1. Ginipai si aida gu Kristano nga kumba mangihe tipa kadu na diabese?

 BAKINDO Davide ape gupai fu Soromo nga: “Mo dú nyanyaki, ki yugu tiro ni kumba.” (1 Aba. 2:1-3) Gi rugute re na nyanyakipaha areme fu agu akumba dunduko naida ka wirika Yesu. Tipa ka mangaha wo, si naida i nigisangba ga Yekova arugute na kini mangipai kuti gu bangua arengo nga ga Baibiri rogo gayo raka yo nabaha. (Rk. 2:52) Tipagine duhe ti ni ni nyanyakipa pai fu agu aparanga awirina nga akumba i da ni agu aKristano naima nyaka rogo toro yo?

2-3. Tipagine duhe ti ni ni nyanyakipa pai fu gu paranga wirina nga kumba ko du ni gu Kristano niima nyaka rogo toro yo?

² Gu Kristano nga kumba na dungu asunge be ni rogo riikporo na rogo dungurati. Zanga kapa, gu paranga awirina nga akumba naberãpa agu asunge aberã rengbe kadu beroni kumbatayo. Oni ima rengba ka berãpa gu sásá nga ga abazakigene, moundo abaakumba, na kusa, ki da ni bakumba rogo dungurati. Oni ima rengba ka manga rogatise na ki vungu agude a. (Ef. 6:4; 1 Tim. 3:1) Tipa kada ti agi asásá re na kidu na diabese, si naida oni du ni agu aKristano naima nyaka rogo toro yo. b

³ Ginipai rengbe ka undo ro mo da ni gu Kristano niima nyaka rogo toro yo? Abirĩ mangapai kinaho nga gu si aida mo wirikihe na ki ini mangaha wenengai. Ginipai tie rengbe mo ka mangaha awere tipa kadu na diabese kumbatayo rogo agu asunge yo mo nikaa mangaha?

4. Wari gu rengbe mo ka gbia wene akpiapai ni ka wirikaha? (Oni bi sura a.)

⁴ Mo sia wene akpiapai ka wirikaha. Baibiri na dungu akpiapai rogo yo nga gu paranga akumba narengbe ka wirikaha. Agu akumba nadu bakuru kusayo adu na dungu asunge beyo i anaamangaha na kini ngerefuo ga Mbori aboro. Mo ima rengba ka bi wene kpiapai dagba agu awirina niima nyaka toro yo nga aguyo du rogo gamo ngbadimokporo na rogo gamo dungurati. (Eb. 13:7) Na bawene kpiapai kinaho a nga ga Yesu Kristo. (1 Pet. 2:21) Wa mo nikaa wisigo agi akpiapai re sirisiri, mo berẽkuriipa agu asino du ti agi akumba re nga gu ngba tiro. (Eb. 12:1, 2) Na mo ki diberã tipa wai mo nika wirika agi akumba re

5. Waigu rengbe mo ka sonosa gu sino nga ga sia pa apai, na tipagine duhe ti ni na nyanyakipa ha? (Atambuahe 119:9)

⁵ Mo sonosi gu sino nga ‘sia pa pai’ na ki kakutini. (Snz. 3:21) Gu boro du na sia pa apai amanganga pai ni kina boro ipo te, ono ni na berã mbata wenengai kuriipa pai mbata fu ni diberã ka mangaha. Sidu, mo wiriki wai ka manga gipai re na kini ndu kumbatayo kindi kaa mangaha. Tipagine? Gi zegino re hi be agu aparanga akumba nga aguyo namangapai kina kuti agu apai i akpinyemuhe, na i ima mbu gipai re si du na ome kurii agu apai i amangaha. (Snz. 7:7; 29:11) Agu apai du rogo terevizioni, avidio, Internet gbiati aũfugo dagbase ima rengba kadu na ome kurii wai mo aberã na kini mangipai. Ono waigu rengbe mo ka wirika wai kadu na sia pa apai? Ni bambataha, mo wiriki wai rogo Baibiri yo Yekova aberã na gako abipai, na fuo gure, mo ki berẽkuriipa ndu gupai duhe ni wenepai ti ni foro mo mangi gupai ko apehe. Na mo ki mangipai na gu bangua arengo re tipa si undo ro mo mangi agu adiaberã nika sa ngbarago ti Yekova. (Oni gedi Atambuahe 119:9.) Ka mo wiriki wai ka berã ngba gi gene re, si nika undo ro ni bakerehe tipa mo da ni gu Kristano niima nyaka rogo toro yo. (Snz. 2:11, 12; Eb. 5:14) Mo berẽnga pa wai gu sino nga sia pa apai nika undo ro rogo abangiriba ue: (1) ho mo amangapai ni na agu awirina nga adee na (2) ho mo amanga adiaberã ni tipa gu roko mo aida ka voho na wai mo nikaa mbakada tiro.

6. Waigu sia pa apai nika undo gu paranga wirina nga kumba ko yugu irisa fu agu awirina nga adee?

⁶ Gu kumba wiriki wai ka berã wa gu Yekova berã nayugo irisa fu adee. Ni kpiapai, paranga kumba ima rengba kadu na nyemu ka inido gu wirina nga Kristano nga dee wenengai na  gbegberẽpai ho duti gipai re te. Ono tie, gu paranga wirina nga kumba du na sia pa apai wenengai arengbanga ka pe gupai singia ka ke gupai watadu ka manga gupai nika sa gupai nga gu wirina nga dee berẽ gupai nga ko naida ka manga rogatise na ri te. (1 Tim. 5:1, 2) Ka si du nga ko na mbakadapa rogatise na wirina, si naida ko banda pa rimo ri ni zanga du kina yo nisayo rogo ba, si naida kura boro du adu rogo gu ba re.​—1 Kor. 6:18.

7. Waigu sia pa apai nika undo paranga kumba ho ko amanga asiapai ni tipa gu roko si aida ko voho na mbakada rise?

⁷ Gu kura gene paranga kumba ayugo gupai ngbaha nga ko na wene sia pa apai nga gu gene ko avo roko ngbaha na kini mbakadi riko. Dedede, agu aboro nakusa vovo aroko, na irisa tipa Yekova te, na i naraka wasiwasi raka. Agu aroko i ambakadaha ima rengba kadu ni agu aroko na gbida boro watadu gu nasa kumba ninaangera wa dee. Ho gu paranga wirina naasada ka da ni nyanyaki Kristano rogo toro yo asia gu roko ni ni aida ka voho, si naida nimangisunge na gu bangua arengo nga ga Baibiri watadu gu wene kpiapai nga ga awirina rogo dungurati tipa ka sia gu roko ni nika voho. Ni ima rengba ka sana ti ni nga: ‘Ya mo gimi asiapai nayugo gupai nga mi naberã wenengai na kidu na irisa fu kura aboro? Ya mo gu gene mi avo tire ngbaha nasa gupai nga aboro idi kuti gupai nga mi nga irisi Mbori?’ (1 Kor. 10:31-33; Tito 2:6) Gu paranga wirina nga kumba du na wene sia pa apai agbianga irisa sa kina be agu awirinani nga akumba na adee te, ono ni nagbia irisa agbia a be gu Bani du ngbangbaturũ yo.

8. Waigu rengbe gu paranga wirina nga kumba kadu ni gu boro aboro akido kutini?

⁸ Mo du ni gu boro aboro akido kutini. Gu paranga kumba aboro akido kutini namanga gani sunge nabaha wenengai. (Rk. 16:10) Oni bingo gu bawene kpiapai nangia ga Yesu. Ko aadunga ni gu boro nanaangera nga fuo gani sunge ya te. Kuba gure, ko amangi agu asunge dunduko Yekova afuhe fuko, na ti gu regbo si adu ni kpakarakpakaraha ka mangaha. Ko aima kpinyemu aboro​—gbe gako abawiriki​—na ko adu regerege tipa kafu unga ko tipa yo. (Yo. 13:1) Ni wirika mo Yesu, mo mangisunge nyanyaki ka digiso agu asunge dunduko i afuhe foro. Ka si du nga mo ainongo wai ka mangaha te, mo du na umbasitise ki sana agu awirina nyaki rogo toro yo i undo ro. Ka mo rengbenga kina be manga tooni pai ya. (Rom. 12:11) Kuba gure, mo mangi gamo sunge na ki digisi manga gamo sunge “wa manga ha fu Gbia, wa fu aboro te.” (Koro. 3:23) Kina rengo ngaha nga, rengberengbe boro nga mo te, sidu, mo du na umbasitise na ki idi pa ai gu ingahe ka mo mangihe.​—Snz. 11:2.

9. Tipagine si aida gu paranga wirina nga kumba wiriki gu sunge ti ni rengbe ka undo ni?

⁹ Tipa kada ni gu Kristano nga kumba niima nyaka rogo toro yo, mo sonosi gu birĩ-sunge rengbe ka undo ro. Gipai re nika undo ro mo mangi agu asunge i nika fuhe foro rogo dungurati, mo gbia gu sunge nika undo ro mo ngerefuo gamo azingo na agu azingo nga ga gamo aborokporo, na mo kidu na wene pagume na kura aboro a. Ani wisigongo pai tipa bete agu abirĩ mangaapai du na nyanyakipaha.

10-11. Waigu rengbe gu paranga wirina nga kumba ka gbia undo ni tini na ki undo dungurati ka si du nga ni wiriki wai ka gedapai na kini kepai wenengai? (Atambuahe 1:1-3) (Oni bi sura a.)

 ¹⁰ Mo wiriki wai ka gedapai na kini kepai wenengai. Baibiri nape gupai nga, boro maku nga gu boro nageda Fugo Mbori na aˈuru dunduko na kini berẽkuriihe dudunguro. (Oni gedi Atambuahe 1:1-3.) Nigeda ni Baibiri dedede, ni naye ka ino gu gene Yekova aberã ngbaha, na si ki undo ni ni ini wai ka mangapai kuti gupai du rogo Ziazia Kekeapai. (Snz. 1:3, 4) Ani naida na ngbatunga agi akumba re rogo dungurati. Tipagine?

¹¹ Awirinarani nga akumba na adee naida na ngbatunga agi akumba re nga aguyo rengbe ka yugopai na kini fu arugute vuru Baibiri yo. (Tito 1:9) Ka si du nga mo na gedapai na kini kepai wenengai, mo nika duadu na rengba ka mbakada gumbapai na kini fu agu akaragapai nika undo ka nyakasa gayo idapase. Mo nika du a na rengba ka keka memeapai ti regbo gamo wisigopai, na wa mo nikaa degaturo kuti agumbapai ti regbo adunguratise nga ga dungurati na ti regbo bakere adunguratise. Agi apai mo akekaha re nika undo ro mo nyakasi gamo idapase na ki ngarasi kura aboro.

12. Ginipai nika undo ro mo du na rengba kaa fura na aboro wenengai?

¹² Mo wiriki wai ka fura na aboro wenengai. Si naida gu Kristano nga kumba wiriki wai kaa fura na aboro wenengai. Gu kumba nafura na aboro wenengai nadegatuko na ki rugutiko na agu aberãpai na abipai nga ga kura aboro. (Snz. 20:5) Ni naˈasada ka ino wai du woro fugo boro ho ni afura ni, na wai du kpotoni. Ka si du nga mo adianga regbo na aboro te, mo arengbanga ka wirika wai ka manga gipai re te. Ka si du nga dedede, mo nafura na aboro nikeka mo apai kina rogo email, terefuni watadu gu kura aũfugo dagbase, si nika du foro ni kpakarakpakaraha mo fura na aboro ho mo nika gbiayo ni. Sidu, mo asadi ka ngera tipa agene tipa kaa fura na aboro mo nibiyo abi.​—2 Yo. 12.

13. Gini kurapai si aida paranga kumba wirikihe? (1 Timoteo 5:8) (Oni bi sura a.)

¹³ Mo wiriki wai ka gbia marã tipa ka ngerafuo tiro. Si naida gu Kristano nga kumba naima nyaka rogo toro yo duadu na rengba ka ngerafuo ti ni na gani aborokporo. (Oni gedi 1 Timoteo 5:8.) Rogo kura aringara, gu paranga awirina nga akumba ima rengba ka wirika sunge be abayo watadu be gu kura agumeyo. Na rogo kura aringara, paranga kumba ima rengba ka wirika sunge bagaahe zanga gupai nga ni ndu andu ku yunivasiti yo. Ka si vura du nga kina ginipai du, si adu ni wenepai boro wiriki gupai nga gu rengbe ka undo ni nigbia sunge marã. (Amo. 18:2, 3; 20:34; Ef. 4:28) Mo mangisunge nyanyaki na mo ki bi gupai nga mo ima nyaka gupai mo natona mangaha. Ka mo mangihe wo, si nangera wa ka i ya mo nika gbia sunge agbia na ki  bandaha. Agi asino na agi abirĩ-sunge ani nafura tipaha re, na nyanyakipaha fu gu Kristano nga kumba tipa wa ka ni mangi agu asunge wenengai nika du be ni kumbatayo. Ani sakingo pai tipa bete agi asunge re.

14. Waigu rengbe gu paranga wirina nga kumba ka mbakada ti ni tipa kaa mangasunge Kindo ti aregbo dũ?

¹⁴ Mangasunge Kindo ti aregbo dũ. Dungu agu aKristano nga akumba niima nyaka rogo toro yo atona manga sunge Kindo ti aregbo dũ mbu yo kindi ni paranga yo. Mangasunge abazakigene naundo paranga kumba tipa ni ini wai ka mangasunge wenengai na agu aboro du sino yo ni bakiakia. Si naundo ni a ni wiriki wai ka mangasunge ni tatamana na gu marã ni agbia ru na ki mbu kaa gbarasa marã. (Frp. 4:11-13) Gu wene gene rengbe boro ka tona sunge Kindo ti aregbo dũ ngbaha nga ni manga ni sunge moundo abazakigene. Dungu aboro ninaamangasunge ni moundo abazakigene tipa bete regbo, na si naundo yo i du regerege ka tona sunge abazakigene. Tingbafuo i tona sunge abazakigene, i ima rengba ka yamba yo tipa gu kura angbatunga sunge Kindo ti aregbo dũ, kodihe na mangasunge meka arago watadu sunge Betere.

15-16. Ginipai rengbe ka undo gu paranga wirina nga kumba ko da ni moundo abaakumba watadu bakumba?

¹⁵ Moundo abaakumba watadu bakumba. Si naida agu awirina nga akumba du na gu sásá nga ga ka rẽ ka da ni abaakumba rogo dungurati undo agu awirinayo du rogo dungurati. Baibiri nape gupai nga agu akumba namanga ome ka da ti gi sunge re “nakpi nyemu wene sunge.” (1 Tim. 3:1) Mbata fu gu wirina nga kumba da ni bakumba, si naida ni rẽ mbata ka da ni moundo abaakumba. Amoundo abaakumba naundo abaakumba tipa ka ngerafuo awirina rogo dungurati ngba dungu agene. Abaakumba na amoundo abaakumba naundo awirinayo niumbasitise na kini tungusipai. Paranga awirina nga akumba ima rengba ka rẽ kada ni amoundo abaakumba zavura ho du garã yo ni kindi bangbanda 17 na 19. Na gu moundo abaakumba niima rẽ du garã ni tona ti 20 ka ndu kuari ima rengba ka rẽ tipa i sia ni ni bakumba.

¹⁶ Waigu rengbe mo ka rẽ tipa agi sunge re? Baibiri ima fura tipa agu asino si aida mo du na ni. Ono tie, mo tingidi gupai nga agi asino re, mburuhe rii Baibiri na rii gamo nyemuse tipa Yekova, gamo aborokporo, na dungurati. (1 Tim. 3:1-13; Tito 1:6-9; 1 Pet. 5:2, 3) Mo mangi ome tipa ka ino agi asino re ni basasa. Mo kpari fu Yekova tipa ko undo ro mo du na agi asino re. c

17. Waigu rengbe gu paranga wirina nga kumba ka mbakada ti ni tipa kadu ni kumbakudee na ni bariikporo? (Oni bi sura a.)

¹⁷ Kumbakudee na bariikporo. A wa Yesu apehe, gu kura aKristano kinaho nga aguyo niima  nyaka nanye ni abakuparanga. (Mt. 19:12) Ono tie, ka mo sia ka manga rogatise, mo nika dia gu kura sunge nga ga du ni kumbakudee na ni bariikporo. (1 Kor. 11:3) Yekova naida gupai be kumbakudee nga ko du ni wene bakureari na ki undo ri ri nye mbembedi na Yekova. (Ef. 5:28, 29) Agu asino na abirĩ-sunge ani nifura tipaha kusayo rogo gi kekeapai re, wa gu nga sia pa apai, yugo irisa fu adee, na kidu ni gu boro aboro akido akido kutini, nika undo ro mo du ni wene kumbakudee. Mo nika mbakadatiro wenengai tipa ka ngerafuo gamo asunge ni kumbakudee na ni bariikporo.

18. Waigu rengbe gu paranga wirina nga kumba ka mbakada ti ni ka da ni wene baagude?

¹⁸ Baagude. Tingbafuo manga mo rogatise, mo ima rengba kadu ni baagude. Ginipai rengbe mo ka wirikaha be Yekova tipa kadu ni wene baagude? Dungu apai kinaho rengbe mo ka wirikaha. (Ef. 6:4) Yekova ape gupai gbaiga fu Wiriko nga Yesu nga, ko ima kpinyemu ko na ko ima ngba gbe tiko. (Mt. 3:17) Ka mo da ni baagude, si naida mo naakido awiro dedede na gupai nga mo ima kpinyemu yo. Mo naatambua yo dedede tipa gu wene apai i amangaha. Gu baagude na wirika ga Yekova kpiapai naundo awiriyo tipa i da ni agu aKristano niima nyaka rogo toro yo. Mo ima rengba ka mbakada tiro awere kadu ni wene baagude niyugo mo nyemuse fu agu aboro du rogo gamo ngbadimokporo na rogo dungurati na kini ngerefuo yo wenengai na ki wiriki wai ka pe gupai fuyo nga mo ima kpinyemu yo na i na nyanyakipa yo bangiro. (Yo. 15:9) Gipai re nika undo ro mo du ni wene kumbakudee na ni wene baagude kumbatayo. Wa du rago re, mo na nyanyakipa ro fu Yekova, gamo aborokporo, na fu dungurati.

19-20. Ginipai nika undo agu aparanga awirina nga akumba i da ni agu aKristano niima nyaka rogo toro yo? (Oni bi gu sura duti kpotoho.)

¹⁹ Gu paranga awirina nga akumba, si nika dia regbo adia tipa oni da ni agu aKristano naima nyaka rogo toro yo. Si naida oni sia wene akpiapai oni nika wirikaha, ki sonosi gu sino nga sia pa apai, oni du ni agu aboro aboro nikaa kido kutiyo, oni wiriki gu sunge rengbe ka undo roni, na ki mbakadi tironi tipa agu asunge du kumbatayo.

²⁰ Ho mo aberã ni kuriipa agu asunge si aida mo mangihe, mo ima rengba ka bi gupai nga si ima kio nikerehe. Ono mo ima rengba ka mangaha. Mo tingidi gupai nga Yekova naida aida ka undo ro. (Yes. 41:10, 13) Na rengo ngaha nga, awirina rogo dungurati nika undo ro aundo a. Ho mo nika da ni ni gu boro Yekova aida mo du nga ni, gamo raka nika du ni bawenehe na mo ki gbia rengbabepai. Agu aparanga awirina nga akumba, ani ima kpinyemu roni! Yekova funga gako amaku afu furoni kpaima wa oni amanga asadatise awere ka da ni agu aKristano niima nyaka rogo toro yo.​—Snz. 22:4.