1, 2. (a) Gini nyanyakipa pai si aida ani wirikipa mangaha, na tipagine? (b) Gini apai ani nika wisigoho rogo gi kekeapai re?

WA DU ani ni ndikidi aKristano, si naida ani wiriki wai ka wisigopa pai na ki da ti ndikidi digisopai. (Snz. 3:21-23; 8:4, 5) Ka ani amanganga ha wo ya, Satana na gako zegino ima rengba ka gberesa berãrani taata. (Ef. 5:6; Koro. 2:8) Rengo ngaha nga, ani rengbe kada ti ndikidi digisopai kina gu sa ka arengo pai du dunduko berani. A wa Asanza 18:13 agumbaha, “Ka boro karagapai mbata fu gia [arengo, NW], si nga pa mungo na zee fu ni.”

² Rogo gi kekeapai re, ani nika fura tipa apai nga gu rengbe ka saha furani ni mbumbuhe ani gbia agu arengo du tipa pai na ki da ti ndikidi digisopai. Kurigure, ani nika fura tipa abangua arengo nga ga Ziazia Kekeapai gbiati akpiapai nga gu rengbe ka undo rani ani ini wai ka wisigo arengo pai wenengai.

3. Tipagine si aida ani mangisunge ti ni na gu bangua rengo nga ga Ziazia Kekeapai du rogo Asanza 14:15? (Oni bi gu sura duti tonatonaha.)

³ Areme, aboro nagbia apangbanga rogo dungu ahe. I nagbiaha rogo abangiriba nga ga Internet, rogo terevizioni, na rogo kura aũgbandaka pangbanga. Dungu aboro a wene abakureayo watadu agu aboro i naini yo akeda e-mail, kekeapai gbiati apangbanga fuyo. Wa duhe nga kura aboro kinaho nagbandaka agu apangbanga adunga ni ruruhe ya na kini  aria agu arengo du tipa pai, si naida ani du na rubangirise na kini wisigi agu apai wenengai ani agiaha. Gini bangua rengo nga ga Ziazia Kekeapai rengbe ka undo rani? Asanza 14:15 naya: “Zangainahe naida pa apai aida dũ, ono bangbasia nawisiga pa gani nduge wenengaĩ.”

4. Wai rengbe AFiripoio 4:8, 9 ka undo rani ani sia agu apai ani agedaha, na tipagine duhe ti ni ni nyanyakipa pai ka ino ndikidi arengo tipa pai? (Oni bi gu sanduki a nga “ Bete Agu Ahe Rengbe ka Undo Rani Ani Ini Arengo Tipa Pai.”)

⁴ Tipa ka manga agu adiaberã du ni wenehe, si naida ani ini gu ndikidi arengo du tipa pai. Sidu, si naida ani du na rubangirise wenengai ho ani asia agu apai ni ani agedaha. (Oni gedi AFiripoio 4:8, 9.) Si aidanga ani naagberesa regbo kuti bi agu apangbanga du rogo agu abangiriba nga ga Internet du aboro na kapa kutini watadu kuti gu kekeapai aboro akedaha furani nga gu ani ainongo arengo tipaha ya te. Si ni nyanyakipa pai furani gbe ka ne agu abangiriba nga ga Internet abasamungu kuti ndikidi pambori akusaha. I nakusaha tipa ka rungburasi ga Mbori aboro na ka aria agu apai nga ga rengo. Gupai adunga arengo tipaha wenengai ya ima rengba ka sa boro ni mangi mumungo adiaberã. Ka mo bingo gu bakere maapai kurii rengbe gupai du ni irairaha kadu na ni kurii berãro gbiati kpotoroyo taata ya.​—1 Tim. 6:20, 21.

5. Gini iraira pangbanga aYisaraere agihe, na gini maapai si adu na ni kurii yo?

⁵ Ida kuti gupai adunga ni rengo ya ima rengba kadu ni kerepai. Ni kpiapai, oni bingo gupai namangi ti rago Moize ho aboro 10 dagba agu aboro yo 12 i akedi yo i ndu ka wisigopa Ringara Mokido aye ni na iraira pangbanga. (Geda 13:25-33) I airiwosi gayo tingidapai na gipai re ki ba kere gunde ti ga Yekova aboro na i kidu rogo gberãrago. (Geda 14:1-4) Tipagine ga Yekova aboro adu ti ni wa gure? Si ima rengba kadu nga i aberẽ gupai nga wa duhe nga badungu agu aboro i akediyo ye na gbegberẽ pangbanga, gayo pangbanga ima rengba kadu ni rengo. I aká ka gia gu wene pangbanga gu ruru akumba nangia aYosua na Kareba aye na ni. (Geda 14:6-10) Kuba gupai nga i ini arengo gupai re na kidu na kido kuti Yekova, i asia ka ida kuti gu pangbanga naadu ni gbegberẽhe. Nairiwo gu pamungo nangiaha re!

6. Tipagine si aidanga ngbarani zere ti ni ho ani agia agu apangbanga ni du ni gbegberẽhe tipa ga Yekova aboro ya?

⁶ Si naida ani du na rubangirise gbe ho ani agia apangbanga ni nibipa ga Yekova aboro. Ka bangironi gonga ti gupai nga Satana nga bakitingbanga ga Mbori ruru amoyambu ya. (Yugo. 12:10) Sidu, Yesu afu gu zahe nga asogorani nikaa gumba “dungu [gbegberẽapai] . . . ni wia” tipa rani. (Mt. 5:11) Ka ani bi gu zahe re na nyanyakipaha, ngbarani zerenga ho ani agia agu apangbanga ni du ni gbegberẽhe tipa ga Yekova aboro te.

7. Gini asanahe si aida ani sana tirani na ni mbata fu keda ani kekeapai fu boro?

⁷ Ya mo mo nga ngbatunga gu boro ninaagbia ngbarago ti keda e-mail gbiati kekeapai fu abakureamo gbiati agu aboro mo akoda tiro na yo? Kangia wo duhe, ho mo abi vovo pangbanga ni rogo ũgbandaka pangbanga watadu ho mo agia pangbanga ni tipa boro, mo ima rengba kada wakina bagumba pangbanga nga guni naida kadu ni bambata boro ka pe gu vovopai mangi fu aboro. Ono tie, mbata fu mo kedi gu vovo pangbanga re fu boro, mo sananga tiro nga: ‘Ya mo mi ima du na gu kido nga gu pangbanga mi aida ka gbandakaha re nga rengo? Ya mo agu arengo du tipaha bere nzunzu?’ Ka mo adunga na kido tipaha ya, mo ima rengba ka gbandaka gu pangbanga angianga rengo ya dagba awirina ka mo ainongo ya. Ka si du nga mo nakapa akapa kuti gu pangbanga re, mo gbandakaha kusayo zanga kedaha.

8. Ginipai asogorani rogo kura aringara namangihe, na wai du rengbe ani kaa undoyo zanga ani inihe?

⁸ Kura kerepai kinaho berewe duti keda kekeapai ni ipo fu boro zanga berã aberã mbata. Kura aringara kinaho i aidanga pa gaani sunge dunduko rogoho ya watadu zavura i naima rugusaha rogoho. Agu asogorani du rogo ngbatunga agu aringara re ima rengba ka gbandaka agu apangbanga i nakusihe tipa si ba gunde ku kpotorani  yo watadu si sarani ka ani dunga na kido kuti akuarani ya. Oni bingo gupai namangi rogo gu ringara naadu mbata nga Soviet Union. Agu abanzengere nga ga bitimo yo i aayamba yo nga KGB, agbandaka gu pangbanga naadunga ni rengo ya nga, agu awirina i aima inoyo wenengai aima biriko ga Yekova aboro. * Badungu awirina aima kido kuti gu ziree pangbanga re, na ni sangbana gipai re, dunguyo ki kparatiyo kusayo ti ga Yekova riigbu. Gipai re aima gberã ni kerehe! Ono si ni wenepai nga dunguyo aima karagatiyo kusa, ono tie, agu akurayo aakaraganga tiyo berewe te. I aima mbu gu ziree pangbanga re si gberesipa gayo idapase. (1 Tim. 1:19) Wai du rengbe ani ka ne ngbatunga kerepai wa gure? Si aidanga mo gbandaka iraira apangbanga watadu agu apangbanga adunga arengo tipaha ya te. Ka mo dunga ni iramungo kini idi pa apai dunduko ya. Mo du mbata na arengo bero tipa gupai re.

9. Gini kurapai berewe rengbe ka saha ni mbumbuhe furani ani gbia ndikidi rengo pai?

⁹ Agu apangbanga du na bete rengo rogoho watadu adunga arengo tipaha dunduko ya ima rengba ka saha furani a ni mbumbuhe ani da ti ndikidi digisopai. Gu pangbanga du na kina wiri bete rengo rogoho ima rengba ka ingisa boro. Ginipai rengbe ani ka mangaha tipa gupai nga ka i nangingo rani na ziree apangbanga nga gu naima rengba kadu na wiri bete rengo rogoho ya?​—Ef. 4:14.

10. Wai du aYisaraere ambedi ka ndu ka sovura na awirinayo, na wai du i ane manga gupai re?

¹⁰ Oni bingo gupai namangi tipa agu aYisaraere naaraka rogo gu papara Yaradene naadu ku dioyo ti rago Yosua. (Yos. 22:9-34) I agi gu pangbanga nga agu aYisaraere naaraka rogo gu papara Yaradene naadu ku uroyo (nga ngbatunga Rubena na ngbatunga Gada gbiati bebere ngbatunga Manase) adua iiriwo bakere bamotumo pati Yaradene. Bete rengo aduadu rogo gu pangbanga re. Mbiko gi pangbanga naadunga nirengo dunduko re ya, agu aYisaraere naaraka rogo gu papara Yaradene naadu ku dioyo ada kuti gu digisopai nga agu awirinayo naaraka rogo gu papara Yaradene naadu ku uroyo ima samungu kuti Yekova, sidu, i kini dunguratiyo tipa ka ndu ka sovura na yo. (Oni gedi Yosua 22:9-12.) Ono si ni wenepai nga mbata fu i ndu ka zubo yo na vura, i akedi akumba nga aguyo i aima du na kido kutiyo tipa i ndu ka ino arengo gupai re dunduko. Ginipai agu akumba re aye ka inoho? Agu  aYisaraere nangia ngbatunga Rubena na ngbatunga Gada gbiati bebere ngbatunga Manase aima me bamotumo, ono angianga tipa kaa fu motumo ya, ono tipa aboro naatingidapa yo ti ni. I amehe tipa gupai nga aboro ini gupai kumbatayo nga i angia kina ruru airisi Yekova a. Nairiwo gu ngbarago agu aYisaraere re adu na ni nga i aaimongo awirinayo mbiko gia gu pangbanga naadunga ni rengo dunduko ya re te, ono i adi regbo ka ino agu arengo naadu tipaha dunduko!

11. (a) Waigu Mefibosete agbiatiko na iraira mangaapai? (b) Wai du ka Davide ane manga gu irairapai re?

¹¹ Wa du ani dunduko ni basasa, ani ima rengba ka gbiatirani na iraira mangaapai bambiko gupai nga aboro napeka agu apangbanga tipa rani du na bete arengo rogoho watadu adunga arengo tipaha dunduko ya. Oni bingo gu kpiapai nangia ga Bakindo Davide gbiati Mefibosete. Davide afu agamahe fu Mefibosete na ki yugu wenesino fuko ni karaga ko gu rago dunduko fuko nangia ga titako, nga Saura. (2 Sam. 9:6, 7) Ono tie, kusa, Davide agi gu pangbanga tipa Mefibosete naadunga ni ruruhe ya. Davide adiberã ka rogoda ga Mefibosete ahe dunduko beko zanga manga wisigopai ka ino rengo gupai re. (2 Sam. 16:1-4) Ho Davide afura ni na Mefibosete, Davide aye ka ino gupai nga ko aima inga kutiko, na ko ki karaga papara agu ahe re fuko. (2 Sam. 19:24-29) Ono ka Davide adi regbo ka ino arengo gupai re kuba gupai nga ka manga pai ni ipo mbiko giako gu pangbanga naadunga na arengo tipaha dunduko ya, ka ko amangingo gu irairapai re te.

12, 13. (a) Ginipai Yesu anaamangaha ho i anaapeka aziree ni ti rimoko? (b) Ginipai rengbe ani ka mangaha ka si du nga boro napeka aziree ti rimorani?

¹² Ono tie, na ka si du nga boro napeka kere ziree ti rimoro? AYesu na Yoane Bafu Bapatiza aima gbiatiyo na pai wa gure. (Oni gedi Matayo 11:18, 19.) Ginipai Yesu anaamangaha ho i anaapeka aziree ni ti rimoko? Ko anaadianga gako regbo nabaha kuti rugusa gupai bangiri aboro nga aziree du i anaapekaha ti rimoko te. Kuba gure, ko angarasi aboro i naabi agu apai nga rengo, nga agu apai ko anaamangaha na agu ko anaayugoho. Yesu aya, “i asapa ngbanga fu tatamana mbiko sabehe.”

¹³ Nyanyakipa pai kina ane si aida ani wirikihe. Ti kura aregbo, aboro ima rengba ka pe agu apai tipa rani du ni irairaha watadu duni kerehe. Ani ima rengba kadu na nyemu gupai nga ka rugusa gupai re bangiri aboro na ki mangipai tipa ka mbakada rimorani. Ono tie, pai kinaho rengbe ani ka mangaha. Ka si du nga boro nagbandaka ziree ti rimorani, si naida ani raki ngba gu gene nika sa gupai nga ka boro idinga kuti gu ziree re ya. Nirengo, a wa ga Yesu kpiapai ayugoho, gaani ruru mangaapai nga ga aKristano ima rengba ka gbandaka agu aziree gbiati agu apai adunga ni rengo dunduko ya aboro agumbaha ti rimorani.

14, 15. Waigu rengbe pa kido ani kuti gaani rugatinapai kada ni gbina furani?

¹⁴ Ani bi gupai nga zanga ino ndikidi arengo tipa pai ima rengba ka saha furani ni mbumbuhe ani da ti wene digisopai. Gaani zangarengba nga kurapai berewe rengbe ka saha furani ni mbumbuhe ani da ti ndikidi digisopai. Na ka si du nga ani aima digo ni irisi Yekova ni rururani tipa dungu bawe agarã? Si ima rengba kadu nga ani aima sonosa wene tandu berãpai gbiati rugatinapai. Aboro ima rengba kaa irisa rani tipa gaani ruru berã. Ono tie, ya mo gipai re rengbe kadu ni gbina furani a?

¹⁵ Ii, pa kido ani gbe kina kuti gaani rugatinapai ima rengba kadu ni gbina furani. Gu gene ani abipai ngbaha gbiati gaani aberãpai ima rengba kadu na maapai kurii gu gene ani aberã ngbaha. Ani ima rengba kaa bihe nga ani ima rengba ka bipai ki rugutirani na ni ka ani avuranga ino agu arengo dunduko du tipaha ya. Gipai re nga kerepai! Ziazia Kekeapai naza rani ziazia nga ka ani kidongo kuti gaani rugatinapai ya.​—Snz. 3:5, 6; 28:26.

16. Rogo gi kpiapai re, ginipai naamangi babaga riahe yo, na gini digisopai Tom ada kutini ni kina boro ipo?

¹⁶ Oni bingo gi kpiapai re. Rogo kura nyemu sa, iriwoapai ati ti Tom nga bakumba rogo dungurati  du na bakere inohe ho ko abi bakumba kurako ni nga John ko nasungu babaga riahe yo na dee nga guri naangianga diako ya. Tom abiyo i nimomu na ngbarago, na kini dungo tiyo ni nyemuse. Biyo na gipai re aima fuda ko, na ko kini tona bakabangiriko nga: Ya mo gipai re nika yeaye na gupai nga aJohn mbutiyo na diako? Ginipai nika manga tipa dia John? Na awiri John tigayo, ginipai nika manga tipa yo? Tom aima bi ngbatunga gupai re si namangi mbata. Ka si adu nga mo du naabi gupai re, waigu ka mo adu?

17. Rogo gi kpiapai re, ginipai Tom aye ka inoho kusa, na ginipai rengbe ani ka wirikaha ti gipai re?

¹⁷ Ono mo runga mbata tooni. Wa Tom avura dakuti gu digisopai ni ipo nga John nabiriko diako abiriko, ya mo ko aima du nzunzu na arengo gupai re beko dunduko? Kusa rogo gu nyemu re, Tom ayambu John rogo terefuni. Mo berãnga pa gu zereda berãse yo Tom adu na ni ho ko agi gupai ni nga ndikidi dawiri John du ko adu na ri re, nga guri naye rogo kura gbata kia ka biko. Dungu agarã aima manga zanga aJohn na dawiriko bi tiyo. Mbiko gupai nga ri aandu andu ni ipo, John adu na rengba ka gbia ri kina babaga riahe yo tipa i ri riahe sa. Diako aadunga na rengba kadu na yo te. Si ni wenepai nga Tom aagbandakanga gu iraira digisopai ko ada kutini fu kura aboro te. Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti gipai re? Ka ani vura du vurũ na kina gini bakere inohe rogo gu raka yo nga ga aKristano, si naida ani naaino arengo pai dunduko mbata ani kini ru kada ti ndikidi digisopai.

18. Ka tagbagapai du dagbarani na wirinarani, wai du rengbehe ka sarani ani da kuti gu digisopai arunga ya?

¹⁸ Gu kurapai rengbe ka saha ni mbumbuhe furani ani wisigi arengo pai wenengai nga ho du tagbagapai ni dagbarani na wirina rogo dungurati. Ka si du nga ani naamaa berãrani ti aregbo dũ kuti gu tagbagapai re, ani ima rengba kaa bi gu wirina re na kapa. Ka ani gi gu pangbanga duni gbegberẽhe tipa gu wirina re, ani ima rengba ka ida kutini ni ipo. Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti gipai re? Ka ani du na iraira bipai tipa awirinarani, si ima rengba ka sarani ani naada kuti agu adigisopai adunga mburuhe rii arengo ya. (1 Tim. 6:4, 5) Sidu, si aidanga ani mbu gbegberẽ aberã si zi baha kpotorani yo te. Kuba gure, si naida ani rugutirani na gupai nga si naida ani naakpinyemu awirinarani na kini mbupai fuyo kpotoraniyo.​—Oni gedi AKorosaio 3:12-14.

19, 20. (a) Gini abangua arengo nga ga Ziazia Kekeapai nika undo rani ani wisigi arengo pai wenengai? (b) Ginipai ani nika wisigoho rogo gu kekeapai ngbefuo gere?

¹⁹ Areme, si ni ba mbumbuhe ka ino ndikidi arengo tipa pai na ka wisigoho wenengai, bambiko badungu agu apangbanga du areme na arengo tipaha dunduko te watadu si na bete arengo gbua rogoho, na berewe mbiko gaani zangarengba. Sidu, ginipai rengbe ka undo rani? Si naida ani ini agu abangua arengo nga ga Ziazia Kekeapai na kini mangipai kutini. Ni kpiapai, gu kuraha sa nape gupai nga, ka boro karagapai mbata fu gia arengo, si nga pa mungo na zee fu ni. (Snz. 18:13) Gu kura bangua rengo nga ga Ziazia Kekeapai natingida rani na gupai nga si aidanga ani naaida kuti apai dũ zanga wisigoho ka ino singia rengo du te. (Snz. 14:15) Na ni yangaraha, ka ani vura du vurũ na kina gini bakere inohe rogo gu raka yo nga ga aKristano, si aidanga ani naakido kuti gaani rugatinapai te. (Snz. 3:5, 6) Agu abangua arengo nga ga Ziazia Kekeapai nika banda rani ka ani aamangasunge na ndikidi agu arengo du tipa pai tipa kada ti ndikidi adigisopai na ka manga agu adiaberã du ni wenehe.

²⁰ Ono kurapai kinaho berewe nasaha furani ni mbumbuhe ani ini rengo tipa pai. Si nga gu sino nga ga dakuti digisopai tipa boro ringbisihe kuti wai ani abi ni. Rogo gu kekeapai ngbefuo gere, ani nika sakapai tipa agu agene rengbe ani ka manga gi ingahe re ngbaha, na ki bi wai rengbe ani ka nehe.