niaume mbiko bakere ngbarago.

5. Gini kido Yesaya 30:19 afuhe furani?

⁵ Areme, ani ima rengba ka gbia wasa ti agu afugo nga: ‘Ko adú na undahe fu roni ni rengo kuti paa gaoni kpe.’ (Yes. 30:19) Yesaya nakido rani na gupai nga, Yekova nika degatuko adega wenengai furani ho ani nikaa kpara ni kuari fu Ko, na ko nika karagapai niipo kuti gaani akparakpee. Yesaya agbia gupai kuti ni nga: “Ho ko ka gia ha ni, ko akáraga pai fu roni.” Agi afugo nafu kido re natingida rani na gupai nga, Barani na bakere nyemu ka undo agu aboro nasanako tipa undo. Pa ino ani gipai re naundo rani ani hipai na ngbarago.

6. Waigu afugo Yesaya ayugo gupai nga Yekova nadegatuko adega kuti agu akparakpee nga ga gako amoyambu wa du yo ni basasa?

⁶ Gini kura kido gi veresi re afuhe furani nibipa gaani akparakpee? Yekova nadegatuko wenengai kuti gaani akparakpee wa du ani ni basasa. Tipagine ani ape gipai re ti ni? Rogo bambata papara Yesaya kapita 30, i mangisunge na gu fugo nga “i” nga gu nayugo pa dungu aboro mbiko gupai nga Yekova nafura fu gako aboro wa du yo ni badona. Ono tie, rogo gu ndikidi fugo yo i ake Baibiri rogoho, i amangisunge na gu fugo nga “mo,” du rogo veresi 19 tipa boro sa. Rogo pa-aEbere yo, gere nayugo gupai nga gi pangbanga re adu fu boro sa. Yesaya ake gupai nga: ‘Mo akpára nga kpe berewe te’; ‘ko adú na undahe foro ni rengo’; ‘ko akáraga pai foro.’ Wa ngia Yekova gu Barani du na nyemuse, ko apenga gupai fu gu wiriko du na gberãrago nga, “Si naida mo du nyanyaki wakina wirinamo te.” Kuba gure, ko naberãpa rani wa du ani ni basasa dunduko na ko kini moiberãko tipa gaani akparakpee.—Tam. 116:1; Yes. 57:15.

7. Waigu Yesaya gbiati Yesu ayugo gupai nga si ni nyanyakipa pai ani naandu kindi kumbatayo kaa kakuti manga kparakpee?

 ⁷ Ho ani amanga kparakpee ni fu Mbori tipa gupai ani abakabangirani tipaha, Yekova ima rengba ka fu gu bambata he furani nga ome tipa ani hi gupai du ani rogoho. Na ka gaani aˈasada anyasanga niipo wa gu ani amaabangirani tipaha ya, si ima rengba ka ida ani naasana Yekova dedede tipa ome tipa ka hipai. Na ko nakpinyemu ani mangihe wo. Gipai re niyuguyugu he rogo agi afugo Yesaya re, nga gu naya: ‘Ka oni funga ongoda fu [Yekova] a ya.’ (Yes. 62:7) Rogo gipai yo re nga gine? Si naida ani dogodi kparakpee fu Yekova si kidu wa ka i ya ani ambunga ko ko ongodi te. Ga Yesaya afugo natingida rani na pa gu ga Yesu akpiapai du tipa kparakpee nga gu du rogo Ruka 11:8-10, 13. Yesu angarasi rani yo na gupai nga, ani naamanga kparakpee ni “zadapai” watadu ni kakutipai na kini ‘sanahe’ tipa ziazia toro. Ani ima rengba a ka zungodi Yekova ko ngbe kumbatayo furani tipa wa ka ani mangi wene adiaberã.

8. Bakuru kusayo, waigu agu afugo du rogo Yesaya 30:20, 21 adigisitihe?

⁸ Oni gedi Yesaya 30:20, 21. Ho agu abanzengere nangia ga Babera yo ake ni pati Yerusarema kirikiri tipa garã sa na beberehe, aboro adu rogo kere gberãngbi si kidu fuyo wakina riahe na ime nga ga gberãngbi. Ono ringbisihe kuti veresi 20 na 21, Yekova akido aYudo nga ka i mangi saberã na ki aria gayo mangaapai, ko nika batasa yo abatasa. Yesaya aya tipa Yekova wẽ, ko nga gayo Bakere “Bayugupai,” na ko ki kido aboro na gupai nga, Yekova nika yugo wai ayugo fuyo, i narengbe ka iriso Ko ngba gu gene ko aidaha. Agu afugo re aima digisotihe ho i akusi aYudo ni tii sunge zio. Yekova aima yugo tiko fuyo nga ko nga Bakere Bayugupai, na tiibe gako ngbembatayo, gako aboro adu na diabese ka karaga ziazia irisombori kubaha. Si ni pa maku furani kadu na Yekova ni gaani Bakere Bayugupai areme.

9. Gini gene sa dagba kura agene yo ani agbia ga Yekova arugapai ngbaha areme?

⁹ Yesaya andu kindi kumbatayo na gako kpiapai, ko aya ani wakina agude nga aguyo Yekova ayugopai fuyo ngba agene ue. Ni bambataha, Yesaya aya: “Bangironi abí gaoni Bayugupai abi.” Rogo gi kpiapai re, i yugu Bayugupai nga ko ru barangba agu agude ko ayugopai fuyo. Ani na gu momu nga ga gbia undo ti ga Mbori ayugopai areme. Waigu Yekova ayugopai furani? Ko namangaha wo vurube gako riigbu. Ani na bakere tambuahe tipa agu arugapai nga gu du ziazia nga gu ani agbiaha rogo gako riigbu! Agu arugapai ani agbiaha ti regbo gaani adunguratise nga ga dungurati, na ti regbo bakere adunguratise na rogo awaraga, rogo JW Terevizioni  na ngba kura dungu agene naundo rani ti kere aregbo ani hipai na ngbarago.

10. Ngba gini gene ani ‘agía pai ku gii rani yo’?

¹⁰ Yesaya apepa kura ue gene nga gu Yekova ayugopai furani ngbaha, ko aya: “Turoni agía pai agia ku gii roni yo.” Herẽ, gu nebi re afura tipa Yekova wakina gu bayugupai nandu gii agu agude yo ni ayugopai fuyo, si kidu wa ni nayabe ni kuti gu gene du mbatayo na kini fu arugapai fuyo. Areme, ani nagia Fugo Mbori gii rani yo. Ngba gini gene? Agu afugo ga Mbori toro adu kugii pa kehe rogo Baibiri yo, i akehe bakuru kusayo, nga gu regbo du tuturũ ku gii rani yo. Sidu, ho ani ageda Ziazia Kekeapai ni, si wa ka i ya ani nagia fugo Mbori si niye giirani yo.—Yes. 51:4.

11. Tipa ka hipai na ngbarago, gini apai si aida ani mangihe, na tipagine?

¹¹ Waigu rengbe ani ka gbia bakere undo ti agu arugapai Yekova afuhe vurube gako riigbu na rogo Fugoko yo? Oni bingo gupai nga, Yesaya apepa apai ue. Bambataha nga, “gene du re.” Uehe nga, “oni ndú ngba ha.” (Yes. 30:21) Anga gu yangarapai si aidaha gbua nga ka ino “gene” te. Si naida aida a ani “ndú ngba ha.” Ani na wirika gupai Yekova akpinyemuhe berani vurube Fugo Yekova gbiati gu sakarogopai yo gako riigbu afuhe. Ani nawirika wai a rengbe ani ka mangapai kuti gupai ani awirikaha. Tipa ka hipai na ngbarago tingba gaani sunge fu Yekova, si naida ani mangi agi apai dunduko du ue re. Ho du, rengbe ani ni kadu na kido nga Yekova nika fu maku afu furani.

12. Ringbisihe kuti Yesaya 30:23-26, waigu si adu nga Yekova nika fu maku fu gako aboro?

¹² Oni gedi Yesaya 30:23-26. Waigu gi sangbanebi re adigisitihe fu agu aYudo nakaraga tiyo ku ringara Yisaraere yo fuo i du ni ziziaboro Babera yo? I agbia badungu amaku be Yekova—rogo borose yo na rogo toro yo. Yekova afu gu riahe nga ga borose ni bakerehe fu gako aboro. Ono gu paha anyaki gbe nga, ko afu agu ahe fuyo dunduko i aaidaha tipa ka mbeda na ko berewe na ka tona irisoko ngba gu gene ko aaidaha. Agu amaku nga ga toro ga Mbori aboro agbiaha ti gu regbo re aima du ni bakerehe gbe kisusi gu i anaagbiaha mbata be Mbori. A wa duhe rogo veresi 26, Yekova afu bakere imarago fuyo, nayugo gupai nga ko aundo yo i rugutiyo na Fugoko. (Yes. 60:2) Ga Yekova amaku naundo gako amoyambu i naandu kindi kumbatayo kaa irisoko na ngbarago na kidu na ome “mbiko ngbarago kpotoyo yo.”—Yes. 65:14.

13. Waigu gu sangbanebi du tipa karaga ndikidi irisombori kubaha adigisotihe ti gaani regbo?

¹³ Ya mo gu sangbanebi du tipa karaga ziazia irisombori kubaha nabi rani areme? Ii, si nabi rani abi! Ngba gini gene? Natona rogo 1919 Fuo  Batikayo Kristo, amirioni aboro berewe ni akanga fu Babera du ni Bakerehe du nga bariwara ngbii ziree pambori te. I ima ngbe kumbatayo fuyo ku rogo gu bawene ba ngba kisusi gu Ringara Mokido nangia ga aYisaraere. I ima ngbe fuyo kumbatayo ku rogo gu paradizo nga ga toro. (Yes. 51:3; 66:8) Ginihe du nga gu paradizo nga ga toro?

14. Ginihe nga gu paradizo nga ga toro, na ada naraka rogo gu paradizo re areme? (Oni bi Sakarogopaiyo.)

¹⁴ Natona rogo 1919 Fuo Batikayo Kristo, mbedimbedi aKristano ima gbia ngbarago ti raka rogo gu paradizo nga ga toro. b Agu aboro du na maabangirise ka raka auru kpotosende du nga, “kura akandoro,” ima rimo a ku rogo gi ringara nga ga toro re na i ima gbia ngbarago ti ga Yekova bakere amaku.—Yo. 10:16; Yes. 25:6; 65:13.

15. Wari gu du gu paradizo ni nga ga toro?

¹⁵ Wari gu du gu ringara ni watadu paradizo nga ga toro areme? Airisi Yekova naraka rogo apapara kpotosende dunduko. Sidu, gu paradizo nga ga toro nga gu i araka rogoho si rogo zegino dunduko. Sidu, areme, ka si vura du nga ani naraka kina wari rogo kpotosende, ani ima rengba kadu ni papara gu paradizo nga ga toro, ka si du nga ani nasongoda ndikidi irisombori.

16. Waigu rengbe ani kaa ndu kindi kumbatayo kaa bi wai ngba gu paradizo nga ga toro?

¹⁶ Dagba agu apai yo ani amangaha tipa ka nye rogo gu paradizo nga ga toro, si naida ani naandu kindi kumbatayo kaa du na tambuahe tipa agu adungurati nga ga aKristano nga gu du rogo zegino dunduko. Waigu rengbe ani ka manga gupai re? Ni maa ani berãrani kuti wai duhe ni bawenehe angianga kuti agu azangarengba nga ga agu aboro du rogoho ya. (Yo. 17:20, 21) Tipagine du gupai re ti ni na nyanyakipaha? Oni berẽnga pa gi ringbisapa pai re. Ani ninaaida aida ka bi bawene angua ni bakiakia rogo bure. Wakina gure a, rogo gaani adungurati areme, ani na badungu aboro ni bakiakia du wakina angua. (Yes. 44:4; 61:3) Si naida ani bi gupai nga, ani nandu kindi kumbatayo kaa maaberã rani kuti wai du bibi “bure angua” ni bawenehe, angianga kuti agu azangarengba  nga ga agu “angua” du pati rani ya. Si aidanga ani mbu gaani azangarengba watadu ga gu kura aboro rogo dungurati si gbe berãrani kusayo ti wai ngba bi gu kodatise du ti agu aKristano du rogo zegino dunduko du rogo dungurati te.

17. Ginipai rengbe ani dunduko ni basasa kaa mangaha ka fubee kuti gu kodatise nga ga dungurati?

¹⁷ Ginipai rengbe ani ni basasa dunduko ka mangaha tipa ka banda dungurati si du ni kodikodihe? Ni du ani ni amangi zereda. (Mt. 5:9; Rom. 12:18) Ai gu regbo ani amanga diandue tipa ka sonosa gu pagume nga ga zereda na kura aboro rogo dungurati, gure nga ani nafubee sa gu paradizo nga ga toro tipa si du ni bawenehe. Si naida ani banda gupai berãrani yo nga, ai gu boro du rogo gu paradizo nga ga toro, Yekova du gbe ni ku rogo ziazia irisombori. (Yo. 6:44) Oni berẽnga pa wai du Yekova na bakere ngbarago ho ko abi rani ni ani nimangi nyanyaki asadatise tipa ka nyakasa zereda na kodatise dagba agu aboro ko abi yo na nyanyakipa yo du nga—gako amoyambu!—Yes. 26:3; Agai 2:7.

18. Ginipai si aida ani naaberã kuriihe dedede, na tipagine?

¹⁸ Waigu rengbe ani ka gbia undo ni bakerehe ti agu amaku ani agbiaha wa ngia ani ga Mbori amoyambu? Ani ima rengba ka berã dudunguro kurii agu apai ani awisigoho rogo Fugo Mbori yo na rogo gaani awaraga du mburuhe rii Ziazia Kekeapai. Gu ngbatunga wisigopai re nika undo rani ani sonosi agu asino nga ga aKristano nga gu nika fõngbaduraniyo ani yugu gu “nyemuse nga ga awirina” na kini ‘ngbá angba yee na akuarani’ rogo dungurati. (Rom. 12:10) Ho ani nikaa berã ni kuriipa gaani amaku awere, si nika sa rani ani nyakasi gaani pagume na Yekova. Na ho ani aberã ni kuriipa gu wene ahe dunduko Yekova nakidohe tipa ka fuhe furani kumbatayo, si nasa rani ani banda gu maabangirise nga ga irisoko nyeanye kindi si du ni ndikidi pai furani. Agi apai re dunduko nika undo rani ani irisi Yekova na bakere ngbarago awere.

19. (a) Ringbisihe kuti Yesaya 30:18, ginipai rengbe ani kadu na kido tipaha? (b) Ginipai nika undo rani ani hipai na ngbarago?

¹⁹ Yekova nika “guari kuari” kuba rani ho ko nika ye ni ka digiso gi gbegberẽ zegino re. (Yes. 30:18, NW) Ani ima ino gupai nga, Yekova nga—“Mbori ruru sarangbanga”—na ko ambunga ga Satana zegino si naandu kumbatayo te. (Yes. 25:9) Ani dunduko gbiati Yekova nayugo zerangbaduse na kini pidi gu uru nga ga batasahe si ye. Wa du rago re, ani ima diaberã kaa ndu kindi kumbatayo kaa bi gaani momu nga ga manga kparakpee, wisigo Fugo Mbori, na kini mangipai kutini gbiati berãkuriipa gaani amaku si du ni nyanyakipa pai furani. Ka ani mangi agi apai re, Yekova nika undo rani ani hipai na ngbarago ti ngba gaani iriso fu ko.