Si gu ku mbatayo

Mo gu kuti tangaratangara ariihe

Oni Ini Gipai Re?

Oni Ini Gipai Re?

Ya mo boro aduho nzunzu nga Morudekai?

GU YUDO rimoko angia Morudekai amangi nyanyakipa pai rogo gu pangbanga yo du rogo gu kitabu nga ga Ziazia kekeapai nga Esetere. Ko angia gu Yudo i aziko naamangasunge kua gu bakindo yo nga ga aParaso ko. Gipai re amangi bara ti tonatona bisue kama agarã Mbata fu Batikayo Kristo “ti rago [Bakindo] Asuerose.” (Aboro ini gu bakindo re areme ti gu rimo nga Zeresi gu Bambata Ko.) Morudekai naarugusi gu taburõ naadu tipa ka imo bakindo. Bakindo adu na bakere tambuahe, na bakindo amangi mbakadapai i fu irisa fu Morudekai ku bangiri aboro gbaiga. Kusa, tingbafuo kpio Amana nga gu boro nangia vura Morudekai na gu kura aYudo, bakindo akiisi pa Morudekai ni maa ko ko ni bazogo. Gu pagbia i afuhe fu Morudekai re asako ko ru ndiko nga gu nabatasi agu aYudo naadu tii gu zogarago nga ga aParaso ti imo tunga aYudo kusayo kpäkäyä.—Esetere 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

Abakeke kuru apangbanga bara ti tonatona 20 kama agarã ape gupai nga, gu kitabu nga ga Esetere nga kungbo pangbanga, pai ho namangi wo te, na boro aadunga a ho nangia Morudekai te. Ono tie, rogo 1941, agu aboro nageteka kuru ahe sende yo abi gu gopai nasongoda gupai du rogo Baibiri yo tipa Morudekai. Ginipai i abihe?

Abawisigipai abi gu kuru kekeapai nga ga aParaso nafura tipa kumba rimoko angia Marduka (du rogo Pazande nga Morudekai). Ko aamangasunge ni bangere-kurii sunge, si nangera wa ka i ya ko aangerafuo sunge marã rogo gu gbata nangia Susana. Arthur Ungnad, nga bangbasia bainipa kuru apangbanga Asia ku uroyo, atingidi gupai nga, “gere nga gu yangada regbo i nafura tipa Morudekai rogo gu waraga yo angianga ga Ziazia Kekeapai ya.”

Tingbafuo gu tingidapai nangia ga Ungnad, wene abawirikipai aima sa dungu akutu gu kura kekeapai nga ga aParaso. Ho i agbarasi gu gbata re ni, agu ahe i abihe rogo gu baigo ahe nadu mbembedi na ngapa gu gbata re angia gu seke-seke ambia nangia ga Parasapori. Gu seke-seke ambia naadu ti regbo gu zogarago nga ga Zeresi gu Bambata Ko. Si adu rogo pa aboro Eramo na si adu na dungu arimo nga gu du rogo gu kitabu nga ga Esetere. a

Gu rimo nga Morudekai (Marduka) wai si adu ti ga aParaso kuru kekeapai

Dungu gu kekeapai nadu ti seke-seke ambia nangia ga Parasapori adu na gu rimo ti ni nga Marduka, namangisunge ni bakeapai kua bakindo Susana yo ti regbo gu zogarago nangia ga Zeresi gu Bambata Ko. Gu kura kekeapai sa naadu ti seke-seke ambia re asakipai tipa Marduka nga ko nangia ba-safugo. Gi futufutu apai re ima rẽ na gupai Baibiri apehe tipa Morudekai. Ko angia gu bamangisunge i asia ni ni naamangasunge ngbanga kua Bakindo Asuerose yo (Zeresi gu Bambata Ko) na si nangera wa ko aape kandara afugo ue. Morudekai anaasungo dedede ngbadimo kua bakindo Susana yo. (Esetere 2:19, 21; 3:3) Gi ngbadimo kua bakindo re adu ni bakere bambu, yo agu aboro naamangasunge ngbanga yo anaamangasunge ni.

Dungu awiratise duho dagba gu Marduka nga gu ko fura yo tipa ko rogo seke-seke ambia na gu Morudekai fura yo tipa ko rogo Baibiri yo. I araki kina ti bangisa regbo sa na rogo bangisa rago sa na i aamanga kina bangisa sunge sa rogo bangisa rago sa. Agi awiratise re kodihe na agu ahe agu aboro ni na geteka kura ahe sende yo abi re, nafura kina tipa gu Morudekai fura yo tipa ko rogo gu kitabu yo nga ga Esetere.

a Rogo 1992, gu bakerepa bayugupai nga Edwin M. Yamauchi akeke arimo bawe rogo gu kekeapai nga ga Parasapori nga gu du a rogo gu kitabu nga ga Esetere.