1-3. (a) Tipagine rengbe ani kadu na kido ti ni nga ani rengbe arengba kada ni abakurea Mbori? (b) Gini aboro ani ka wisigopai tipa yo rogo gi kekeapai re?

ZIAZIA KEKEAPAI fura bara biata tipa Abarayama ya ko angia bakurea Mbori. (2 Peka 20:7; Yes. 41:8; Yak. 2:23) Nirengo, kina gu ruru kumba re sa nga gu boro Ziazia Kekeapai nafura tipa ni wa gure. Ya mo si naida ani berẽ gupai tie nga, Abarayama nga gu yangara boro naada ni bakurea Yekova? Oó, mbiko Ziazia Kekeapai nayugo gupai nga ani dunduko niima rengba kada ni abakurea Mbori.

² Fugo Mbori ima hi be agu apangbanga nga ga agu akumba na adee nga aguyo nagunde ti Yekova na ki moi idapase kutiko, na ki da ni wene abakureako. (Oni gedi Atambuahe 25:14, NW *.) Gu mokedi nangia Pauro akepai tipa gu bakere “adezire” nga aguyo naadu ni abakurea Mbori. (Eb. 12:1) Agi adezire re dunduko nangia wene aboro ni bakiakia.

³ Ani furanga awere tie sirisiri tipa wene abakurea Yekova biata i nafura tipa yo rogo Ziazia Kekeapai. Ani nika wisigopai tipa (1) Ruta, nangia ruru paranga dekurugbo ni boro Moaba; (2) Izikiya, nangia  gu ruru bakindo nga ga Yuda; na (3) Maria, nangia navungu Yesu na ni boro umbasitise. Ginipai rengbe ani ka wirikaha nibi wai i ni basasa amangi pabakure na Mbori?

4, 5. Gini nyanyakipa diaberã si aidi Ruta mangihe, na tipagine pamangaha anyaki ti ni furi? (Oni bi gu sura du ti tonatonaha.)

⁴ Ani bingo adekurugbo biata awere ngba bangirani, gayo aroko naya be wege wa i andu ngba gu gene nandu ku rogo gu kpasakpasarago nga ga Moaba. Agi adekurugbo re nga Naomi na adekurugbo awiiri nga Ruta na Orupa. Ani nabi Orupa abi wa ri aguari patiyo mbiko ri ima diaberã ka ga ku Moaba yo yo i abatika ri ni. Naomi ima diaberã tipa ka ga ku ringara kpuri yo nga Yisaraere. Ruta nandu na ri sa, na si nawira wa ri mangi nyanyaki diaberã rogo gari raka yo. Ri ima rengba ka ga fuo gari aborokporo ku Moaba yo watadu ka zio tiri kuti nakumbari nga Naomi na ga ku Betereme yo.—Ruta 1:1-8, 14.

⁵ Ruta aima rengba ka berã nga gari aborokporo gudu Moaba yo, nga nari gbiati kura agumeri nga aguyo niima rengbe ka undo paranga dekurugbo wa ri were. Moaba angia gari ringara. Agu asino naadu yo angia asinori, gu fugo aboro agumbaha yo angia fugori, na agu aboro naadu yo angia kina gari aboro a. Naomi aarengbanga ka kido ri nga ri nika gbia agi apai re dunduko Betereme yo te. Nirengo, ri arugu Ruta ri nye kina ringara Moaba yo. Naomi aagunde nga ri arengbanga ka fu kumba fu dekurugbo wiiri watadu kporo a te. Ginipai ka Ruta amangihe? Ani bingo gu kparakparapai naadu dagba tiri na Orupa nga gu boro ‘nakaraga tiri koyo du gari aboro ni, na koyo du gari ambori ni a.’ (Ruta 1:9-15) Ya mo Ruta aaida ka karaga tiri a fuo gu kungbo ambori nga ga gari aboro? Oó, ri aidanga ha te.

6. (a) Gini siapai nga ga tatamana Ruta amangihe? (b) Tipagine Boaza afura ti ni tipa Ruta nga ri naoka tiri kutii popo Yekova yo?

⁶ Si nawira wa Ruta ainipai tipa Yekova Mbori be kumbari nakpi watadu be Naomi. Yekova aadunga wa agu ambori nga ga Moaba yo te. Ruta aima ino gupai nga Yekova naida ri kpinyemuko na kini irisiko. Ono tie, gari inohe aakiongo te. Si aaida ri mangi diaberã. Wai du ka ri asia Yekova ni gari Mbori? Ruta amangi gu siapai nga ga tatamana. Ri aya fu Naomi wẽ: “Gamo aboro nikangia kina gimi aboro, ga Mbori ki ngia kina gi Mbori a.” (Ruta 1:16) Gu nyemuse Ruta adu na ni tipa Naomi nazeresa kina ngbarani, ono gupai paha anyaki gbe nga gari nyemuse tipa Yekova. Kusa, Boaza atambua Ruta tipa oka tiri kutii popo Yekova yo. (Oni gedi Ruta 2:12.) Gipai re natingida rani na pa gu wiri tooni zire nagbu kutii popo avunguru yo. (Tam. 36:7; 91:1-4) Yekova ada wa kina avungu Ruta furi. Ko afu mosoro furi tipa gari idapase, na ndupai aadunga ho tipa ri bira tiri tipa gari diaberã te.

7. Ginihe rengbe ka undo agu aboro nagunde ti kpara gayo raka fu Yekova?

⁷ Dungu aboro nawirikapai tipa Yekova ono i aidanga ka sako ni gayo bagbuko te. I aidanga ka kpara gayo raka fuko na ki zi bapatiza ki da ni gako amoyambu te. Kangia mo nagunde agunde tipa ka kpara gamo raka fu Yekova, ya mo mo asananga tiro nga tipagine du? Aboro dunduko duadu na gayo ambori ti ni watadu kura ahe. (Yos. 24:15) Tipagine ka mo asianga gu Mbori rẽ tipa fu irisa fuko ni gamo bagbuko ti ni ya? Kparatise fu Yekova nga gu wene gene rengbe mo ka yugopa gamo idapase kutiko. Ko nika undo ro aundo mo raki ringbisihe na gamo diaberã na ki undo ro mo dibe agu akpakarapai rengbe ka kura. Gere nga gupai Mbori amangihe fu Ruta.

8. Oni penga gupai naadu tipa Izikiya.

⁸ Apai aadunga tipa Izikiya wagu si adu tipa Ruta te, i abatika ko ku rogo gu ngbatunga rikaaboro naima kparatiyo fu Yekova. Ono anga aYisaraere dunduko naaraka ringbisihe kuti  gayo kparatise te. Ba Izikiya nangia Bakindo Aza angia gbegberẽ boro. Gu gbegberẽ kumba re asa gu kindo nga ga Yuda si tona ka irisokpiahe, na ki birikosi gu ga Yekova yekaru naadu Yerusarema yo. Si ima kpakara ka ino wai apai adu fu Izikiya mbu ko ni gude, mbiko bete awirinako akpi gbegberẽ kpio, nga i azo yo ni ungayo ni motumo fu kungbo ambori!—2 Aba. 16:2-4, 10-17; 2 Peka 28:1-3.

9, 10. (a) Tipagine si arengbe arengba ti ni kadu taata fu Izikiya ko zingi? (b) Tipagine si aidanga ti ni ani zingi kuti Mbori ya? (d) Tipagine ani arengbanga ka ya ti ni wẽ gu mangapai nga ga gaani aborokporo rengbe ka diaberã tipa gaani raka kumbatayo ya?

⁹ Si aima rengba Izikiya sono kidu ni gu kere zingizingi boro sa gii ni kuti Mbori. Gu kura aboro du rogo akpakarapai naabihe nga i na kina ndupai beyo tipa ka ‘zinga kuti Yekova’ watadu ka zinga kuti gako riigbu. (Snz. 19:3) Na aguyo idi kuti gupai nga gu gbegberẽ apai naamanga rogo gayo ngbadimokporo nasayo i raki gbegberẽ raka, isoke ka manga kina gu bangisa gbegberẽ apai avunguyo anaamangaha. (Yeze. 18:2, 3) Ya mo gu ngbatunga abipai re ni ruruhe?

¹⁰ Gu pangbanga du tipa Izikiya nafu karagapai furani kuti gipai re nga: Wagusa te! Wene ndupai ho rengbe ka sarani ani zingi kuti Yekova te, mbiko anga ko nga mburu gu gbegberẽ apai namanga aboro areme rogo gi gbegberẽ zegino re te. (Eyo. 34:10) Nirengo, ga avunguagude mangapai ima rengba kadu na wene sangbanaha kurii awiriyo watadu ni gbegberẽhe. (Snz. 22:6; Koro. 3:21) Ono gipai re ayugongo gupai nga gu mangaapai nga ga ga boro aborokporo nadiaberã tipa gani raka te. Kuba gure, Yekova ima fu wene gamahe furani, nga ka sia ka manga gupai ani aida ka mangaha gbiati gu ngbatunga boro ani aida kadu nga ni. (Pa Rug. 30:19) Wai du Izikiya asia mangasunge na gu gamahe re?

11. Ginihe naasa Izikiya ko du ni wene bakindo nga ga Yuda?

¹¹ Wa si avura du nga Izikiya angia wiri gu gbegberẽ bakindo nangia ga Yuda, ko asono na ki da ni wene boro gbe. (Oni gedi 2 Abakindo 18:5, 6.) Nirengo, ga bako mangapai aangbanga te, ono gu kura aboro kinaho ko aima rengba ka wirika gayo mangapai. Ti agu aregbo re, Yesaya angia nebi kina wai Mika na Osea adu. Ani rengbe ka berã kina wai Bakindo Izikiya anaamaa berãko nyanyaki tipa gu nyanyaki afugo nangia ga gi ruru akumba re, na kini  mbugene fu ga Yekova rugute si rimi ku ngbaduko yo. Sidu, Izikiya amangi ome tipa ka dia gu gbegberẽpai kusayo bako amangihe. Ko amangihe wo ni giriso ko yekaru, ka zungodihe tipa ga aboro ingaapai, na ki gbarasi gu ga apagano akpiahe rogo arago ni bakiakia na agu naaturũ aturo a. (2 Peka 29:1-11, 18-24; 31:1) Ho ko agbia tiko ni na kpakaraapai, wa ho Saneriba nangia bakindo aSuro aaserekpo pa zubo Yerusarema ni, Izikiya adu na wingbaduse gbiati idapase. Ko akido kuti Mbori tipa ko batasi ko na ki nyakasi gako aboro rogo fugoyo na kpiapai. (2 Peka 32:7, 8) Kusa, ho si aidi fu rugute ni fu Izikiya tipa gu biapai nga ga rukö naadu tiko, ko aumbasi tiko na ki saberã ko. (2 Peka 32:24-26) Si tie ziazia nga, Izikiya aambunga agu apai namangi tipa ko mbata kusayo si gberesipa gako raka kumbatayo te. Kuba gure, ko ayuguhe nga ko nga bakurea Yekova na kingia wene kpiapai furani tipa ka wirika ko.

12. Wakina Izikiya, wai du aboro nada areme ni abakurea Yekova?

¹² Wa duhe nga ani naraka rogo gu kere zegino adunga nyemuse rogoho re ya, iˈiriwopai ngaha te ka bi gupai nga dungu agude nasona zanga gu wene bandahe nga ga avunguyo. (2 Tim. 3:1-5) Dungu aKristano areme i abatikayo ku rogo agu ngbadimokporo naima du na kere akpakarapai rogoho, ono i aima sonosa wene pagume na Yekova. Wakina Izikiya, i nayugoho nga agu apai naadu tipa yo kusayo si adianga berã tipa gayo raka kumbatayo te. Mbori ima fu gamahe nga ga ranirii furani, na si nga gaani momu tipa ka mangasunge na gu gamahe re tipa ka zio tirani kuti Yekova na ka ye na fu taarimo fuko wagu Izikiya amangihe.

13, 14. Tipagine si angera ti ni wa ga Maria sunge aima kpakara, ono wa si avura duwo, gari karagapai adu wai kuti afugo Gaburere?

¹³ Kama agarã fuo rago Izikiya, paranga dee ni Yuda rogo gu gbata nga Nazareta adu na umbasitise na ki sonosi wene pagume na Yekova. Boro ho rogo zegino nagbia ngbatunga wa gu re te. Si adu nga ri nika du na mobara, ki batika gude, na ki sonosi bangisa Wiri Mbori! Mo berẽnga kina pa gu kido Yekova adu na ni tipa Maria, nangia wiri Eri, tipa kadu na ngbatunga kido wa gure kuti ri. Ono ginipai Maria amangihe ho ri agi pa gu sunge re ni ni bambataha?

¹⁴ Si taata tipa ani berẽ kina kurii gu ga Maria iˈiriwo momu re zanga berãkurii agu abakabangirise ri adu na ni tipa gi sunge re. Ga Mbori maraika nga Gaburere ape gupai furi nga ri nika du na mobara ngba iˈiriwo gene, zanga ri kodiba na kumba. Gaburere ayanga fu Maria wẽ ko nika ndu fuo gari aborokporo gbiati gari amurakporo tipa ka pepa ndu gari mobara fuyo te. Ginipai ka i arengbe ka berãha? Maria aima rengba ka berã tigaha nyanyaki tipa gu kumba napazua ri nangia Yosefa. Wai du ka ri asako ko ini gupai nga wa vura duhe nga ri na mobara, ri kindi niruru ri fuko? Kurigure, gu nyanyakipa sunge si adu  nga ri nika mangaha nga ka sonosa bangisa Wiri gu Mbori nga Bahe Kisusi, ka ngerafuo ko, gbiati ka raba ko! Ani arengbanga ka ino agu abakabangirise dunduko naadu berã Maria yo ho Gaburere aafura ni na ri te. Ono tie, ani ini gupai nga ri akaragapai ki ya: “Mo ngére, ga Gbia kanga nga mi; i mángi he fere wa gu mo agumba.”—Rk. 1:26-38.

15. Tipagine du ga Maria idapase adu ti ni ni iˈiriwoho?

¹⁵ Ya mo si airiwongo ka bi gu idapase nga ga Maria te? Ri angia gu kanga naima ida ka manga gupai baira ri aida ri mangihe. Maria ambu gari asia apai dunduko fu Bairari nga Yekova. Ri aaida ka mangasunge fuko kina rogo gu gene ko aabihe ni wenehe. Wari gari idapase ayeni? I avunganga boro na kina idapase te. Si nga guhe kina boro nitini amanga ome ka gbiaha na Mbori ki fu maku funi. (Gara. 5:22; Ef. 2:8) Ya mo gopai ho nayugo na ni nga Maria aima manga ome tipa ka nyakasa gari idapase? Ii, si kinaho. Ani bingo wai ri adegeturi na wai ri afura.

16. Ginihe nayugo na ni n ga Maria angia wene nadegetue?

¹⁶ Wai Maria adegeturi. Ziazia Kekeapai naruga rani nga ani ‘ipisi tirani ka gia pai, ki rõasi tirani tipa gumba pai.’ (Yak. 1:19) Ya mo Maria angia gu boro nadegetuni wenengai? Kina boro wo duhe. Gu wene pangbanga nga ga Ruka pe gupai furani bara ue nga Maria adegeturi wenengai kuti agu afugo nga ga toro na kusa ri adi regbo tipa ka berãkurii gupai ri agihe. Ti gu regbo i avungu Yesu, ababanda akandoro ape gupai amaraika apehe fuyo fu Maria. Fuo agarã 12 kusa, wa Yesu avura du kindi ni tooni gude, ko ape gupai nga ga toro naima du na nyanyakipaha. Rogo agi apai re nabaha, Maria adegeturi, ki tingidi agu apai namangi, na ki berẽ nyanyaki kuti agu apai ri agihe.—Oni gedi Ruka 2:16-19, 49, 51.

17. Ginipai rengbe ani ka wirikaha tipa Maria nibi wai ri afura?

¹⁷ Wai Maria afura. Ngenga agu afugo Maria du rogo Ziazia Kekeapai te. Gu fugori du ni gbangaha, si gudu rogo Ruka 1:46-55. Agu afugo re nayugo gupai nga Maria aima ino Ziazia Kekeapai wenengai. Agu afugori re nayugo kina gu ngbatunga afugo Ana apehe rogo gari kparakpee, nangia navungu gu nebi nangia Samuere. (1 Sam. 2:1-10) Maria afura tipa apai wa bara 20 ku rogo Ziazia Kekeapai yo. Si tie ziazia nga, ri angia gu dee naafura tipa agu apai nga ga toro. Nirengo, rago aima ngba tiri tipa ka fura tipa gu rengo ri awirikihe be gu bakere bakurea ri nga Yekova Mbori na Fugoko.

18. Rogo gini gene rengbe ani ka wirika ga Maria idapase ngbaha?

¹⁸ Wakina Maria, Yekova ima rengba ka fu sunge furani ani ki bihe nga si ni kpakarakpakaraha. Wakina ri, ani mbu tirani ku be Yekova, na kini kido kutiko nga ko nika mangapai amanga furani. Ani rengbe ka wirika ga Maria idapase ni dega ani turani kuti gupai ani awirikaha tipa Yekova gbiati gako ringbisapai, na ni berã ani kurii agu arengo nga ga toro, na nipe ani agu apai ani awirikaha fu kura aboro na ngbarago.—Tam. 77:11, 12; Rk. 8:18; Rom. 10:15.

19. Wa ani awirika gu wene akpiapai nga ga agu aboro naadu na idapase, ginihe rengbe ani kadu na kido tipaha?

¹⁹ Da rengbe ka ti kango gupai nga Ruta, Izikiya, na Maria aangianga abakurea Yekova kina wai Abarayama adu mbata fuyo te? I gbiati agu aboro dunduko du dagba gu dungu “adezire” naadu mbata, gbiati gu kura ruru aboro, i aima gbia ngbarago ti gu bakere momu nga ga du ni abakurea Mbori. Ani wirikanga gu kpiapai awirika nga ga idapase re. (Eb. 6:11, 12) Ka ani mangihe wo, ani rengbe kadu na kido nga ani nika gbia gu bakere mosoro nga kadu ni wene abakurea Yekova nyeanye kindi!