Mbata fu mi pe gupai furoni namangi fuo gure, mi penga pa wai furoni mi atona mangasunge Kindo ti aregbo dunduko.

I avungu re rogo 1942 rogo gu bawene kisanga nga ga Caribbean du Curaçao yo. I avungu buba Suriname yo, ono ko aga kaa mangasunge rogo gu kisanga re. Agarã ue mbata fu i vungu re, ko nadu dagba gu bambata aDezire Yekova nazi bapatiza Curaçao yo. a Ko anaawisigo Baibiri na ani nangia awiriko na aposo dunduko, wa si avura du vurũ nga, ani anaaidanga ka wirikapai te. Ho garãre ada ni nga 14, buba aga na gako aborokporo ku Suriname yo tipa ka ngerafuo gbinza nako.

Suriname yo, mi atona kodatire na paranga aboro rogo dungurati nga aguyo naamangasunge fu Yekova zaaza. I angia aunvuru fere na bete agarã gbua na i kini mangisunge ni abazakigene. Ho i anaafura ni tipa agu apai naamanga fuyo gene tungusapai yo, mi anaabi wai abi i anidu na ngbarago. Tingbafuo agu adunguratise nga ga dungurati, mi na abakureami anaasakapai tipa gu riiapai du rogo Baibiri yo—ti kura aregbo, wa ani anaasungo zegi kini ngana akerekuru. Agi abakureami re aundo re mi ini gupai mi aaida ka mangaha rogo raka yo; mi aaida ka mangasunge fu Yekova. Sidu, mi azi bapatiza ho garãre adu ni nga 16. Kusa, ho garãre adu ni nga 18, mi atona mangasunge abazakigene.

Mi awiriki badungu apai wa mi angia bazakigene, na agi apai re ima undo re rogo gimi sunge Kindo ti aregbo dunduko. Ni kpiapai, pai sa mi awirikihe dagba kura dungu apai yo nga, nyakapa raba kura aboro. Ho mi atona sunge abazakigene ni, gu mokedi rimoko angia Willem van Seijl aima du na nyemu ka undo re. b Ko aima yugo dungu apai fere tipa wai ka ngerafuo asunge rogo dungurati. Ti gu regbo re, mi aainongo gupai nga mi naida aida na gu rabahe re ni bakerehe te. Rogo gu garã nangbefuo gure, i amoi re ni kparakpara  bazakigene na mi atona undo badona nga ga awirina nga aguyo naaraka rogo gu bure nga ga Suriname nga aguyo naadu tuturũ na kura adungurati. Mi ima du na bakere tambuahe tipa gu rabahe mi agbiaha ti kina wene regbo be awirina re! Natona ti gu regbo re, mi aima diaberã ka pekafuo gayo kpiapai ni dia mi regbo ka raba kura aboro.

Kura uepai mi awiriki he berewe nga, si ni wenepai ka raka gu raka du taata ono si kidu ni mbakadimbakadihe. Ti tonatona diwi, mi na gu boro ani anaamangasunge bazakigene na ni anaamanga mbakadapai tipa agu ahe nga ga borose tipa agu aposo nanaaye kumbatayo. Na gu ni sa dagbarani yo anaandu gbanga nunguro ku gbatayo na ki ngbe agu ahe ani anaida ha. Si anaaida ani mangisunge na gu marã i anaaundo rani na hu rogo diwi yo na rubangirise na ki banda gaani ahe tipa si raki na ani tipa diwi sa dunduko. Ka si anidu nga he aninyasi berani rogo gu bure mai anarogo ho ni bakerehe re, kina bete aboro gbua ka si anidu nga gu ni ho naanirengbe ka undo rani. Mi ima ida kuti gupai nga, pa wirika mi wai ka raka gu raka du taata na kini mbakadi gimi apai ti kina genehe mbu re ni paranga boro aima undo re mi moiberãre kuti mangasunge fu Yekova rogo gimi raka yo dunduko.

Gu biatapai mi awirikihe nga, gu undo du ti yugopai fu aboro rogo fugoyo yo. Mi asono kini pe agu afugo nga Dutch, pa-Ngirisi, Papiamento, na Sranantongo (i nayambaha a nga Sranan)—nga agu afugo aboro Suriname apehe. Rogo gu bure mai anarogo ho ni bakerehe re, mi abi gupai nga, aboro anaamangapai ni wenehe kuti wene pangbanga ho ani anaatungusaha ni fuyo kina rogo gayo fugo yo. Si aima kpakara fere ka pe kura agu afugo re, wa ngbatunga gu fugo nga Saramaccan nga gu i ta tumba woro fugose na ni kuari na kini zogosi he. Wa vura duhe nga mi aima manga bakere asadatise, mi na ngbarago nga mi amangihe wo. Vuru gu badungu agarã yo susi, mi aima du na rengba ka yugo rengo fu badungu aboro mbiko mi na rengba ka pe gayo fugo.

Wa vura duhe wo, apai kinaho namangi nga gu zee aima zio re na ni. Ni kpiapai, ti kura regbo sa, mi aaida ka sana gu bawiriki Ziazia Kekeapai nape gu fugo nga Saramaccan tipa wai ri adu mbiko kpotori aangbanga te na vuriyo aaigirã aigirã. Ono gupai mi asana ri na ni nga singia ri na vuse! Ni rengo, gu sanahe re aima bazee tiri. Wa vura duhe nga mi aima manga aingahe, mi anaamanga asadatise amanga kaa pe gu fugo aboro apehe rogo gu ba mi anaamangasunge rogoho.

Rogo gu garã nangia 1970, i amoi re ni babi adungurati. Rogo gu garã re, mi ayugu gu mbakadapai nga ga vidio fu badungu agu abadona naadu tuturũ rogo gu bure mai anarogo ho ni kerehe re na rii gu mbakadapai re adu nga, “Visiting the World Headquarters of Jehovah’s Witnesses.” Tipa kaa ndu fuo agi awirina re, mi gbiati kura awirina anaamangasunge na gbanga kurungba i ambakadaha rogo ngua yo tipa kaa ndu rii ime. Agu ahe ani anaamaaha ku rogo gu kurungba re angia, genereta, hu ime we, gu ramba namangasunge na ime we, gbiati agu ahe ani anaayugo vidio na ni. Ho ani anida ni rogo gu ba ani anaandu ku rogoho, si anaaida ani tindi agu ahe re dunduko ku rogo gu ba nga ga bure re na ki ndu na ni ku rogo gu ba si anaaida ani mangi gu mbakadapai nga ga vidio re rogoho. Ono gupai mi atingidaha tipa agu anunguro re gbe nga, wai agu aboro nanaaraka rogo agu aba du tuturũ re akpinyemu agu ambakadapai re. Mi adu na bakere ngbarago ka undo kura aboro tipa i wirikipai tipa  Yekova gbiati gu papara gako riigbu du auru kpotosende. Ho mi aabi wai ni aboro adu na ngbarago, si asa re mi du na ngbarago nga mi ima manga gi kpakarakpakara sunge re.

Wa vura duhe nga mi aima bi wai pa du mi ni bakuparanga asaha fere taata mi mangi gimi sunge, mi aaida aida kindi ka manga rogatise. Sidu, mi atona manga kparakpee tipa Yekova fu gu dee fere nika du na ngbarago ani mangisunge Kindo na ri ti aregbo dunduko nga gu sunge i afuhe fere rogo gu bure mai anarogo ho ni bakerehe re. Fuo he wa garã sa kusa, mi atona mbakada pa rogatise na Ethel, nga guri naima du na nyemu ka mangasunge ni bakerehe fu Yekova si ki vura du vurũ nga si ni kpakarakpakaraha furi. Mbu garã Ethel kindi tooni, ri aima kpinyemu gu mokedi nangia Pauro na ri kini idi ka manga ai gupai ri adu na rengba ka mangaha tingba sunge tungusapai wa gu ko amangihe. Ani amangi rogatise rogo Mbirinvuo 1971 na ani ki tona ta kaa biko adungurati ni arogotise.

Ga Ethel aborokporo aadunga na badungu aũborose beyo ho ri aasona ni te, sidu, ri aima manga ariapai wenengai ti ngba sunge ta kaa biko adungurati rogo gu bure mai anarogo ho ni bakerehe re. Ni kpiapai, ho ani anaambakada tirani ni ka ndu ka bi dungurati kina boro bure yo, ani anaaroga nga dungu ahe te. Ani anaazunda aroko ni kina berani na kini mbidi ime di yo. Ani anaari ai guhe awirina anaafuhe furani ani rihe—agu ariahe du rimoho nga iguanas, piranhas, watadu ai guhe i anirengbe ka zio bure yo watadu ime yo. Ho asaani anaadunga ni ya, ani anaarihe rii kpebu. Ani anaamangasunge na kina berani ka ri riahe ho agu ahe i naari riahe na ni anaadunga ni ya. Mi na Ethel ninaabihe nga, pa mbu ani kuraapai na kini mangisunge kina sa fu Yekova, ima undo rani ani da ni gu gire udi yo ho biata. (Batu. 4:12) Ka ani mbunga pa gu weneapai mangi furani tipa ai kurapai te!

Rogo kura uru sa, ho ani aakaraga tirani ni tifuo ani ndu ka bi agu awirina naaraka rogo gu bure mai anarogo ho nikerehe re, gupai amangi rani nga gu mi nipehe ti tonatona gi pangbanga re. Wa kurungba aandu niipo, si arimi tooni kutii ime yo ono ki kuru kuari niipo kurii ime. Si ni wenepai tie  nga, ani avo agu aroko nasa boro ka ni rindongo ku ime yo ya na ani aatiwanga kusayo rogo kurungba a te. Ono ime aima hi gaani kurungba. Ani auka gaani ariahe kusayo rogo ahu pasa riahe na ani ki tona ka tuda ime kusayo rogo kurungba na agu ahe re.

Sidu, riahe ho nanye berewe berani te, ani atona ba atĩo wa ani aandu bangiri ime. Ono ani aaziongo he te. Sidu, ani amangi kparakpee fu Yekova ko fu gu riahe furani nga ga gu uru re. Nibasa tifuo ani mangi kparakpee, kura wirina aba pio ku ime yo na ki zi bakiki tĩo nga guru naima rengba na ani wa ani adu bisue ani ki riru rogo gu yuru re na ki mbiki.

Agarã bisue tingbafuo ta kaa biko adungurati kina sa, mi na Ethel aandu ka gbia gu maku ani aainongo ho nga ani nika gbiaha ya—ani aandu ka da ni avunguagude. Mi aima du na ngbarago ka gia gu pangbanga re, ono mi aainongo wai gupai re nika du na maapai kurii gaani raka te. Mi na Ethel aima du na bakere nyemu ka nye tingba sunge Kindo ti aregbo dunduko ka si arengbe wo. Ani avungu wirani nga Ethniël rogo 1976. Na ani ki vungu wirani nga, Giovanni, tingbafuo agarã ue na beberehe kusa.

Mbiko gu zingo naadu ti gu regbo re Suriname yo, be-basunge amangi mbakadapai tipa mi naandu kindi kumbatayo kaa mangasunge ni babi adungurati wa mi aasonosa awire. Ho awirani adu ni kindi ni rukutu agude, i afu gu sunge fere nga mi naangera kurii agu adagbarago naadunga na dungu adungurati rogoho ya. Gipai re ambu gene fere tipa mi naamangasunge ta kaa biko adungurati vuru aposo yo ue rogo diwi yo na kini di yangada gu regbo re kaa mangasunge abazakigene rogo gu dungurati i akedi rani ku rogoho. Ethel gbiati awirani anaagasa re agasa ho mi anaandu ni kaa biko agu adungurati naadu mbembedi na kpurani. Ono tie, ho mi anaandu ni kaa biko agu adungurati nanindu rogo gu bure mai anarogo ho ni bakerehe re na kaa manga gu bakere adunguratise naanidu rogo gu ba re, mi anaandu nisare.

Si aaida mi mbakadi gimi apai wenengai tipa wa ka mi mangi gimi asunge dunduko. Mi adiberã nga mi nikaa manga gaani wisigopai nga ga aborokporo na aposo dunduko. Ho mi anaandu ni kaa biko agu adungurati naadu rogo gu bure re, Ethel anaamanga gu wisigopai nga ga aborokporo na awirani kporo yo. Ono dedede, ho rengba anidu ni, ani anaamangapai kina sa wa aborokporo. Mi gbiati Ethel anaamanga agu apai amanga a nga ga zambuasitise na awirani—ani anaangi ambaro watadu ka ndu kaa biko gu wene aba naadu pati kpurani. Dedede, mi anaara yuru gii regbo yo mbiko mi anaambakada agu asunge nga ga dungurati. Na wa Ethel angia gu wene sino dee i nape pa ri rogo Asanza 31:15, ri anaaguari ngbatutu wiso na  ki bihe nga ani ima geda gu veresi nga ga uru kina sa wa aborokporo na ki ri riahe nga ga wiso kina sa mbata fu awirani ndu ku sukuru yo. Nairiwo gu tambuahe du mi na ni tipa gu bawene sino du ti diare nga ga mbupa gari apai dunduko na ki undo re mi mangi agu asunge Yekova nafuhe fere!

Wa ani angia avunguagude, ani aima manga nyanyaki asadatise tipa ka undo awirani i kpinyemu Yekova gbiati gu sunge tungusapai nga ga aKristano. Ani aaida awirani sia mangasunge Kindo ti aregbo dunduko ni gayo sunge, ono angianga mbiko ani aaida i mangihe wo ya ono mbiko si angia gayo siapai. Ani anaanyakasa pa gu ngbarago du ti mangasunge Kindo ti aregbo dunduko fuyo. Ani anaape pa agu akpakarapai ape fuyo a duho, ono ani anaanyakasapa wai Yekova naundo rani na ki fu maku furani wangia ani aborokporo. Ani anaabi gupai nga, awirani zi bakure na agu aboro namaa Yekova ni bambatapai rogoho gayo raka yo.

Yekova aangerafuo gaani azingo dunduko wa ani aasonosa agude. Nirengo, mi anaamanga ai gupai mi anirengbe ka mangaha tipa ka ngerafuo gimi aborokporo. Agu apai namangi re rogo gu bure mai anarogo ho ni kerehe re wa mi angia gu bazakigene nangia bakuparanga ayugu gupai fere nga, si naida mi naamanga mbakadapai amanga kaa banda marã tipa agu ahe nga ga borose ani adu na zingoho. Ono wa vura duhe nga ani anaamanga ai gupai na omerani dunduko ani anirengbe ka mangaha, ti kura aregbo, ani anaadunga na agu ahe ani anaaidaha te. Ti agu aregbo re, mi aima ida kuti gupai nga, Yekova aima undo rani. Ni kpiapai, naatona rogo 1986 kuti 1992, agu atagbagapai nga ga birĩ-zogarago aamanga Suriname yo. Rogo agu agarã re, ti kura aregbo, si aima kpakara ka gbia agu ahe boro aidaha tipa raka. Wa si avura du wo, Yekova aafu agu ahe re afu furani.—Mt. 6:32.

Rogo gaani raka yo naabaha, Yekova ninaangera fuo rani ti aregbo dunduko na kini undo rani ani du na ngbarago na ki rengbe kina be agu ahe du berani. Awirani ima sarani ani du na bakere ngbarago na ani na bakere tambuahe nga ani arengbe ka sonosa yo i irisi Yekova. Ani na bakere ngbarago a nga i asia ka maa sunge Kindo ti aregbo dunduko ni gayo sunge rogo raka yo. AEthniël na Giovanni ima nyasa kura agu asukuru nga ga siokrasia na i na adiayo namangasunge awere rogo gu be-basunge du Suriname yo.

Mi na Ethel ima gbinza awere, ono ani namangasunge kindi fu Yekova ni kparakpara abazakigene. Dungu apai du tirani ani amangaha na gipai re sa gupai nga ka mi gbianga regbo tipa ka wirika wai ka guzo ya! Ono mi abiranga tire te. Ka gumba guhe nga rengo, ho mi angera ni kusayo, gu diaberã mi amangihe mbure na garãre kindi tooni ka maa sunge Kindo ni gu sunge mi nika mangaha rogo gimi raka yo angia bawene diaberã kisusi nga gu mi arengbe ka mangaha.